장음표시 사용
121쪽
tioue Sunt fibrae & glanises , sparsi per tota meatus
Corpora; sunt animi vitaeque ac motibus apti, Insuper & istus, atque organa istibus ipsis; Ac totidem moli respondent congrua membra, Quot sunt Balenae, quot grandi sunt Elephanto. xi Io Nam varias partes suus apte dividit ordo, Sepositasque tenet : cum decrescentia Semen Semina quodque habeat, semperque minora gradatim. Nec magis inde tumet : nam ritu prorsus eiaem Circulus insertos amplectitur orbibus orbes III 3 Innumeros, nec eo fit major; & uncia simplex Haud gravior, quod contineat sine fine. modoque Pondera se leviora; ut fusius ante probatum est. Ergo prosequere, ac nostris assuesce minutis; Et quam sit vis Materiae secunda, memento. Irao NEC satis : exemplo causam firmare iuvabit. Unde est, cum species asini miscetur equinae, Mulus ut inde oriens, sit quamvis pronus & acer In Venerem, generet nihil, in secundus amator
Id quoque de Pardo, Tigris submissa Leonixi 23 Quem parit, atque aliis Naturam praeter obortis, Inter avcs aut quadrupedes aut cetera cense Quae procul a nobis animalia protegit aequor. Haesit in hoc puncto rerum male gnara vetuitas: Suetaque pro causis adducere nomina vana, ii 3o Hos infamavit monstrorum nomine partus, Monstri oc prolificum semen euiusque negavit.
Excusanda tamen : nondum sibi lumen in umbris Fecerat obscuris ars ingeniosa Sophorum, ut plerumque nihil niti suspicione tenebant. ii 33 Venit γ clara dies; & tandem cognita causa, Cur steriles clincti natura ex dii pare foetus, Totaque progenies mulo sistatur in uno. Scilicet illius conspecto semine, nullum Apparet vivens animal, tantum humor inanis: Ir4o Quandoquidem non est ab eo qui cuncta creavit, Ancipitum species & formula condita rerum.:
Nec possunt aliquo labrci acu exsurgere casu, Quae
122쪽
Quae non extiterint iam pridem ab origine Mundi.
Nam quae causa minor, vel quae manus aemula summi Artificis, tanto poterit contendere nisu, II 3Intecta ut faciat, Regemque imitetur Olympi MULUs at iste, inquis, non est ab origine prima
Structus; & ecce tamen venit, ac profertur in auras. Imo illuctus erat ; sed quid mutaverit, audi. iIn patre asellus erat multis cum millibus, ante III. Quam matrem furtivus equam violaret adulter. Ignotis subiens tectis, exoticus haust Non sibi collectos peregrino e sente liquores: Parvula discordi tumuerunt viscera succo :Vestivitque artus asini nos humor equinus ι 13 3Haud ita dissimilis tamen, aut alienus, ut illos Rumperet omnino, sed qui pervertere posset: Et coepit neuter fieri ex utroque parente, Detorta in melius Brma, sexuque retento. At quoniam foetus minimi, quos hospes alumnus II ιχ In se sopitos immaturosque gerebat, ' . In lito nunquam victu potuere Bucri, Tunc genus extinctum est: quoniam sine numine sabri Formae non potuit suppleri serma peremtae. Quod si aliquis cladem effugeret, servatus asylo II OS Ambigui patris, & genuina matre receptus, Posset item nasci t verum id contingere raro, Vel nunquam . & suspecta putem monumenta tulisse. Mulus propterea vacuus venit, omne per areum Prolis egens, sola posthac reparabilis arte . . in7O Ouales in nostris crescunt regionibus herbae Quas Asia, aut America recens, aut Africa mittit Contentas in seminibus t frondescere primum
Non dubitant ; verum flos illis cassus, & ultra Semen ferre negant; frustra enitentibus obllat II73 Temperies aliena soli, vel frigidus aether. Sic sterilis mula est, coniusis indole hina Fermentis; quorum discors natura duplexque Iorma vetat, ne quidquam ex his augescere
