장음표시 사용
71쪽
Marci opeccata populi.Omnem animam po testatibus sublitinioribus subditam esse. Quodque omnis potestas a deo sit: quod deniq;,qui potestati resistit, Dei ordinationi resistat: nisi tamen potestas expressim praecipiat,quod est contra madatum Dei: tum enim oportet plus obedire Deo quam hominibus. Quomodo corripiendi magistratUS. CAP. X v II. N corripiendis vero magistratibus,correctioni quoq; fraternae locus est,quemadmodum Ioannes reprehendit Herodem.Sic enim legimus: Dicebat enim Ioannes Herodi, non populo: Non licet tibi habere uxorem fratris tui. Quali nihil promotieas,postillanda & expectanda prouisio praelatorum ac maiorum magistratuum est: qui si dissimulet,etiami consultum magis,ut vitio remittatur ad Deum,quam ut tantum scandalum inde deterius subsequatur.' Admonendus populuS,ut oret pro magistratibias.
s i t utem populus frequenter in concionibus,post con-n D ciones vero semper diliFetissime comonedus,ut Deum
I.Timot. la Opt. Max. pro potestatib.deprecetur. Volo inquit genitium magister Paulus, i fiant omnium primu obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus,pro regibus & omnibus qui in sublimitate constituti sunt, ut quietam& tranquillam vitam agamus in omni pietate & castitate. Hoc enim bonum est & acceptum coram saluatore nostro Deo qui omnes homines vult salvos fieri,&ad agnitionem veritatis venire. Notantur qui secuS docent. CAP. XIX.
1 Timot 6 CI quis aliter docet, & non acquiescit sanis sermonibus dol mini nostri Iesu Christi &ei, quae secudum pietateinest, Udoctrinae,supeibus est, nihil sciens,sed lagues circa quae
stiones dc pugnas verborum, ex quibus oriuntur in idiae,coni tentiones blasphemiae suspiciones malae, conflictationes ho in una corruptorum, de qui a veritate priuati stini, existimantium quaestum esse pietatem.
' Summa doctrinae Christiante in Enchiridion
Exeoeli. . contrah nda. CAP. xx Aph UNO O secundum eua ngelicam atq; apostolicam doctri Prag. Au nam quibus decreta patrum ac Conciliorum, deniquo gustana. λ pragmatica sanctio Augustana merito accedunt me
72쪽
clesia Dei sola canonica scriptura ac diuina eloquia secudum ecclesiasticam interpretationem sanctorum patrii ac doctorum,&recitari & praedicari debeat, non abs re videbitur parochis summam Bibliorum paucissimis praescribere,ne alic bi,dum scripturae metas nesciunt, impingant.' Enchiridion quae docebit. CAP. XXI.
E Vς im praecipue ipsis incumbat, ut plebem erudiant in
praeceptis decalogi,articulis fidei qui symbolo apostolico recensentur,ac ecclesiae sacrametis simul cum explicatione orationis dominicae, Hic est enim inchoationis Christi sermo quo iacitur fundamentum, ab operibus mortuis & Heb.2. fidei in Deu)idcirco ut imperitioribus consulatur,quoddam Enchiridio dabimus, in quo breuissime haec omnia secudum sanam & ecclesiasticam doctrinam exponentur,simul & loci quidam c5munes ad omnes omniti hominu aetates ac ordines comonitorij inseretur. Veneratio quoq; sanctorum ac reliquiarum. Deniq; quatenus imaginibus ac picturis utendum, docebitur.Nec interim quid sibi ecclesiasticae ceremoni praesertim illae piae ac antiquissimae velint, & quo conducant, in eodem libello declarare omittemus,idq; succinctissime.' ordo concionandi quem simpliciores
SImpliciores ac minus eruditi cocionatores, festis quibusi August.deque diebus cocione in nomine sanctissimae trinitatis cum doeir.Chri imprecatione gratiae Dei nempe vi dominus suum spiri sti - im-ε tum verbo addere dignetur coepta,initio ambas lectiones, μ'i' quae Epistola ae Euagella Missae eius diei appellatur, ad ver-bum denarrabiit. Deinde post implorata diuini numinis cle- mentia, regrediantur ad utriusq; lectionis breue dilucidatis medico e δαnem, locos aliquot mmunes ex utraq; deligetes,quibus populus ad vitae pietate charitatemque Dei ac proximi inflametur. Denuntiabui quoq;,quid ecclesia Dei eo die potissimu deum oret ac precetur,quod in precationibus seu collectis,quq post canticum Κyrie eleyson,aut Gloria in excelsis, dictitur,continetur:ac hortabuntur populum, v t idem pariter interea dum
sacra aguntur,deum oret,si non verbolenus,mente tamen.
