장음표시 사용
321쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. Ita
aetate et gratia, sed genere dispari, quem Caesar, sibi ab Divitiaco traditum, ex humili loco ad summam dignitatem
Perduxerat, in equitum numero convenerant, nominatim H eo evocati. His erat inter se de principatu contenti O , et in illa magistratuum controversia, ester pro Convictolitane, alter pro Coto, summis opibus pugnaverant. Ex iis EIκγ dirix, cognito Litavici consilio, media fere nocte rem ad Caesarem desert; orat, si ne patiatur civitatem pravis ad Iescentium consiliis ab amicitia populi Romini deficere , quod futurum provideat, si se tot hominum mi Ilia cum hostibus conjunxerint, quorum salutem neque P Pinqui negligere, neque civitas levi momento aestimare posset. n . Magna assectus sollicitudine hoc nuntio Caesar, quod semper Raluorum civitati praecipue indulserat, nulla inter posita dubitatione, legiones expeditas quatuor equitatumque Ouinem ex castris educit: nec fuit spatium tali tempore ad contradienda castra, quod res posita in celeritate vide batur. C. Fabium legulum cum legionibus d castris praesi dio relinquit. Fratres Litavici quum comprehendi j ussisset, Paulo ante reperit ad hostes profugisse. Adhortatus milites, ne necessario tempore itineris labore permoveantur, cuP dissimis omnibus, progressus millia passuum XXV, agmen AEduorum conspicatus, immisso equitatu, iter eorum In ratur atque impedit, interdicitque omnibus, ne quemquam
αν. XXXIX. Perduxerat. Mallet Oud. produxerat. Dounaeus quoque ad Demost h. or. de Pace, P. Lai, mallet hic produxerat. CL Burm. ad
Pug Derant. Bene aio codd. Et edd. vet. Alii pug Merat. Quorum galutem. . .Posset. Ergo AEdui non deserent illa tot millia sui rum, nec contra eos cum Caesare com sentient. M. Cis. XL. Ad contriae a caltria.
Π quid sit, ex alio loco, V, 49, disci potest. CL mox o. 4x, ubi iam
castra dicuntur suisse magna, mago ambitu. Add. Iul. Celsus, P. 138. M. Posita in celeritate videbatur. Vulgo in celer. pos. συε υH. Correxit oud. e codd. Ne necessario tempore. Ne labore itineris permoveantur, quum tempus et res eum la rem necem
322쪽
ititerficiant. Eporedirigem et Virdumarum, quos illi intemsectos existimabant, inter equites versari, suosque appellare j ubet. Iis cognitis, et Litavici fraude perspecta, AEdui manus tendere, deditionem significare, et projectis armis mortem deprecari incipiunt. Litavicus cum suis clientibus, quibus
more Gallorum nefas est, etiam in extrema sortuna deserere patronos, Gergoviam prolagit. I. Caesar, nuntiis ad civitatem AEduorum missis, qui suo beneficio conservatos docerent, quos jure belli inter cere potuisset, tribusque horis noctis exercitui ad quietem datis, castra ad Gergoviam movit. Medio sero itinere, equites, ab Fabio missi , quanto res in periculo fuerit exIM-nuiit; Summis copiis castra oppugnata demonstrant; quum crebro integri defessis succederent, nostrosque assiduo Iabore defatigarent, quibus propter magnitudinem castrorum PerPetuo esset eisdem in vallo permanendum; multitudine sagittarum atque Omni genere telorum multos vulneratos rad haec sustinenda magno usui sui sese tormenta : Fabium discessu eorum, duabus relictis portis, obstruere caeteras, Pluteosque vallo addero, et se in posterum diem similem ad casum parare. His rebus cognitis, Caesar summo studio militum ante ortum solis in castra Pervenit.