123쪽
II 8o Seu quia clauduntur loculi, tunicaeque labantes Flaccescunt, seu pollutus contabuit humor. QuippΕ hoe semineum officium est, ut idonea solum Praebeat interius pullis alimenta repostis: Hoc maris, ut pullos, quorum ipsi copia multari 33 Semper inest, interdum utero transmittat alendos: ova quod attento tibi gallinacea monstrant. Namque ibi luteolum tenuis membrana vitellum Cingit, & in lento suspensum album ine vinclis Continet hinc atque hinc : falso quae germina vulgus xi Vo Autumat : haec pelli quam testa involvit, adhaerent. Illo nutritur soboles oritura vitello, Cum gallo genitrix est secundata marito . Hac una pullus paulatim augebitur esca; Quam tenet ipsum etiam gallinae virginis ovum,1 193 At sterile, & nullo capturum semite vitam. Nam nihil inde potest, ubi non fuit antea, oriri. Quocirca multum est, quae sit prudentia Mentis Divinae, ut stupeas : quando partita laborem Inter utrumque genus promendae in saecula prolis,
retoo In mare prolem ipsam statuit; dum semina sola Possidet id quo possit ali & grandescere proles.
ATQUE adeo quoties genitali ardore cientur Nativi latices, ouo se quoque Numinis alti Pandit provida Mens, in tempora longa propaganς Ietos Viventum omne genus, subitus micat ignis amorum: Utrumque exagitat sexum vesana libido.
Nonnullis sine lege venit, sed qualibet anni
Tempestate; aliis nidorum mentirua cura; Semestres aliis nexus : pars maxima tantum I 2Io Vere novo; ac Solis reditu connubia miscent.
Seri hoc igne calent gelido sub marmore pisces; Cessit ubi grave frigus aquis , & ab aere lapsus In pontum, in sentes, in flumina transiit aestuς.
Tunc natat omnis amor, tunc flagrant humida regna,ia Is Et lasciva Venus tepidis bacchatur in undis. At
124쪽
At cervo8, im belle pecus, natumque latebris, Autumnalis agit furor in civilia bella, Mugituque procul reboat nemus omne salaci. Sic totum Natura, suas secunda creatrix Dispertita vices, incendit amoribus annum.
Cestat hyems, & sola gelu quasi coelibe torpet.
QUOD si, cum videas partes animantibus esse Non ita praecipuas nequeant ut stare sne illis, Qualia sunt cervis & bobus cornua, quales Nonnullis dentes, & cauda oculata superbo Pavoni, atque homini florens in corpore pubes, Quae matura dies affert, non ipse dat ortus, Hinc fortasse putes non seminis esse virilis Congenitum laticem, at membris aliquando creari, Tarda quod in nobis veniat generosa iuventus, Falleris haud dubie . Nam primo ut singula tangam, Ouae tu innata negas, fierique recentia dicis, Et plumae & pubes, dentesque & cornua, quanquam Non excluduntur certo nisi tempore vitae, Formam habuere tamen propriam in radicibus imis, Principiumque sui. Quanto magis esse paratum Debuit a teneris, quod continet omnia, semen lFrigida sed nuper genitis infantibus aetas Non patitur validis quassari membra fluentis; Nec tunicae graciles, nec tenuia vasa resistunt rIn secundus adhuc circum praecordia sanguis Volvitur, & crudi stillant in viscera succi, Lymphaque molliculos fluit immatura per artus. Ait ubi convaluit grandescens corpus in horas, Firmatoque vigens adolevit robore virtus; Tum cellis trepidare cavis, fremere atque moveri Hactenus immotae contracta exordia gentis. S r C postquam abreptus tetris Aquilonibus aer FHorrentem brumam terris advexit & undis, Et cecidit Mundi facies, caligine mersa Cuncta iacent; nautae volucres, & squalida Tellus;
Ubduclum Solis iubar, & vix nubila densa
