장음표시 사용
311쪽
de se magnum sentit, maximus omnium Aiserabilis est, & miser, S post pauca, adducit Pharisaeum& publicanum exlex. diui Lucae I 8.& Paul 1. Cori A. Sic nos Nabucdonosorum, AC Pharaonem, quorum alter 'num ut bos comedit; alter vero aquis inuolutus sero didicit, quid sit superbia Dan. s. Exod. I. & I . Illudque exinde sequitur quod val de animi subditotum alienentur ab eorum alii6m &obedientia, & hoc tamen est vitium commune imperantibus & nihilominus debet curare, qui divi S securE voluerint imperare, estque maxime diffidite, ut dieebat Marcul; Imperator Herodianus in primo) apud Herodianum, in maxima licentia sibi Hoderari, quasiqi frena tria ponere cupidi talibus, po tissimum quando res succedunt ex animi sentetia,
Quid inquit D. Chrysos .hom. 2 q. in Math t. to m. 2. arrogas homo, quod sublimi curru veheris, quod te trahit mula rure iugum, Quale illud est, nam &saxa plerumque, M lignum gestant, sed speciosa veste circumdaris, sed respice, pro cultu vestium, vir tutum decore fulgentem, & videbis iam te freno putrefacto similena. Illum autem arbori admirabi-l s fruinus ferenti, maximam praebenti cernentibu lubluptatem, tu quidem circumfers pectum vermissatque tinearum, quae cum tibi incubuerunt celeriter huiusmodi ornatu nudum relinquent, qui si iam habet virtutum non potest illa priuari, nec illa
corrumpitur, nec tinea, nec vermibus, nec morte ipsa. ' uvFertur de prudentissimo Carolo V. Imperatore Austriaco in funebri eius oratione Sueuica, eum anno quinto ante mortis periodum, inter maxima regni negotii sarcophagum sibi astrui curasse, cum
312쪽
omni supe Il ect i ii, quae mortuo ad sepelliendumn
cessaria sunt idque clanculum, ne ad hominum ostentationem, aut simulatam religionem factum vid retur, quem apparatum habuit apud se, quinque annis, ubicumq; terraru esset secretissime, etiam dum Mediolanum contra Gallos proficisceretur,eumque diligentissime singulis noctibus semper conseruauit, ac reponi iuxta se iussit, sic sibi semper sepulchrum adesse voluit ut perpetuae mortis recordatio eximeret a corde vanum huius mundi fastum, fluxamq; superbiam. . Huiusmodi humilitatis virtus adeo innata est. TERDINANDO, ut ipsam cum omni gratatalec terisque virtutibus conu incti ssimam inuenies, in n.enim ingreditur Spiritus Domini s dicit propheta in animam superbientem, sed humilem & timentem ad sermones meos. maximum hoc est ornamentum Austriacorum Principum praecipuumque totius maiestatis fundamentum, ut enim quis aedi-fitium splendidius magisque amplum extruere cogitat, tanto profundius fundamentum salt) ut ea quae superstruenda sunt firmius persistant. Sic diuina illa comitante virtute, ipsi a Deo regnum perceperunt M in sinceritate perfecta cordisq; simplicitate direxerunt, pensantesierumhumanarum circulum esse, qui rotatus semper eosdem fortunatos esse non finit, diuinaqι inscrutabilia iuditia, inuestigabilesque viae eius, ut i licitas illa terrestris dc momentanea, a Deo quandoque concedatur, ob bona quaedam peracta, M sic recipiatur remuneratio in hoc mundo, ibique vita priuentur aeterna, aut pro grauioribus malis, ibi pςnas aeternas, quod Ibycus Ethnicus maxime timebat, ut refert Plato in Phaedro, Nut fert Plutarcus in lib. συμπρύακ. d. dice- bat.
