Dissertatio peripatetica de epico carmine. Auctore Petro Mambruno Aruerno è Societate Iesu

81쪽

so DISSERΤΑΤ PARs I teticis nullus in dubium vocet; tam en ea fient magis illustria ex variis actionibus, quas poetarum Epicorum principes sibi delegere ;quasque altera huius libri parte adducemus. Nunc fuerit satis, ad hionem Odysseae ab Aristotele proferre,-cum illa committere actio nem Samsonis, de qua Epopoeia fingi potest; ut ex utriusque comparatione diiudicare possimus, quid cum verisimili pugnet, quid con

gruat.

Odysseae itaque materia, siue actio ex Aristotele cap. XVII. sic se habet. Quidam peregre profectus , classe resoriis per varia naufragia

exutus, multos annos aberat domo. Interim non

tantum isti res domestica a proris , coniugis Vsius minis pulchritudine decoquebat: sed etiam eius

filiin petebatur insidiis. tile autem post multipli

ces iniqui simi maris tempestates tandem patria redditus, procos ex insidiis occupat s es istis extinctis uxorem lium , ac bona recipit. Addit porro Philosophus. εAtque hac fabula propriaiunt , reliqua in Spifodiis numerari debent. Quid hic insolens 3 Quid non veris1mile Nunc

experiamur Samsonicam actionem. Vir quidam a popularibus suis, non odio , sed metu hostium, quibus miseram seruitutem seruie

82쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE. yibant, vinculis constrictus inimicorum potestati permittitur. Is robore animi, & corporis praestantissimus nullo negotio rupit Vincula; dc Asinina maxilla, quae forte humi iacebat, arrepta , solus ingentem cladem ho- tium edidit, seque & patriam ire libertatem

asseruit. Licet haec Samsonis actio vera sit,non. tamen est verisimilis : Vlyssis e contra actio non admodum fortasse Vera , verisimilis tamen. Quare haec Epopoeiae acGommodata est, illa minime. Neque huic medetur incommodo, quod diuina ope,& auxilio illae Samsoni vires accreuerint. Nam id simila est machinae, quam in Epis odia non in actionem poetae debent coniicere. Neque faciet satis, qui dicat, eam rem Iudaico , Sc Christiano populo haberi pro vera, dc proinde illis esse verisimilem. Nam licet haec sint; sublatis tamen nominibus cum personarum, tum regionum, quod Aristotcles fieri iubet , Carent verisimilitudine. Tum si verisimilis non est actio , niῆ appositis nominibus , non habebit illud

φω es' in αππυλειο ρον, de quo supra diximus;

Nam quae affixa sunt quibusdam personis δίlocis, generatim, Vniuerse dici nequeunt.

83쪽

st D Is'SERΤΑΤ. PARs L puto; ne quid in actionem fabulae capi possit. quod idem non sit verisimile. QE IE S T I O Q U INTA.

De unitate ActioniS. i. Actio debet esse una. II. Vnitas non petitur ab uno uerae. ΙΙΙ. Neque ab uno tempore. Iv. Neque ab uno uerae , oe uno tempore

coniuncte. V. Ex Aristotele Actio Epica non debet esse ,sdsimplex. VI. Rationes Aristotesis cur debeat esse simplex. VII. e Anueroes multi possint facere ab eadem parte. VIII. Torquati in parte q. uri siue es entiali Epopoeia peccatum. IX. Ariosti, es Stati, in Achilleiae grauis lamus.

t. DRIM A laus Actionis est, 'ἐνό- , aucto- re Philosopho cap. XXIII. Tota enim quanta est Epopoeia uni Actioni ornandae stu

ς--μν, dcc. De Vno, & Vnitate, neque uno in loco, neque paucis ambigit Philosophus , ex quibus haec stat in rem nostram. Primum est quaedam haberi unum iis

84쪽

DE MAΤERIA EP ΟΡΟΕIAE. cap. V I. lib. V. Metaphysic. Exemplum ponit in Corisco qui musice sciret. Is quidem

esset unus homo , dc unus musicus , sed unus tamen ης συμcamός. Nam Coriscus esse potest, qui musice nesciat. Alia vero censeri unum ras' ἐα , , secundum se ; quorum facit exemplum in fasce colligato, dc linea. Nequit enim esse fascis sine colligatione earum rerum, qua Vinciuntur i, aut linea , nisi sit c, id est, Continua. Alterum, cuius vindex est Aristoteles, est, ut illud, quod unum sit, idem multa esse nequeat. - inquit eodem cap.

