장음표시 사용
151쪽
PRIMO, vel Stellas circumsert mobile coelumq; o Haerentes, veluti fixos in sernice clavos, Vel sine compedibus fatearis nare solutas. . : Haerentes ferri si dixeris, ergo remotis Congenerem Stellis Solem hunc adamantina coelo Vincla ligant, rutilo ceu gemma includitur auro.
33 Sol quoque, ais, solido suspensus in orbe rotatur,
Et sua constrictos torquet telludo Planetas; Ac dum Terram obeunt, immotis nexibus haerent Mercurius proprio, proprio Venus in crystallo,
Alter Telluri vicinior, altera Soli. 4 o Cur igitur Solem supra quandoque seruntur Mercuriusque, Venusque λ Et qua vi denique possunt Rumpere iter, Solemque effractis vincere regnis Scilicet immensae solida haec laquearia molis, Tot crystalla, levi, vitrum ceu futile, statu 4 3 Dudum dissiluere ; ergo non uilus euntes Nexus habet Stellas : quod si des ire solutas, Non magis expedies nodum, pejoribus imo Implicitus laqueis. Motu nam cuncta diurno Sidera tempus idem spatiis insumere constat ueo Longe diversis : viden', ut Cynosura moratur
Tantumdem in parvo languens, quo circuit axem Extremum gyro, quantum illa celerrima turba,
Quae medium non credibili vertigine cingit, quatorem habitans, & qua describitur orbisque 3 Maximus. Ecce igitur, quando labentibus annis Vis ea, quae Stellas invito turbine Coeli Ut lente, sic assidue detorquet in ortum, Ipsam, alias inter, Cynosuram adduxerit illuc,
Motus ubi citior, quia grandior orbis arandus, 46o Dic age, quae virtus addet nova protinus alas Huic astro λ Uel quae crescentem in secula motum Inque dies adeo moderabitur, ut nihil ultra
Quam par est currat; nihil & minus; ac suus ordo, Et sua servetur Stellis distantia cunctis λ 6s Sed quando, simili revoluto tempore, tandem
Hoc erit. antiquas repetant ut sidera sedes,
Et Cynosura Polum, torpens velut ante, revisat; - . Quae
152쪽
Quae tunc illam adeo compescet plumbea virtus, Perque gradus motum poterit frenare diurnum Illius in reditu, minimus ne intercidat error; 47oΑtque ita sidereas omnes, & qualibet hora, Ceu filo, ad nutum regere &. Variare choreas, Ut spatiis tam disparibus, verumtamen uno Tempore complendis, cursus momenta coaptet λINTRANT in liquidum, dices, motumque sequuntur q73Materiae circa Terram sine fine fluentis, Et varie, prout est illius ab axe remota. Non igitur solida tibi iam compage videtur Stelli serum, ut voluere patres, consistere coelum: Sed motum, & motus causam non credere cessas. 48:Verum, si solidum non eli, intellige motus AEtherios, quales liquidi natura requirit; Et quales peragi docet experientia verax. CORPORA quae coelo circumvolvuntur in orbem, Quo minus a centro distant, velocius ire, 48s
Languidius vero, quo plus sunt dissita, constat. Sane id moris habent comites Iovis & Saturni. Nam longe positi, & longos & tempore longo
Circuitus peragunt; breviores tempore parVO, Qui prope nant. Primus lcgem detexit in astris, 49o Arcanamque ausus crcbris obtutibus artem Surripere, hanc nobis Keplerus tradidit auctor. Quam Jovis explorans in quadrijugo famulatu, Nec non inventa Saturni nuper in aula, Mirandum i omnino reperit Cas inus eamdem. 693Sic ubi nosse voles comitum loca certa duorum, Et quanto coeli spatio sit uterque remotus Communi a centro, seu corpore principis astri, Amborum quadres revoluti tempora cursus; Quam porro inter se rationem tempora servant Ioo
Quadrata, hanc cubefacta etiam distantia servat. ERGO, si veterum vestigia trita sequere, Terraque in centro posita, circumire iubebis i Side-
153쪽
Sideraque & Lunam & cunctos cum Sole Planetas,sos Ac totam immensi molem exagitabis Olympi; Corpora sic diversa regas, ut proxima Terrae Currendo citius quam seiunctissima gyrum Perficiant: id enim Kepleri regula poscit. Verum Luna suo perfuncta est circiter horissio Quinque & vi inti; porro, quam Luna prope absit,
Haud nescis r Phoebo interea, qui volvitur ultra Tam procul, ut Lunae velari corpore possit Quanquam praegrandis, visinit & quatuor horae Sufficiunt; igitur communi a lege recedit.