313쪽
ανγρωπων αμαωυαν, id est timeo ne aliquo in Deum
admisso delicto honorem ab hominibus pen permutationem accipiam. & forsam haec praeclara responsio admonere potuit Philippum Macedoniae regem ne felicitate nimia efferretur, unde ille id munus destinauit uni ex pueris suis aulcis, ut summo mane cubiculum ingressus pronuntiaret, πιφωτqνω epi τμε. Homo es o Philippe . . Dum vero humilis vult esse princeps, videat, ne
nimia inde sibi fiat despectio, cum regendi ipsius
exinde saepe frangatur authoritas, solet enim ex nimia humilitate, vel neglectus dignitatis A principi M subd: tis ossicere, consilio ergo utendum est Vl-
plani, in l. nec quicquam, circa aduocalos. Edeoth. . procur. ubi docet proconsulem oportere esse pa- tientem circa aduocatos, sed cum ingenio, ne contemptibilis videatur. te
Optime mihi ad hanc rem principi sequenda vi- .idetur sententia Iubi Caesaris celeberrimi Imperatoris, quam ad milites suos aliquando tumultuantes dixisse refert Dio. Cassius lib. I. Ego, inquit, s crae neque aliis rectum esse arbitror, ut qui principatum gerit, subditis sit in serior, neque salutare quicquam agi posse censeo, ubi hi quibus iniunctu est, ut dicto fiat audientes. imperare ipsi velint. Intelligitis enim quam sit probe futura ornata illa domus, in qua natu minoribus relate grandiores despectui sunt aut ludus literarius, ubi discipuli ma- gistros contemnunt. Quae vero spes sanitatis aegro--tis, si nCn per omnia medicis obtemperent quam. Muta nauigatio ii nautae gubes natoris iussa non pateant 3 Ita natura duas necessarias res, easque salutares comparauit in humano genu re, at alii cum ii
314쪽
perio essent, alii subij cerentur, nihilque est, quod absque his sit, vel minimo quidem spatio perdur
is His adstipulari videtur sapiens Prouerb. c. s. Neri des alienis honore tuum, & annos tuos crudeli, ,, ne sorte impleantur extranei viribus tuis, lab is res tui sint in domo aliena. Quare Eccles hoc primis e pis factum errori tribuit cap. Io. Est malum, in- is quit, quod vidi sub coelo quasi per errorem egre- is diens a facie principis, positum stultum in dignit ri te sublimi, dc diuites sedere deorsum. Vidi teruosis in equis, A principes ambulantes super terramis .quasi seruos.
Vnde sicut utrumque vitio datur principi, superbia scilicet, & nimia animi abiectio, qua se omnibus substernere& supponere vult, quod indignum est principatu, & rebellandi exinde subditis, in alteriusque transeundi dominationem occasio sub
Quid de clementia & benignitate plura opus re- serre erit 3 Signum hoc esse certissimum, de infelici statu reipub. omnes attestantur, quado populus ad uersus principem insurgat, vel suum rectorem conmtemnat, non secus ac si subditi inter se factionibus& distordiis sibi aduersantur. Concordia enim res paruae crescunt, discordia magnae dilabuntur. At vero Carolum Archiducem quis unquam ex subditis odio habuit aut cotempsit, nec ij quidem, quorum in malefacta videbuit, iustissim E animaduertit, quicquam sibi inique precati sunt, tantumque abest ut sibi exosos habuerit, ut omnes sibi amicissimos charissimosq; clementia sua devinxerit. Underecth dicere poterat . illud Hrhalarici Regis apud Cassiodor. litas.c. 18. & nostra vere pietas custodi
315쪽
batur, dum seriato gladio nascebatur metus, & pro ueniebat sine cruore correctio, commoti enim sumus placiti, minati sumus otiosi& clementer, irati sumus, quando sola vitia damnauimus, cura& an xietas magna fuit, videre subditos vitiis scatentes, selicitas vero nostra, habere morigeros & amatores eorum, quά expediunt. Sic labor cogitatione ausci rebatur regnanti, dum subditi sibi profutura dispo- nebant, ut dicebat Theodoricus Rex ibid. lib. 3. c.
q9. Haec pietas suit CAROLI, hic animus, hoc sim
dium. cura, perpetuaque solicitudo.
Nec aliud filio suo FERDINANDO reliquisse
putandu m est, sic enim gloria ingens morietis pria- cipis exposcit, aiebat Vopiscus in Tacito, quod rempub. magis amet quam filios; utique securus de stio, m inus vero de pace & salute, quae ex filio in rempub. defluere debet; ideoque magis curam habuit de populo sibi commisso. Vnde quod olim ad Alexand. Magnum dictum fuit, ut est apud Aelianum lib. I .var. hist. id ipsum Carolus ad FERDINA DUM memorabile dictum dixisse potuit: ad gloriam sinquit incumbe, verum ea conditione; ne sis pestis vel magnus aliquis morbus, sed pax sanitas, affrmans per vim &saeuitiam expugnare ciuitates α populos exscindere, pestilentiam esse, sanitatis vero salutisque subditorum rationem habere, ego
Simile quid Marcus prudens Imperator iam moriturus, commendaturusque filium suum populo, dixit, ut ait Herodianus in I. neque aut pecuniae vi tyrannidis luxuria explere, aut stipantia satellitum agmina tueri principem possunt, nisi illi ipsi quos regas, animum imperanti beneuolentiamq; accommodent. Quippe ij diu demum tutoque imperant,
316쪽
qui non metum ex crudelitate, sed amorem ex bonitate ciuium suorum animis instillant, neque vero quos seruire necessitas coegit, sed quos obtemperare sua quemque voluntas 'legit, ij sunt in agendo patiendoque a suspicione omni assentationeq; vacui, nunquam imperia detrectant, nisi violenter contumelioseque sint habiti.
