장음표시 사용
231쪽
Ianuario inter ludos baccanaliorum , convaluisse Observavimus postquam eo, quo utebatur vietu , prorsus insipido fidenter improbato , ut sercula de more saliret praemonuimus. Si adeo , uti vulgo creditur, nobis nOceret sal , saporibus, quos ex dapibus non inconcinne falitis elicit, sensus nostros tam eleganter neutiquan scalperet I quum sensuum organa, ut et in aliis tractatibus ante jam declaravimus, ad id unice nobis instru-- xerit Sapientissimus ille Maximus optimus opifex , ut per affectiones modo suaves, modo insuaves ab objectis sensilinus intime partas, quicquid humani corporis fabricae conservandae , sibi conveniat, ad punctum, ut ita dicam, temporis quisque intelligat.
De Febre Intermittente in genere .
. 'ia febris intermittens, modo certa , modb in
certa recurrit periodo, hinc fit, ut modo dica-- tur lera intermittens, sive intermurens regularis, modo dicatur intermittens erratica ; sive inte mittens non regularis. Vera intermittens est , ubi certά recurruperiodo. Intermittens erratica vocatur, quum incertε recurrit periodo. Verae intermittentes rursus dividuntur, ratione temporis, ratione moris , ra tione complicationis. Ratione temporis distribuuntur in quotidianas, tertianas, quartanas , quintanas μζ. Ratione moris in benignas, or malignas. Ratione com
plicationis insimplices, ct compositas; quae iterum di
stinguuntur in compositas homogeneas, atque in compositas beterogeneas. Compositae homogeneae, live ejus dem generis, dicuntur , quae pluribus componuntur in
termittentibus ejusdem generis. Hujusimodi stat quotidia-
232쪽
Diagnosis. Causa is Prognose s
tyo LIBER I. SECT. II. CAP. IX. tidiana ex. gr. , si ve duplex, sive triplex &c.,duplex, sue
triple X tertiana, quartana &c. Intermittentes heterogeneae vocantur,sive generis diversi,quum intermittentes simplices , quibus componitur intermittens composita, sint diversi generis, ut ex. gr. , quum quotidianae simplici injungatur tertiana, quartana , & sc de caeteris .
Ex hactenus dictis de natura , ac diversitate intermittentium in genere, educuntur quoque signa diagRostica ; de quibus tamen fusius, quum de singulis intermittentibus verba facienda sunt, dicturi, non est, cur
impraesentiarum plura dicamus. Febres intermittere , easque per intervalla recu rere, ideo autumamus,quia humor peccans, sermentum nempe febrile consectum prius, atque in cavis,meatibus,
tubulis, sive in glandulis obstructis collectum, adeo ibi
cumuletur , atque excandescat, ut objicibus tandem,s ve repagulis superatis, atque distractis, identidem eructet in massam sanguineam, qua faedata , labefactaque, nil mirum , si ejus vis , aut servor quodammodo prius obruatur; qui postmodum , subactis , digestis, atque
extenuatis , sive discussis crassioribus grumis , necesse est, ut invalescat, ac longe majorem vim acquirat. Hinc sermentatio, calor videlicet in accessionibus , quae intermittunt, principio utplurimum valde restinguitur, incrementum longe majus deinceps suscepturus . Duo potissimum , ratione prognoss , de intermittentibus in genere consideranda sese objiciunt: sebris nempe natura, atque urinae constitu tio . Respectu se-bris, quocunque modo intermiserit, periculo locat ex Hippocrate . a) Attamen , ubi accessiones malignitatem praeseserunt, plane quantumvis intermittant, neutiquam sne maximo vitae periculo recurrunt. Intermit
233쪽
DE FEBRE INTERMIT IN GENERE. I9ttens, quae diu sesso produxerit, aut in hecticam , aut in hydropem facile desinit. Autumnales contumacioreS. Si negligantur , aut si perperam tractentur , fieri solent continuae, quandoque acutae , quandoque chronicae admodum pervicaces . Respectu urinae, si principio tenuis sit, clara , cruda ; & crassior tamen si subinde evadat, turbeturque , febrem intermittentem brevi solutum iri indicat. Quinimmo et sedimentum quo citius demittit, eo melius. De curatione intermittentium perpauca haec in ge- curatio. nere recensere juvat. In diaeta id prae caeteris curandum, ne vel ante, vel in ipse paroxysmo vescatur aeger.