sanctorid historiae quatenus attingcdae. C. m. Anctorum historijs ne nimis diu immorenturiquin potior pars uti iam diximus Euangelio detur & Epistolae
73쪽
explicandis.Quod si fabulosa videbitur historia, ne attingae qui)em:si verisimilis, leniter,eam decerpat quae imitanda videantur. Miracula quoq; ne impudentius iactentur,nisi quata scripturis prodita,aut a non leuibus scriptoribus summa cum historiae fide tradita fuerint. Allegoriae quomodo explicandae. CAP. x XIIII. SI quas allegorias aut sensus scripturae reconditiores,spi ritualia spiritualibus conserentes adferre velint,lias ex receptis ecclesiae doctoribus veluti Ambrosio, Hieronymo Augustino, Chrysostomo,ac similibus comprobatis at thoribus desument.' Quomodo sinienda concio. CAP. xxv. rBi ad calcem concionis deuentum erit, breui epilogo, I f quo argumentum ac capita totius concionis renarret, V viatur. Id enim ad captum ac fulciendam memoriam
I eo auditorum plurimum fecerit.' Quid recitandum sinita concione. CAP. XX v I. Ebet quoq; finita cocione decalogus,ae symbolum fidei & succincte& exerte recitari. Illa quoq; exomologesis ac publica peccatoria confessio cum imploratione misericordiae Dei,pure ac distincte pronutiari, ac moneri
populus.v t eis de verbis sacerdote pronuntiante subsequatur: ac deinde receleri coiolatoria imprecatio remissionis pecca-Psat.1o. torii,ut populus deiecto contrito, humiliato animo ac toto corde,cum presbytero accingatur ad mysterium redemptio
nis suae quod in altari tractatur contemplandum, fructumq;
. .dominicae passionis, quae in altaris mysterio commemoratur, repraesentaturque participandum.
Quomodo finita concione populus excitandus
adorandum pro defunctiS. CAP. X xv II. i Vm multum plerunq; temporis paruo cum fructu teratur in recensendis singulatim defunctorum nomini-ibus, ubi viritim pro quolibet exigitur una oratio dominica, idq; interdum non citra suspicionem vel quaestus vel ambitionis fiat: nobis potius videbitur, ut populus ad comunem pro defunctis orationem pie ac deuote dicendam accendatur,& hae genealogiae intermittantur. Super qua re tamen, quod ad morem diuitatis nostrae Colonien .attinet,& cum parochis& cum senatu latius agere non omittemus.
74쪽
cramentorum. O P. L CCLESIAE eatholicetvsus septem mysteria
quae sacramenta appellantur obseruat,veluti septem quaeda parata remedia,per quae Deo visum est peccatis nostris mederi, ac nobis gratia: 1uae salutaris medicina diuersa tame ratione iere: quae sunt,baptismus, c5firmatio, charistia poeni . itentia extrema unctio,ordo,& matrimonisi. Quae cur a Chri Asto & ecclesia instituta sint, & a veteribus sacramenta peculiariter appellata,deinde quae illorum sit per gratiam Dei essica - icia & virtus, nunc non est dicendi locus. Tantum admonebimus in praesentia parochum, quae illum circa dispensationem
singulorum obseruare conueniat.
