장음표시 사용
321쪽
peribus erogari, non considerantibus piam & religiosam ipsius dantis mentem, rectamque suscipientium intentionem, Nec vero ita ferendum est i di cium de veneranda illa Iesu patrum societate, atq; de alijs religiosorum virorum congregationibus, illi namque pluribus excedunt,& priuilagiorum M
statu forum suorum rationibus, quibus aliorum ordinum conuentus gaudere non possunt, sicut M in alijs ordinum religiosorum generibus multa reperite licet a se inuicem discrepantia, ut aliquibus e dem non liceat, quae aliis. Cum ergo patres Societatis Iesu ex sua primaeva institutione in ratum praealijs priuilegiati existant. pluraque in Christianam rempub.commoda suggerant,mjrum non est, si praealijs maiora illis permittantur & concedantur. Rem hanc altius consideranti aequalique lance metienti statim constabit animus noster,qui nullus
est ut ipsis blandiri velim, nihil enim magis semper
exhorrui, quam eorum hominum lenocinia, quibus quod verum non est, pro vero venditant verique mendacia veste amic unt, quamuis in scholis eoin,
fidem Catholicam edoctus, alijsque in artibus liberalibus ac scienti js imbutus, ibiq; in Graecensi Coblegio patrum societatis Iesu tam in philosophicis, quam in Sacrae Theologiae studiis lauratus fuerim, insuper ab eisdem semper in praesens usque singulari affectione M amore prosecutus, pro quibus me eiusdem plurima debere haud diffiteor, imo omnia
ipsis acceptum refero, quare pace illorinii venerandorum patrum dixerim, ingens hactenus A illoia Sancto laudatoque instituto in Ecclesiam Dei prouenit commodum, dum non solum honestarum disciplinarum, quas liberales artes vocat, usum M prs lactionem in totas et E Germania introduxerunt,
322쪽
ipsiusque s S. Theolosiae altissima mysteria longEsaciliori modo propossierunt, sed etiam fidei Catholice rudimenta ita iuuentutem edocuerum, ut passim ubiq; terrarum plantationes eorundem re-horescant,ucque per generationem quasi in generationem in uniuersum orbem terrarum radices egerunt. adhaec optimum sane longeque utilitamum in clero vivendi modum exhibuerunt, quo de prauati passim sacerdotum mores expurgantur,vitaq; in dies malorum renouatur. Magnum prosecto ex hae aedificatione ianus in Ecclesiam Dei prouenisse existimandum est, maiusq; in annos seque ter cum patientia profecturum speramus. mane ergo iniquum dixerim & ab omni animi rectitudine alienum , qui haec pro Dei honore molimina,& ecclesiae incremento prosectus non suspiciat, veneretur & collaudet, Sed nouus ordo est dicese plurimumque sibi de temporalibus attribuunt: An vero nouum Evangelicorum pestilentiae germen non est nouum quid, planeque ordo inordinatus passim in praecipuis Germaniae ciuitatibus, castellis'; M oppidis infeliciter auspicatus quis uero huic incrementum pernegabit aut quominus de secularium imo verius de Catholicorum. religiosorumq; fundationibus uiuant, impedimento eritZQuod vero praedictis patribus impenditur, ex aequo Sc congruo subministratur, tanquam Dei ministris S legatione loco Dei langentibus, non ad gulam, non ad fastum, non ad luxum suorum, sed ad suum suorumque administrantium usum & necessitatem, ideo tantopere terrena concupiscunt,ut ex
opere manuum suarum sudoreq; vultus sui uictu sibi.&amictu comparent. Neq; ipsi aliunde quam caeteri homines orti sunt, aut aliis quibus tegantur,
323쪽
:& vestiantur, indigent, sed terram in rem suam co--gnoscunt, inquam breui redituri sunt, hancque moli untur, Vtpote praedominanteelemento, quod terra
dicitur, quodq; animam aggravat , M spiritui semper repugnat . Hinccarnis africtio spiritusque in
eandem frequens colluctatio. . ' . -
- Sed principibus nimis sunt familiares, suggi, las. qui vero potuit fieri quod principes Dei interris imaginem gerentes veritatem non amplectan rur, eoiq; diligant, quos veritatis amatoresagno uerunt . Certe secundum dictum Saluatoris tei'ses gladio suo transfigunt. dum ueritatem.impignant,& docentes uerum odio prosequuntur .
