장음표시 사용
291쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. Irui
VII. Interim Lucterius Cadurcus , in Rutenos missus , eam civitatem Arvernis conciliat. Progressus in Nitiobriges et Gabalos, ab utrisque Obsides accipit, et, magna
coacta manu, in Provinciam, Narhonem versus, eruptionem lacero contendit. Qua re nuntiata , Caesar Omnibus Consiliis antevertendum existimavit, ut Narbonem proficisceretur. Eo quum venisset, timentes confirmat, Praesidia in
Rutenis provincialibus , Volcis Arecomicis , Tolosatibus , circumque Narbonem , quae loca erant hostibus finitima , constituit : partem copiarum ex Provincia supplementumque , quod ex Italia adduxerat, in Helvios , qui fines Arvernorum contingunt, convenire jubet. VIII. His rebus comparatis, represso jam Lucterio et remoto , quod intrare intra praesidia periculosum putabat , in Helvios proficiscitur : etsi mons Cevenna , qui ArVernos ab Helviis discludit, durissimo tempore anni, altissima nive iter impediebat : tamen discisa nive sex in altitudinem Pedum, atque ita viis patefactis , sui O militum labore ad 'ut ini eo in Caesarem animo, nec hanc ejus intercipiendi occasi nem praetermitterent. Hoc uon vidit Fr. Hotomannus qui locum mones suspectum habuit, qua de causa re-r Nebat : eo tempore non satis ρα- cari. Temere et inconsulte. D v. JC ν. VII. I Narbonem υErsus. Η l co notandum in aureo illo latinita in Pur: -ulo, nunquam aliter diei licuisse quam post posito ver us , Narbonem versus non versus M bonem. Sequenti aetati aliter visum.
Rutenis proseineia Lissius. Butent in limite Provinciae Roman.e ad occasum : pars illorum in Provincia, Irars xtra illam. CELL R. Male ergri vulgra commate interposit sejunguntur istae voco , quod et de sequentibus Voleis Arecomicis notandum. V.
PAn Mille in Not. de la Giae. Voleis Ar-comicis, Volcarum parte ea , qui dicet intitur Are inici. Cons. VI, u4, α Volcas Trel sag n. l. ειν. I III. Quod intriare, etc. I DC do I ucterici capiendum. i
Discisa Hoe. Sic eod. Cujacii, quo notetur nivem securi hiis ae dolabris dii tractam fuisse. I ulgo discussa. Militum Iabore. Plerique codd. udore , quae est verior lectio. M. Poeticum nimis hoc videtur Oud. Italamon Velleium, Val. Maximum . Plinium in opp. dixis Re idem os
tendit. Forsan Caesarem scripsitis junctim sudore ae su Picatur.
292쪽
fines Arvernormn Pervenit. Quibus oppressis inopinantibus , quod se Cevenna, ut muro, munitos existimabant, ac ne sinpylari quidem unquam homini eo tempore anni semilae patuerant, equitibus imperat, ut, idiam latissime possint , Vagentur, et quam maximum hostibus terrorem inserant. Celeriter haec fama ac nuntiis ad Vercingetorigem Perseruntur : quem perterriti omnes Arverni cir rumsistunt, at pie obsecrant ut suis fortunis consulat, neu se ab hostibus diripi patiutur; praesertim cpium videat omne ad se bellum translatum. Quorum ille precibus Permotus, eastra ex Biturigibus movet in Arvernos versus. IX. At Caesa r , biduum in iis locis moratus , Piod haec de Vercingetorige usu ventura opinione praecaeperat, Per causam supplementi e saltatus*1e cogendi ab exercitu di cedit ; Brutum adolescentem iis copiis praeficit; hunc monet ut in omnes partes e saltes quam latissime pervagentur : daturum se operam ne longius triduo ab rastris absit. His constitutis rebus, suis inopinantibus, quam maximis potest itineribus, Viennam Iaervenit. Ibi nactus recentem equitatum, Paem multis utile diebus eo Praemiserat, neque diurno neque nocturno itinere intermisso , i,er fines bEditorum in Lingones contendit, ubi duae legiones hiemabant , ut, si Pi id etiam de sua salute ab AEduis iniretur consilii, coleritate Praecurreret. PIum pervenisset, ad reliquas Ierioties mittit, priusque Omnes in unum Iocum cogit, quam de ejus adventu Arvernis nuntiari posset. Hac re cognita , Vercingetorix rursus in Bituriges exercitum T ducit, atque inde prosectus Gergoviam, Boiorum opPidum,
Possint. Alii possent. Cevennae
montis transitus saeta inter miranda reserendus videtur quce consummatissimum arguunt ducem. JCιν. IX. Usu Dentura, idem a
eventum, ea quae accidere dehebant.