125쪽
Permeat ambiguae vaga quaedam lucis imago. In stabulis armenta, greges torpore fatiscunt, 1 rues In sylvisque ferae: latet intra limina pastor. Currere tunc rivi, tunc prata virescere cessant: Nee iam ullae arboribus frondes, neque gratia ruri r
Sed stupeficta omnis pallet Natura, siletque Sub nive, sub glacie duris obstricta catenis: 126o Regnat ubique veternum, & vita smillima morti est. Sol autem ut coepit noctes aequare diebus Plenius irradians, & amicum restituit ver; Dissilit acre gelu spirante Favonio, & orbis
Vincla remittuntur : lenis per corpora calcar 26s It calor, & laxat partes, miscetque movendo; Arridetque anni redeuntis prima juventus. SEM 1NA sic teneris dormitant abdita rebus, Donec robur ea, & iuvenilis concitet ardor. Attamen in vario genere ac molimine rerum, I 27o Queis nova tempestas anteactae damna resarcit, Non ullam invenies, quae, si incrementa recepta Veris ab adventu & rorantis munere coeli Excipias, causa in propria, dum bruma rigebat, Non fuerit : parvae sed erant, imisque latebant1273 Principiis; magnae nunc sunt, Oculisque patentes rAnte quiescebant; nunc omni ex parte moventur: Nunc res dicuntur; sed erant compendia rerum. Haud secus ille Elephas, qui tergo pondera tanta Sustinet, ac turres armisque virisque refertas, 123o Textilis instar equi periit quo prodita Troia, Nascena parvus erat; minimus quoque matris in alvo.
At quanto minor in lumbis suit ille paternis λIn lumbis & avi & proavi λ Tamen unus & idem. Aspice sublimi ferientem sidera quercum 1283 Vertice, rimantem radicibus infera regna,
Umbrantem patulo ramorum tegmine terras,
Et qualem Assyrio monstrarunt somnia Resi; Glans suit, aut potius pars exilissima glandis: Atque eadem in quercu, glandem quae protulit illam,iryo Jam distincta suis perse itaque partibus arbos
126쪽
Tota erat, exceptis, ut diximus, incrementis. Haud aliter gens Hebraeum numerosior astris, Quae Syriae fines olim ditione tenebat, Nune servit late totum diffusa per orbem, Abram o simul in puero sata constitit omnis Et dum vagiret, cunis requievit in iisdem. VERUM, inquis, quo nempe queat contingere pacto Tam teneris, tam mobilibus cum semina quaeque Particulis constent, quarum positura, modusque Convelli facile, ac dilabi tempore possunt, Undique praeterea e variis alimenta receptent Corporibus, discors quibus est atque absona plane Temperies, ut tam multos intacta per annos Sic maneant, serventque suam inconcussa figuram Plurimus id cortex facit, & pressura coercens. At ne credideris vel centum e millibus unum Proserri in lucem. Perit innumerabile vulgus Non natum : ac, veluti ratis ipso naufraga portu, Postquam infinitis latebrarum amfractibus aegre Se tandem eruerat, frustraque ad tempora venit Expectata diu, correptum praecoce fato, Vivendi amittit spem totam in limine vitae: Aut quia destruitur corpus, quod semina servat; Aut lata dispereunt, simul & conclusa gradatim Innumero numero plebecula seminiorum. Ut vi fracta maris cum gurgite cymba profundo Mergitur ; & cymbae quaecunque est credita turba Interit, atque una sorbetur mersa procella. Qui N etiam fragilem populum necat aegra senectus, Aut hebetat minuitque, atque omni robore pulso Marcentem infringit; vis morbida saepe trucidat: Praecipue rapti quam ultrix America metalli Mist in Europam, pretiumque exegit avaris Fontem ipsum vitae inficiens; diroque veneno Vulnera 3am nimium metuendi inspersit amoris. Aspice nunc quanta immensum iactura per Orbem; rot pateant leti portae; quot mutua bella
