장음표시 사용
651쪽
guendum esse, aut jurans talem contractum petit relaxationem iuramenti, vel post solutionem, vel repetere, eo pretextu: quia contra formam legis pro hibentis contractum , aut eo quod contra sormam
legis, & quia in ipso contracta, seu distractu inter . uenit iniquitas , vel dolus re ipsa quς ex perspicuis coniecturis vult probare per legem, l. Dolum C. de
dolo, vel deceptionem se vel quia contractus sit sa- Aus: cum verisimiliter consumpturo, & euidenter constaret ut dicitur: primo casu dicas quod non potest petere relaxationem, neq; repetere tanquam sine causa existentem pecuniam paenes illum, cui iuratum est solutum legis vigore: quia recipiens iuramentu na,& pecuniam non turpiter recipit: quia
suum, vel sibi debitum recipit: Nec obstat quod
contra legem,& siccum peccato, Ut voluit Bartho quia in hoc non est verum peccatum, sed prout supra diximus non ratione statuti, sed ratjone alterius subsistentis qualitatis,& sic non potest argui turpitudo in recipiente pecuniam, vel iuramentum, Mideo non impletur obligatio iuramenti ad cuius o seruantiam tenetur cestante dolo, metu, cum ibi arguatur iuris diuini. Vt in c. debitores de Iur. , Schumani iuris turpitudo in recipiente : quia super praestandis usuris, sic ibi susticit momentaneum implementum Sc quia sine causa est penes illum datur repetitio S sic duobus concurrentibus datur repetitio turpitudinis in recipiente,& non praeexistentia causae: at in nostro casu non est turpitudo: quia licite recipit suum recipiens, ut in causa: quia mutui vel contractus, quamuis a lege reprobat i, & ideo illius virtute non agit sed ex obligatione, quia in Deum dirigitui, ex qua solutus, est astrictus addandum recipiens iuste recipit, & haec sunt maxime
652쪽
iuri canonico consona: quia ex quo potest seruari iuramentum sine interitu salutis aeternae,& quia nisi maius bonum impediat, vinculum iuramenti nodissoluitur, iuxta caput commissum despons &in dubio fauendum est opinioni quae fauet iuramento & sic tenenda opinio quae vult donationem facta per Patrem Filio in potestate constituto valere, Bald. in l. fin. C. pro Donato. Si autem iurans vult repetere eo, quia contra formam legis iurauit,& in ipso contractu vel distractu interuenit iniquitas, vel dolus re ipsa, vel deceptio, vel quia est factus cum verisimiliter consumpturo,& de hoc constaret euidenter: quia mutuauit ad ludum , vel illi qui in , more mulierum volebat consumere, quibus & similibus casibus intrinsecus accidentibus ex quo datur turpitudo in recipiente habent locu remedia, quae
voluit Fredericus de Senis , A multis probari potest quia caput cum cotingat de Iur. quod fauetiuramento excludit dolum ; qui hic stat, si ergo est dolus dans causam contractui, qui iam de per sesecundum legem Regni est nullus, merito solo implemento satisfactum est iuramentum, S datur repetitio ut in cia debitores S tali casu iuramentum, vel noest seruandum vel saltem est petenda relaxatio eiusdem,&concedenda,sicut etiam quando in iurameto interuenit metus c. si vero de Iur. dc sic concludunt Doctores , quod authentica Sacramenta puberum & c. cum contingat non habent locum, quando apparet de enormi laesione, S tali casu agere volenti ex iuramento replicabitur de dolo, & quod relaxare habet iuramentum & admittetur exceptio, facit quod habetur ini. Papinianus. S. si filium. s. de in off. testam. & c. Pastoralis in fine de caus. &propriet.