sio De Stellis autem quid iam dicemus Et istis
Praecipue, quas tanta oculo distantia nostro Praeripit, ut nimbo similes videantur & albae, Ac telescopio vix percipiantur in umbra Hae Solem, tardamque magis praevertere Lunam uero Cernuntur; motu superant utrumque diurno: Unde omnes legi, quam diximus ante, rebellant. NUNC videamus, utrum sedes primaria Soli Cum datur, & reliquis sociatur Terra Planetis, Motus ad hanc omnis se se concinnet amussim 323 Mercurius primo, qui Solem proximus ambit, Tres in circuitu menses, Venus exigit octo. Tempora si quadres, minus in maiore recurret Et semel & ter his, non nil super . Unde necesse est, Si spatia interiecta cubes ab utroque Planeta 53o Ad Solem, ut toties minus in majore recurrat; Sive, ut luciferae Veneris distantia maior Contineat semel & ter bis cubefacta minorem. Nunc cubica e septem si prodeat eruta radix, Dat serme duo. Sic paulum reperimus abesse,
333 Quin duplo magis a Phoebo Venus aurea dillet, am sidus leve Mercurii perispe latentis Oceano in medio radiorum, ubi lumine pleno Mergitur, & spissos avide bibit ebrius ignes.
A nere occurrit Tellus, quae volvitur annum.14o Hunc si contuleris cum Mercurii Venerisque
Temporibus, simili ratione modoque videbis
154쪽
Tellurem a centro Solis motusque remotam ,
Ut Uenus est cum dimidio, bis & amplius autem
Quantum Mercurius. Per cluacta biennia M*rxis Instauratur iter. Numera e discedere Martem 343Vix minus a nobis, quam nos a Sole, patebit. Tu rescire cupis, quae sit Iovis orbita magni, Qtiantaque t Bissenis tantum percurritur annis. Hinc superat Martis tria Iuppiter intervalla. Postremo cum sex aegre Saturnus eundo 33 Lustra terat, manet ultra omnes a corpore Solis Divisiis, radiumque Iovis duplicare videtur, Nec tamen omnino. Sed Elare ut singula cern , En cuiusque tibi distantia nota Planetae.
Mercurius distet spatiis a Sole duobus; 333Bis duo sunt Veneri prope, quinque ipsissum Trarae
Mars octo, sex viginti Iuppiter ingens, . Et quinquaginta demum Saturnus nabebit . ADMIRANDA quidem coelestis regula motus :At mirabilior, quod ab uno turbine Solis 366 Cuncta simul, variisque modis abrepta serantur. Jamque rei facilem paucis intellige causam. Corpora saepe vides solida & compacta rotari et His, quia sunt radii stabiles unaque ligati, Extima pars agitur citius, quam proxima centroi 363 uandoquidem longe maiores cogitur uno Temporis in spatio cursans absolvere gyros ἰSed mos in fluidis & lex contraria regnat, Quod partes habeant laxas vinclisque carentes,
Atque ita disiungi faciles, & ab axe solutas. 37
ortus enim a centro non vi pmmanat eadem Impetus, extremam neque pervenit omnis ad oram, Sed minor atque minor sensim decrescit eundo.