127쪽
Mortales inter miseros; quot ubique Voraces, Indomitaeque ferae ; quot sint dispendia frusum. I 33o Namque dio gramineum germen populatur in herba Corniger, ipse brevi pariter cessurus in escam; Mactandaeque sues & glandem & fagina frangunt Semina; tic & aves avibus, granisque cibantur Sic pecudum gens nata mori, frumentaque crescunt et 333 Nata teri, propriaque hominem fulcire ruina. Alterum ab alterius clade integratur, & augmen Accipit : usque adeo res omnis debita morti Praedatur, mox praeda aliis datur ipsa vicissim . SED magis inde patet, cur tanto intexta labore Ias Semina seminibus Mundi concluserit auistor. Praenoscens etenim variis quam plurima semper Interimenda modis, rueret ne fluxa propago Paulatim, tandemque internecione periret, Iussit inexhausta compagine sceta creari I 343 Ut saltem in paucis, quae demum intacta supersunt, Ac velut exscidio communi erepta, manerent Relliquiae generum incolumes. Hinc masculus intra
Fluctivagos pisces plane est spectabilis humor: Pisciculorum incredibilis quem copia densum IIIo Essicit ac niveum ; quot habet Sextilis aristas,
Quot sunt in sylvis frondes, quot littore arenae rTale putes omni concretum in corpore semen. Maximus in minimis certe Deus, & mihi maior, Quam vasto Coeli in templo astrorumque caterva. 1333 NEC te viventum numerus perterreat ingens Corpore in angusto : quis enim pertingere finem Materiae possit uae s tam immensa videt Exterius, C i dum tractus ultimaque astra Suspicis, ac semper diffusam intelligis ultra; I36o Non eadem minus infinita videbitur intus, Solvere si tentes, penitusque extrema minutim Quaesieris. Vanus labor undique : terminus illa Nec crescente suit, nec decrescente repertus. ERGO
128쪽
ERGO Materiae cum sit pars quaelibet ipsi
Materies, extensa loco, atque instructa figura, 1363 Quid vetat abstrusas inter prorsusque latentes Viventum in gremio partes, dignoscere quasdam, Non modo dividuas, iterumque iterumque minores, Verum etiam organico ritu doctaque creantis Arte laboratas, quae sint primordia rerum, I 37o Atque alias aliis immersas λ Sicut in horto Cernimus, illuxere dies cum veris amoeni, Surgere florentem viridi de cortice gemmam . Aspicis ut teneram vix audet findere pellem Primum inter nitidas affulgens purpura frondes ' I 373 Carpe manu, flos est nondum, sed molle suturi Principium floris; soles alimentaque desunt: in
Carpe manu, internosque Oculo scrutare recessus; Invenies soliorum intexta. volumina centum, Et quotquot Zephyris crat expansura coronas, IJSOSi crevisse rosae justum licuisset in aevum. SEMINA quin etiam, sobolis spem in pyxide clausam,
Immatura quidem, sed tota atque integra servat: Amplificante vitro quae si perspexeris, ingens Nec prius auditum subito mirabere monitrum: I383 Scilicet arboreos artus in acumine grani Exiguo totos ; distinctamque ordine pulchro Hadicem a ramis. Tum grana secunda videres Protinus in primis, aliudque in germine germen; Si possent oculi tantas penetrare latebra S. Ast ubi deficiunt sensus, Mens abdita rerum Prosequitur, superatque viam. Mysteria tanta Jam capis : ecce offert tibi se innumerabilis ordo Congenitorum hominum; quos primo in semine Hausit Omnipotens sator, aggestosque volumine parvo I 393 Implicuit : segetem aeternam, & sine fine seracem uuam succedentes anni , revolutaque sensim Iempora multiplici foetu, partuque recludunt: Et populus surgit, populos quoque mille daturus. AT non hoc hominis proprium est, quod diximus: aeque I --φ