Quod principum amicitiam beneuolentiamq; habeant Iesuitς, hoc illis ex superabundantia accidit, non ex ordinis sui instituto, hocque solum in se uera
Virtus continet, quod eam omnes appetant, ipsiusq; quam maxime possunt participes fieri, tantoque accuratius eam insectantur, quanto magis a prima art te eandem imbiberunt, convixeruntq; eidem . at quibus cura non est ueri neq; honesti neque uini tis vllius, nullo negotio mala comminiscuntur, Prauaq; decoquunt, quia ab adsuetis desuescere graue est, ut dixit Lycurgus,quod is pulchro exemio demonstrat,producens aliquando inconcionem Atheniens. duos canes eadem matre Meodem patre natos, quorum.Vnum uenationi assuefecerat, alterum
inicesina nutriuerat,unde producto lepore M olla, alter leporem ex institutione insecutus; alter uero ollas offas irruit. Sic eodem patre eadem matroprogeniti homines ex Adamo & Eua,alii uenati ni,& exercitationi, rerumq altissimarum contemplationi dediti sunt ; alii vero escae&uentri, nec quos aluit arduarum in rebus exercitatio animiq;
324쪽
.d suprema erexit excellentia, humilibus istis caducisq; esculetis ad modum parasitorum asticiuntur,
sicut nec ii, quorum esca venter est,& uenterDeus,
ad virtutum culmen honestiq; fastigium gressus parant, sed ad instar canum pingescunt in culinis dominorum suom, ingluuiem saniemq; nutriunt. Vnde mirum non est, si leporem non capiat, neque Iesu itis applaudant. Vertim de his alias. Vt vero res penitus cognoscatur placuit eiusmodi principum donationes pluribus percurrere, ostendere, an liciti: fiant, singulariter vero de hoc
facto Serenissimi Archi ducis F E R D IN A NDI,
quo patribus de societate Icsu annuos redditus contulit, eosdemque in bonis immobilibus cum spiritualium & temporalium administratione costitui t. Primo namque ividetur, principem nullam facere posse eiusmodi donationem, cum ex parte iura menti, quo iurat,se iura regni sui, dc honorem, illibata seruare, ut est in c.intellecto. de iureiur. Tum quia sori lc constitutiones regnorum transeunt in contractum M ligant principem. l. digna vox. C. de
leaib. per Bal. dc notatur in l. cunctos populos. desum. Trinito dc fid. cathol. Accedit, quod alienatio. nes quas facit princeps de bonis coronae, ipso iure sunt nullae,& possunt reuocari etiamsi iuratae sint. d.c.intellecto. de iureiur imo quoties donatio fit
vel alienatio, M iura regni diminuuntur,& enormiter laedutur,non valet, ut in Auth. quomodo oportiepisci in princ. Denique si eiusmodi donationes licite fierent, ut in partibus prouinciae ; eadem ratio ale valerent de tota prouintia,& sic regnum vel prouincia deduceretur ad non esse, regnum vero nullam recipit diuisionem vel sectionem, neque detractionem legitimae, vel alicuius alterius iuris, Ut not.
325쪽
glos sing. in c. licet. de vot.&voti redempt.&g. prae. terea. de prohibita seu d. alien . coli. Io. ergo eiusmodi donationes fieri non possunt. Plura hoc loco pro isto negocio adduci poterat, quae hanc rem confirmare videntur, sed quoniam res breuius solui potest, ideo distinctione unica fiet, ex qua etiam iura superius allegata soluuntur, ut quod princeps iura regni indemnia conseruare, nihilq; alienare velit, &c. quod illa intelligantur de donatione seu alienatione volutaria per principem facta seu facienda, & tunc obstat sibi iuramentum,&iuris prohibitio, ne diminuatur regis seu principis patrimonium,c grandi. de supplen. neglig. prae' lat. in 6. dc in l. prohibere. ff. quod vi aut clam .f.plane ibidem per Bar.& tales donationes factas ipse princeps potest reuocare,& potest venire contra factum suum. v tibi nota rur.