Instruendus populus,quid agatur in cuiuslibet
sacramenti exhibitione. CAP. II. Via igitur in sacramentis aliud videtur atque aliud a- Aug.inligitur, instruendus est populus in cuiusibet exhibitio. de doctri. ne,quid in eiuscemodi religioso arcano, id enim sa Clix meramentum sonat agatur. Cum enim in secramentis istis per signa quaedam sensibilia infundatur insensibilis gratia, con gruens externis signis, excitanda est fidelium fides de deuotio in Deum, ut credetes ac diuinum mysterium intelligentes,ad Dei ac saluatoris nostri Iesu Christi participandam gratiam accedant. Quod fiet,cum parochus sub administrationem cuiustibet sacramenti ,sacra concione populum breuiter admonuerit quid in ea re agatur. φ Ouid agaturini; otismo ira AP . m. I TVTQu 1acro daptismo exordiumaeapiamus, docendus η est populus, quod illic aboleatur vetus homo, remisso omni peccato,atque notius exoriatur ab omni labe purgatus per fidem in Christum, quod illic qui baptizatur, laue- Tit.rtur lauacro regenerationis & renouationis Spiritus sancti in Roma, planguine Christi pro nobis effuso, quod illic veterem Adam exuimus ac vicissim Christum induimus, consepulti cum illo per baptismum in mortem, ut quomodo Christus 1urrexit amortuis per gloriam patris,ita & nos in nouitate vitae ambulemus, quemadmodum haec Enchiridion latius edocebit. Cuiu.
75쪽
Cuius sunt admonendi susceptores infantis.
SViceptores infantis patriniqui dicuntur merito admonentur,quod ipsi sint,qui ecclesiae nomine & in ecclesiae fide Christo paruulos offerant per baptismum,ac se prope-
db; duet m*dWm pro paruulis fideiuslbres costituant, nomine paruuli:, . Z espondentes: quem etiam postquam adoleverit, symbolum ιπι e mul & orationem dominicam edocere, atque vitam Chri- is prosessione in baptismo facta dignam perpetuo agere,. I filio ubi id necessitas poscere videbitur,cohortari non omit-rtet: proindeq; malumus illos deligi prouectae aetatis,quam imis,ni pμ ον, Ποῦ videatur infans infantem offerre ac sponsorem se . , Deo pro alio constituere,qui quod promittit, non intelligat: 3 cmsi multo minus quod non intelligit, docere queat. q
Raeterea docebunt populum, quid sit, quod catechiz tur baptizandus,quid reliqua solennia, quae ecclesia adhiberi voluit, signent:videlicet, Cur insumetur in faeie baptizandi, cur signum crucis&in pectore & in fronte fiat, cur sal in os detur, cur aures & nares sputo attingantur, linianturq; ,cur inunctio in pectore & scapulis fiat,& cur post baptismi tinctionem in vertice. Denique, quid significet amiactus albus, quo infans seu alius baptizatus superinduitur,qiue omnia sunt mysteriorum plena,quemadmodum Enchiridion declarabit.' Quomodo accedendum abbaptismum. CAP. VI. . Cox.I - , 'Vm beatissimus Apostolus in ecclesia omnia honestet .atque secundum ordinem fieri iubeat, debebit bapsis ramus summa metigis In Deum & in taera iram1qnλguntur mysteria intentione & dari & accipi.Quare quicquid hinc susceptores seu alios astantes avocat, procul tollendum est. Accedatur itaque deposito omni fastu, humili spiritu, ae Matth I9- recta in Deum fiducia, quemadmodum accesserunt qui Iesu
paruulos obtulerui ut manus eis imponeret.Nam hic renuntiatur Satanae, omnibus operibus atq; omnibus pompis eius. conueniaturq; ante inter patrinos de nomine infantis,ut p o tius in baptismo ipso cogitetur de lucranda anima Christo, quam de retinendo nomine.