Ut lapide iniecto si sorte exciveris orbes In stagnante lacu, videas languescere paulum 573 Extremos ; quia vis late dispersa satiscit :Vix humili ianes crispant uimma sequora fluctu.
E T sane, motus cum sit c quod vidimur ante
155쪽
Omnis ab impulsu, quae corpora cunque moVentur,
sta Et pelli, & breviore via, quae recta profecto est, A pcllente, quoad possunt, discedere debent;
Si modo nil isthac ferri ratione vetabit. Id motus omnes, id clare pondera monstrant. Quae propria vero centrum vertigine cingunt, 18s Etsi diversa videantur lege movcri, Haud minus hanc normam servant ac caetera, quantum Est in se; huc tendunt semper, nec temporis ullum Momentum est, quin id conentur, tramite recto Ut se summoveant a centro & origine motus; . Isto Ac per tangentem : quia tangens linea primum Incoepta est, & avent, qua coeptum est, pergere porror
Et vero hac fugiunt ubi nil sugientibus obstat. Sed quia vi quadam opposita regeruntur in illud Unde abeunt, impulsa simul, pariterque repulsa, sque Motibus e geminis medius conflatur, utrumque Participans ; rectaeque loco describere curvam
Coguntur, centrumque suo circumdare cursu.
At nos in curvis aliud nihil esse videmus Praeter rectarum infinita exordia, semper ωo oblique posita, & semper tentata, neque unquam Continuata; vetat siquidem contraria virtus. H AE C ergo opposita quo plus virtute retundi Corpora contingit, simul & brevioribus axem Quo cingunt gyris, vehementius ire necesse est :6o 3 Quales ingeminant cursum sub pontibus undae; Aeris aut penetrans angusta soramina flumen. Ast ubi centrifugae distant ab origine vires Longius, ac per eas qui circumscribitur orbis Amplior evadit, tum linea curva gradatim 6io Ad rectam acceὸit propius; languescere tandem Incipiunt, ac debilior fit nisus in illis; Quod iam laxatae spatio majore fruantur. Haud tecus intorti chalybis cum lamina primum Explicuit se se, vim magnam ex parte remittit 6i3 Pulsat claustra minus , nec iam conamine tanto Prorumpens, thecae latera imbecillior urget. Sic
156쪽
Sic ea materies nostrum diffusa per orbem Quae coeli pars est, implens Solaria regna, Turbine perpetuo flammantis volvitur astri: Sic tamen ut motus, cum sit liquidissima, tantum Accipiat, quantum remanet vicina moventi; Tantum deperdat, quantum removetur ab illo, Et vastos regni fines distracta pererrat. Quo plures in particulas vis tota moventis Dividitur, tanto simul imminuatur oportet. Tardius inde fluit regio Saturnia magni Vorticis, atque viae quintuplo segnius instat, Quam quae Mercurium desert amplexa volantem. Quae si Materieg tanto fugit incita motu Cum propior centro est, in centro turbinis ipso uam rapide properat i Magno eruptura tumultu, Corticis obiecit contra nisi septa resistant :Unde repercussi is liquor, atque coercitus intra Moenia, conflictu valido miscetur & errat Mirum effervescens, antroque exaelluat imo. Cortex innumeris etiam subsultibus ipse Concutitur, fluidumque serit quo cingitur extra: Omni parte fremens, radios circumun/ique rectos Esscit assiduo pulsu; quae lucis origo est. Alotus hic interior, quo Solis servere corpus Et circumdantem jaculari cernimus aethram, Perpetuo de congenita vertigine non nil Detrahit; hanc minuit, centroque retardat in ipso Solem ideo cogit viginti & quinque dierum Vertendo traxisse moram, velocius illo Munere functurum, ni sisteret intimus ardor. Signa rei sunt certa levi quae tegmine discum
Insormes maculae percurrunt atque nigrantes.