653쪽
Pro conclusione quaeritur an statutum ciuile, vel lex possit tollere iuramentum, vel disponere annullando contractum & iuramentum, S an valeat super hoc lex Laicorum , & quia hoc est quotidianuin foro ideo videtur quod non possit se se intromittere, quia iuramentum est res spiritualis , SI de eo non potest se intromittere Iudex sarcularis S quia scriptu est iurate,& reddite vota vestra Deo, ideo contra ius diuinum videtur si fiat tale statutum per saeculares, quia obligatio iuramenti dirigitur in Deuergo non poterit impediri haec obligatio per saecularem, sicut neque naturalis obligatio instit. de Iutinat. civ. S gent. g. Naturali. Nec impedit quod lex ciuilis annullat votum in filio familias sine patris consensu factum, l. a. S. volo. ff. de pollicit. quia illi legi per ius Canonicum derogatum est, in c. similiter 32. q. a. inglos quia est super res spiritualium. In
contrarium tamen est, quia causa iuramenti ut inititio huius dubij diximus non est mere spiritualis seu ecclesiastica,&ob id se merito poterit causa stante
intromittere Iudex saecularis , maxime legem comdendo: quia leges condere regulatur ad metas i risdictionis Iudicis statuentis secundum Bald. in repet. c. I. de rescripta Nec ideo inferior habet imperium in legem superioris, quia dum statutum fit,
fit secundum sororum dispositiones, consuetudines, quae quandoq; legi derogant. Item pars ex pacto potest parti dimittere iuramentum quando concernit partis interesse l. si libertus non aluerit ff. de bon. liber. si ergo hoc potest pactum, ergo a fortiori potest statutum .sPraeterea Baldus hoc dubium ponit in specie l. pactum. C.. de collat. M aliis multis in locis, ubi dicit quod statutum possit prohibere ne valeat iuramentum ut ne mulier contrahat
654쪽
sine consensu suorum consanguineorum, si contraxerit non obligabitur etiam iuramento interue
Quamobrem dico quod reprobare iuramenta indistincte non est Iudicis Laici, ob iura, S rationes supra allegatas, quia est contra leges iuris diuini, MCanonici& quia iuramenta quae possunt seruari sine interitu salutis sunt seruanda , sic si esset, via multis aperiretur fraudibus,& deceptionibus, quae ferent si Laici liberarent a iuramento , sine causa , quia non liberarent ab obligatione , quae in Deum dirigitur, si vero reprobant iuramenta ex iusta causa super aliquo contractu puta quia multitudo con tractuum frequentatur in patria per quos mulieres,& minores semper i duntur , quae personae facillime seducuntur, quandoque minis quandoque bla-diiijs, seu adulationibus, S pollicitationibus, & talibus casibus, statuta, vel leges causam annexam habentes in ipsa prohibitione valent, S non potest agi virtute uramenti, tum quia statutum est factu per superiorem, & ex iusta causa, ut est parentum ,
tum quia tali casu Iudex secularis habet potestatem Apostolicam vel Papae super remissione iura memti,& ita intellige glosam l. adigere. ff. de iurepatro neque refert quod leges disponetes super vota sint reprobatae per ius Ecclesiasticum per glos in c. mulier 3 a. q. a. inglos pen.& vlt. quia illa glosano tenetur imo Innoc. &Host. & Io: And. in c. scriptura de voto, tenent quod dicta lex secunda g. devoto. ff. de pollicit. habeat locum de iure Canoni co , S quod obstante patriae potestate etiam pubes
patre nolente & prohibente non obligatur voto,d
sic videtur, quod possit lex de voto & iuramento disponere. Nec mirum quod lςsis resistentia impe
655쪽
diat naturalem obligationem, sic iuramentalem quia inter simplicem loq elam, S iuramentu Deus nullam facit differentiam. Nam licet dispositio voti, vel eius commutatio stet in arbitrio superioris , tamen ad tollendam obligationem quae in Deum
dirigitur necessario habet subiici causae,& sic quamuis Iudex saecularis possit uice Apostolici reprobare
iuramentum hoc tamen limitandum est causa subdente,¬a hoc, quod tali casu cum statutu , vel lex ex causa reprobat iuramentum, si ex tali iurameto agatur coram ecclesiastico poterit peti relaxatio,&de illa objjci ut voluit Fridericus in Consilio a72.3c lim de hoc dubio. Sequitur de usura. Vsuras prohibitas nemo dubitat tam in veteri, quam in noua lege. solum ergo hoc loco dicenduest, quid sit eius Iudex dum exigitur usura, vel dum disputatur an contractus sit usurarius, quae quia quotidiana sunt inacile a saecularibus abripiuntur quia amicabile crimen est,&libenter quisq; studet pecunijs colligendis, ideo etiam tape saepius Iuditium
Ecclesiasticum intercipitur, ne dicatur usurarius,& inualidus contractus; ne ve ad restitutionem cogantur perleges & Principes, itaque variis modis quaeri potest iuditium in usuris, primo si ex statuto, vel l. Iudicis secularis esset usura reprobata, vel paena imposita pro usurari js, ut in quibusdam bene costitutis regnis fieri solet, eo casu quo parna adiecta est ut in milite f*nerante etiam tota iurisdictio iudici saeculari, tunc non est dubium quodsicularis suum/Laicum distringere, S: paena sori potest castigare: qnia eius interest suos subditos habere bonos. l. congruit de off. praefid. Ecclesia vero vel Iudex ecclesiasticus ad paenam canonicam de qua in c. quia in omnibus extra de