XLII. Dum haec ad ergoviam geruntur, AEdui, Primis nuntiis ab Litavico acceptis, nullum sibi ad cognoscendum Spatium relinquunt. Impellit alios avaritia, alios iracundia
Oxon. ne quis quam inter tot, ut v, 58. Probant L ause et Ouden-
Gathius praesert esset e cod. Regio, sed non necesse. Iutelligefueris tum, quum equites dimissi. Eisdem, militibus. Ergo non legendum eodem. Quum integri nimirum nulli essent milites qui de
Asia succederetit. CLARR. lomni genere telorum. Sic Codd. Bene. Alii omnis generis. . Tormenta. Si non necessaria, ingeniosa tamen est emendatio IIcit
manni, qui tomenta legi malit. Confirmat Ioeo valde simili, e libris de B. Civ. xii, 44 extr. M. Nihil hie saui.
323쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. 3oi
et temeritas, quae maxime illi hominum generi est innata , ut levem auditionem habeant pro re comperta. Bona civium Romanorum diui piunt, caedes faciunt, in servitutem abstrahunt. Adjuvat rem proclinatam Convictolitanis, plebemque ad surorem impellit, ut, lacinore admisso, ad sanitatem pudeat reverti. M. Mistium tribunum militum, iter ad legionem lacientem, data fide ex oppido Cabillono educunt :idem sacere cogunt eos, qui negotiandi causa ibi coiistiterant. Hos continuo in itinere adorti, omnibus impedimentis exuunt; repugnantes diem noetemque Obsident; multis utrinque intersectis, majorem multitudinem ad arma concitant.
XLIII. Intorim nuntio allato omnes porum milites in Potestate Caesaris teneri, concurrutit ad Aristium; nihil publico lactum consilio demonstrant; quaestionem de bonis direptis decernunt; Litavici fratrumque bona publicant; legatos ad Caesarom sui purgandi gratia mittunt. Haec faciunt recuperandorum suorum causa: sed, contaminati sa-
cinore, et capti compendio ex direptis honis, quod ea res ad multos pertinebat, ct timore poenae exterriti, consilia clam de bello inire incipiunt, civitatesque reliquas legationibus sollicitant. Quae tametsi Caesar intelligebat, tamen , quam mitissime potest, legatos appellat: si nihil se propter inscientiam levitatemque vulgi gravius de civitate judicare,
neque de sua in AEduos benevolentia deminuere. ηΙpse, majorem Galliae motum exspectans , ne ab Omnibus civitatibus
Habeant. Alii habent. Sie ut erit adverbium similitudinis. Vulgo h beat. Quasi in re liquida et Perspicua deliberandum locum nullum esse putant. II. l Proclinatam. Eo adductam tum suis, tum Litavi ei machinationibus.
Compendio, lucro temporis, pecuniae, vel operae : h. l. Pecuniae quae evenerat e bonis direptis. l
324쪽
circumsisteretur, consilia inibat, quemadmodum ab Ge
govia discederet, ac rursus omnem exercitum contraheret;
ne profecti O, nata ab timore desectionis, similis fugae vide
XLIV. Haec cogitanti accidere visa est facultas bene gerendae rei. Nam, quum mitiora in castra Operis perspiciendi causa venisset, animadvertit collem, qui ab hostibus ten batur, nudatum hominibus, qui superioribus diebus vix prae multitudine cerni poterat. Admiratus quaerit ex Persingis causam, quorum magnus ad eum quotidie numerus confluebat. Constabat inter omnes, quod jam ipse Caesar Per ex Ploratores cognoverat, dorsum esse ejus jugi Prope aequum; sed hunc silvestrem et angustum, qua esset aditus ad alteram oppidi partem : huic loco vehementer illos timere , nec jam aliter sentire , uno colle ab Rominis occu- Pato, si alterum amisissent, quin paene circumvallati atque omni exitu et pabulatione interclusi viderentur : ad hunc muniendum locum omnes a Vercingetorige evocatos. XLV. Hac re cognita, Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte : iis imperat ut paulo tumultuosius omnibus in locis pervagarentur. Prima luce magnum numerum impedimentorum ex castris produci, muliones-
bieni eopias; vid. c. 34 contraheret. Vidit sensum Rhellicanus. Μ.CAp. XIIV. Manora in castra. Vid. cap. 36 extr. Ibidem est de colle. us est munitio. M. Sed hune suo strem et angustum. Omnes sere codd. habent, aed hunc aύν. et ang. In uno est, sed hoc saν.et ang. Inde si quid exsculpi potest, DavIsius audiendus erit, qui voluit legi sed hae parto aiIoestre et amς tum , quo. . . An aliquid lucis ea-piet locus e Polyaeno 3 Doscripsit collem in Strateg. viii, 23, Io, et deseri inlio favet sentetilite Davisti. M. Oud. conjicit log. sed hinc ; quini Placet. Et admisit Oherlinus, ego Verti Ecodd. restitui nam , ut jam notaverat Achclintre, diceba
tur olim dorsum n. et dorsus m.
