장음표시 사용
141쪽
Quam Veri auctorem eximium, mentisque regendae: Ingenio magnis . nec decessura Pelasgis; Quamquam ea gens & Aristotelem, dirimque Platona Pythagoramque tulit, satis uno Socrate divest Post hos incedunt fama super aethera noti, es Quos Parisina suos Academia tempore longo Vidit ia obstupuit, magni Cassinus &Huygens. Annulus huic patuit Saturni unusque satelles ;Quatuor ille alios visu deprendit acuto: Permensi Coelum ac terras, tot in orbe reperta 7o Vulgarunt, ut iam inclarescat falatica Mundi. Η r s Epieureos, & quem mirare Poetam Haud , reor, aequipares. Quae rerum institia suasit, Proh pudor i ut stellas majores esse negaret, Et Lunae Solisque globos, quam cuique videntur: 73 Exemplo tritae procul apparentis abusus Quin etiam Solem sparus per inania coeli Seminibus flammae quae casus mane coegit, Autumat extingui noctis ealigine caeca ;Τum post Idarrus reparatum exurgere montes.
8o Atoue, ubi eontingit spoliari lumine Solem Et Lunam, dubitat monstri num causa sit umbra Corporis oppositi, quasdam potius-ne latebias Tunc subeant, vultumque aliquo velamine celent. Mirum, ni credat, velut Indum vulgus, in illos 33 Immani horrendum rictu saevire Draconem. Tales impietas habuit, jactatque patronos: At pudet insulsi commenta referre Lucreti. SuNT ttia de toto systemata cognita Mundo. Primum constituit sphaeram Telluris inertem so In medio ; eircum jubet omnes ire Planetas, Inter eos Phoebum, quo caetera corpora fulgent. Abripit astrorum, Ptolemaeo iudice, turbam, Perpetuaque trahit secum vertigine ab Euris
Ad Zephyros, primum dicit quod mobile, Coelum. 93 Hoc super axe suo viginti & quatuor horis Volvitur : impense velox, qua dividit axem
142쪽
AEquator i summe tardum, qua desinit axis; In duplici puncto nimirum Aquilonis & Austri.
Interea proprius tamen est Fixisque Planetismae, At minor, a Zephyris qui tendit motus ad Euros, Sisna sequens : hac quisque suum varie exigit annum. Vi propria coelo prae cunctis Luna resistit: Frater enim contra dum nititur ire, diebus Bis sex non spatii plus vincit, quam soror uno. Concordes gyros, spatio distante, Planetae
Decurrunt alii ; recto nunc tramite pergunt, Nunc fugiunt retro, num stant atque otia ducunt.
NON tulit hanc Mundi speciem Copernicus, etsPer populos longum dominatam, ultroque faventem Sensibus, atque usu sancitam & more loemendi. Audax, inverso penitus rerum ordine , Solem In centro statuit; Terram, cui Luna satelles, Cum reliquis circa Solem fluitare Planetis, Ac duplici voluit lumen sibi quaerere motu Semper ad auroram directo : immobile coelum Interea, nullumque Polis coelestibus axem. Non aegre hinc videas, qui nos spectacula fallant, Ut, quae volvuntur semper, tranquilla putentur; Et motum credamus, ubi persecta quies est. Haud secys, ac portu cum solvit nauta relicto, Littus abit, terrae fugiunt, urbesque recedunt: Ille, sui motus imprudens, omnia serri; Vicinam & navim, quam dentibus anchora fundat, Currere; se residem putat his, quibus innatat, undis. AsT homo delususque oculis, animoque superbus, In placitum errorem pronus delabitur : ac se Turpe Planetarum numerari de grege censet; Et quae non videat, tamen haec sibi sidera pasci, Ouoque loco sedet, hic Mundi consistere centrum Vult & ait. Quoties Terra inclinata recludet Partem aliquam Coeli non visam, ea surgere signa Continuo ; quoties elatior abdet Horieton,
Haec eadem mergi, & sub se collapsa putabit: Qui in
143쪽
Quinetiam tantos ideo servescere motus,
a 33 Ut se perpetuo stantem Coelum omne si lutet; Ac sbi, ceu Domino, semuletur deditus orbis. Tu quis homo es, qui tanta tibi λ Sed persequor orsa. Disco RDEs inter sectas incertus & haerens, Magnum operae pretium & Sapientibus utile duxit, i o Si misceret utramque Ticho, vir sanguine clarus, A quo & eonstructam Coeli de nomine turrim
Uranies aedem, primum aetheris amphitheatrum,
Codani stupiat praenobilis insula Ponti. Ille igitur Hrtim populari tractus ab aura,
I 43 Partim conspicua perculsus imagine Veri, Concessit Patribus Coelum, Solemque moveri, Non Terram; at Soli comites Terraeque, Planetas Distribuit 1 honus ille quidem explorator Olympi; At non sidereae gentis moderamine selix.