656쪽
vsur. M c. quanquam lib. 6. de usur. Non est dubium illum posse punire M hac ratione dicit. Anthonius Butrio c. cum sit generali. de sor. com p. quod ideo usura potest dici mixti fori quod quandocunq; dubitatur ad substantiam usurarum, an sit crimen usurarium, vel non,& tunc super hoc non cognoscit tacularis: quia haec est determinatio pro causa, S ideo non determinat Iudex saecularis, & hoe dici x se putare nisi notorie constaret sententia, esse vel non esse, quia licet non conditionaliter, posset xamen ex ceptionem appositam admittere, vel repellere. Maius vero dubium est quando quaeritur de so- Iuto, vel de sola substantia contractus, an sit contractus simulatus vel non,& sic non negatur usura, nec de illa dubitatur, S tunc cognoscere potest Laicus. Item si petitur restitutio usurς poterit de hoc pari modo cora rudice saeculari, & ad hoc excipi ex quo non negatur usura, vel solummodo solutum esse , vel non esse, Notat Archi d. 14. q. q. c. quid dicam, Mputat coguoscere posse Iudicem 1 cularem si quaestio coram eo verteretur, ut rationem agendo, vel
excipiendo habeat de usura,& hoc ea rarione: quia in tali casu fortas ciuilis cedit canonico , Ut notatur in regulapossessor. de re g. iur. in 6. & lite non caepta erit electio actoris, alias lite cepta Iudex cognoscet coram quo incidit, nec fit remissio. per quae putat; quod si petatur pignus, quasi fructus debeant in sortem compensari, quod si est tantum quaestio de quantitate fructuum . nec negatur usura,poterit hoc saecularis expedire. Item si petatur pignus,& creditor dicat quod fructus habet extantesta restituere intendit, sed vult quod debitu sibi restituatur ante, vel quia pactum est factum de fructibus non repete dis, antequam soluatur debitum,ut in c. ad nostra in de
657쪽
de Iur. sed si dicatur licitum ex pacto fructus lucra. ri, hoc cognoscet Ecclesia, satis tamen posset Iudex
saecularis hanc exceptionem, Ut notorie falsam reaicere, non adhibia a cognitione super ea; item sit vellet fructus in alio interesse, debere in sortem computari, non negando ipsos cessante interesse debe-ce in seriem compensari, satis putat, per hanc doctrinam posse sarcu larem contra laicum de hoc cognoscere,& idem si velli petere usuram, ut interessem5vt usuram, vel quia petit usuras preti j, non soluti. ex quo oportuit eum usuras recipere; tantum soluit, quia tunc non petit ratione usurae,quod intelligo nisi per partem reuocetur in dubium an hςc petitio nutriat peccatum,S sic intelligit Lapus alleg. 62.6c 63. Quandocunq; ergo disputatur de usura , vel quia repetitur, si tamen quaestio sit usurarum, ut
usurae, haec quaestio non poterit tractari coram Laico, ad hoc est glosa singularis in Clem. dispendiosam detur.&c. ex litetis, quae dicit quod causa utarae est spiritualis, &glosa in c. Cum sit generale de
r. compet. quod crimen est Ecclesiasticum usura, ω Lapus allegat 7 s. dicit, quod ubicunque petuntur usurae vel quoquo modo tanguntur, cognoscit E
clesiasticus lus hoc ideo quia negari non potest, quin dicta causa sit spiritualis vel saltem quasi spiritualis Se sic annexa igitur solus cognoscet, neq; alio respectu dicit)potest dici haec causa spiritualis nisi
quia nutrit peccatum, res enim ipsa subiectav. vs ra soluta temporalis est & in quantum curia *cul ris adiretur pro turpiter quς sito, etiam in quo nutriretur peccatum, vel daretur consensus peccati,du mmodo non d i sputaretur de peccato,per hoc notolleretur forus saecularis ut patet de conditi in rebus. ff. per totum, de furi, & vi bonorum rapto
658쪽
t a. de dolo metus causa per totum . Si vero quaestio incidenter fiat de usura aeque ad Iudicem Ecclesiasticum secundum Bald. in l. quoties. C. de Iud. pertinebit, &glosa tenet in c. cum sit generale de for. com p. & hoc teneas.& sic soliis Iud x principaliter & incidenter cognoscet s quae omnia cum temperamento Iuni accipienda, quod si Iudex saecularis aditus contra Laicum, ut usuram restituat, vel pignoris comput et fructus in sortem iunctis regulis iuris communis in soro alicuius Prouinciae. s. ubi crimen est mixtum , & uterq; Iudex expedire potest pro su a paria a, M si de facto negetur usura,& sic re Iultet iuris altercatio nihilominus Iu
..dex *cularis seruatis regulis,si velit potest declarare usuram,& sic restituendam , etiam de exceptiore ad Ecclesiam pertinente, quo ad cognitionem, si de illa notorie constet, sotest, & debet habere rationem, facit pro hoc glosa. c. cum venii exit de iud.