Plaut. Mil. Glor. , Π, 4 , 44 . a Timeo
quid rerum gesserim, ita dorsus t tus prurit. D Nil ergo mutandum.
325쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. 3o3que cuni cassidibus; equitum Specie ac simulatione , colli
bus Circumvehi jubet. His paucos addit equites, qui latius
ostentationis causa vagaretitur. Longo circuitu easdem Omnes jubet Petere regiones. Haec Drocul ex oppido videbantur, ut erat a Gergovia despectus in castra; ne pie tanto spatio, certi quid esset explorari poterat. Legioriem unam eodem jugo mittit, et paulo progressam inferiore constituit loco, silvisque occultat. Augetur Gallis suspicio, atque om
nes illo ad munitionem copiae traducuntur. Vacua castra hostium Caesar conspicatus, tectis insignibus suorum, OCCul-
rumque produci, eque ita stramenta detrahi, mulionesque, etc. Sed addit hane notam : l lectio est valde perturbata. Besectis additamentis, veram scripturam hanc re clare puto :mainum numerum impedimentorum ex castris produci, mulione
que I oluit aliquis mouere, impedimenta esse h. l. mulos impedimenta gestantes; de qua significatione vid. Hinomantius ad h. l. Duiletidorp. ad Frontin. I, IIJ, ergo addidit mularum in margine, quod et Holomantius tolli voluit. Ex hoe ortum Porro eqt, eque iis atramenta detrahi, quae verba in metaphr. Gr. Plane non leguntur, et singula per codices, titii exstant, dnhilationem habent: ut rursus omnia illa , mulorumque produci eque iis atramenta, a libri, quibusdam penitus absunt. Certe locus est additamentis onustus. M. Scaliger dedit equo iis. Legebatuemus nequae in. Ciacconius volebat
atque iis. Davisius dequa iis. Morus verum vidit. Impedimenta h. l. jumenta sunt, ut apud Suet. Calig. 5 , tibi vid. Graevius et Oudend. Graecus habet Vid. et Polyaenus l.
e. Pro impessimentorum, Ciaceon. ustea conjicit jumentorum. Eque iis stram. detrahere. Praepositio mox additur, mox deficit. V. Oudend. ad Suet. Dona. Io. CL Cic. ad Q. Fr. I,
I. Perperam ergo negat D. Vossius detrahere ex esse Latinum. OB. Ma it.
I Ergo omnem lectionem ex conje tura Mori in contextu restitui, elidem socerat Acb., ex cod. reg. PR-ris. 5763, antiquissimo et prohatissimo, nisi quod habet detrahi, quod
ex stramenta Pendere arbitror, pro
Produci, quod in quibusdam quoque libris legitur. Sed et detrahi bene est.
Eodem jugo , versus eumdem collem. M.
