장음표시 사용
741쪽
deant Iudices in quibus casibus ioci dc constituti
nes disponunt consuetudinem futuram reprobando,& in quibus permittendo, ut a gravaminibus sese abstineant. Quomodo ver praedictae distincti nes consuetudinum & Iuris communis intelligi debeant, nisi viderer suspectus aliis quod semper praecauere studui) exempla posuissem unde solius vlt, mi membri de hoe exemplum ut Intelligatur qui modosravamen fiat contra consuetud. ςxemplum est ubi consuetudo constat quod pro debito domini fiat executio in bonis Vasallorum, pro hoc iudex requisitus , non vult secundum consuetud. Curiae suae facere executionem'in Vasallos de hic grauati
est enim non solum consiletudinis sed etiam satis conssirme iuri plo quo solet allegari textus in l. pro haerede S. si quid tamen. is de acquir. haered. qu Emtextum dicit Bal. non esse alibi l a C. de operis lis
bertorum, sed tamen textus iste, loquitur Bhinid; operibus vel iure operarum quae sunt in bonis ideo putarim de consuetudine sic procedere, dc cohis quenter iudicem contra fac ntem gratiare, est. n. stylus cuiusque Curia pro lege seruandus. I
Praetet hos modos iustitiam administrandi alius
non inutilis sed magis necessari ira m uenitur , qui tunc predictis omnibus deficientibus maxime Iocuhabere debet. Hic vero est aequitas quae nunquam deberabesse iudicibus cum initiosus administrationis iurent eam obseruare. Sciendum vero quod pquitas non differat a iustitia, quia aequitas est iustitia dulcore mi seri cordiae temperata secundum Priscianum, sed proprie sumpta iustitia&aequitas differunt, imo aliquoties aduersantur, S ideo ut etiam
in his iudices norint rite versari, doctiina haec necessaria est, aequitas ergo dc i uris rigor conformi ter se
742쪽
habent, x uterq; 'leruatur pro vi casus singularis describitur in c. disciplina 43. dist. ubi dicit S. Gregor. disciplina vel milericordia multum destituitur si una sine altera teneatur, sed circa subditos inesse debet rectoribus S iuste consulens misericordia, Npie tauiens disciplina. hinc est quod semiuiui illius vulneribus qui a Samaritano in stabulum ductus est
S viniam adhibetur & oleum, ut per vinum mordeatur vulnera per oleum foueantur . quatenus unusquisq; qui sanandis vulneribus praeest, in vino morium districtionis edhibeat: in oleo mollitiem piet,
iis miscenda est ergo lenitas cum seueritate, faciem dumq; quoddam ex utraq; temperamentum, Ut nεque multa asperitate exulcerentur subditi, neq; nimia benignitate soluantur. Hoe significabat illa tabernaculi archa in qua cu tabulis virga simul Mmanna est', 'quia cum scripturae sacrae scientia est in boni Rectoris pectore, si est virga districtionis sic,& manna dulcedinis Ait ergo dili rictio iustitiae quae seriat, sit S consolatio baculi quae sustentet, Virga . n. inquit ille tui sum & baculus tuus ideo&ea me c5 solata sunt, haec. s. GregoriuS ibi. ubi multis exemplis ista duo ad inuicem comparantur, tenendum est ergo merito quod ubi aequitas & rigor simul possunt concurrere, quod utraq; seruanda sit extra dere ludi c. c. Iurgantium controuersias celeri sententia terminare & ςquitati congruit & rigori. Hoc autem temperamentum in bona capitis iudicantis dispositione consistit, ut videat quomodo perseueritatem ulciscatur, S quomodo per aequit twm & misericordiam venia praebeat. in arbitrari js magis ad aequitatem quam rigorem declinando c. fin. extra de transact. sicut singulariter pro hoc notatur c. non peccatum 23. q. . Vbi reuera cum con-
743쪽
tagio peccandi multitudinem inuaserit, diuinae disciplinae seuera miselicordia necessaria est, Una consilia separationis& inania sunt sc perniciosa atque sacrilega quia impia dc superba sunt Sc magis pertur
bant infirmos honos quam corrigant animosos malos,& ibi c. duo, ex s. Augustino, duo ista nomina cum dicimus, homo peccator, non utiq; frustra di- suntur quia peccatore corripere quia homo, mi, serere, nec omnino liberabis hominem nisi eum p secutus sueris peccatorem, hujc ossicio nominis in
uigilet disciplina, sicut cuique regenti apta est oc accomodata, non solum Episcopo regendi plebem suam sed etiam pauperi regenti domum suam, diuiti regenti familiam suam, marito regenti coiugem sua, patri regenti prolem suam, Iudici regenti prouinciam suam, regi regenti gentem suam, dc paulo post ita nulli homini claudeda est misericordia sicut nulli peccatori impunitas rel*xanda est. In alijs vero quae arbiIraria non sunt H& tunc aut aequitus aut rigor, non sunt scripta in lege regni priuilegio vel consuetudine, nec in communi ratione