Magnum sibi PERDINANDVS suffragium
pud proceres populumq; omnem adiunxit, quando post mortem patris sui Caroli in Imperio principatuq; succedens, hanc modestiam & bonitatem animo praeseserebat, neque aliud nobis sinquit, duinauguraretur decretum est, quam pro authoritate nostra id agere, quod vobis ac toti reipub. Chri stiadae salutare, nobisque bonum & rectum videbitur, vosque consiliarios habere reipub. gerendae; Viuetisque pro arbitrio in libertate illa. quam vobis antea a patritiis Imperatoribus ereptam, Carolus pater meus restituere conatus est; neque immerito, regum enim &principum est subditis volentibus imperare, Tyrannorum inuitis dominaris regibus& principibus lex duodecim tabularum recte conuenit: Salus populi suprema lex esto, quam si exequantur, fieri non potest, ut non vicissim a populo diligantur, quia natura humana prona est ad remunerandum, & gratiae ita se manibus coniungunt, ut una gratia aliam pariat. Stultum autem est crede-
xe,principem diligi a populo, si ipse eum non ametta publica negotia.
Inter preconia virtutis Traiani Cςsaris Dio. Cas sus plura recenset, illud eum cupiuisse magis, a ciuibus suis amari, quam timore assici,& cum populo humaniter,cum Senatu honorifice versatum esse. Verum in hac re magna opus est prudentia F ER-
317쪽
DINANDO Archiduci,ne dum nimia sibi erga
suos utendum putet bonitate clementia, corruptelam quam ipse vocat libertatem maledicendi MCalumniandi, impunitam habere permittat. Impossibile enim est, principem populo recte administrure rempub. si ex arbitrio eorum illam velit regere; populus vero a Deo commissus est principi,regem das, non sequendus, neque vanae populi voces audiendae sunt, neque is quem elegerit populus,id probandus, aut quem reiecerit, reprobandus, ut sitit statu tum in Concilio Sardiensi, quod refertur c. ade elech. Detrahet princeps suae authoritati & dignitati, si populi sui sentetiam iuxta postulata necessario admittat, neque principatus liuertate fruitur, sed velati democratiae videtur obnoxius, nam olim spes illicitae coactionis inualuit in populo,ad cuius clamorem manumissus suἰt seruus proprius, cuius tamen inualidam manumissionem decreuit amplissimus ordo l. 3. C.qui manumit. non poss& Paulus I. Cial. si priuatus. ff. qui id a qui b. manumis lib. nonai. ex constitu tione Marci Imp. ibid. Solet enim plerunq; populus abuti clementia & bonitate nimia principis; ideo operepretium erit Principi FER DINANDO, hac suam innatam animo bonitatem, patrisq;
sui imitatam clementiam, paululum cum maiestate sua metuq; iusto,& obedientia attemperare, ne imde sua principis libertas, cum potestate temere a si- bi subditis confundatur, quare obseruandum sibi est, quod Calistratus I. C. respondit l. obseruandum est. E. de oli. praesid. Obseruandum, inquit,est ius reddenti, ut in adeundo quidem sacilem se praebeat, sed contemni non patiatur : unde mandatis adij c, tur: ne praesides prouinciarum in ulteriorem sam,
318쪽
liaritatem prouinciales suscipiant, nam ex conuersitione aequali contemptio dignitatis nascitur. Sed& in cognoscendo neque excandescere aduersus eos, quos malos putant, neque precibus calamit serum illachri mari oportet, id enim non est constantis& recti iudicis, cuius animi motum vultus detegit: M summatim ita ius reddere debet, ut authoritate dignitatis augeat. Est enim mirabile quippiam latens maiestas & dignitas principis , quod reddit admiratione prς ter naturam omnibus, quod nec admirantes, quid & quale illud est, notare possunt, ex quo honor singularis, reuerentiaq; maximagignitur. Vnde Ovid. in Fast. s. ex honoris & reue rentiae coniugio natam istam dicit maiestate, dum est, Deos quondam exemisse a terris maiestatem filios honoris & Reuerentiae, ideoq; homines priu ros maiestate, gigantum auxilium postea inuocasse, ut illam de coelo detraherent. CertE Dei haec virtus est,&radius a vera Dei maiestate inditus, seu angelus potestatis minister, vel aliud quippiam efficax, sed incognitum,quod figura illa Moysis resplendentiaq; faciei illius, quae ex colloquio Dei cornuta videbatur, manifeste demostrat, quam ob gloriam & maiestatem eius dum popidus ceruicis intueri non potuit, nisi postqnam linsis velavit faciem eius. Exod. c. 34. Sic cum Deus
de spiritu Moysis distribuit in septuaginta illos senes, Num. II. maiestas apparuit,&inter populum
isti, tali maiestate iesplendentes prophetae M obseruati fuerunt.