Paulo progressam inferiore. me codd. vulgo paratam. Sed cf. et c. fit, fio. Item Corie ad Sallust. Iug. in. Burm. ad Ovid. ex P. tri, 4, 47,
ubi post tanto. Paulo. Achaintre habet paulum. l
Illo ad munitionem. Transferuntur in hunc locum ad eum nem' defendendum. Vulgata habet : omnes illo munitionum copior, quod probat Ac intra, et recepit Graecus interpres. B. JLiuignibus. Insignia galearum , ornamenta adventitia, ut galeae suugerent eo magis, ut ii, ui. Etiam ad
326쪽
talisque signis militaribus, raros milites, ne ex oppido animadverterentur , ex majoribus castris in minora traducit,
malisque, quos singulis legionibus praefecerat, quid fieri vellet, ostendit: inprimis motiet ut contineant milites, ne studio pugnandi aut spe praedae longius progrediantur: quid iniquitas loci habeat incommodi proponit: hoc una celeritate posse vitari : occasionis esse rem, non Praelii. His r hus expositis, signum dat, et ab dextera parte alio ascensu eodem tempore di duos mittit. XLm. Oppidi murus ab planitie atque initio ascensus, re ta regione, si nullus anfractus intercederet, MCC passus aberat: quidquid huic circuitus ad molliendum clivum accesserat, id spatium itineris augehat. At medio sere colle in longitudinem, ut natura montis serebat, ex grandibus saxis sex pedum murum, qui nostrorum impetum tardaret, Pram duxerant Galli, atque, inferiore omni spatio vacuo relicto, Superiorem partem collis usque ad murum oppidi densissimis castris compleverant. Milites, dato signo, celeriter ad munitionem perveniunt, eamque transgressi, trinis castris
, ua, intelligenda sunt armorumo menta. Tales sunt apud Tac. u. I, 2έ, milites seditiosi, non sul- gentes insigni hus, h. e. non addid runt galeis et armis suis ornametita , qui volebant miseri et moesti videri. Lipsius tameti in Excursu ad illum locum aliam interpretationem
I Occasionis esse rem. Summam rei esse in occasione celeriter arrepta,
non vero in committendo praelio. B. JCAp. XLVI. Ascensus. Cod. diuu escena , ut C. 27. Quod vix latinum est. lRecta regione. Hoc est supersuum interpretamentum, quo aliquis explicare voluit verba, at nuti. a r. interc. M. Quidquid huic, M. ascensui, qui sit recta regione. Μ. Circuitus; eliisum, essest ut per minus ardua clivi loca ascend tur. Metaphr. Gr. ιλιέ-ε ραδιανε. ν ἔρους-M.
At messio fere collo. Alii a. In langitudinem. Alii in longitu-
Proeduxerant. Sio primus Maligeret firmant codd. Vulg. produxerant. Trinia castria. Supra, cap. 36, diserte traditum est, singularum civitatum copias separatim collocatas fuisse. Ergo suerunt singularum singula castra, quae numerantur ut plura et diversa, etsi utius exercitus est. Ex his Cesar nunc tria occupat. M. Dixerat paulo ante densissima
327쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. 3o5
potiuntur. Ac tanta suit in castris capiendis celeritas, ut Teutomatus, rex Nitiolarigum, subito in tabernaculo o pressus, ut meridie conquieverat, superiore Corporis parto nudata, Vulnerato equo, Vix se ex manibus praedantium militum eriper t. XLVII. Consecutus id, quod animo proposuerat, Caesar receptui cani jussit, legionisque decimae, qua tum erat comitatus, signa consistere. At reliquarum milites logi num , non exaudito tu hae sono, quod Ratis magna valleq intercedebat , tamen ab tribunis militum legatisque , ut erata Caesare Praeceptum, retinebantur : Aed, elati spe celeris victoriae et bostium fuga, superiorumque temporum Secundis praeliis, nihil adeo arduum sibi existimabant, spiod non virtute consequi Possent; neque prius finem sequendi se Corunt , quam muro opPidi portisque appropinquarent. Tum vero ex omnibus urhis partihus orto clamore, qui longius aberant, repentino tumultu perterriti, quum hostem intra Portas esse existimarent, Sese ex Oppido ejecerunt.
castra, quia plura exiguo spatio posita. Non ergo opus hic cum I ais visio legere trUias densissimis castris. Teutomatus. Vid. c. 3I. M. Periore corporis Parte nudiata, thorace deposito. H T.
Cap. XLVII. I Proposuerat. Quid
sibi proposuerit, non sane videt Ara.