Quinimmo principio parOxysini, neque potus propinandus , cujus tamen in statu , atque in declinatione potis. simum , pluribus de causis , de quibus infra , plenissima facienda est copia . Luicquid enim, verbis utor Dolaei , parox smus insomacho invenit, id omne corrumpit, a que in sorias febriles vertit. Sorbitiones chalybeatas
commendamus , utpote quae viscerum obstructiones intermittentibus consuetas reserare valeant. Vigenteparoxysmo, necnon etiam su b finem, sudoribus praesertim instantibus, ut largae sint, ac frequentes, Opera danda est; membranas quippe, ex aestuatione febrili arefactas, refrigerant, humectantque, salia concreta, &quodammodo fixa, Volatilioribus in sermentatione se-brili absumptis particulis, solvunt, eaque per sudorem,
quem longe facilius movent, eluunt, emittuntque s . Emetica , vomitoria nempe, febribus extinguendis, extirpandisque, si unquam convenerint, id maxime in intermittentibus ,& praesertim contumacioribus , ex vi tio ventriculi contulisse , comperimus . Ubi idonea censentur , una, vel altera hora antequam paroxysmus invadat,& tum maxime, quum stomachus nauseabundus sponte, ut ita dicam, sua, sese exonerare enititur,
234쪽
1 a LIBER I. SECTIL C A P. IX.
propinanda; vel quum a sena no matutino experrectus
aeger , aut oris amaritudinem , aut nauseam , aut ructus patitur nidorosos. Morbi principio , uti diximus ,
maxime conveniunt; neque nocent proces tu, si intermittens , aut producatur, aut revivistat , aut symptomata ingravestant. Leniora tamen eligantur, quae neque irritent nimis , neque Viscera torqueant. Purgationes , s sertiores sint, intermittentes ut plurimum exasperant; organorum quippe facultates evertunt, fluidorum constitutionem turbant, Vires minuunt, atque aestus febriles , symptomatum recrudescente syndrome , movent magis, ac augent. Clysteres contra vel ante paroxysimum injecti ,&prae caeteris leniter detergentes , symptomata valde leniunt, iis praesertim, quibus aut alvus adstringitur, aut in junguntur in paroxysmo praecordiorum angustiae, viseerum ardor,horborygmi, hypochondriorum inflationes &c. Febri fuga, cortices nempe hinae kinae , coni cupressini exsiccati, cortices aurantiorum, hi silue similia nequaquam
in paroxysimo, Verum aut ingruente , aut mulio ante,
aut etiam post, vel diebus ipsis intermissionis, propinanda sunt, eaque iteranda, parva tamen dosi per ices plures, iterum , atque iterum vel quum ad plures dies penitus intermiserit febris , quo morbi radicibus omnino sublatis, intermittens funditus tandei evellatur. Haec tamen , nisi alvo prius opportune purgata , humoribus rite praeparatis , ac sermento febrili per accessiones sebriles quodammodo subacto, adhiberi tuto nequaquam solent, praeterquam in intermittentibus malignis; quibus principio confestim Occurrere debemus, ne aegrotum interficiant, ut deinceps susus dicturi. Accessiones, nisi praevia statem aliqua horripilatione invadant, febrisugis plerumque reluctan- ur . Venae sectionem intermittentibus compescendis
235쪽
DE FEBRE INTERMIT IN GENERE. I93
ut plurimum sine successu hactenus experti siimus; quinimmo et atrociores quandoque provocasse invasiones, observavimus. Non ita tamen ubi febris intermittens excretiones sanguinis diu retentas insequuta sit ὁ tum enim minime negligendam existimamus.
CAPUT X. De Iuotidiana simplici BenVnὰ intermurente. otidiana benigne intermittens ea dicitur febris,
quae quotidiὰ intermittit, atque adeo quotidie re-- currusne malignitatis indieiis, frigore tamen, ut lurim- , atque horrore pretiis, febrientem non procul a cibo ingeso invadens. Quamobrem ab invasionibus praesertim dignoscitur quotidianis, quae penitus intermittere , atque recurrere debent sine ullo malignitatis indicio, ut quotidianam simplicem benigne intermittentem proprie constituanta Quicquid commenti unquam fuerint Veteres de origine febris hujusmodi intermittentis , pituitae in stomacho, aeque ac in intestinis putrescentis vitium culpantes, nos longe probabilius ducimus, non alia de causa quotidianam sinplicem benigne intermittentem excitari, nisi quia humor quidam stagnando in tubulis obstructis visceris alicujus, depravetur, ac depravatus tantum ibi quotidie suscipiat incrementum,ac tanto cum impetu obices quotidie impellat, ut semel in die eos Vincat, atque in vasa irrumpat sanguifera; ubi sanguini immixtus sermentationem febrilem sulcitet. Quod
autem ut luculentius sit, ponamus ex. gr. in me senterio, ductibus quibusdam lacteis obstructis , glandulis, si ve potius receptaculis chylosis stagnando inhaesisse Tom. I. B b por-
236쪽
Quare suasione teliriles ulpturiis trium praevio rigore,& eerta,sve incerta periodo excitentur
l si ' LIBER I. SECLII. C A P. X. portionem quandam chyli; quae ibi propterea consistens
adeo alteretur, si ve potius depravetur , ut in sermentum abeat sebrile; quod intra spatium horarum 26. ita cumuletur , effervescat, rare fiat; ac rare iactus ita ebulliendo intumescat , ut ibi inclusus diutius stare nequeat . Atque adeo ponamus , impetu facto , viam sibi per meatus obstructos quodammodo stravi sis. Fermentum id , tum deseratur necesse est in cy sternam chyli communem , ac per ductum thoracicum , Venamque subet aviam sinistram in auriculam cordis dexteram; ubi sanauini immixtum , ae intime perfusum , una cum eodem linguine quaquaversium effunditur. Hinc sermentatio suscitatur febrilis , quae serd semper , tremore, ac frigore praeviis, invadere deberet; quibus exinde succedere aestus febrilis; quae fieri minime potest,
quominus habeat incrementum , statum, ac decrementum , cellans quotidie penitus , atque recurrens pluribus ex causis mox exponendis.