apud omnes homines quod positiuum Ius dicitur tunc seruanda est aequitas quae sola sussicit ad bene
iudicandum l. scire oportet susticit st. de excusatitutor. & l. placuit C. de Iud. si autem alterum illorum se. aequitatis Zc rigoris est scriptum statur scripto, nisi Iudex habeat potestatem dispensandi,quia
tunc adhaerendo aequitati, non scripto , non graua 'ret. Si autem aequitas Sc rigor utrumq; est generale vel utrumque est speciale,& tunc si constatqModest posterius, tunc illud praeualet c. I . de constit in λsi vero non constat quod est ultimam tunc uterque seruabitur in suo ςasu uti. sanctio legum fide pCn. Si vero unum est generale alterum speciale ,: quia species
744쪽
species de ogat generi e geheri de reg. iur. iii 6 sebuabitur species etiam posterior', ut uides in prae-
omnibus autem his sic positis notandum est, aequitatem quς in causis obseruanda est, MIudices prς oculis habere debent, intelligi de aequitate Iuuris insormata, R ideo si compromittatur in arbitriuvi casus decidatu ecsidum squitaterii intelligit de aequitate Iuris informata, ad hoc l. bona fides. f. depositi,&haec sunt generalia doctorum , in quibus praesertur aequitas rigori & quando debeat aequiras. seruari M quando vigor. contra quae si faciat iudex
grauat, quia iniustitiam facit. Quia vero supra posui aequitatem consistere in iarbitrio Iudicis, & non iuris necessitati subi j ei, pro cuius ecialitate tale ponitur exemplum multitudo seu Vm uertit ili qua delinquit, quae de rigore Iuris in solutum puniti potest, sed tamen Iudex aequitate pensata vult solum principales punire M potest non facere citra graua meri extra de transact. C. fin. Neq; solum hoc Iudex facere potest in multitudine committente sed etiam suadente aequitate citra gravamen Iudex iuris limites excedere potest, ut in litigantia in animis concordandis . nam quamuis , de rigore Iuris quis non possit cogi ad concordiam, i rvt est gl. in l. I. g. M post ff. de no. Oper. nunt. tamen aequitate suadente , quando Iudex videt durius agi inter partes altercantiu , nam tulic Iudex potest, imo debet partem ad concordiam reducere Millas facere concordes,& sit id facit non grauat textus est huius rei in c. placui o. dist. SI tali casu si Iudex criminum alicui partium terrorem incutiat ut ad comconcordiam reducat non grauat, quia aequitas qua mouetur gravamen purgat ut notat Hostiean sua
745쪽
Yor De vera, 'r' de dilati P. vers non M ii Iudex, & cx hac atqui-itate am tectendati quaestio si inter magnates 'ilia ex illorum quaestione respub. laeditur & turbatur , quod illos nobilites& magnates etiam ciuiliter ab tercantes potest cogere ad concordiam Iudex, quia bonus praeses debet laborare ad generalem pacem. & concordiam M quietem prouinciae sibi decretae, Sut videas illa potest facere iudex inferior ex dictis causis ex quadam aequitate etiam contra rigorem a sortiori, ergo idem facere potest princeps,dc generaliter in his in quibus generalem & liberam habet admjnistrationem ut nor. extra de elect. cum 'inter R. seniorem, ubi potest priticeps cum alterca retur inter duos de aliqua grati ii vel priuilegio de quo totalis dispositio esset in eo, ad concordanda
vel componendum partes cogerς, citra gravamen ut patet in praedicto cap. Similiter e contrario omissa aequitate Ius transgreditur etiam causa suadente
citra graua me exemplum,hQmO ocςisus in Curia praesente ostic tali in eius neglectum, vel in Ecclesia coram toto populo vel io concione vel in sediti ne&timetur sorsan scandalum propter populi tumultum, nam iis casibus M alijs similibus si Iudex, omitta lacere processum aequatatum secundum limites sororum vel constitutionum, dum tamen de veritate sibi in iudicio conster, non di itur ex taIi transgressione grauare, prout c*sus iste habetur in
i quis filio S. hi autem vers. quod tamen, de iniusto rupto, de irrito facto test. Hii S dicit Dat in i seruati g. prosecisci. L. deo is procon. quod talis os ficialis ext li tra gressione non dei et sindicari cui forte secerit id per quod multorum sal as procur ituriquae omnia cum grano salis j telligenda sunt. Nam Iud hon debet in tantum transgre QSe .