Ρartem tantum castrorum cererat, sed nec occupaudis, nec etiam reti
nendis par erat. JQuia tum erat comisatus. Omnessere quacum erat conrio tu3. I. - io Laee est perabsurda. Sensum ejus G r. metaphrasis sic expreMit : κ ad quam concionem habuerat. ει d , ut monuit Vossius , et res declarat, lum non fuit tempus concionandi. nee dicitur Iatine, cum Populo con-
es nati, Prra, Contionem habere ad I opulum. Igitur proh V sium, Cellarium, alios, qui, quoniam nihil melius reperiri potuit, Gruphianam editionem secuti sunt, in qua legitur, qua tum erat comitatus, undecumquo demum haec lectio nux fit. Dud. conjiciebat concomitatus. Sic legio, Caesarem comitatis, di tinguitur a caeteris, magno spati remotis. Et sic diserte Iul. Celaus pag. 4a, describit : re substitit limgio, quae propinqua erat; allera vero remotior. . M. Sanatam lectionem recepi. At reliquorum. Alii ac. II s. Dii Dallia. Utrumquε di
328쪽
Matres familiae de muro vestem argentumque jactabant, et, pectoris sine prominentes, Passis manibus Obtestabantur Romanos, ut sibi parcerent, neu, sicut Avarici fecissent, ite mulieribus quidem atque insantibus abstinerent. Nonnullae, de muris per manus demissae, sese militibus tradebant. L. Fabius, centurio legionis VIII, quom inter suos eo die dixisse constabat, excitari se Avaricensibus Praemiis, neque commissurum , ut Prius quisquam murum ascenderet, tres suos nactus manipulares atque ab iis sublevatus, murum ascen dit. Eos ipse rursus singulos exceptans, in murum extulit.
XLVIII. Interim ii, qui ad alteram partem oppidi, ut
supra demonstravi inres, munitionis Causa Convenerant,
Primo exaudito clamore , inde etiam crebris nuntiis inei tali , oppidum ab Romanis teneri, praemissis equitibus ,
magno Concursu eo contenderunt. Eorum ut quisque Primus venerat, sub muro consistebat, Suorumque Pugnantium numerum augebat. Quorum quum magna multitudo convenisset, matres familiae, quae paulo ante Romanis de muro manus tendebant, suos obtestari, et more Gallico passum capillum ostentare, liberosque in conspectum Proserre coeperunt. Erat Romanis nec loco, nec numero, aequa Contenti O : simul, et cursu et spatio pugnae defatigati, non sa- cito recentes atque integros sustinebant.
XLIX. Caesar, quum iniquo loco pugnari, hostiumque augeri copias videret, praemetuens suis, ad T. Sextium le-
matres familion. Sic codd. xiis milius. I Uestem. Non solum vestimenta significat, sed quicquid ad tegendum aptum est, tapetia, Pelles, etc. D. lPectoris sne , pectore tenus. Recepit hoc e duobus ΜSS. et exemplis illustravit Oud. Vulgo, pectora nudo. M. A D. c. : α umbilici fine is ;Sall. H. fragm. l. Hi r ω sine ingui
Ne mulier tis quidem. Alii nε amia. quidem. L. Fabius. Celsus hio, et c. 5o, L. Sabinu . C p. XLVIII. I. De mur . Hae absunt in multis codd. lo conspectum. Alii in cona- pectu. Ut saepe alias.