Deberent prius sensibiles fieri tremores cum frigore . Permentum enim febrile , quod recens sanguini commiscetur, S una cum sanguine vasis sangui seris distribuitur, crudum adhuc , crassum, rude, atque, ut ita dicam , indigestum , cordis rudi ter irritat fibras , aeque ac minimos plexus nervosos , sanguinis sermen lationem obruit, re calorem iccirco compestit, imminuitque. Inde horripilatio, tremores quandoque spaς modici, concussiones, ac molesta corporis universi perfrigerinio. Persei gerationem ideo paulo post insequitur aestus febrilis, quia fermentum sebrite ulteriori
sermentatione magis inagisque subadium, sensim semper per gradus ex renuatur,donec tandem exaltatum incundatur, atque effervescat. inamobrem in intermittentibus universs perfrigeratio saltem aliqua spasmodica, ac convulsiva aestum subtilem praecedere solet.
237쪽
Ds LGOTIDIANA INTERMITTENTE. . 19S
permento demum febrili, aut penitus absumptu , auto desipumato , aut excreto , egestoque, calor extingui x trsebrilis ; qui modo magis, modo minus producitus , prout major , vel minor est quantitas humoris pecca*tis, sive prout magis, vel minui res stit &c; neque pri sis recurrit , quam alia quantitas humorii stagnantis , sl gnando alteretur , atque in sermentum febrile , uti prius , convertatur , in vasi sanguifera iterum , atque iterum irrupturum . Quicquid innuimus de quoi idiana intermittente , intelligere quoque expedit de tertiana, quartana, ac de uni versis intermittentibus; quarum , periodi excitantur, praefiniuntur, dirigunturque a qua litate , & quantitate materiae pravae stagnantis in viseeribus obstructis , in quibus magis magisque in dies imis mutatur adhuc, atque corrumpitur. In visi eribus dicimus obstruinis, id siquidem contingere potest vitio, non modo filius mesenterii, verum etiam hepatiI , lienis , pancreatis &c., necnon Ctiam a suppuratione quadam interiori ; quae tamen se bres, erraticas potius procul ab omni lege , quam periodicas , statis temporibus , intermittentes progignere , atque educare sisset. Febris quotidie intermittens, periculo quamvis Prognossa. plerumque vacet, contumax adeo esse sisset, ut ad plures men jes quandoque perducatur . Neglecta tamen ,sve li perperam tractetur , non expers periculi s quinimmo et ad tabem , & ad hydropem, febricitantem quam pissime deducens , enecare solet. Quotidianis intermittentibus solvendis plurimum CV δ confert aer calidus , & siceus potius , quam frigidus , atque huna idus , victus tenuis, humectans , optimi succi, concoctuque se cilis. Α vino , prioribus praesertiin diebus, plane abstineatur. Alvus sit adaperta, animique affectus, fieri quantum possit , pacati . Priusquam febrisugia utamur , ut alvus, & stomachus eluatur, nec B b et non
238쪽
ci intermittenti medendo, praestare con suevimus, hist tia declaramus.
non etiam ut humores praeparentur, opera danda est.
In quem finem ely steres , non modo praescribendi sunt prius , Verum etiam purgantia, item , si opus fuerit,
emetica , aut vomitoria, leniora tamen , & blandiora . Decciniones dehinc , infusiones, atque emulsiones conveniunt emollientes, aliquantulum amaricantes, deobstruentesque, de quibus universis in historia sequenti . Si redundet sanguis, minuendus. Quibus Opportune praemissis, quum febris adhuc tamen quotidie recurret, tum ad praesidia febrisuga , de quibus et in superioribus verba fecimus, & in sequentibus facturi sumus , confugiendum .