746쪽
quod iustas desensiones delati non audiat alias capite punitur Uex Iulia.f. hodie. ff. ad i. Iul. repetund. ubi dicit Bald. in l. additos C. de Episc. aud. quod
paria sunt occidere innocentem sc. ubique ad iustitiam confugit seu ad iustam desensionem,& accus tum non audire,& non mirandum est de hoc, dessensio.n. in lite est de Iure naturali Clemen. past. de re Iud. ideo cauendum est Indicibus ut in quocunq; processu defensiones audiant 3c iustitiam iuxta quarumcunq; pronunciarum& regionum statuta modosq; administrent, quod quamuis non omnibus ad obuiam sit, multamq; requirat industriam & prudentiam tamen in hac bonus princeps plurimum suPlenari poterit prudentiam suorum consiliariorum responsis, de quibus proximum caput sequitur.
Ut Iustitia recte adminictretur, opus es Principi bonis Consiliari .
LAudatissimus is princeps dicitur,qui omnia per se videt, sed laudaudus& is est qui paret recta
monenti ut ait Hesiodus in operibus: cum una meshominis regni, magnae molis incapax sit, dc non possit cuncta negotia complecti, magnis indiget adiutoribus tanqua adminiculis, sapiens itaq; princeps sapientum voluntatem commercio dc consilio ut praeterita praesentibus accommodet & suturis prospiciat, omne enim consilium de altero horum accipitur, totaque vita hominis Sc omnis ars regiminis
aliaque in his consistit, sicq; tripartitum consilium dicebat Plato Dyogenes Laert. lib. 3. in vita Platon.
747쪽
praeteritum tempus exempla suppeditant,dum atte. ditur, quid, cur, quamq; gens passa caueamus, , aut quid prudenter egerit ut imitemur, praesens aut rem ipsam quae est in manibus considerare monet, puta imbecilles muros homines timidos , annonae caritatem &c. futurum prospicere suadet ut neque fiat temere, habeatur bonae opinionis ratio, ut nonis . ' esse violadas suspicione legationes, sic testatur Cle
Alexand. lib. I. paedagog.c. 6o. Consilia inquit dandi tres sunt partes, una quae fuerit exemplum de praeteri tis, ut quid tribreis aduenerit quia fornicatisunt
Exod. 3 o. quia vitulum adorauerunt, altera quae ex
praesenti colligitur ut quae sensu co m praehenda cur, ut Deus responsum dedit interrogantibus an ipse esset C hristus, abite dicite Ioanni, caeci vident, su di audiunt, leprosi mundantur. Tertia ex futurisquςq; ventura sunt iubet caueri, ut qui peccauerit eij cietur in tenebras exteriores . Est autem ipsum consilium res quaedam sacra ut dicebat Plato lib. 3.
de sapientia, neq; diuinius aliquid esse potest, de
quo quis consulere queat, quam de sui institutione, atque suorum in arte gubernatoria . Idem Plato in Alcibiade, c. I. hominis ars scientia gubernandi respub. nulla alia dicitur, quam bonum consilium, bonum autem consilium hoc vocatur quod ad meliorem ciuitatis institutionem salutemq; ad consensionem populi & tranquillitatem pertinet,in omnibus. itaq; rebus&negocijs priusquam aggredi mus adhibenda est praeparatio diligens, de maxime in rebus magnis memoriaque dignis consilia primit, deinde acta, postea euentus sperandi sunt. Consilium autem unum solum non admittit, sed in unam sententiam plurium collationem, unde M nomen compos tum videtur, soluta autem conferri
748쪽
possunt ab uno solo expertissimo vel alio quocunq; vela pluribus . Vnde quidam sibi consulere&sua
causam extendere dici possunt, & deliberare quae facturi dicturive sunt, res ipsa experientiaq; docet, quantum semper prosuit con su itare M consilium accipere vel consulere de agendis & faciendis, multarumq; rerupub. testatur id ipsum interitus, eo quod vel praecipitantes fuerint vel sine con si lio recto maxime vero dum agitur de instituenda conseruanda& defendenda republ. utendu est consilijs, alioqui, ut dici solet quia canis celerius parit, ideo caecos,&nondum maturos edit catulos , sic quoq; administrantibus respub. temeritate festinationeq; rem geri posse opinaotibus nullum bonum , nullum constans esse poterit, hinc dici solitum est sestina lente, omne enim satis celeriter factum dicitur, quando satis benefactum constat, ex quo insinuatur quod industriae celeritas