dem,&alia longe plura in Metaphysicis subtilius disputata sunt, ista tamen nostro instituto sunto satis. II. MEAE nunc partes sunt Vestigare, a quo Vnitas Epopoeiae petatur. Negat Philosophus illam ab unitate Herois duci. si1ν εἶς, ο υρ- τινες ἐπι - ἔνια η, Cap. VIII. Id est, Non eo fabula est una , rint quibusdam temere venit in mentem, quod de Ono Heroe sit. Nam ut sunt res numero propemodum infinitae, quae in unum corpus coire non possunt : ita unius hominis actiones sunt bene multae, CX quibus una actio commode nequit existere.

85쪽

ψώξiς. Quamobrem addit ) peccatum est maxime ab antiquis poetis, qui Heracleidem, &Theseidem ita cecinere ; Vt ab Hercule , Vel Theseo res omnes praeclare gestas, uno poemate definiri posse putauerint . ea quidem gratia, quia in herbis unius laude id po

επροσην ι . Quanto pergit ) sapienti is ab Homero factum est, cum in aliis 3 tum in eo maxime , de quo lis est , & controuersia. Neque enim ille omnia, quae Vlysses vel tulit fortber, vel egit callide , in Odyssea complexus est.. Nam pressit silentio , qui in Parnasso vulnus acceperit, & qui inhabito exercitus delectu,

per simulatam insaniam Graecorum sagacitatrilludere conatus sit; Si quidem ea non congruebant in reditum ipsius tanquam parte&necessariae, in quem tamen unum animi vires intenderat. Atque ut Odysseam Conclutit in actionem unam, ita Sc Iliadem. Vidi ego, qui in unam, dc eandem tragoediam dederit Neronem puerum pueris colludentem; tum ado

lescentem pium in Deos, dc patriam ; deni-

86쪽

que Virum omni scelere, atque flagitio perditissimum. Alios audio, qui epicos inter profiteri nomen suum gestiant, cum Maximilianos a cunis ad tumulum usque perpetua oratione prosequantur. Quorum de imperitia dici, ut dignum est, non potest.

Atenim Virgilius inquiunt Troiae,

dc multiplices, atque varios herois sui euentus in AEneide; tum Homerus in Odyssea, dc Iliade quam multas actiones accumulant. Sa

ne quidem ; sed quidquid illud fuit variegati

operis , & ut ita dicam tessellati , in primariam actionem illam, quae est totius Epopoeiae argumentum, minime cadit, sed in ornamentum fabulae. Qua vero arte id accuretur, docebit pars huius libri altera cum de unitate fabulae disiptitabitur III. QVA M turpiter vero se dant illi, qui ab unitate temporis unitatem Epopoeiae trahunt. Id enim maxime Historiam inter, MEpopoeiam interest, quod Historia complecti possit ea , quae unum in tempus incidunt facinora, a diuersis licet hero1bus , &diuersa in locorum regione fuerint edita; null6que inter se nexu, quam temporis, commissa. Epopoeia vero ab iis abhorreat quam maxime.

87쪽

16 DISSERTAT PARS I. Licebit cum laude Historico pugnam naualem , qua ad Salaminam ab Atheniensibus Contra Barbaros ; Meam, qua in Sicilia a Ce Ione contra Carthaginienses pugnatum est, eadem historia prosequi 3 propterea quod in idem tempus Vtrumque incurrisse dicitur. At idipsum Epico poetae dabitur vitio. Sic pronunciat Aristoteles cap. XXIII. Δηλον ὐ μ ομίας