Quam maximis potest itineribtis. Sic codd. et edd. ante Iapsium, quin cum recentiores male quia . Ger Diam, Boiorum Oppi m. Suspecta multis Gergovia Boiorum ;nola et probala Arvernorum, c. 434. CELLAR. Immerito suspectum ha-
293쪽
quos ibi Helvetico praelio victos Caesar collocaverat AEduis que attribuerat, oppugnare instituit. X. Magnam haec res Caesari difficultatem ad consilium capiendum asserebat : si reliquam Iaartem hiemis uno in loco legiones contineret, ne , stipendiariis .Eduorum expugnatis , cuncta Gallia deficeret, quod nullum amicis in eo praesidium videret positum esse : sin maturius ex hiis hernis educeret, ne ab re frumentae ia duris subvectionibus Iaboraret. Praestare visum est tamen omnes dissicultates Perpeti, quam, tanta contumelia accepta, omnium suorum voluntates alienare. Itaque cohortatus AEduos de suppo tando commeatu, praemittit ad Boios, qui de suo adventu docetit, hortenturque ut in fide maneant, atque hostium impetum magno animo sustineant. Duabus Mendici legio nibus atque impedimentis totius exercitus relictis, ad Boios proficiscitur. XI. Altero die, quum ad oppidum Senonum Vellaunodunum venisset, ne quem post se hostem relinqueret, quo e
bent hoc nomen Scaligo aliique, quum Gergovia haec dicta sit Boi
rum, altera Arvernorum. CLARRIUs.
Idem,quod Clar, io placuit,usum erat Ciacconici; sed quum varietur seri' tura hujus verbi Gergouia, Gomimo, , Grybia, Gorbono , ideoque incorta sit, quis tandem definiat, unam aut duas fuisse ejusdem nominis urbes , nec potius lateatur nobis de hoc nomine h. l. non constare y M. CL d'Anν. , l. c. ado. 4. Quidam dicunt esse Moulim. J
nitio praestat. AEduisque attribuerat,ut iis xii pendia et tributa solverent. CL C. D. M.
C,ν. X. Stipendiariis. Idem sunt ac vectigales, aliquid lamon his contrarium dicere videtur, I, 28. lnderet positum esse. Alii υid
Car. XI. Vellaunodunum. Vulgo putatur esse mateau - Lancion an Gdtinoia; ast Le Betis in raeusta de dioera gerita semant a Phist. do France, t. 2, P. s, ex eo, quod amnis ex monte profluens, Cui imp situm erat Vellaunodunum, dicitur hodieque Vialoon s. Via n prope
positum fuisse Vellaunodunum pDanvinius contra e distantia locorum inter Mendicum et ex nomine Belua in Vastinensi, quod memoratur in Aetis cone illi Aureliauensis , a uno Ma , docet P
294쪽
peditiore re frumentaria uteretur, oppugnare instituit, idque biduo circumvallavit: tertio die missis ex oppido legatis de deditione, arma proferri, jumenta produci, DC obsides dari jubet. Ea qui conficeret, C. Trebonium legatum re linquit: ipse, ut quam primum iter conficeret Genabum Carnutum, Proficiscitur, qui, tum primum allato nuntio de oppugnatione Vellaunoduni, quum longius eam rem duc tum iri existimarent, praesidium Genabi tuendi causa, quod eo mitterent, comparahant. Huc biduo pervenit; castris ante oppidum positis, diei tempore exclusus, in posterum oppugnationem disseri, quaeque ad eam rem usui sint, militibus imperat; et, quod oppidum Genabum pons fluminis Ligeris continebat, veritus ne noctu ex oppido Profugerent,lius suisse Beatine en Otimis. Eadem illa dissertatione Le Beus oppidum assignaro studebat loco cui h die nomon Gen Ie υ a. I erum, re accuratius pensitata, et detectis Aureliani veterum murorum ruderi
bus, palii iodiam sibi cecinisse, et Aureliano tribuisso Gena hum, testis est Selicet sinus, qui h exemplo suo operis clar. Le Deus ascriptum reliquit. Goduinus dicit esse urbem nunc dirutam Iion procul a Monta gis et Mene Diere, cujus ruinae qua datii delectae suere. l . Proferri. Alii conferri. Ut quam primum iter consceret Geniabum, ut primo quoque tempore , sine mora, ciuitendere posset Getialium . inchoat iter, erbrichi aufe nam hoc est proficisci. Quid ergo eri in his absurdi aut Obseuri Z Er brichi aus, iam Ohne Ver-