I Spatio moco, longinquitate, diuturnitate. J
329쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. 3O
gatum, quem minoribus castris praesidio reliquerat, mittit, ut cohortes ex castris celeriter educeret, et sub infimo colle ab dextro latere hostium constitueret: ut, si nostros loco depulsos vidisset, quo minus libere hostes insequerentur, terreret. Ipse paulum ex eo loco cum legione progressus , ubi constiterat, eventum pugnae exspeCtabat. L. Quum acerrime Cominus pugnaretur, hostes loco et numero, nostri virtute confiderent, subito sunt AEdui visi, ab latere nostris aperto, quos Caesar ab dextra parte vii O -- Censu, manus distinendae causa, miserat. Hi similitudine a morum Vehementer nostros Perterruerunt; ac, tametat dextris humeris exsertis mimadvertebantur, quod insigne ρο- catis esse consuerat, tamen id ipsum sui fallendi causa milites ab hostibus lactum existimabant. Eodem tempore L. Fabius centurio, quique una murum ascenderant, circumventi atque intersecti de muro praecipitantur. M. Petreius, ej-dem legionis centurio, quum portas excidere Conatus esset, a multitudino oppressus ac sibi desperans, multis jam
Phaec . I, i6; f Lucret. l. III, v. o3IJ. Mittit, ut. . . Dii misit, ut. C p. L. Ab latere noliris aperio,
ubi ad nostros adiri poterat. De. duis vid. c. 45 extr. M. ASmilitiassine annorum. Arma Gallieis armis similia habebant, ideoque
hostes esse videbantur. M. Numeris exsertis; vestibus humeros nudati . DAv. Et C. II, 33: ti Hume
Statius,Theh.iv, 235: αΕxserti ingentes humeros u ; Ovid. Met. II, 27 a ibrachia exserere,i; Virg. Eu. 3, 49a. Nexserta manania. v I Multa h. l. notavit VOSS. , quibus prohatur apud Romanos solitum suisse insigne belli aut venatiouis ex ertos humeros habere. Quod vero Caerar ait paralis id insigne misso; possis dicere populos omnes Pacatos Romanis , sive .ssiduo peculiariter ut ab aliis distinguerentur , quando in BOmanci exercitu d pugnabaut , ita solere depugnare. B. JGrassatur in hunc locum Benticius legitque scutis in humeros rejectis, quod insigne pacatis. Iuri Dius m destior dextris inermibus exaeri . Videri potest et Parrhasius in Grui. Lamp. Vol. I, P. P U Pacatis. Libri scripti multi, imi ne Pacatum, h. e. insigno pacis et amicitiae : quam lectionem in pocla praeserrem. Μ. I Quam tamen revocavit Achaintre , ex omnibus codd. JDe muro Principitantur. Aliumum. M.Petreius. Alii et Celsus, Petro .
Sui desperaris. Alii atii. Prius pro
330쪽
vultieribus acceptis, manipulari hus suis, qui illum secuti erant; κ Quoniam, inquit, me una vobiscum servare Dori Possum, Vestrae quidem certe vitiae Prospiciam, quos Cupiditato gloriae adductus in periculum deduxi. Vos, data sa- cultate, vobis consulite. η Simul inino lios hostes irrupit, duobusque intersectis, reliquos a porta Paulum summovit. Conantibus auxiliari suis, si Frustra, inquit, meae Vitae sui venire conamini, quem jam sanguis viresquo deficiunt :proinde hinc abite, dum est lacultas, vosque ad legionem recipite. n Ita pugnans post Paululum concidit. ac suis sa
luti fuit. LI. Nostri, quum undique premerentur, XLVI ceritu
riouibus amissis, dejecti sunt loco : sed intolerantius Gallos insequentes legio X tardavit, quae pro subsidio paulo aequiore loco constiterat. Hanc rursus XIII legionis cohortes excePerunt, quae, ex castris minoribus eductae, cum T. Sextio legato ceperant locum superiorem. Legiones, ubi Dri mum planitiem attigorunt, infestis contra hostes signis constiterunt. Vercingetorix ab radicibus collis suos intra munition os reduxit. Eo die milites sunt paulo minus DCC desiderati. LII. Postero die Caesar, concione advocata , si temerita tem Cupiditatemque militum reprehendit, quod sibi ipsi judicavissent, quo procedendum, aut quid agendum videretur, neque signo recipiendi dato, constitissent, neque atribunis militum legatis ille relineri Potuissent: PxΡOSito,
CAP. I.I. Intolerantius. Λlii cupidius. I Proprium est ejus qui nc: cit ipse cupiditatem suam colithere. V. t Consti erunt. Λlii exstiterunt ;
Ab radicibus. . . intra munitioncs.
Milites sunt. . . desiderati. Hanc cladem memorat Sueton. in Jul. c. 25.13 visit s. H. I. Turpinde Crisse, t. 1 , P. cio, nullam aliam mentem Caesari fuisse contendit in hac cicca sione , iiisi ut causam aliquam inveniret, qua nempe fretus obsidionem
linqueret de qua jam desperabat, sed
arii quam Proficisceret ir, hostes cla
de aliqua aslligere cupiebat. Res aliter ac RPeraverat evenit. B. JCM'. LII. Exposito, i. e. exposito