Si autem Princeps vult alienare ex aliqua causa subsistente, aut causa est decens, rationabilis, & ne cessaria, ut quia vult remunerare bene meritum servitorem, cui est obligatus ad antidora. l. sed si lege. is de pet.haer. g. consuluit.& c. I. in seu d. de natura seu d. Vel vult soluere mercedem seruitorum, vel
vult dare ecilesiis vel piis locis pro aemedio pecca torum, vel Ecclesias & Capellas fundare, vel vult dare Ecclesiasticis personis; tuc dummodo regnu, vel tertius enormiter non laeditur, valebit donatio vel alienatio. quod intelligitur, si sit res alienabilis realiter, ad ius principis spectet.) nec tunc iurumentum principis factum de conservandis bonis prouinciae ad has rationabiles alienationes vel dinnationes se extendit. in c. Abbate sane: de re iudic. lib. o. & firmat Bart. in l. prohibere. g. plane. is quod vi aut clam. Qua ratione etiam tolerata fuit donatio
326쪽
sasta B. sylvestro per Constantinum, & dicit glo:
decreti, quod per tales alienationes non laeditur Imperium, quae Ecclesiae seu intuitu illius factae sunt. c. Ego Ludovicus. 63. dist. quas&successor tenetur confirmare.c. Adrianus. it primo. ead. dist. Idem tenet Speculator, de donat. factis Eccles particular. dum iura imperi j enormiter non laedutur, S ad hoc vid. Bal. in tit. quid sit in uestitura in usib. seud: Mhoc totum intelligit, si fiat ex motu proprio,non ad postulationes alioru, & ex causa rationabili. ex tex. singulari in I. I. C. de petit. bonor. sublat. lib. IO. Cum vero istiusmodi donatio seu alienatio Mis-lestadiensis facta a Serenissimo FERDINANDO
patribus societatis Iesu, ex rationabili causa, motu proptjo,utpote quod isthinc locorum de cultus Dei& religio in populo, quς plane exulauit, restituatur, clerusq; ad frugem perducatur, nemo nisi impius, quin lare & optimo modo facta suerit, dissentiet: eo poti stimum, quod praedicti patres nil sibi inde ad propriam utilitatem vendicent, sed solo.victu Mamictu contenti, omne reliquum in usum ecclesiae,& aliarum rerum ibi necessariarum, vel reficiendarum vel de nouo parandatu accumulet. Nec refert
Iod tales donationes in bonis spiritualibus situ atqnt, cum etiam principis officium requirat, Ecclesias & monasteria curare, attendereque ut omnia rire dc religiose peragantur. Et hoc affine est sacris
eanonibus, c. petimus, I I. q. I. c. nec licuit. I7.dist. vi
quando haec vel similia per Ecclesiasticum superiorem corrigi non possunt, vel quando talis Eccle, siasticus non adest, qui isthaec exequatur, vel negli-ῆentia sopitus iacet. c. ex transmissa. de soro compe. sere tamen semper si quando ex principibus eiusmodi locorum mutationes fiunt, intelliguntur sa'
327쪽
ctae a prudente de sapiente principe, qui in quantum
sua sibi valeat authoritas nouelit, quantumq; donegat. Vnde plerumque in talibus summorum Pontificum consilium requiritur, consensusque expeti tur, quemadmodum in praedicta donatione seu concessione Mille stadiensi factum fuisse nemo ambiu
Vt vero summae virtutis est principumiberalitas atque munificentia; ita etiam nisi bene & prouid hattedant, exinde ambitiosa ad maiora audenda excitari potest occasio. quemadmodum legimus in lib. reg.3. cap.H.S Iz. quod Ieroboam, Nabath, filius ex serua matre natus adhuc iuuenis aedificationi murorum Hierosolymitanorum subseruiens, a Salomone Rege primum praefectus operi, dehinc tributo Iosepheorum contribulium, tadem decem tribus regno subtraxit: Consilium ergo erit optimis principibus, ut dum in vitam transire viderint eius. modi tineas, nimiumq; ex benefactis subditos exaltari, quod statim occurrant, antequam totam rempub. aut vi, aut aperte aut clandestin E occupent.
Exemplo Tyberi j Caesaris, qui cum pluribus coniurationibus & factionibus Seiani generi sui infestatus esset, ad eumque populi fauorem peruenisset,ut sibi cauendum, aut de vita aut de morte consulem dum esset, iussit eum compraehendi, & in carcerem conjj21, quo facto, plebs quae ei plurimum fauerat, caepit ira nitis criminibus detestari & accusare,d nec ab Imperatore morti adiudicatus suit, ut scribit Dion. Cassius in Tyberio, prout etiam narrat Su ton. in vita Tyberii, c. 63. ad hoc princeps ultionis genus non aperth sed per obliquum venit: Verba eius sunt: Seianum res nouas molientem Tyberiusquamuis & natalem eius publicis celebrari, M ima- gines
328쪽
ines eius aurea passim coli videret, uix tamen, Scastu magis ac dolo, qua principali authoritaresuNuertit. Sic principes sibi improvide serpentes in sΓnu, .mures in pera nutriunt, M serrum porrigunt, a