Scilicet hunc fumum liquefacti more metalli Exsudat Sol ignivomus fuliginis instar Haerentis ; quae post mutata saepe figura,
Crescens, decrescetis, solet evanescere tandem.
CENTRipuors dixi in Mundo contendere vires
157쪽
Viribus oppositas, vere. Nam vorticis hujus Quem Sol usque ciet volvens, extrema premuntur Vorticibus variis, quibus ille est undique cinctus. Hi Solemque situm & sua cum vaga lidera norint, Turbine perpetuo, ac simili ratione moventur ;Propulsantque alios, propulsanturque vicissim: 66o Pressura ut vinci nequeant, ita vincere nulli Concessum est, ultraque suos excurrere fines. Sic obsistendo se tanta volumina librant. Hinc fluvio, nostrum lambens qui terminat orbem, Quamvis directo conetur tramite ferri 663 Sponte sua, interclusa fuga est : ergo ille reflexus Cogitur incurvare vias, cogitque sequentem. Ecce autem in media currentis materiae vi Magna Planetarum fluitantia corpora cernis: Illa volubilibus raptari mersa fluentis, 67o Ac circum rutilos Phoebei sideris ignes Turmatim properare & eadem currere, qua Sol Induperator iter propria vertigine signat, occasum semper fugiens ut vergat in ortum; Hoc tibi iam notum & certa ratione probatum est. 673 Quinetiam impetui cur sic respondeat Omnis Illorum inter se distantia, nullus, opinor, Ignoras. Neque quod superest aperire molestum. Scire cupis varie cur sic a Sole recedant; Cur etiam praeter communem in vortice magno 68o Circuitum quo cuique suus describitur annus Turbine privato qui certis conficit horis Noctes atque dies, proprio super axe rotentur: Expediam . Causa est eadem quam diximus ante. NAM vis illa potens, quae primum a Sole profecta 683 Totum agitat fluidum, fundMue imitata vigorem, aethera circumfusum ad vorticis ultima vibrat, Quodcunque offendit condensum ac mole resistens, Impetit, atque elata supra violenter ad imum Praecipitat eentrum : quin Phoebo denique mergi 69o Cogeret, impulsu momenta in singula adaucto
Ut solet in casu gravium, fietique nectae est
158쪽
Ni radiorum acies servens ac vivida contra Libraret, quae dimidium complexa Planetam, Sustinet illibens constanti robore pondus. Oppositis igitur, vi colluctantibus aequa Motibus, inde potest neutri concedere corpus: Fit mora, fit requies ; & eo consistere debet Usque loco, fines ac centrum vorticis inter, Quo semper vires aequatae, & pugna perennis; Unde fit, adstersi nisus fimul evanescant. NEC vero locus esse potest ille unis L idem Corporibus cunctis. Aliud nam latius offert Maiorem radiis faciem Solaribus, etsi Forte cavum est, rarique magis circum intima textus Densius esse potest aliud, sermaeque minoris. Diversum idcirco pro mole superficieque Suscipiunt a particulis serientibus ictum;
Et magis atque minus parte ex utraque fugantur.