Iso HAUD nostrum tantas esset componere lites.
Nam seu Terra meat, seu plane immota quiescit ;Seu tempestatum genitor lucisqua diurnae Sol manet in centro , seu fert Eclipticus illum Circulus; ac solidum seu commovet omnia coequm, sueue Seu purus liquor est, in quo passim astra seruntur Ut soles totidem, propriisque instructa Planetis, Non minus omnipotens Numen splendebit ubique, Cujus inexhaustas aequet Sapientia vires, A quo facta semel, semper Natura regatur. t 6s Sed quia cooit amor Veri, sententia totum, Me rapit illa tamen, quae per se clara resulget, Ac mihi divinam praestantius cxplicat artem. ALTERA, nam fateor, soliis accommoda rebus Esse utcunque potest; nec fallet calculus illum
163 Qui duce Niligena numeret : praedicta probabit Exitus, Eclipses Lunae Solisque redibunt,
Et pariter current Idus, pariterque Kalendae.
AT licet ad Terram quod pertinet, 'illa diserte
144쪽
Expediat, quia nempe eadem se praebet imago, Vel si spectator, vel si spectata moventur, Iro
plura tamen Copernicio systemate clarent, Quae nunquam evolvat Ptolemaeus. Cogitur omni Effecto causasque novas aptare, sibique
Saepe adversantes et nihil ipsi denique planum Aut liquidum, nihil ad leges & dogmata nota a s Mechanices; nihil est quod comprobet, omnia ponit.
Coelestes adeo motus & sidereas res Instituit, nequaquam ut sunt, sed ut esse videntur. Quin Epicyclorum ambages, tot vincula miris Intricata modis, tot multiplices Maeandros et 8 Dum video sphaeris errantibus aethere in alto Describi Terram circum, se protinus offert Cretaei species Labyrinthi, Daedalus auctor Quem per mille vias intexuit arte magistra . uae lex praeterea motus excuset euntes I 8 sordine retrogrado alternis, stantesque Planetas In tam confusa totius imagine Mundi, Olim quae stomachum Regi commovit Ibero, Prisca sui liquisse chaos vestigia credas. Naturae non est opus hoc; via scilicet olli ερο Simplex & constans, tenor immutabilis, unus. Verum est Naturae concors, perque omnia gressu
Ire pari felix, nostri doefrina Poloni:
Qua cm exornatam tibi nunc ostendere conor,
Ceu Ueri specimen, ceu Numinis argumentum. 193QU A M longe lateque patet sine limite noto Mundus hic, Astrorum locus, in quo Fixa morantur Uet foueant sphaeras alienae lucis egentes, In quo Sol propriam tenet inter millia sedem, Vivida materies, tenuis, liquidissima totum . . Implet, ubique sui similis, qui dicitur aether. : .i l
Utque orbis terrarum in plurima Regna secatur, Et partitur idem Provincia plurima Regnum ψ . . . . l. at Sic & vorticibus compago haec maxima constad l ὰ Innumeris, alios in se multoque minoregi: Complexis. Omnes in centro, vel pione centrum '
145쪽
Corpus habent aliquod medium, molemque rotundam Inclusis quae vorticibus sedet intima moles, Et minor est, & opaca, diemque aliunde receptam ΣIo Una sarte sui tantum persentit, in umbris Altera dum languet. radios habitura vicissim. Cingi: r interdum simili comitum simulatu, Subsidiumque petit sibi luminis inde teflexi. Maximus at Vortex, unus qui continet omnes, et II possidet in medio, sua ceu praeciirdia, sidus Igniferum , certa nunquam a statione recedens, Axem sed proprium circa vertigine gyrans
Per octua, qua corripitur circumfluus anher. Caetera compositos innantia corpora motus
aeto Concipiunt, sparsumque legunt ex ordine lumen. Vi propria splendent ergo, quae fixa vocantur Sidera ; dumque suos agitant de more Planetas,
Attamen in medio perstantia vortice regnant.
