장음표시 사용
231쪽
rta De studuis eadem exercitatio non parum futuris Superioribus: experimur enim nusquam maiorem rationem
studiorum4Professorum haberi, quam in Colle giis, quorum aliquando Scholarum onus suRinuerunt aliis misereri didicerunt ex iis, passi sunt: alioquan effundunt se totos in res
alias,ea quae nunquam pertractarunt,non magnopere promouentes, cum tamen pro literarum stu-
dijs Collegia instituta sint. Praeterquam quod incudunt non raro dis cultates in Scholis, Colegiorum praeseriim minorum, quae superari Vix possunt ,nisia Rectore barum reru perito, alioquinuel res non bene is constituet et si quando bene, aegre Praecoptores acquiescent , ix cretintes ab homine in νο recte posse ista pertractari.Imo si quando oporteat aliquid paulo durius statui in Praeceptores, Obstrepunt incusantes sectoris inexperientiam .
Ministros etiam oporteret prius ea in re esse ersatos,alioquin nimium onerant Magistros, ita curam maiorem babere , detur Coadiutoris unius, quam omnium Praeceptorum: Ipsos etiam auditores dstudiis abstrabunt alieno tempore σc. tandem decet Superiores lingua Latina uti posse, si quando oportet agere cum Transalpinis, cum Praelatis, in Congregationibus σc. quod Vix praestare possunt , si litauae Latinae praecepta, quae didicerunt, non etiam usu docendi confirmauerint. Quarto si huiusmodi occupatio omnibus generaliter impona' tur , singuli ferent eam libentius, er reiecta omni spe declinandi hoc onus,Budebunt etiam ita se cori parare,
232쪽
Humanitatis. II parare,ut hoc munus, quod aliquando subeundum est, exerceam quam commodissime. Contra vero siquos animaduertunt eximi,putant etiam sibi pate' re aliquot essu a, s tanquam cuniculost quare causantur robtendunι vel capitis imbecillitatem. 'vel imperitiam Grammaticae, Humanitatis, vel praepropere inuadunt in alias occupationes. Hac
vero aliaque id genus facile tollerenturoi persuasum esset omnibus hanc molestiam sin ulis aliquando deuorandam esse si diu non possunt,per a usaltem; si altiora nesciunt, ad infimam classem
mittendos, ut doceant rudimenta Grammaticά, nequis ignorantiam causetur. Neque vero ab onere docendi Grammaticam liberandiῬidentur Theolagi,qui eam nunquam docuerunt,sive in Societate,
siue extra studuerint Theologiae. Istud enim minis sterium cum ex ordinarijs num sit, o prodesse posset etiam Theologis ad Latinae linguae,is humilit
iis exercitationem, nullus ordinarie videtur eximedus ; tametsi cum caetera paria sunt , docenda Grammaticae partibus grauandi potius videntur caeteri, quam Theolos, horum enim'maior est paucitas, i usus multiplicior. Si qui tamen excisplendividentur,esset hoc indulgendum vel Valetudinarijs,vel iis, qui ingrediuntur Societatem gramdiores iam,vel quιrum insignis esset stes,s necessitas pro grauioribus occupationibus.Hos enim emripi ferὸ nullus indigne fert.
233쪽
etr . De studiis tequam audiant Philosophiam , quam postea
Primo quia inferiorum classium Praeceptores in singulis pene rebus indigent directione Praefecti, G Rectoris propter quotidianas dissicultates in
pueris regendis, promouendis,examinandis, expeliendis i c. at Philosophi non tam faciles ac tractabiles se exhibent Praefectorposse ac debere se multa constituere existimant, nec in singulis alieno ex arbitratu pendere: quin etiam dum adhuc in humili locoversantur Nouitiatus feruorem retinent,alacrius humeros submittunt tot laboribus, molemjs, quibus Doctoris munus implicatur. Se-
eundo postquam Philosophorum subtilitates degustarunt, adduci vix possunt , ut Grammaticorum tanquam spinosis, o insipidis institutionibus delaeienturi. quare non raro deprehensi sunt in cubicu-ἰis abiecta Grammatica Philosopbjaescriptis incubareris si qua se praebet occasio, facile excurrunt in Philosophorum digressiones,quae ad ostentati nem potius, quam ad viilitatem pertineant.Tertios ex Philosophia ad Grammaticam reuertuntur, tam Grammatica, quam Theologiae subsecuturae incommodant. Nam et serio ae strenue statuunt vacare Grammaticae N Humanisati, vel oscitanter, ac perfunctorie .lSi strenue, cum postea ad Theologiam ascenderint, nihil plane recordabun-etur Philosophiae, quam constat iacere fundamen ta Theologiae. Sin perfunestorie, magna fiet audi-etorum'totius Scholae iactura,s hoc potius peditimescendum est,nam barbariem, quam ex Phil
234쪽
Humanitatis. et Issopbis hauserant, dediscere non possutit sine ma-gno labore, hunc ero fugimus libentius, quam subimus: quare vel barbariem non deponunt , vel sero tandem. Satius esset Grammaticam, quam didicerunt, usustatim docendi confirmare , ut linguae Latinae peritia facile postea conseruetur, etiam cum opus fuerit Phιlosophiam vel Theologiam profiteri. Quarto etiam Philosophia prodest magisterium Grammaticae voc enim ita exercentur atque excitantur ingenia , ut aptiora postea fiant ad ea percipienda , quae Philosophi disputant: praeterquam quod aetas ipsa quo mat rior est, eo altiores agit radices in Philosopb rum speculationibus . Quιnto Grammaticae si dia alacritatem quandam iuuenilem desiderant, I nisi d pene pueris decurrantur, non possunt uberiores fructus a grandioribus expectari : siquid vero iunioribus deest automatis aut Nup ritiae, facile est suppleri i Praefecto , qui Grammaticae classibus sedulo assistit . Sexto est etiam hoc probationis genus , t priusquam tanto labore ac sumptu Societatis nonrae fani Philosophi, aliquid utilitatis incipiant asserre, N periculum sui facere innofiris mirasseriis: magis vero docendo, quam discendo agnoscitur , quid quisque praestare possit. Et si ante Philosophiam graue
alicuivideretur ad docendam Grammaticam descendere , siet post Philosophiam fortum contumacior,quod Philosophus iam non magnopere Ῥiviatur nostra opera indigere, cum eo sit pro
235쪽
ars De filadiis ctus, ut sibi ipse satis esse possit. Septimo pera.cto Philosophiae cursu Iolent non pauci sebi praestituere, vita quendam statum, ad quem se magis; esse idoneos vel propensos intelligunt. Itaque ιta cogitationes suas s studia omnia moderantur , texigere arbitrantur praeiudicatum illum statum: ex quo fit, ut eorum animus proprijs quibusdam
rationibus 9 consilijs praeoccupatus minus qui te ac libere ad progressus in re Grammatica tam suos,quam suorum puerorum posset aduerti, aut intendi. Id vero ante Philosophiam vix accidit. Quare se totos exponunt, aut componunt ad Sinperioris arbitratum. Tandem Pater Annibal C dretus in literis humanioribus egregie versatus scripsit e Gallia enitendum esse magnopere, 'πι
qui Grammaticam docturi sunt,mbit Philosophia antea degustaverint: illa enim sic Iolet animus a sorberisic plures in partes mens distrahi, sic se mo latinus inquinari , ut vix unquam ponea s Ieant Nostri egregium aliquid praestare in litteris humanioribus . Constitutiones etiam 4. Par. Cap. s. f. a. dum statuum ordinarie non esse PQ
Hros Θ Collegio, in quo didicere Philosophiam, educendos , antequam Theologiae dent operam, non obscure significant Philosophiae, D' I beolo giae cursus esse continuandos, s propterea Grammaticam docendi tempus non Philosophiam inmier ac Theologiam interponendi,m, sed Philos phiae potius praemittendum. Id quod etiam com Litutum fuit in Provinciali Cptaregatione I
236쪽
Humanitatis. xi Zmana Anno rs II. Cap. 23. Quare prater vetoricae Scholam, qua Philosopho Doctore videtur indigere propter maximam huius facultatis cum Dialectica cognationem , s adbuc praιer Humanitatis classem in primariis Colleghs , scholis caeteris praeficiendi videntur nondum Philosophi, nisi aetatis morumve ratio χel magisterio ineptos plane probet adolescentiores, vel a Philosophia retardandos non esse suadeat aquo graminores,3 Esset autem operaepretiu, t non minus triennio quamuis idqprorogari, s contrahi possit arbitrio Praepositorum) in Scholis inferioribus singuli ersarenιur, quia ιa crebra,ac frequens Praeceptorum mutatio plurimas excitat ciuium queri monias . Ipsi etiam Praeceptores non possunt breuiori tempore perfici in re Grammatica cum intelligere incipiunt, quae sint boni Praeceptoris partes , amoventur a docendo. Quin etiam si modicρ tempore sciunt se in v f Sholis moraturos , ix a id, quod agendum est,animum possunt adiungere, G dum alio spectant, N ad altiora se comparant, satis esse putant, si quoquomodo impleat praesentis temporis functionem. 4 Porro quasi tum eR,an expediat esse aliquos,
qμi si se ad id sponte obtulerint in scholis inferi
ribus addicantur perpetui Praceptores. Vtile s ne id videtur: Tum quia diuturno docendi usu euadunt eximii Doctores: tum quia eorum exemplo animanιur caeteri ad hoc munus bilaruer oben . dum,
237쪽
ς Destudiis dum,sa Item ad tempus ; tum quia est insigne quoddam humilitatis exemplum. Contra ero id non Videtur magnopere optandum . Nam inferiores clasies Grammaticae non indigent valde diuturno
tempore ι quae sunt illis propria sciantur.Qua re sine incommodo scholarum seruari possunt Princeptorum commutationes Vices,quo suauius ac libentius toleretur hoc onus, S cum minore vale.
tudinis detrimento . Ea vero perpetuitas si bi optabilis esset,conueniret maxime classebus Humanitatis, s Rhetoricae, quae praestantes quosdam Fraeceptores, in omni eruditione versatos, Tulliani flγli Iaude conspicuos desiderant, qua nopossunt nisi annorum multorum spatio compararia Verum neque id semper accidit ex animi sententia,cum perpetuitas ista otij atque ignauiae ansam nonnullis posse ι exhibere: postquam enim primis aliquot annis aliquam sibi existimationem, G de Arinae opinionem collegerunt, malunt praeteriti, licet modici,laboris fructu, ac nomine frui, quam nouis confici laboribus. Itaque nihil fere nouae supellectilis,nihil eruditionis parant , sed haerent in eodem fere, quae docuerunt, eadem licet aliter atque aliter docent, squod peius est, ac si diuturno op re defatigati essent, non posse se aiunt,sicut antea, daborare in auditoribus exercendis: quare frigent plane omnia,elibenter poscunt adiutorem, quis indoctus es, nocet potius: sim doctus t quid duo in uno opere occupantur, cum possit alter suam in
238쪽
HumanItatis. 2I partem iactata,tandem vi um en valde optandum esse, t multi , delicet neq; ingenio,neq; doctrina abhndantes) se se etiam inferioribus clasi bus perpetuos magistros dicent. Si nihil aliud hoc inde consequemur,ne adolescetes maioris ad doctrina indolis in doc di muliere inviti, ne dis cipuloru fructu,scusua iactura diu versemur. iagique adeo Pro uinciati satiendi videretur,ut ex us, qui ad Societatem sese adiungunt i quos nactus esset eiusmo di,qui .perAaetatem, co ingenium non magnos in
grauioribus studiis processus facturi Viderentur , hos cum id sine vocationis periculo fieri potest in
priusquam reciperet in Societatem,benigne o comiter adhortetur , ut velint apud se statuunt perpetuo, aut quoad SNperioribus ideatur , pu ros docere quod in Hispanise factitatur , s succedit ex sentena.Exijs autem, qui hisce Scholis se se addicunt,si qui defatigatione aut satietate docendi, minus diligentes se se in suo munere prabeant, vacent o alterove anno, di postquam Vires refecerint,redeant ad Scholas,id si fructuosum essesteratur: minus, of ciis, ac muneribus alηs occv
s Iamvero Scholis noliris admodum conducibila videtur,eos qui nunc primum incipiunt docere, non statim nisi praesens necessitas, aut aliquorum praestans indoles ac doctrina aliud exigant)feri Praeceptores prima classes Grammaticae, aut Hu manitatis,etiam si alioquin ad id inepti non Ῥiderentur,sed initium facere ab in is fere cluse-
239쪽
niorum & superiorum facultatum sta inaria. '
gulis Prouinci sit e debet . iri separari, ut in aliquo Collegiosoreant studia Humanitatis,in alio vero Philosophiaeo Theologiae, merito dubitatur. Videretur admodu quidε 'utilis haec separatio, tu quia ex multitudine,no parva confusemsu quia qui Graitariae et Humanitati vacant milescut coram Philosophis, T Theologis, quorum splendore ita opprimuntur , ut pene cometemni Videantur et tum quia si in alteram partem propendeat fauor Superiorum, alteram plavit racere oportebit. Neque vero ius aequibile servari potest,cum Superioribus facultatibus plus debeatum cysi posset fauor ille diuisus neutram partem, i par est, foueret: tum quia non pauci . referunt se posbaberi alijs, quos Vident quotidie ad Philosophiam promoueri. evero ad inferiora dei,
ei: tum quia Collegium unum iuix duplicati sum- us onera 'Rinere poten. Τandem Constitutio nes in hanc separationem propendent Par/.Cap. r. B. Contra vero huiusmodi separatio non mul- tum Ῥιilitatis pollicetur tum quia insignes Hu mari la
240쪽
maniorum literarum Doctores in prisario ColleAgio oportet esse, in quo Philosophia, s Theologia, ent .Quod si Nostri, qui ad literas humaniores praecipue instituuntur, amandentur in aliud Collegium , privabimus Nostros audiιores illustribus magistris, s illust/et Magistros ' oriris audit ribus : tum quia ipsa multitudo Scholasticorum,s Scholarum varietas splenuorem s feruorem studijs asserre solent non modicum : tum quia mutuo se iuuant ac fouent traque studia . Pominsuarum disputationum praefationibus indigent Philosophi ac Theologi Humanissis,quorum etiam versibus,s orationibus recreantur interdum.Huma.
ninae quoque in obscuro iacerent,nisi suarum exercitationum testes spectatores, approbatores bab rent Philosophos cT Theologos. Τum quia ali, quot Academiae certas habent fundationes pro
virisque studiis, ut seiungi non possint. Fortὸ res
ista magnae deliberationis non indiget.Nam Coli xiorum quaedam primaria sunt, aιque insigma, a
Romanum cy similia ; G horum amplitudo exigit
omniumstudiorum complexionem; Doctores etiaquam optimos in omni facultate: quare ad eos mittendi sunt, quicunque possent ingenio in ea natione aut prouincia: quaedam vero primaria non suηt, nec magnorum prouentuum: S in hi ipsamet fundatio postulat separari superiora ab inferioribus sudijs,cum virisque non suppetant reditus: qui sicubi essent paulo magis opimi, ampliandus videtur numerus Philosophorum s Theologorum ,