Ρ Amphilus decem et odio ab illinc annis natus ,
corpore sano, nonnihil pinguis, ac temperamento , quod calidum, & humidum dicitur , sanguineo videlicet , praeditus, Mense Augusto , ardente Syrio , non procul a sente frigidissimo , sub umbra platant, Zephyro flante , ludendo delassatus , placide obdormit insudans. Experrectus, ac fame tentatus, fructibus praesertim horariis , avide vesicitur, quibus vinum malvaticum meracius superbibit; quo temulentus domum revertit, atque recumbens, sopore arctissime captus, ad plures horas iterum obdormit. Expergiscitur tandem,& ut consopitus plurimum insudasset, faucibus exhaustis , plurimum sitit. Hinc intus, uti dictitabat, pene arefactus, gelidam , quam artificiose ei consecerant, perquam acidam ex succo limonum , large sorhere cepit. Siti expleta, denuo recumbit, una et requiescit . At ex inopinato vehementissimis torminibus , alvo sup- praessa, excitatus, nisus habet evomendi irritos; quibus occurrit theriaca, quam vino generoso solutam de-
239쪽
DE SCOTIDIANA INTERMITTENTE. I97
glutivit. Solvitur inde alvus, ac nisibus evomendi plane pacatis, longe melius se habere testatur. Attamen nauseabundus, ac viribus perfractis , admodum languens , de maxima conqueritur apepsia , una et de summa capitis imbecillitate: id sere per triduum , eo usque dum non procul a prandio , tandem frigefactus , ac rigore quodam repentino correptus , ad horam circiter concutitur. Mox calor febrilis insequitur, qui processu intentissimus fit; ac postmodum decrescens , intra spatium horarum II., vomitu praevio bilioso amariss- O , prorsus extinguitur. A febre immunis sit ad eandem plane usque horam diei praecedentis . Ex quo iterum , uti pridem , iisdem symptomatibus renascitur, item et resolvitur paroxysmus , eandem propemodum servans periodum ad diem usque morbi odia-vam. Quo tempore sese nobis tractandam Objecit. Febrem esse quotidianam simplicem benigne intermittentem dignoscentes, eam hac, quae insequitur, methodo illico tractare suscepimus . Ex erroribus , quos in victu potissimum praemiserat, necnon et ex nausea, Vomitu , sapore pravo , atque hypochondriorum inflatione, quae in paroxysmo praeter naturam intumescebant, stomachum , aeque ac intestina, sarcina recrementorum quadam effoeta, sive non congrua in hoc morbo assici imprimis, pro certo habuimus. Eluenda iccirco quamprimum fore judicantes , potionem hanc A emo, lientem blande solventem , clystere ex solo jure salito prius injecto, hauriendam consecimus . Quae ut concitaverit alvum , iterum atque iterum praecepimus , ut superbiberet jusculum modice salitum ad quantitatem librae unius , & ultra, per vices tamen , quo satius alvi colluvies elueretur. Ut primum itaque praefatae purgationis ope abluta est alvus, longe melius imposterum se habere cepit aeger, ratione praesertim , tum nauseae,
240쪽
193 LIBER I. SECT. II. CAP. XI. tum Vomitus, tum hypochondriorum , quae prius intumuerant . At enim vero, licet non adeo uti pridem insessi, recurrebant tamen quotidie paroxysmi. Hinc humoribus , jusculo alterato decoctionibus idoneis , quod jejuno potabat, prius prieparatis , quotidianam hanc intermittentem febri fugis plane eradicandam decrevimus ; quae per infusionem quater , diebus singu- Iis ita ut in B priebuimus. Dies erat morbi decima,ex qua ejusmodi febrisugo uti ceperat, neque incassum; si quidem ante diem vigesimam septimam , sudoribus
uberrime erumpentibus , una et urina abunde excreta, in pristinum se optime restitutum sensit Pamphilus . A ly. Θr. vioLviol. unc. 6., ol. amuae dulc. rec., ct ex. unc. I ., Gq. cinnam. unc.j., m. , cap. In jure insulso tartari Ibro . B R. Core. hin. kiu. unc., , cinnam. Opt. dragm.is, sal. tart. dragms., sq. com.lib. iv.,m. f. Ins, O mac. in B. M. ad hor. 8. circiter S. A. Addo meli. his an. unc.is. bHI. levit. , de istum. coisI. cos. per vices ad quiantitatem tine. iv. sngulis vicibus hac lege , unc as nimirum quatuor B. m. , ct taut undem hora quotiae ante prandium , in ante carnam ct c.
De Tert and simplici benignὰ intermittente .FEbris tertiana timplex benigne intermittens, tertiana ideo vocatur , quia tertia quaque die recurrit ; quocirca eam describendam ducimus , febrem esse, quae planὰ licὰς intermiserit, tertia quaque die r currit,rigore ux plurimum praceunte ne ullo malignitatis indicio. Rigore dicimus utplurimum praeeunte, e quod in tertianis quandoque, raro quamvis, ut Vel