76쪽
TH aptismus in facie ecclasiae peragcdus. c Ap. vii. t M 'gn c tς ratione ecclesiasticis patribus visum est vi baptismus in conspectu ecclesia in loco sacro recipia ta , I
tur, nasi tamen imminens necessitas fieri aliud suase
- -tur, um tamen Immanens necessitas fieri aliud suaserit.Quamobre displicet nobis quod quidam fastuosi temptu inc domina despicientes,mbiut magis suos infantes in domibu,' ' η' μ priuatim baptitari. Quod deinceps, nisi necessitas idipsum egerit,& causae cognitio praecesserat,indulgeri nolumus.' In confirmationis exhibi tione quid do
ITidem dum sacramentum confirmationis confertur, doce s. I'bunt Uicarij nostri in pontificalibus, quid agatur, nempe'ςos disquod illic ambiatur gratia spiritus san cti,q ua eonfirmatur ς ηψμis - .
tyro aduersus Satanae tentationes,roboraturi:, v t quod corde credit ad iustitiam, ore quoque palam confiteatur ad salutem. Quamobrem eo comunitisolet aetas tenera, quae ad nequitiam procliuior est quam ad pietaten ut ea procliuitas minuatur,docilitasq; ad pietateaugeatur.Omnes fideles inquit Ex canon. Vrbanus pontifex Romanus per manus impositione episco- Urbani. porum, Spiritum sanctum post baptismum accipere debent, ut pleni Christiani inueniatur: quia cum Spiritus sanctus in fundatur,cor fidele ad prudentiam&constantiam roboratur De Spiritu sancto accepimus, ut efficiamur spirituales, quia r. Corin.a animalis homo no percipit ea quae sunt spiritus Dei. De spiritu sancto accepimus,ut sapiamus inter bonii malumq; discernere iura diligere,iniusta respuere,ut malitiae ac superbiae repugnemus,ut luxuris& diuersis illecebris ac foedis indi nisq; cupiditatibus resistamus. De spiritu sancto accepimus, v t amore vi tae S gloriae ardore succensi, erigere a terrenis metem ad superna ct diuina valeamus. Sed de hoc alibi latius.
's Quomodo ad sacramentum confirmationis
AN expediat imitarrconsuetudinem,qua obseruatur,ut EX concit. nedum adultis,1ed N infantibus detur cofirmatio, id a. AuxςioΠ- pransis, hic non dissinimus. quanquam quod Aurelia- ' nen. Concilio sancitum est, nobis magis placuerit, videlicet, disti: . . Vt Ieiuni ad coBm4uone veniant perfectae aetatis, ut monean tur confessionem sacramentale facere priusqtiam accesserint, . quo mundi, donum Spiritus sancti mereantur accipere. Cum ius l
77쪽
enim hoc sacramentu non sit necessitatis absolute, conuenien tius & utilius dabitur,si addatur admonitisicula. At antequam infans supra septimii aetatis annum progressi is fuerit, parum aut nihil horu quae agutur intelliget,ne dicamus, meminerit.' Cuius sint admonendi susceptoreS confirmati. CAP. X.
QVemadmodum in Baptisino susceptores sunt, ita hic
qui confirmandii praesentat ac coram Episcopo sistunt, - idque non admodum diuersa ratione, nisi quod qui- Gerson, dam etia dicut decens esse,ut qui nondu aduersus carnis, mundi, ac Satanae tentationes roborati lint, per confirmatos iamdudu atq; exercitatos sensus habentes qui&fides c5firmandi cognata atque explorata sit Episcopo praesentetur . Quamobrem quoq; admonendi sunt isti ossicij sui, curandum ,ut tanti sacramenti perceptio digne ac reuerenter peragatur, quemadmodum in primitiua ecclesia obseruatum legimus.
De moderandis donarius, quae susceptores
infantibus donant. CAP. XI. Vibusdam in locis, ambitionis magis, quam pietatis causa,dum utrunq; , tam baptismi quam cofirmationis sacramenta peragitur, hi qui patrini dicuntur, ce tant, ut alter alterii donario cli pretio quo suscepti ac praesen- tati pueri donatur u incant.Praeterea itur statim,maxime post, baptismum, ad comessationes, cu tum maxime comessationi bus esset abstinendum.Qua de re admonendus est populus,ut quae digna sunt his sacramentis tantii cur ent. Caetera aut moderentur,aut penitus tollant.Nam non offenderimus dea grat uius, quam cu illius sanctissima mysteria indigne tractamus. Docendus populus de signis eXterniS. CAP. XII.