Iv. H A L L V C IN AT o S esse tum eos, qui ab unitate Herois; tum illos, qui ab Vnitate temporis, Epopoeiam Vnam esse volunt, ab Aristotele accepimus. Decepti quoque Via dentur, qui ab Vtroque, dc Heroe, & tempore unitatem illam derivari crediderunt. Nam etsi fortassis necesse sit, actionem illam unam esse, quae sit ab Uno Heroe, dc Vrto in tempo- . re; nihilominus non omnis, quae esset eiusmodi, satis digna foret, quae fabulae epicae daret

argumentum. l

v. OPORTET enim fabulam talem esse πιλυμνη , Vt hic loquitur Aristoteles, idest, ex multis membris Coalescere; quorum Vnumquodque Uni tragoediae par esse possit. Si quae sit igitur actio , quae neque partes eiusmodi habeat ueneupeas possit poetae sussicere, qui-- bus

88쪽

DE MATERIA EPOPOE E. IIbus fabulam exornet, ea est ad Epopoeiam inepta. Qui vero partes illae connecti inter se: pomni, deinde exponemuS. Hoc peccarunt, qui Cypriaca, & Iliadem paruam cecinerunt poetae. Non enim illi unam aliquam singularem actionem celebrandam susceperant, quae fabulae πιλυμ daret locum; sed quae ipsamet esset πιλυμ ρης. Nam non tantum fabula, quod datur laudi, sed etiam Actio paruae Iliadis de-Cem partes continet , quod Vituperatur. Partes illae sunt Armorum iudicium, Philoctetes, Neoptolemus, Eurypylus, Emendicatio, Lacaena, Ilij excidium, Reditus, Sinon, Troiades. Verba Philosophi habentur Cap. XXIII. οἰ γ

ti seges est, veluti quis poeta Cypriaca, quis Iliadem paruam cecinerit. Consulantur Athenaeus lib. VIII. Pausanias in Laconicis, & ex nuperis hominibus , qui historiam rei poeticae scripSCre. Occurret hic aliquis, inquiet. Αtenim Iliadi, Odys eae, dc AEneidi actio subiecta est. Id enimuero nego. Nam asstio nes istorum poematum sunt simplices , dc sine iis partibus, quae multis tragoediis argumenta

89쪽

18 DISSERΤΑΤ. PARS I. dare possint. Actiones illas eo sufficimus haedissertationis parte altera. quaest. I. quo huius praeceptionis periculum fiat. Certe ut quis maxime velit, eX singulis multas tragoedias facere, operam ludet. Litigant hic inter se Aristotelis interpretes; , cur vetet Philosophus actionem esse et cum fabula multarum sit partium. Victorio commouit stomachum haec praeceptio i quare Vocem illam expunxit , dc eius loco

reposuit 'Sic loquitur. Eosidem labi dicit Aristoteles ) qui unam actionem multis

partibus praeditam argument- faciunt hui Doematis. TI95ν πολυμε- ime appellauit. Viaetur autem dicens intelligere , quam supra iuncto itidem te o vocavit , & C. Pic-colomineus per intelligit actionem , quae multis aliis actionibus quodammodo sit ξrauida. Benius utrique iniquior est& acrius in eos inuehitur. Contendit illo pronunciato cauisse Aristotelem tantum de actione, quae esset, id est, ut ipse iubet, quae nimia partium multitudine laboraret : itavi Philosophus multitudinem partium in actione primaria non reprehenderit , sed Copiam , & abundantiam. Pace Benij dl-

90쪽

DE MATERIA EPOPOEIAE. 19ctum sit. Non ea fuit mens Philosophi. Hic enim docet unam ex virtutibus actionis esse ut sit - , ψ αμφής, dc prohibet fieri υμερη, quod est multarum partium. Nam in actione primaria partes non sunt multae, quae singulae totidem tragoediis serviant , ut disputatum est. Deceptus est quoque Benius, qui existimauit actionem Epopoeiae minus esse Unam, quam Tragoediae, & opinionem illam Aristoteli affinxit. nam Philosophus cap. illo a nobis laudato, quo se tuetur Benius, non instituit Comparationem actionum inter se, sed fabularum. Committit siquidem fabulam totam , siue Epopoeiam, Cum tragoedia. liquet Veropropter Epistodia Epopoeia minus esse Unam, quam sit Tragoedia. Verbis Aristotelis con

est una quavcumque imitatio Spica s argumento est; quod ex qualicumque imitatione plures tragoedia fiunt. Surdus est , qui non au- .diat , Philosophum loqui de imiratione, quae Epopoeia sit, non de actione. Epopoeia siquidem est imitatio actionis , non igitur

actio.