Quando Salomon unctus est in regem, 3.Reg. I. statim Adoniae factio ,maiestate regia ita deterritastit, ut desistere a regno debuit, etiam vivo patre David, Deus enim, cuius ista principum potestas,
319쪽
munus & donum est, ut supra cap. 13. diximus. eandem vult reuereri, quemadmodum hominibus dando potestatem in animalia dixit Gen. 9. terror vester ac tremor sit supra cuncta animalia terrae, M super omnes volucres coeli.
Porro hanc principum regumque clementiam plurimum cohonestat non solum p narum relax tio, sed& bonorum largitio in subditos, quae aliis dicitur liberalitas principis. Vt enim illa vitae quandoque consormatio est: sic ista eiusdem prolong tio de sustentatio, quippe seipsos principes iuuant, dum alijs beneficia largiuntur sacietes sibi amicos, lienes quos thesauros suos vel reipub. secutius colocant, recepturi maiores thesauros, quam si ceratio concluderent. Est sand nullus fructus pecuniis r conditis, non plus quam Craesus aut Mydas rex auri,qui proximus morti accepit auriculas asini, ut scribit Ouid. II. Metamor. Quare rex Cyrus dicebat,
opera regum M pastorum esse ςquipollentiam, sicut enim ad pastorem pertinet curare Ut pecora habeat succulenta laetaq; pascua; ita principis est facere ciues opulentos; Imitandusq; Cimon Atheniensium princeps, ut refert Probus in eius vita dc Plutarch. similiter,qui tanta suit liberalitate, ut cum pluribus in locis praedia horto', haberet, nunquam eiscustodem impositerit fructus seminadi gratia, nequis impediretur rebus eius quibus vellet, frueretur semperq; eum pedissequi cum nummis sunt secuti, ut si quis opis eius indigeret, huic statim daret, ne dis
An haec liberalitas fuerit in Carolo, non tam mei instituti ratio postulat dicere, quam eorum, quorulocupletes facti sunt & parentes fili j, amici Mnepotes, ipse enim non tam liberalis videri voluit, quam
320쪽
uam esse, neque tam liberalis, quam magnificusnistingui enim solet ab Aristotele liberalitas a malificentia 4. Moral. ad Nicomach. c. 2.quod magnirentia conitituit sumptus in magnis, maxime quo publicis, liberalitas vero circa propria & priuata. Quid vero dicam de Carolo,cuius tanta fuit magni
ficentia, ut non solum ciues populumque suum magnis ecerit', neque solum nobilibus pauperibus annua stipendia posuerit, sed pro tota repub. Christiana omniumq; prouinciarii suarum salute, magnificentissimum in Metropoli sua Graecensi studiora omnisq; pietatis S lci etiarum Collesium seu Academiam instruxerit instructam dotauerit, dotatam Imperatorum S summorum Pontificum priuile gijs communierit : ad c publicas aedes, ciuitates, Carolinam, scholas, templa. hospitalia, & similia suae ditionis locorum partim de nouo extruendo, partim collapsas reparando, in meliusque effinsen do)irmauit.
Cuiusoptimi sui parentis exemplum, optimeqide repulta metiti progressum secutus FE RDIN AND VS, qui praeter quotidianas publicasque elargitiones, etiam nouas nsuper ad ij cere voluit, multoque magis parentis sui nomen famamque extendere, suamq; ex eo obligare dum annuis redditibus praedicto collegio Societatis Iesu Graece n. ex immobilibus bonis prouidere, veteribusq; ad auctis eorundem omnium praedictis patribus bonorum tam spiritualium quam temporalium administrationem commitiere statuit, quod multis etiam uiris Catholicis mirandum venit,ali js vero obliquo rem Oculo intuentibus multum scandalosum, quasi melius eiusmodi bona temporalia ad proditoris illius Isc Motis opinionem, venundari potuissent,ali sq; pau- perib