Docebit praeterea parochus populum,quid signet chris
ma, & cur ex oleo olitiae ac balsamo coficiatur, quemadmodum docebit Enchiridion.' De sacrosancta Eucharistia. CAP. x m.
EV charistia, unicum illud piarum mentium solatituri aedelicium, hac deploratissima tempestate execrada insania ac abominabili prophanatione haereticorum de re tanta quodlibet comininiscentium pleri';,quodammodo in nauseam vertitur, adeo ut quod dolentes referimus multi nunc sint, qui non tantum hunc panem Vitae,qui de coelo descendit,
78쪽
ccendit, accipere non desiderent & auersentur, homines solo nomine Christiani, re ipsa vero Capernaitis ipsis deteriores, etiam quos post acceptam notitiam veritatis, volutarie in filium Dei peccantes,ac corpori dominico & sanguini columeliam inferentes, terribilis quaedam expectatio iudicij,& ignis Hebr.ro aemulatio quae consumptura est aduersarios manet.
Quia docendus populus in huius sacramenti ministratione. CAP. XDo.
Docendus est itaq; populus Christianus certissima fide
credere, quod in hoc sacramento sit verum corpus verus sanguis Christi Iesu. Neq; enim veritas metitur quae apud Matthaeum,Marcum S Lucam hoc sacramentuin- Matth. 26stituens ac porrigens, simplicissime dixit: Accipite & come LMR - Φditc ioc est corpus meu quod pro vobis tradetur De est san L ς' EuisVeteus novi et Iamenti qui pro vobis & pi o murti I Tui '
cietur iii remisSionem peccatorum. Hoc tacite in meam com
memorationem . Sic docet Paulus Apostolus: Calix benedi- I. tiroctionis cui benedicimus,nbnne comunicatio sanguinis Christi est 3 Et panis quem frangimus, nonne participatio corporis domini est 3 Vnde consequitur in Eucharistia totum esse Christu,quanquam ibi sit sub ratione cibi & potus.Qui enim tradidit verum corpus & sanguinem haud dubie tradidit vinum. Quare si credimus in sepulchro diuinam naturam non
fuisse separatam ab exanimi corpore,quanto magis credemuscam a vivo corpore non esse separatam in sacramento
's uibus persuasum est utranque specie laicuparticipare oportere,quomodo docendi. CAP. xv. Ubi sunt,quibus contra ecclesiae consuetudinem persuasum est oportere laicos participare corpus & sanguine domini sub utraque specie, ibi docebit parochus hos, qui grauatam habent conscientiam, corpus & sanguinem domini in altera tantu specie perfecte conlistere, adeo ut laicus, qui sub specie panis c6municat,non tantum corpus,sed & sanguinem domini n6 minus recipiat, quam qui capit sub utraq; specie & panis & vini. Ecclesiam quoq; laicis unam tantu spe- Ex concit. ciem dare, quod pro reuerentia ipsius sacramenti & salute fi- Gustatim delium ecclesia cui dispenatio sacramentoru Dei comissa est sic videtur expedire. Nam qua nullatenus ambigendii sit,sub spectepanis non tantu carnem,nec sub specie vinisanguinein
79쪽
tantum, sed sub qualibet specie totum Christum cotineri, cur Matth.Is. se laicus iudicio ecclesiae, quam dominus audiri voluit, non submittet quae no temere,sed multis rationibus permota, decreuit salubrius esse,ut non tantum populus,sed & sacerdotes non 1acrificantes, Christum sub una tantum specie, quam sub Ambr. de duabus perciperet. Quid enim panis vinii species aliud sunt sacra ς- rς consecrationem,quam species sacramentales & acciden eose dis i subiectot ut non habeat laicus cur quaeratur sibi alte ram subtrahi speciem,ubi totum quod sub utraque specie continetur,integre accipiat. De quare alibi latius dicetur.' De ueneratione sacrosanctae Eucharistiae.