Tales in Gelo Canis & Lyra, Pegasus, Argo, ars Pleiadumque chorus; tales Arcturus, Orion,
Et quot caeruleo nox explicat aethere scites. υ A M v r s ilIorum nequeat spectare PlanetaqVisus, & immensam celet distantia molem ;οι is tamen, ut formam coeli conspexit eandem, Σ3σ pha beisque pares radios, talemque videndum Solem e longinquo, qualis nunc Stella videtur, D iversi generis Solem Stellasque micantes AEltimet, ac mirae vim tantam lucis inanem Natura omniparens non unam e divite fundo 233 Rem formare solet. sed rerum effundere messem; Et causae similes effecta simillima gignunt.
SOLE M adeo nostrum, cor nostri vorticis, atque Luminis & motus sontem omni parte vigentis Ponimus in centro : vastum & mirabile corpus, o Quod decies centum. Terrarum millia, molem Si bene scrutaris, comples itur, ac diametro Comprendit pariter centum Tertae diametros.
aestuat hic ergo Sol igneus, inque loco stans
146쪽
Vertitur assidue proprio super axe diebus Quinque & vionti, peragitque iteratque laborem. 2 s Duxeus ut turbo, pueri ovem sorte flagellant E i stimulant. plagis, puncto stat rectus in uno , Dum celer ac tacitus multos in se exigit orbes. INTER se forma similes, non mole Planetae,
Quos ea vis agitat commoto flumine merses, et II Perpetuo Solem circumdant more clientum, Circumeuntque procul, variis tamen intervallis. Et regnatori cum vorticis, inter eundum, obvertant partos convexi corporis Omnes , Orbis ut exactus revoluto est corpore, totum Σ33
Exhausere diem ; persecto denique toto Circuitu, spatium claudunt remeabilis anui, Si C minimus properat, quo nobile ducitur agmen, Mercurius; propior Soli non cernitur alter. Post hunc luciferae Veneris nitidissima Coelo aso Stella meat : sequitur Luna cum suppare Tellus, Hinc Mars sanguinea ferrugine subruber et olli Nondum deprensi comites, at sorte minores Quam qui noseantur. Viva tum luce refulgens iIuppiter & magnus, cui Lunae quatuor adsunt, abs Auxiliare iubar et nam crebris noctibus umbras Imminuunt supplentque diem. Custodia major Addita Saturno, qui vorticis incolit oras Pallidus, extremumque piger circumplicat orbem. Quinque illum refovent socii, quin lamina cingit, 27 Quae transversa globum partes distinguit in sequas. Tantis longinquae provirrum est undique moli
Subsidiis ; etenim prope deficientia dolis
Lumina multiplici replicant augentque repulsu. Qualis decrepita conlectus pene senecta . . z7SStipatur natis genitor numeratque nepotes:
Cogitur is baculo corpus sulcire labascens; Appositique iuvare oculos munimine vitri , l . Et dextra trepidantem aliena attollere dextram o
147쪽
28o Duxi reliquos inter communi lege Planetaς Imus, & emissos Phoebi radiantis ad ignes
Volvimur, en alia, dum nox est,' parte videmus . Haud multum vario currentia corpora plano. Sed quem describunt ovatum motibus orbem, - 'i
283 Nobis oblique cernentibus inclinatum Et quasi sub facie fusi apparero nece ilh est: , Quam speciem referunt florcntes labra per hortos Si quando conspecta procul, seu fercula mensae: Linea nam duplex ultra citraque uidetur, di o Et gemini fines puncto involvuntur in uno. Dum sua currentes rapit orbita certa Planetas, Terricolarum oculos certus quoque decipit error; . Pro variisque locis, nunc recta incedere credunt, Nunc regredi, aetheriis nunc stare adfixa cavernis. 203 Atque eadem species illudit partibus iisdem. Nam qui tres vasto spatiantes aethere, circum . Et Terram & Solem gyro exteriore seruntur, . . . Conjuncti Phoebo cum suspiciuntur, obire Directos motus ; vestigia vertere retro i3co Oppositi ; mox desidia cessare videntur In quadraturis, & anhelos silere cursus. More quidem absimili, sed eadem fraude Venusque . Mercuriusque oculis spectantum illudere gaudent. . . Has species Tellus, dum circuit, addit utrisque 3o 3 H. aec etenim medium Solom interioribus ambit . :Tardior; ac cursu praevertitur exteriores. Ut si sorte lacus per littora curva rotundi . Actus eat sonipes, unoque tenore seratur, Te longe positum, gyro si pergis eodem 3io Segnior aut citior, mendax deludet imago. Quod si Sole sedens, quod centrum immobile motus Omnivagi, circumspectes volitare Planetas, Ire retro nullum, nullum consistere credas . . JAM quid ais , Quinti' Nonne haec praenuncia Ueri 3is Limpida simplicitas λ Nonne haec sententia Suadae: cFilia, compertis tam clare consona rebus, In tortos flexus Ptolemaeti & somnia vincit
148쪽
Intricata, quibus neque lex, neque causa videtur λFac tamen naec non esse satis; mihi majus in illum Robur adhuc superest, & ineluctabile pondus Argumentorum, quae rem intelle fa secabunt. U I portentosa Coeli vertigine raptum Semper ad occiduas Mundi procedere partes Phoebum arbitrantur, lux a quo defluit omnis, Astrum ingens oculis potius quam mente sectati, At niti proprio tamen in contraria motu,
Obliquaque via sub Olympi sornice vasto,
Hauci animadvertunt procul a ratione vagari,
Olli quod frustra genus imposuere laboris.
Nam si cum toto stellae moveantur Olympo, Atque eadem circa Terram violentia Solem Saturnumque Iovemque ferat cunctosque Planetas , Qui fit, ut in centro tam vasti vorticis haerenS, Tanto praeterea motu circumdata Tellus, Non etiam super axe suo conversa rotetur Nam vel, ut in solidis, motus decrescit eundo Ad centrum; vel, ut in liquidis, cum tendit ad oras: Si prius; extemplo Tellus versatilis iret, Mole quidem Coeli minus acriter, attamen iret Axe super proprio, quanquam statione retenta, More rotae ; faciem Coeli aspiceremus eandem Semper ; ubique dies aut nox aeterna maneret:
Quod si posterius ; foret infinita movendae Vis Terrae; Coelumque & sidera fulguris inllar
Effugerent oculos; noctesque diesque redirent Horae momento : veluti confusa videntur Littora cum Pelago, rapide si vertat in orbem Navigium Boreas, aut caecus in aequore vortex. 32oy
NEC satis est. Solem tanta vertigine Caesi Correptum, quae vis & ab IEquatore vagari,MOtus ubi vehemens, & versus utrumqtie vicissim Declinare Polum, quaeve inconstantia cositi
Haec etenim causa neri cogente necesse est.
Si seminis innata Polis Magnetica virtus K 3 Erran .
149쪽
333 Errantem trahit in Tropicos, cur inde quotannis Cum semel alterutrum tetigit, remeare auiatur Occlusas reperit ne vias ρ An densior illic, hQuae sub cardinibus Mundi tam lenta putatur Materies, vetat ulterius procedere Solem 36o Hoc si esset, nunquam retro foret ille reflexus, Ut pila quam lapidis facies offensa retorquet: At sensim cursum deperderet atque aradatim,
Semper eo tendens quo primum tendere coepit, Donec eum premeret tandem sopor atque veternus.
3o 3 Ceu perhibent vulgo coeli decreicere motum, Qtio magis ad fines magni protenditur axis. Hi NC novus illorum subito se detegit error. Nam Sol in Tropicis currens, ut currere dicunt, i Sane a coelesti procul aequatore recessit, . s37o Quam longe distare potest; sub fornice multam Restricto jam curvat iter, motuque minori Ducitur , & pyrum spatio breviore coarctat. IA ut ergo cursum reprimit, sed causa morandi Nulla est ; aut passu graditur si semper eodem, 373 Tunc solito brevius nycthemeron ut sit, oportet. Quod s sorte velint teretis per concava Coeli
Uerum Solis iter speciem insormare cylindri A Tropico in Tropicum, saliuntur; nec sibi eonstant. Nam Coeli motus, cui Sol parere iubetur, SP Sphaericus est. An non, simul ipse fit incola Capri,
Grandior apparet Facit hoc vicinia Terrae. Si verum statuant, minor apparere profecto Deberet, quia tum a Terra distantior esset. HUC accedit, uti quot Coelo Sidera toto 383 Fixa micant, & in occasum migrare putantur Unoquoque die, pcrpaulum quolibet anno Sublabi, retroque trahi spectentur in ortum. Haud secus, ac si quis prono delatus ab Istro
Certaret remis adversum vincere flumen:ῖ9o Quippe moras tenues conatibus ille phaselo Praecipiti laceret, quamvis abreptus aquarum
150쪽
Decur rapido, sociosque praeire videret. Sol igitur jam nunc Stellae comes inchoat annum: Protinus unanimes ambo, hiiugique videntur, Discreti vero posthac. iterumque propinqui :Perficiunt ita dissimilem pro munere cursum Quisque suo. Demum transactis mensibus anni, Sol redit ad Coeli punctum fuit unde prosectus :Observa, Stellam invenies a Sole reliAam Non procul, ast uno distantem pene minuto. Arietis aetherii sic olim e cornius unum Uiderat Hipparchus magni speculator Olympi, Hic ubi conveniunt Resqualor .& orbita Solis. Hoc ideo sidus pro limine Veris amoeni Constituere patres ; nunc se pro movit Eoum In latus, occiduo sensim sensimque relicto: Ac prope Zodiaci duodena parte recedens, Invasit sedem Tauri, pepulitque Gemellos Taurus, S. in Cancrum se produxere Gemelli. Praeteritis adeo saeclis simul omnia Signa Mutavere locum, & mutabunt usque futuris. Nos aequator cum , ast Ecliptica sola videtur Aut motum regere aut progignere; nam sibi cogit Esse parallelum semper. Quare omnis ab illi Quae nunc Stellarum distantia cernitur esse, Perpetuo talisque suit, talisque futura est. Uerum aequatori quae proxima Sidera quondam, Nunc ab eo cessere e Polum quoque deseret ipsuan Ursa minor, Coelo quotidam spatiabitur amplo, Atque aliis, quo nunc fruitur, concedet honorem;
Nec leges Hyemi dabit aut Aquilonibus atris;
Nec Mundi vertex, nec erit tranantibus aequor
Incertisque viae signum immutabile nautis. Annorum tredecim bis millia tota necesse est Effluxisse prius, repetant quam Sidera sedem, Primaevusque situs toti reddatur Olympo. Mundus in integrum tunc omnis restituet se. causa rei quaenam est Ueterum hanc sententia pandat.