ti Genaftim. l Tamen multa sunt suis por h. l. dispulata. Mutavi vulgarem distinctionem, et iter facere Gerια-bum conjunxi. M. Sequentia huic Oxpositioni favent. Ad Genabum enim mox moratur Caesar. Garkius contra et Oudend. ita rem capiunt: ipse, ut quam primum iter institutum consceret, scit. Gergoviam adversus Vercingetorigem, Gembum prof-ciscitur. T. conficeret est e Crad. Iaeid. Vulgo faceret. Pro consceret Dud. conjectat lcg. conferet, ut o. 58 Uiuo
nil. consueta audacia ut quum maturrime res conferet.
Quod eo mitterent. Haec verba sunt supervacua. Si Carnutes Gen tium praesidio tueri voluerunt , sponte intelligitur praesidium eos millere eo voluisse et debuisse. M. Hue bitatio pereenu. Vulgo inserunt Coesar. Continebat; adhaerebat, erat vicinus. M. Negaut continere eo sensu dici, Plaocontingere, unde hic Oud. mavult contingebat. Ut mox c. 23, re inter se contingant trabes. n id sis tamen , annon apud Plautum, Stich. m, i, 44 :i Utroque commeatus conlinet, ni sta significatione dicatur.
295쪽
duas legiones in armis excubare jubet. Genabenses, paulo ante mediam noctem, silentio ex oppido egressi, sumen transire coeperunt. Qua re per exploratores nuutiata, Caesar legiones , quas exPeditas esse j usserat, Portis incensis, i uir mittit, atque oppido potitur, perpaucis ex hostium numero desideratis, quin cuncti vivi caperentur, quod pontis atque itinerum angustiae multitudini fugam interclinserant. Ο
pidum diripit atque incendit, praedam militibus donat, exedicitum Ligerim traducit, atque in Biturigum fines pervenit. XII. Vercingetorix, ubi de Caesaris adventu cognovit, oppugnatione destitit, atque obviam Caesari proficiscitur. Ille oppidum DBiturigum, positum in via, J Noviodunum oppugnare instituerat. Quo ex oppido quum legati ad eum
venissent, Oratum, ut sibi ignosceret, suaeque vitae consuleret; ut celeritate reliquas res conficeret, qua pleraque erat Consecutus, arma Proserri, equos produci, obsides dari j het. Parte jam obsidum tradita, quum reliqua ud ministra Tentur, centurionibus et paucis militibus intromissis, qui arma jumentaque conquirerent, equitatus hostium procul visus est, qui agmen Vercingetorigis antecesserat. Quem simul atque oppidani conspexerunt, atque in spem auxilii venerunt; clamore sublato , arma capere, Portas claudere , murum complere coeperunt. Centuriones in oppido quum
ex significatione Gallorum novi aliquid ab his iniri consilii
junxit Oudendo ius Curicti viDie codd. diversis, quorum alii habent euneti, alii Nisi. I Sed mir tur Ae intra hunc modum varias lectiones jungendi. Servavit tamen, et ego quoque cuneti. JMultitudini. Alii multitudinis. Cap. XII. pugnatione Gera viae, vid. o. 93 dastitie. M. Vide n tata ad O. 4. Biturigum positum in via. Ham, quia absunt a plerisque codd. et edd. antiquis, Oudendorp. resecari vult. Addit vir ille doctus et hanc causam, non Biturigum fuisse oppidum, sed Eduorum, cap. 55, in finibus Biturigum , quo occupato demum in fines Biturigum Caesar pro eius sit. Mant. Videntur omnino delenda. Hoc Minodunum esse ait Aehei tresupi an ramon inter Albinia- eum et Verximiem. Jl Ex signi citione, ex signis vel nutibus quibus inter se Galli utebantur. A. l
296쪽
intelloxissent, gladiis districtis Portas occuIM erunt, suosque omnes incolum s reCeperunt.
XIII. Caesar ex castris equitatum educi jubet, proeliumque uiuestre committit: laborantibus jam suis Germanos equites circitor CD summittit, quos ab initio secum habere institu rat. Eorum impetum Galli sustinere non Diueiunt, atque in fugam conjecti, multis amissis, se ad agmen receperunt :quihus profligatis, rursus oppiduni Perterriti Comprehensos eos, quorum Olyera Plebem concitatam existimabant, ad Caesarem perduxerunt, seseque ei dediderunt. Quibus rebus consectis, Caesar ad oppidum Avaricum, quod erat maximum munitissimumque in finibus Biturigum atque agri fortilissima regione, Prosectus est; quod, eo OPPido recepto, civitat in Biturigum se in Potestatem redacturum considohat. XIV. Vercingetorix, tot continuis incommodis Vellaunoduni, Genabi, Novioduni acceptis, suos ad concilium convocat. Docet, si longe alia ratione esse hellum gerendum, atque antea sit gestum : Omnibus modis huic rei studendum , ut pabulatione et commeatu Romani prohibeatitur :
id osse lacilo, quod equitatu ipsi abundent, et quod antii
C p. XIII. Committit. Alii committi. Perduxerunt; scit. protractoa elatebris. Al. Produxerunt.
testatem, etc. Notanda h. l. summa
in Cesaro rei militaris peritia, qui nihil fortunae reliquit, ne Iue uliam
omisit rati mem, quae ad lauem Pr positum rem perduceret. Gesar primo tu ipsam Arvernorum regiovem
belli summam traduxerat, eaP. 8 ; deinde, ercingetorige Boiorum Dinpidum oppugnante. Ea M. mente ut AEduis sociisque corum se adversus Romanos declarandi Occasionem Pr. heret, et hostiles copias distratieret, I Od Anne non contemnendi ducis Crat, C. 9, Cerar celeriter ad Aulu
rum auxilium advolat; in id ipsum intentus, ut in Vercingetorigem incidat, et adversus cum totis confligat viribus. Sed qua tam II Prudentia, ut commeatibus provideret, ac Diliit pone se relinqueret oppidi, tam tisper muniti, quod vel iter increptum retardaret, vel aliquod impedi- meutum ad cibariorum traiislati riem Ostbriel, cap. Io et ri. Captis igitur vicissim Vellaunoduno, G nal , et Novioduno, Vercingetorigem ab oppugnatione Boiorum oppidi desistere, et ad ipsius Avarici de n-Si em occurrere cogit. lGν. XIV. Quod eqssitatu. Scripserat forsan et quod, judice oud.
297쪽
sario distu)rsos hostes ex aedificiis potere ; hos omnes qu tidio ab equitibus deleri posse. Praeterea salutis causa, rei familiaris commoda negligenda; vicos utque aedificia incendi oportere hoe sinitio, a Boia quo tuo versus , quo Pabmiandi causa adire lUsse videantur. Harum ipsis rerum C Diam Suppetere, quod, quorum in finibus bellum geratur, eorum opibus subleventur : Romanos aut inopiam non laturos, aut magno cum Periculo longius ab Caestris progre suros : neque interesse, ipsosne interficiant, impedimentisne exuant, quibus amissis bellum geri non I, sit. Praeterea oppida incendi oportere, quae non munitione et loci natura ab omni sint periculo tuta; neu suis sint ad detractandam militiam receptacula , neu Romanis prOΡosita ad copiam Commeatus praedamque tollendam. Haec si gravia aut acerba
Hiberno scilicet, quum Galli Phulum eonditum aedificiis habeant.
Deiariposse. M .diripi. Aliud quid
latere suspicatur Oud. dicendi oportere. Post haec verba lacunam agnoscit I. C. H. , quia hoc spatio spectet ad locorum aute designatorum distantiam , quorum Commemoratio desit; tum harum rerum piram nihil habere , quo reseratur; demum Boiam Putat esse Ge gobinam vel Gergo Diniam Boiam, i. e. Gergoviam Boiorum, de clua c. 9. Vulgo tamen omnia bene colicerer Putaui, hoc spatio spectare ad loca incendendia et harum rerum copiam ad pabulationeiu et comm atum. A Bois. Aut fatendum erit esse
hoc nomen oppidi nobis incogniti; et quidni hoc sateamur Z aut, Vossit et Collarii suasu, a Boiis legetur :nam ha c res gesta est in finibus Boi mim. Vid. Cap. 9, 1 o. M. Ursinus es Ciac uias gratis remuebant ab ho te. Davisius Boiam pro regione Boi rum Poni autumat, ut III, 9, Venetia Vonetorum terra dieitur. Idem tamen ista verba hoc est spatio G D. q. 1 e u , ut leguntur in edit. Ium germanni, e margine in textum irrepsisse putat. Alii saltem verba amici uncis includunt tanquam intrusa; ha i tamen et Graecus ἀπενὴς IIntellige : in omni hoc mitio quod est inter Boiorum et Biturigum civitates. A. t
Progressuros. Alii Processuros. Ipsosiae ... i essimentisne duplex ne est pro utrum et Gn. ΛΙ.
ImpedSmentiane. Alii impedimentis Me, minus tinne; istud botii codd.
ProPO4itia, parata, et vetuli ad ma-
298쪽
videantur, multo illa gravius aestimare debere, liberos , conjuges in servitutem abstrahi, ipsos interfici; quae sit
necesse accidere victis. nXV. Omnium consensu hac sententia Probata, uno die amplius XX urbes Biturigum incenduntur. Hoc idem fit in reliquis civitatibus. In omnibus partibus incendia conspiciuntur; quae etsi magno cum dolore omnes serebant,
tamen hoc sibi solatii proponebant, s quod se, prope J ex
plorata victoria, celeriter amissa recuperaturos sconfide bantJ. Deliberatur de Avarico in communi concilio, incendi placeret, an defendi. Procumbunt omnibus Gallis ad pedes Bituriges, si ne pulcherrimam Prope totius Galliae urbem, quae et praesidio et orn amento sit civitati, suis manibus succeiidere cogerentur; facile se loci natura defensuros dictitit, quod, prope ex omnibus partibus flumine et Ρalude circumdata, unum habeat et perangustum aditum. n Datur petentibus venia, dissuadente primo Vercingetorige, post concedente, et precibus ipsorum, et misericordia vulgi. Defensores oppido idonei deliguntur. XVI. Vercingetorix minoribus Caesarem itineribus subsequitur, et locum castris deligit paludibus silvisque munitum, ab Avarico longe millia passuum XVI. Ιhi per certos exploratores in singula diei tempora, quae ad Avaricum agerentur, cognoscebat, et quid fieri vellet imperabat : om
ne, anno r8 2. Quare Vercinget rix melius rebus suis consului-t,
si ne Avarieci quidem Pepercisset. B. JC p. XV. Quod εe, prope, et Pau lo post confidebant, certo deletida sunt; Oudendorpius duhitanter significavit ea delenda videri. Alii librition habent quod se prope d ab aliis abest, se prope: alii pro consedebant
ponunt verabant. Haec grint certa indicia verborum a utorum. M.
C p. XVI. Diei tempora, id est
momenta, vel horcv. lnum,ad deportandam inde copiam.Μ. . timars. Alii instimari. Illud
f QMae sit necesse accidere victis. Optimum eerte fuit Vercingetorigis consilium de incendenda regione. Sic Athenienses in bello Pelopon. suasu Periclis terram suam cum suburbanis incenderunt; neque enim, ut ait Thucydides, posse siones viros, Red viri P Messiones suppeditant. a Itaquoque Russi, in Gallorum imp ratoris noli satis lugenda incursi
299쪽
DE BELLO GALLICO. LIB. VII. 277
nes nostras pabulationes frumentationesque observabat, dispersosque, quum longius necessario Procederent, ad riebatur , magnoque incommodo assiciebat : etsi, quantum ratione provideri poterat, ab nostris Occurrebatur, ut ince tis temporibus diversisque itineribus iretur.
XVII. Castris ad eam 1 artem oppidi positis, Caesar, quae
intermissa a flumine et a palude aditum, ut supra diximus, angustum liabebat, aggerem apparare, Vineas agere, turres duas constituere coepit: nam circumvallare loci natura prohibebat. De re frumentaria Boios atque AEduos adhortari non destitit: quorum alteri, quod nullo studio agebant, non inultum adjuvabant; alteri non magnis facultatibus, quod civitas erat exigua et infirma, celeriter, quod habuerunt, consumpserunt. Summa dissicultate rei frumentariae aspecto exercitu, tenuitate Boiorum , indiligentia aeduorum, incendiis aedificiorum, usque eo ut complures dies milites
frumento caruerint, et, pecore e longinquioribus vicis adacto, extremam samem sustentarent, nulla tamen vox est ab
iis audita, populi Romani majestate et superioribus vici riis indigna. Quin etiam Caesar, quum in Opere singulas legiones appellaret, et, si acerbius inopiam ferrent, se dimissurum OpPugnationem diceret; universi ab eo, u ne id faceret, n I etebant: κ sic se complures annos illo imperante meruisse , ut nullam ignominiam acciperent, nunquam insecta re discederent : hoc se ignominiae laturos loco, si inceptam OpPugnationem reliquissent : Praestare omnes Perserre acerbitates, quam non civibus Romanis, qui Ge-Cap. XVII. Intermissa aflamina et a palude. Pars non obducta sumi ne et palude, ubi non erat sumen et palus. Cf. c. l5. M.
Alteri, AEdui; alteri, Boii. JI Ameto, quidam eonfecto, nempe debilitato et quasi Dacis. Achain-
Caruerint. Leg. carerent. Adacto; i. e. coacto, ComPulso. Frustra Ciaco. et Ursinus volebant alacre. Quam non cipilua. Subaudi ut. Sic emendatione non opus. Qui Genabi. ..interissent. CL c. 3.
300쪽
Dahi iu3rfidia Gallorum interissent, Darentarent. n Haec ea dein centurionibus tribunisque militum mandabant, ut per eos ad Caesarem deserrentur. XVIII. Quum jam muro turres appropinquassent, ex captivis Caesar cognovit Vercingetorigem, consumpto Pa-bulo, castra movisse Propius Avaricum, atque ipsum cum equitatu expeditisque , qui inter equites proeliari consue
sent, insidiarum Causa eo prosectum, quo nostros Postero die Ρabulatum venturos arbitraretur. Quibus rebus cognitis, inedia nocte silentio prosectus, ad hostium Castra mane pervenit. Illi, celeriter per exploratores adventu Caesaris cognito, carros imi edimentaque sua in arctiores silvas ah-diderunt, copias omnes in loco aperto atque edito instrux runt. Qua re nuntiata, Caesar celeriter sarcinas conserri,
arma expediri jussit. XIX. Collis erat, lenitor ab infimo acclivis : hunc ex omnibus fore partibus palus dissicilis atque impedita cingebat, non latior pedibus L. Hoc se colle, interruptis pontibus, Galli fiducia loci continebant, generatimque distributi
in civitates, Omnia vada ac saltus ejus inludis certis cust diis Obtinebant, sic animo parati, ut, si eam paludem B mani perrumpere conarentur, haesitantes premerent ex loco
superiore: ut, qui propinquitatem loci videret, paratos
rentibus persolvere ; et metaPhor. , oecisi reos vel civis Poenam repo C e. A. JC p. XVIII. qui ... proeliari consuessent. Describuntur supra, I, 48.
Arbitraretur. Sic ond. e codd. Vulgo arbitrabatur. I Arctiores aiIM . Has vocat ar tiores, quia erobris avi viribus arce-hatur hominum aditus. Bene Graec. C p. XIX. Generatim. Et in dioiatates videtur delendum : nam generatim est h. l. per genera, s. ciDita
tes. M. Videret. ..cognosceret. Sic e codd.
ClarLius et Dudendorpius : vulgo, et iderent, existimarent, etc. Μ. t Sem HS Pst: eos tam Propinquos videndo, existimares I aratos esse ad Pugnandum arqiiis viribus : sod reputando viros Cesaris et ipsorum debilitatem
cognoscere Posses Vanam tantum n
tentationem esse. B. Quod si iniquitas conditionis aliqua, certo a I arte Romanorum Potius, quam a Gallis