Hono. iij. x T quoniam in hoc sacratnento Christus continetur,cO- te rei hortandus est populus ut ad haec mysteria coiremiscens, Eae e5eir. - quum in celebratione missarum eleuatur hostia taluta-Mogui. c. ris,se reuerenter inclinet,corporei humi fuso, mente adoret Pre by-de crucifixum, iacturus idem,qutun presbyter desert ad infirmum sos dui Eueliaristiain, quam ob id paratam semper habere debet, ut quando quis infirmatus fuerit,statim eum communicetine si-Incisane. ne communione decedat.Qiiod faciens decenti habitu indutus, hanc salutarem hostiam palam ac honorifice ante pectus cum omni reuerentia & timore ferat & referat lumine semper praecedente,ut signo pop ulus intelligat illic eum esse praesentem,qui est candor i ucis aeternae. Haec deniq: sacrosancta hostia reponatur semper in loco singulari,mundo & signato, honorificeq; collocata,deuote ac fideliter conseruetur. Is Quomodo tantum miraculum in hoc sacramento fiat, populus docenduS. CAP. xv II. Ocendus item est populus, quod tantum miraculumlin hoc sacramento virtute Christi fiat, non ex merito sacerdotis,quod & in caeteris sacrametis obtinet.Nam intra sanctam ecclesiam eatholica in mysterio corporis Christi, nihil a bono maius, nihil a malo minus, perficitur sacer dote: quia non in merito consecrantis, sed in verbo efficitur creatoris, & in virtute Spiritus sancti. Si enim in merito esset sacerdotis, nequaquam ad Christum pertineret. Nunc autemicui ipse est q uibaptizat,ita ipse est qui per Spiritum sanctum
hanc suam Gest carnem, S transit vinum in sanguinem. Sed hoc tanta interest,quo i malus sacerdos sibi tantum nocet,indigne
80쪽
digne tanta mysteria tractans.Nam quod ad veritatem eorporis dominici attinet, ita percipit hic, cui dicit Apostolus: Qui manducat indigne . iudicium sibi manducat, sicut is,cui I.Coriri. dicitur: Qui manducat meam carnem,& bibit meum sangui- Ioan.6nem, in me manet, & ego in eo.
Quomodo admonenda plebs, ad sumendam
Eucharistiam accedens. . CAP. XVIII.
PRaeterea instituenda plebs est, quomodo Eucharistia su
menda sit. Et in primis admonenda, quam graue crI-men sit, ad tanti sacramenti participationem indigne accedere. Nam Apostolus ait: Quicunque manducauerit Pa I. r.II. nem hune, & biberit calicem Domini indagne reus erit corporis & sanguinis. Et iterum hanc horredam sentetiam congeminans: am inquit manducat&bibit indigne rudacium sibi manducat & bibit,non dijudicas corpus Domini. Ideoq; uti sibijcit multi inter vos infirmi,& imbecilles sunt,& dormiunt multi. Quod si nosipses dijudicaremus,non utique iudicaremur.
Qui ad hoc sacramentum participandum
PRoinde nemo admittendus est, nisi cuius conscientia parocho sit,aut culpotestas stiper hac re legitime facta est, per exomologesim explorata,& qui poenitenti ac cotrito corde corpus Domini dijudicans accesserit, quod iubet Apostolus, quii ait: Probet autem semetipsum homo, & sic de r. r. ii pane illo edat & de calice bibat: ne cum Iuda, qui coenae do-Ioan. 3.minicaeadiudicium interfuit, locum diabolo praebeat. Men ergo ab omniauectu peccandi,longe abiit Namsi adhue habet voluntatem peccandi, grauatur magis Iscraristiae per. ceptione quam purificatur. At contra, quamuis quis peccati mordeatur,si tamen pCeniteat,& de caetero peccanda volunt tem nullam habeat,eonfidens de Domini miseratione, accdat ad Eucharistiam intrepidus & securus. Quatenus alteri quam suo parocho consessus,ad Eucharistiam admittendus. CAP. XX.
Vi alteri quam ilio parocho consessus est,is si no factae
confessionis sitspectus habeatur, testimonium adferetia. se coniciliun esse, cinus etiam costientiain verus ipse parochus in principalibus Christianismi articulis excutero