Refert Polyamus lib. q. stratagemat-,quod Antigonus Rex cum audisset Pythonem Mediae Naesectum peregrinum exercitum conscribere, M pecu nias colligere, eo consilio, ut defectionem faceret, simulauit se fidem non habere nunciantibus. Eg' inquit, nequaquam crediderim hoc.agere Pytho, nem, cui ego quinque millia Macedonum armato, rum ac Thracum, dc mille prauecturae custodes paraui,quos ei mitterem; quibus auditis Python, e diderit του φιλαθρωπἰ- idest humanitati, M cons stim venit ad recipiendum consilium. Antigonu vero Pythonem in medio Macedonum receptum de introductum caepit, dc morte mulctauit sine illa multu. Maxime in talibus casibus accelerandumen principibus 5c rebvspub. remedium ad aerius Q Iusmodi magnatu ambitiones, nam ubi se detectos vel suspectos intellexerint,celerius conantur permcere.quod ceperant meditari. Proinde aliorum stremedium , ne diu in eodem officio eiusmodi permaneant, quod olim diu rempub. Rom. integram conseruauit. Contra vero iactasait destructio reipub. quando facta est prorogatio temporis gere dorum mariorum potestatum, ita Iulius Caesar,qui nouerat se: ad sommam potestatem peruenisse ob nimiam imperandi concellam Jscentiam , lege it tuit, ne quis maino pyramanno, sonsul rennio, amplius ά suo magi sitatu continuo impe raret, Ut
Cassiusdib. 43. Sic ctum est. Ser tusconsultum a Coss. no quisquam ex his, q0
329쪽
consulatum vel preteturam gessissent,exteriorem aluquam prouinciam ante quinquennium acciperet, quam legem firmauit Pompeius, ut Dio. Cass.li. o. Alij Collegas his dari oportere decreuerunt,aiij, vi filios suos obsides ponerent, qui mos fuit Comodo I mperatori,ut ait Herodian. in 1. Melius meo iudicio foret, omnem istiusmodi hominibus praescindere facultatem ambiedi, eosque depositos inhabiles ad reliqua dignitatis & honoris offitia reddere, utpote quod indignos censeam munificentia liberalia taleq; principis, qua in suam propriam & ipsius dan
iis pernitiem abusi fuerunt. riaci
De Fortitudine porro, religione atque totius regiminis progressu multa dicenda serent, latiusq; sele extenderet huius capituli summa, quare ad hoc solum cocludendum videtur. FERDINANDVma Deo &natura optimis praeclarissimisq; dotatum praeconi js,insuper& paternarum virtutum stimulis exornatum, quod suo sibi demandato officio,vti incepit, maximo cum ipsius S totius Christianae Ca tholicaeque religionis prosectu& incremento satis
facturus est. D . I rquibus autem vi js M progressibus faciendu curabit, illud ipsum in secundo libro, Deo dante,auspi-cijs selicioribus dicemus, iam vero primi dibri epilogum meditabimur. Gl a
Luantum commodi oe utilitatu accodat ex tali principe prouincys 3
Λ Tali igitur Principe omnium virtutum generi bu , Optimarumque scientiarum di sciplinis benξ
330쪽
Iiber Primuς . t Tariti tuto, quid aliud sequi potest, quam perpetua
pax, concordia,& totius reipub. traquillitas; omnia enim si quae sunt, quae deformare seu denigrare statum reipub.politiamve videatur, ipsius instituti est abolere aliamq; forma inducere, omnia in melius
eo mutare, promouere virtutes, errores corrigere,
seditiones sopire,omnia ordine suo statoq; tepore peragere: ubi nihilsςnitendum accidit, ditatur respub.& necorruat, prouidetur. Misera aut e contra respub. ubi imprudens & ignarus artis gubernandi primum cum sua experientia discit, quae in principe etiam miserrima, sicque dum prςpostere omnia geruntur, omnia quoque paulatim infeliciter succedunt . Egregiarita oppida multis laboribus & sumptibus condunturia principibus subuertuntur, respub. industria ciuium diues, principum rapacitateipoliatur, bonae leges latae a plebeis magistratibus,1 principibus violantur. Inueniuntur certe principes naturam inim E mali,& qui velint praeesse & prodesse subditis, sed nesciunt, imo dum volunt,& id efficere, potius sibi & illis noceant, quam assequantur, xt vera sit illa allegoria παιδὶ 'τα μαχαραμ. nec puero gladium committendum. Certe quae quantaq; mala oriantur in repub. ubi princeps sortis Mprudens non praesidet, declarat finis libri Iudicum civit. In diebus illis inquit) non erat rex in Israel, de unusquisque hoc quod sibi rectu videbatur, hoc faciebat. Vbi enim vindices legum desunt, ingenia
hominum ad licetiam & temeritatem pronum est: a principe vero sapiente, magnanimo, iusto& vhthcatholico exercetur animaduersio in omne insolentiam, superbiam, contumaciam, est enim pri nceps
qui praeest omnibus,' ut consulit atque imperat, nihil priuato sudio tuaictove tractandu permittes,