nec potest dici quod haec causa sit mera Ecclesiastica, nec quod iacularis sit prohibitus iudicare , nisi
ubi de contrario pronuntiaret, Nutriretque peccatum propter usurarum prohibitionem , ergo videtur quod Laicus Iudex tam super iacto, quam superiure, usura data lege Regni cognoscere,& pronuntiare posset. Verum ubi esset casus dubius, nondudecisus per regulas iuris Canonici , &ventilaretur de eo quae si io, tunc si Iudex saecularis vellet dicere
non esse usuram, vel nollet ex suo sensu id declarare , malefaceret, quia ratione peccati hoc pertinet ad Ecclesiasticum Iudicem proinde merit Q veniret decidendum hoc dubium per Ecclesiam & hάς de illis iurisdictionibus & priuilegiis Ecclesiae &Clericorum . R estant duo adhuc examinanda dedecimis & iure patro natus, in quibus maiorem for Ss te
659쪽
te Princeps habet facultatem dc occasionem Eccle- uiae iustitiam administrandi, proinde istis decisis veniemus ad ea pro quibus Princeps Iudices iustitiams cularibus habent administrare.
Decimis. D R O decimarum exsolutione pIures extant iniu diti j sintra Ecclesiasticos cum Laicis contentiones, eoque frequentiores quo facilius in illis labi homines contingit, dum Ecclesiis eas vel non deberi, vel ob sacerdotum ignauia, quandoque non persolui asserunt: totq; fraudes in illis persoluendis accidunt, quod plurima pars decimarum ab ipsis Laicis occupata planeq; prie scripta possideatur, qui
omnes si nouissent eius originem S sundationis authorem proculdubio sibi ab istis p raecau e ren t atque comminationes horrendas in Ecciesiam Dei effugerent, est enim haec materia non solum tractatu difficit lima , sed obtinentibus periculosissma propter constitutionem in Clem. cupientes de paenis dec. I. de decim. lib. 6. ubi non jicet quippiam dogmatizare per quae quis abstrahatur a decimarum solutione, pena ex comunicationis piae dicatoribus imminente, authorem vero agnouerint ipsum Deum omnipotentem, cuius in honorem Abrahamum decimas obtulisse legimus Melchisedech Sacerdoti. Gen. I . Item Iacob promisit Deo quod cunctatu, quae librdaturus erat Deus solueret decimam. Gen. ,, 28. de Exodi lesitur za. Lecimus dc primitiasnois
660쪽
,, tardabis inferre. Leuit. 27. Omnes decim e terrae, , siue de fructibus , siue de pomis arborum Domini sunt oues boues,& caprae , quae sub virga pastoris, , sunt transeunt. quid quid in decimam venit san- , , ctificabitur Domino & non eligetur , ncque bonia,
neque malum, neque altero commulabitur . .
Sic Iesus Christus filius illius Dei viui unigenitus S naturalis comminatus es illis qui inique Mfraudulenter decimati fuerint Matth. 22. Ve vo- , , bis qui decimatis mentam, & anetum, &c. & relim, , quitis quς grauiora sunt, legem misericordiam Iu- ,, ditium & sdem hec oportuit faceret, Sc illa non omittere. Sic Innocentius in rub. de decim: reprehendes theologos quod minus dixerint decimas de iure diuino institutas, de quo infra, ad hoc Sanctus Hieronymus elegantissime &doctissime probat, suis per Malachiae 3. c. Revertimini inquit ad me , ,, egbreuertar ad vos dicit Dominus exercituum, S ,, dixistA4n quo reuertemur si affligit homo Deum , . , , Vos confligistis me, S dixistis in quo affligimus te 3 In decimis & l primitijs, ideo in penuria vos ma- 'ledicti estis , & me confligitis tota gens, & ibidem post pauca prosequens Prophetam : Quia mihi , , non reddidistis decimas & primitias , idcirco in ,, penuria, & fame maledicti estis, me vos supplanis rastis siue defraudastis , ecce annus repletus est ι δο nihil in meos thesauros, sed in vestra horrea com- portastis 5 pro decimis S primit j js , quae paruae- ,, rant ut a vobis darentur ubertatem possessonum ve, , starum , & omnem frugum abundantiam perdi- ,, distis . Sanctus August. in serm. de vita Clericorum, S
refertur a Graciano I7. q. lc. Quicunque . Quicunque vult inquit exheredato filio haere dcm facere Ec