129쪽
Competit organico, quod nascitur ac perit, omni . Ut rosa, sic reliqui flores, herbaeque virentes Telluris decus; & multo producta labore Vis segetum; & pomis dives pendentibus arbis; aqo 3 Quaeque tegunt altae montana cacumina sylvae: Sic acino inclusae vites, & vitibus uvae: Sic in frumento seges eit, & plurima messis: Sic reliqua in reliquis: & quae modo facta videntur,
Antea erant, sed operta; at nunc revoluta patescunt. I io INDE fit ut terrae non omnes omnia possint Reddere. Nam multis Ceres aurea sulget in arvis,
Luxuriatque solo felici atque ubere glebae, Vix capita ut sufferre queant pendentia sylvae Culmorum : ridet grato sub pondere Tellus, i is Et fruges largo profundit Copia cornu. Tales, ut perhi iant, ostentat Moesia campos; Tales aegypti fortunatissima terra, Niliacis postquam late perfusa fluentis, Nigra conspersas uti sine sensi arenas. I ao Parte alia miseros sitis horrida, vel gravis humor Uastat mos : stipulae tristes sine honore fatiscunt Squalet humus, victumque aegris praebere recusat; Et ratas inter fulci numerantur artilas. Haud procul est humilis casa paupertatis iniquae; agas Livida quam macies, deiectaque fletibus ora, Et querulus dolor, & laceri testantur amiustus. ATTAMEN ex uno potuit tam semine nasci Dives opum, quam macra seges r discriminis ergo Non a seminibus, ratio a Tellure petenda. 3o Nimirum salibus vel nullo rore solutis , Vel nimio extinctis, vel deficientibus, omne Defuit auxilium, validique potentia nitri: Quo sine multiplices aperiri in germine nexuς, Detur ut augmento locus, & primordia miris 2433 Intricata modis paulatim extendere pressam
Compagem, atque imo nequeunt emergere centro,
Laxatisque vias tandem ad sublimia serri.
130쪽
pauca reluctantes isitur vicere meatus Utcumque, & ruptas ortum cepere catenis
Exserto capite; at frustra : nam protinus illis IMO Incubuit sopor & languens penuria, quando Aut male digestos potarunt ebria succos; Noxius aut ardor ieiuna liquore peruisit.
Inde solum sterile, inde sati infelicis egestas. CONTRA laetus ager, placidi quem lumina Solis 1 hue Aspiciunt, tepidique rigant, ubi jam sitit, imbres, Divitias messemque dabit tibi farris opimam; Si conditus erit pingui sale, sulphure puro: Quae cum diluerit, quem Tellus ebibit humor,
Continuo Solis motum adspirante calore I 5o Transvehit in tubulos madefacti Seminis, omnes Inque sinus ; aperit germen, saetamque recludit Frusiseram : hinc salium liquidis mucronibus urget 1 Aiaita principia, & vinclis erumpere cosit, Intus alens pastu assiduo; ut radicibus alte a 4 3Porrectis, valeat tandem, cum venerit aestas,
Insisnem gravibus spicis efferre maniplum.
Sic nerbae crescunt omnes, quibus arva teguntur rSic senus arboreum, & quidquid sub tegmine terrae
Partim alitur, partim sus coelo vivit aperto. I 6 HIs patefit, cruanto magis interiora cientur Germinis, ac releratur apex ubi constat opum vis, Hoc etiam uberius campis adolescere messes, Et caput ornari Cereris ; marcestere porro,
Cum premit otium iners scelus in stirpe latentes, Et nil sussicitur fundo ex torpente, quod illos Intus sollicitet, iubeatque abrumpere somnum. Unde gravi leto dantur primordia vitae; Neglectumque perit genus, infinita daturum Argumenta sui, terrae si divitis esset 347o Illecebras faciles nactum, amplexusque benignos. ERGo age, Naturamque iuva : namque arte iuvari Non dedignatur; quin ultro brachia tendit I a CO-