Haud secus ac tubulis ubi sons deductus apertis Prosilit, & suavi se murmure tollit in auras, Mollem erumpenti Sphaeram si obieceris, undas Contrahit, illa manet liquida suspensa columna, Altius insertusve quidem, prout ipsa gravescit:
Sic tamen, ut tremulo non nil agitata liquore Fluctuet, ac varios uno det tempore motus. Ergo patet Sphaerae grandes cur Miis ab axe Communi non aequa per intervalla recedant;
Atque aliae suprema colant, aliae infima Coeli; arctam intermediae fluitent in surgite vasto; omnes assidue vestigia trita revolvant; Curriculisque suis haud unquam excedere possint. SKD quia difficile est pugnantibus e diametro Viribus, ut cernis volitans pila nempe docebat Punctum assignari persectae posse quietis, Idque Individuum , ceu pendula mota videmus Multis hinc atque hinc impulsibus exagitari, Et perpendiculum transcendere saepe, priusquam Extincto motu tandem sedata quiescant:
159쪽
Ceu pariter.lymphis iniecta liquentibus arbos
τῖο Mergitur, ex iurgit crebro, reciditque reditque, Donec eat, propria sine vi, permissa fluento: Sic etiam ad Solem, cum praevalet altera virtus, Accedunt aequo propius quandoque Planetae; Porro haec illorum perihelia dicimus : & cum 733 Altera praevaluit, plus aequo a Sole recedunt; Atque haec illorum dicuntur a phelia. Quare
Non prorsus medium Sol igneus occupat orbem, Nec vero in centro est: at quae circum orbita currit, Ellipsis potius quam circulus esse videtur. 7qQ Sic autem quovis anno cujusque Planetae Mutantur puncta haec extremi a Sole recessus, Atque aliquem progressum a vorticis impete sumunt, Ut tandem ex illis omnino circuluς extet Annorum serie longa persectiis δc ingens, 7 3 In vero cujus centro stat regia Solis. HOC etiam his addam; confert ad pondera multum, In quo cuncta natant fluidi natura liquoris. Sustentatur aquis etenim, non aere lignum; Et quae mercurius portat, sorbentur ab undis. 73o Materies igitur vehementi concita motu
Non procul a centro, facta hinc subtilior, impar Huic oneri secum gestando forte futura est; uod facile illa feret, quae centro dissita cum sit
Languidior, iam desidia sit crassior ipsa. 733 Adde quod ex illo, coepit quo tempore Solis
Ingens aula rapi circum, acquisivit & ipsa Centrifugi quiddam, quod cum vectore liquenti Pugnat; & in causis motus ti in ordine certo Qui servatur, habet partem, me judice, magnam. 76o CUNCTA minutatim quod demonstrare nequimus Rebus in abstrusis, veniam dabis, optime Quinti. 'Multa quidem sunt in coelo certissima, acutis uete spectari oculis possunt, vel mente sagaci: 'Sunt nonnulla aula quae conjectitra modesto :
160쪽
Ex his, quas retuli, coeuntibus omnia causis Stare Planetarum loca, discernique meatus. Tu mihi nunc, praeclara novum Sapientia lumen, Tu mihi coelestes animos infunde roganti; Iranie tu vera : tuas dum prosequor artes, 77O Et succensus amore tui raptusque per auras, Ultima siderei motus arcana recludo.
Duc igitur qui Te tua per vestigia quaerit, Ne spatio immenso vagus aut incertus aberret. SUNT duo materiae tamquam tabulata fluentis 773 Ducentis ite glo hum. Superis quae partibus instat. . Ulaerior sane, quia majorem occupat arcum Sed properat lente t minor est inferna tenentis Copia , quandoquidem breviore includitur arcu; Sed iuga vividior. Prius haeae naanifesta reliqui. 78o Pensatis utrinque modis ac viribus, unum P it medium quoddam, nec non aequabile momen, Quo simul omne globi corpus pulsatur ab omni Flumine i nam selidi partes ac membra cohaerent, Etsi tanguntur varie ; neque flectitur axis. 78s Motus hic assiduus meministi perficit annum. CAUSA vices eadem noctis parit atque diei. Nam cum Terra natet superis velocior undis,
Segnior in sernis, partes lambentibus imas Objicit illa moram, & postica parte resistit. Ac veluti magnis ubi molibus agger, aquarum Intercludit iter, gemit amnis, & agmine fluctus Agglomerant se se cumulatim ; culmina donec Ardua transiiunt, & largo flumine inundant:
Incurrit sic materies effusa natantem In scopulum, quatiens a tergo quidquid in altum Prominet. At quoniam densum pervadere corpus Haud potis est , neque segnitiem accelerare morantis Tantum reprimitur, quanto ipsa citatior illo est. Non habet ut refluat, cum postcriore prematur: