Grundzüge der Philosophie des Nicolaus Cusanus mit besonderer Berücksichtigung der Lehre vom Erkennen

61쪽

gen. 70h: tanto plus Idem in ipsis resplendet, quanto magis in- attingibilitas absoluti infiniti in varietate imaginum explicatur Tl :

in sinitas in innumerabili multitudine particularium entium clarius resplendet ven. 30 ut immensa pulchritudo in ipsarum varietato er- sectius reluceret. in Brielatelle vom Jahro 1 2 ei charpsi, S. 266: inexplicabilis divina scriptura foecunditas per diversos divorse explicatur, ut in varietate tanta eius infinitas clarescat. Die 5glictis grosse Verschiedeuhoit de Darstelliing in Ersat fur angeinde Genauigkeit: conj. II 2, 52 ut in variis varie explicetur unitas harmonica , quae in nulla uti est praecis potest explicari. d. III 4 convenienter exprimi nequit, hine multiplicati sermonum erutilis est; id. II 13 varietas exeniplorum inexpressibile clarius iacit chor. II 4 vides tot pulchra et vari .... esse pus implicis et frini intellectus humani, mirabilis valde); II 6 quot theoremata iri a veritatem goneravit intellectualis oecunditas llid. 4 experitur quisque in exΡlication virtutis ius simplicissimas sapientiae ineffabilem ac infinitam vim illam. Die Verschiedenheli die

62쪽

' ign. I divitio mutier omnibus in rebus Daturale quoddam desi-dorium inesse conspicinius, ut sint meliori quidem modo, quo hoc cuiusquo natura patitur conditio atque ad hunc finem ea perari instrumentaque liabere opportuna, quibus iudicium cognatum est conveniens proposito cognoscendi, ne sit frustra appetitus. II 10 ut alius sit gradus potentiae actus et connexionis motus in intelligentiis, ubi intelligore os movero, et

alius materiae, formae et nexus in Orporalibus, ubi esse est movere.

III 4 intellectus in omnibus hominibus possibiliter Ost Omnia, crescens gradatim de possibilitatu in actum, ut quanto sit maior, minor sit in potentia conj I 13 quanto intelligentia dei formior, tanto eius potontia actui uti est iii Oliinquior ex . V 89 natura intollectualis capax est dei quin si incitotentia in sinit a. 1iotest enim semper litus et illus intelligere; o quia est libera potentia, potest fieri melior nulla natura alia potest fiori molior ex se, sed est id quod est sub neceηsitate, tuae ipsam sic tenot.' conj II IT: quanto quis deum plus amaverit, tanto plus divinitatem tarticipat vis. 4 in autum sum, in luantum tu domino mecum es ad me sociat, ut quantum possum efficia continue plus capax tui; dedisti mihi csso ut idipsum tale, quod se iotest gratiae et bonitatis tuae continue magis capax reddere. d. II 13 potentiam habet se sona per lus et plus, sine limitatione, inaccessibili exemplari conformandi in hoc enim infinitatem imago modo quo potest imitatur. uxu. X 188 ign. III 2.

63쪽

d. 16: cir et intelligor at tu oculo menti intueri veritatem semper placent; et quant plus acquisiverit homo de istis, tanto lus augetur appetitus habendi desidorium porpetuum o cibatio intellectualis vitae perpetua ign. III 2. un. 1 difficilius id quod est

Preciosius, reΡeritur ven. 2 gaudet intellectus se talem cibum perficientem nunquam consumptibilem habere, per quem videt se immortaliter perpetueque pasci, delectabilissimeque vivore, semperque in sapientia perfici, crescere augerique osse uti is plus gaudet, qui invenit infinitum et innumerabilem, incomprehensibilem atque in ex hauribilem

thesaurum etc. . vis. 16.

' conj. II 4 regio humanitatis sum atque universum mundum inimanali sua potentia ambit.

64쪽

3 fid. 4: adulti unica fides uudique praesupponitur Omnes philosoΡhi ipsam sapientiam ituunt deuin esse praesupponitis participation unius sapientiae multi sapientes. gu. Io nulla unquam natio fuit, quae deum

non Oleret, et quem maximum absolute ni,n crederet. 2o gentiles deum variis eruaturarurn respectibus nominabant deridebant veteres pagunt iudaeos, uti deum unum infinituni, quem ignorabant, adorarunt, suem tamen Psi in explicationibus venerabantur, recipiendo notum sensibiliter pro manu-iluctione ad causam et principium. id. F.

65쪽

d. 9 quamvis iudaei fugiant trinitatem, ropter hoc quia eam putarunt pluralitatem, tamen intellecto, quod sit foecunditas simplicissima, perlibenter acquiescent; haec est illa trinitas, qua supra est explanata et per Arabes posita, licet plerique ex ipsis non advertant, se trinitatem fateri modo quo negant Arabes et Judaei trinitato mi certo ab oninibus negari debet; sed modo quo veritas triuitatis supra explicatur, ab omnibus de necessitato amplectitur. d. 2 hoc ipsum etiam Arabes latentur, quamvis plerique non lene considerent habent in suis scripturis de Christo illa Omnia sed litoralem sensum sequentes intelligere nolunt. vgl. p. h. 219 solum inter te o me differsutiam facit attentio. ign. 1 7 Pythagoras. hor. II1 11 non sunt duae leges testamenti et vangelii, sed una divina lex, quam Christus non solvit sed complevit ostendendo spiritum intelligentiae legis, qui sub litora continetur et non cognoscebatur. chor. III 15 Abraham christianus fuit. ign. ΙΙΙ 8. ven. Η quomodo sacrae litora si hilosoΡhi idem vario nominarunt . . . . quae si bene consideras, nihil nisi id quod praedicitur intendunt Aristoteles deceptus hac ration otc. I lato melius videns von. 12 solus lato aliquid plus alii philosophi videns vili ven I):

Stoici molius cum nobis is volatu per idem veritate, On Ordunt her. 23: tetigerunt philosophi hanc trinitatem dat. 5. l. Rh unum omnθη respiciente varii modis idipsum expresserunt vis. 25. ven. 13: raoposuerunt, etiam deum circa di flerentiam Oppositorum quaerendurn volentes venationem eius includi intra ambitum principii illius quodlibet est vel non est , ipsum non quaesiverunt in campo possest. ven. I videntur hilosophi venatores in omni eorum discursu Ex ous ensibili mundo . . . . de do otc. inquirere. D. III sit. Ρhilo-SOPhorum ommunem viam. isen. 71 mensura raticinale nori

66쪽

attingunt res a tempore absolutus har. 21 hi omnes et quotquot vidi scribentes caruerunt beryllo conj I 12 ad quae arcana philosophantes atque theologi ratiocinantes hactenus sibi sua positione principii primi ingrediendi viam praecluserunt ven. 12 26, 33. ign. I 9 Platonici sorte irrationabiliter per Aristotelem reprehensi, qui potius in cortice verborum quam medullari intelligentia eos redarguere nisus est. d. III 4: Aristoteles, quia omnia consideravit, ut sub vocabula cadunt, facit elemen

tum rationem.

ign. I 9: utrum sit verius, per doctam ignorantiam eliciemus. ber I ut applicat speculo et aenigmate vision intellectuali iudex fias, quantum quisque Propinquius ad veritatem accedat. ber. 2 si intelloetualibus oculis intellectuntis beryllus, qui sormam habeat maximam pariter et mininium, adaptatur, per eius medium attingitur invisibile omnium principium. 'gl. orige eite, Anm. 2. ign. I 12 uos istos omnes simul de maxim recto concepisse et unam omnium sententiam Ostendumus. gon. 69h: qui de gones locuti sunt, idem dixerunt in variis modis. l. 68h unum inessabile est, quod omnestheologi sanies et philosophantes in varietate modorum exprimere conantur; nihil reperio vere theologisans scholasticus, quod ipsua perturbet in omni varietate coniecturarum. oss. 177 . d. III 2 mirabiliter omnes omnium tangis philosophorum sectas, peripateticorum et academicorum quotquot cogitari possunt modorum disserentiae, facillime resolvuntur et concordantur. quando mens se ad infinitatem elevat; - nihil aliud omnes conati sunt dicere, licet sorte id quod dixerunt melius et clarius dici posset. III 4. III 14 inter eos Platonem et Aristotelem non videtur disserentia nisi in modo considerationis.

67쪽

y id. III 6 nullius autoritas me ducit apol. 34h. coiij II 16 Schluss.' ign. I prol. rara quidem, etsi monstra sint, nos movere solent. ΙΙ 11 1brtassis admirabuntur, qui ista prius inaudita legerint, postquam ea vera esse docta ignorantia ostendit. III epil. rara multis vis. 99 :mirabilia.' ign. III epit. in mari ex Graecia rediens, credo superno dono RPatre lumiuum, R quo omne datum optimum, ad hoc ductus sum. gl.

pandor attento, te Juliane arbitrum eligo meum ipsum Ortassis ineptissimum ven. 39 rudem conceptum conj. UI conceptum Ieculentiis obtusioris ingenii adumbratum hanc indagandarum artium formulam in rudidate sua etc. dat. 1 ingenii mei obseuritas. 4on Prol. ' chor. 124 tuo iudicio sanctissimo Papa, c. ius I illum libellum Et cuncta quae scripsi scribamve atque me totum, ut fidelem decet, subiicio, in nullo unquam ab apostolico tu throno dissen

surus.

' ven. 39: omnia submittens melius haec alta sapienti. Ven Prol. : quae diligentissima in editatione opperi, licet parva sint, ut acutiores moveantur ad melius metitem profundandam, peccator homo timide Verecundeque Pandam. quaer. 197 . ion. ,93 glob. I 5 II 6Η in . y pos . 183 lob. II 160 λ . .

68쪽

exc VII 123'. ' conj I 14, 60 est unitatis conditio, ut se finem explicationum constituat, cum sit infinitas. ign. II 12. hor. 3 Christus domum vincet; multi strabes in hora mortis

profitentur se christianos si finaliter omnes laetent. d. 20 concordia religionum; Prpetuam Reem.

69쪽

des ordens, o Elgi sic hier, te de philosophischeoptimismus Schrit vo Schriti se religiose Pessimis mus

y exe V 1123 quamvis non placuit duo, quod homo uero in Deccatum, permisit iumen hominem ad gloriani praedestinatum ruereus ius ad remotissimam sepurutionem ab eo, ut Osso adhuc omni por- laetiori modo rei cunti cist 1idore divitias gloriae suae et clementiao ita quod otiam hominem illum ad participationem regni revocaret et ei ostenderet indicibiles divitias misoricordia sua infinitum thesaurum charitatis . ' nov. diel, 1 cum deus uti in in aximo atque ultimo complemento operum in Christo quiescat. x . V l si diceret, quod Omnia propter Jesum croaret, recte resΡonderet; esus est finis et ultimitas creationis.

opus reformationis humanae naturae excedit piis creationis.

Ich ehausto nichi das sicli dies suistichsam intelligibie Ge-dankenbowegunthistoriscli in de Rethen mige de Solirinen nachweisendasse. fid. I tu concreasti idem spiritui intellectuali ea omnia per

quae excitatus admiratione eorum quae sonsu attingit, possit aliquando ad te oculos monti utioli re et tibi claritati summa uniri. d. 2 aiebat, qui in throno pilobat, homi non suo arbitrio dimissum, in pio arbitrio enda em Eum fluo consortii Erou8set ign. II 12 in nobis continue fides Rugori Potest, dum hic peregrinanuir, similiter et charitas dum quisitus est iu uno gradu, est in potentia ad ultu in III 4 cum intellectualis natura existat quoddam divitii in separatum sit,struCtum ess . Exe. 89 : videre deum se gustare ipsum nulla natura potest nisi intellectualis illa sua natur se ipsam elevaro iste Ri, ut videat et c. -- conj. Is l.

70쪽

chor. I 15 dous tribuit animae lutollectivao ut libero vivat et iudic tur, si errorem veritati ruo fert. exe. V 89a hic spiritus intolloctuali in Adam iunctus Θnsualitati, noti consorvavit In Periurun hilitatis uno, sed licentius indulsit sensualitati su animalitati. quarti sub imΡΘrio habuit toni poro innoctoni tuo; o dissolutu sest Ordo et c. vita spiritu est , rudentia i apiontia o voritas et virtutes immortalos ex . ΙΙΙ Η 'λ: Drvor Aio huius ordinis iusti . . . . Peccatum os aversionis a vita.' gloh. Ι 59 nomia vitiosu' nisi sua ulpa quisquo homo liti rumhaho arbitrium volt scit o nollo. Cognoscon virtut otia et vitium. luid honostum quid inhoneη tum tin, o quod Onum eligi otiost ut malum MDurni, haben intim se revom et iudicona horum; si vult, operit se eligit liboro virtuto immortalos. d. l7 divina mandata revisHi in se omni hus notissima sunt o Commutila quibuscunque nationibus immo lumsen nobis illa Ostoridon os coner a tum rationali anima se; nam in nobis loquitur deus, ut ipsum diligninuη, n tu recit imus usso, set tui, non sit inmuη ait seri, ni κ id tu ad vellemii nobis fieri sexe ΙΙΙ 47 3 : Oninos logos nil hanc dii utionem reducuntur Oxα V lli t At tantii in uuii in mandatum. se dilocti , . comi . O homo natura litor Onum notitium tu Atum troclum cognoscit tot legona illam quid tibi vis fiseri, altori ac laudat, quia est si lota diar acquulitatis exta III 473 qui aliquid , rasesert oritati,

aliquid irao seri deo hic Ouir stomia ess rationis si et seipsum dat in mortem; ro noster On aliud rascipit, nisi ut id agas quod si

xc III 3 ,h: sertium di i in cibis ii qui sui similitudinem cum sit logos seu ratio, in rationali si, triti lucor v luit; in tuo Misuit it si-dOrium seritatis, Psidorium vitae et log m Rot sernam. iluam Otust intrare in verita toni et vitam; ΡΡptimus Pritatem et vitam). Christum luitur D petimus omnes uo in vaticine nostru charii toriκntu sontimus. 49 in noliis exporimur, no aliud doum iudicari polii Phensibilos aut non contritio de se cato x lumine divina cognitionis exoritur; sic O nostrum intillo et uale non roin Ohondit videntos nos in veritato lucis stare fidutiam ahoniai ad pum; i, contum est transgredi mandatum lucis et Ou agere perii lucis, quae sunt opera Pritatis de placita, in lumen in tolliusnt in octondore in illo lumino quod os rationi naturale videmus, uno segis sunt. c. dat Orθm vitae doum et in deos utrem in proximum diligondum sicuti et diligi optamus. V 95' exigit iustitii , iurid in Lolli et utilis nuturn iudici tur, ii or libo tum arbitriuin