diligentiae tarditas ad rem simul adhibenda sint id enim est sestinare lente, quod non praecipitare, sed paulatim,&suis conuenienti- bus gradibus rem negotiaque ordine suo tractare , quod&si omnibus pernecessarium sit aduertere, potissimum tamen rerumpub. rectoribus conuenit, quia grauius in his quae plures quam quae paucos laedunt peccatur, peccant autem facile Principes Mpraepositi nimia animi celeritate, quς naturali quodam vitio suffultaque est superbia, quae affectjbus Mmotibus repentinis rapit transuersos Principes, ut sςpius agant ex impetu, & proprio motu praecoces. quam bonorum consilijs monitionibusque. Vnde
se ipsos illaqueant, S: imperij molem in infinita mala praecipitant lGuemadmodum enim con siti a recta firmat rem ' pub. sic omissio illorum pessimos producit effectus
749쪽
, qui sunt quod populus non diligat Princ pem, non
curet dicta edictaq; illius, nec seu quisq; alteri reddat, spreta vero Regum, Principumq; maiestate nulla salus Reipub. speranda est. Viceuersa si Prin- . ' ceps usus fuerit consilio, & si quaedam quandoque mandata sub d itis, dc populo videantur acerba in- solita, si tamen ex consilio fiant, &dilectione erga subditos non aspernantur ab ipsis, sed pro recte mi- datis iustisq; habentur, indeq; maior huic Principi accedi t maiestas & populi exinde in ipsum augetur reuerentia, simul S timor in suum Principem delinquendi, metuimus enim naturaliter illum , qui cum consilio scelera vindicare nouit, vicissim li dia
ligimus quem scimus iuste unicuiq; quod suum est
Quare ut praecedenti capite diximus, & initio primi libri salutem Reipub. pendere ex optimis stat . - tis legibus & consuetudinibus; sic quoque eandem prouehi &liari dicimus bonorum virorum con- sli js quorum leges aliud nihil sonant, quam con sultationes& consilia. Consultatio enim habet boni electionem cuius boni cum vero iustoque initium. xst, ideoq; S lex vera iust ue dicitur Quanto vero copiosiora sunt con silia, & crebri ia tanto uberius bonum in rem p 3b. persunditur.
Hinc apud Romanos mos suit,quod Traiani Adria nique Imperatorum temporibus pro decidendis causis negoti j sq: reipub. ipsi Senatores Equitesq; Romanos in concilium adhiberent, de sententias ex omnium opinione ferrent, cui Alexandro numer
sissimum Consilium fuit, in quoerant Iurisconsulti
non pauciores viginti, ut refert Spartiarius in emi dem ex ulbus numerantur praecipui, Vlpianus M
750쪽
& Pomponius alij que clarissimi legum professore sine quorum consilio nihil unquam actum fuit, perstat hac de re Theodosii S Valenti: Caesarum lex in
C. de legib. &const. Princ. .Octava, in qua modus ordoque notatur qualiter Principes in concilio sedere praesentesq; existere, S decernere cum alijs debent, sic enim habet lex illa humanum esse probamus, si quid de cetero in publica priuataue causa emerserit necessarium, quod formam generalem, Mantiquis legibus non insertam exposcat, id ab omnibus antea tam proceribus nostri Palatii, quam gloriosissimo coetu nostro patres conscripti tractari,&si uniuersis tam iudicibus quam notas placuerit, tuc
legata dictari,S sic ea denuo collectis omnibus recenseri,& cum omnes consenserint, tunc demum in sacro nostri nominis consistorio recitari ut uniuersorum consensus nostrae serenitatis aut horitate firmetur scitote igitur patres conscripti non aliter in posterum legem a noltra clementia promulgandam , nisi supra dicta sorma suerit obseruata, bene enim cognoscimus quod cum vestro consilio suerit ordinatum ut ad beatitudinem nostri Imperi j , Mad nostram gloriam redundare.
Forma in hac lege traditur secundum quam Princeps populi suorumq; subditorum salutem pro cu- Iare tenctur, cum en jm is summus sit in populo debet etiam su minum bonum imitari per hoc enim se Deo quasi parem facit dum vastallorum suorum necessitates djssoluit aliorumque curas in se suscipit: hinc Imperatores olim dixisse legimus pro subditis suis: voluntarios labores competimus ut quiet εeis praeparemus, ut in aut: ut Diui in se; subscrip. h cgloriosi quaestore coli. 8. in princ.&in aut. Vt iud