장음표시 사용
271쪽
neat, Primum sentemram autoris,o antecedentisi Lum iis,quae modo mi erpretanda sunt, connexione
perfringit quam paucissimis. Deinde periodum ad , rbum interpretetur seruata collocatione, hemo, figuris autoris, qMoad eius fieri poterit.Verborum nanque dispositio tanti HLYtvno interdum yerbo male collocata, tota fere labi ci concidere sentenita ideatur. Ex illa quippe exoritur num rus ille,qui,si et reliquis careat ornamentis, ipse tamen per se mirabiliter aures, animosque delectat. Praeceptores igitur suis locis voces, ns co Pti,non diploueant ε, ut simul σ locutionis integri-ιati , quae disiungendis vocibus persepe vitiatur atque corrumpitur,et aurium interiori illi iudicio, quod plurimum refert in cognoscendis oratoriis
numeris,consulatur.Tertio tota periodus ad firmettiram cognoscenda ita resoluatur,ut qua quanq;
Vox regat Mare pueri intelligant,nec tiles quasdalinguae Latina obseruaiiones bonis autoribus fam lares ignorent. Singula deinde verba ita perpendantur , t quid unoquoque significetur , G quibus eorum quodque rebus aptari possit,ostendatur,cureturq;Ῥt puer ocis cuiusque natiuam,ac propria quoad eius fieri poterit notionem ac vim, nori sommune quandam,atque adumbratam significationem intelligat:.sciat estam,qua ulgaris consuetudinis phrases Latinis ex aequo proprieque respondeant. Motaphoras ac transationes praesertim Ciceroni proprias quanis mediνηιur ,veram ac propriam lingua
272쪽
Numanitatis. 243 Ii vae cngnitionem vehementer imped unt d 'mos irre Magister pueris maxime rudi Minerva, eriplisque rerum notissimam; tu Thrases elegum liores exercepat, dictet discipulis, s earnm postea usum, atque imitationem exigat in scribendo F stremo verba auctoris quemadmodum initio rvrosus interpretetur si opus fuerit, etiam tertio,π
ρ Porro seuere pueris interdicatur ,πι nevnam quidem literam scribant, nisi iussi. Ea ero, qua scribendi pueris didiantur, intra tempus explicationi defuitum absoluantur, ne sit necesse scribendi causa tempus interpretationis prorogare. Fit
enim interdum ι magno cum labore iactura temporis nulloque studiorum seu res neque prudentissime excogitatas, neque diligentissime distositas,
persaepe etiam leues, protritas, S male coagmemtatas , non raro etiam itiosas, turpi chirographo
mendisque ess erroribus referto pro pretiosis rebus pueri literis mandent,ac sedulo studeant conseruare. Pauca igitur, T quidem lectissima quae que dictentur. Caueant praeceptores,ne paedagogi pueris domi Iectiones alias praelegant , Ied repetant duntaxat auditas in scholis,ne bona interpretationis, quam in scholis didicere,domi iacturam faciant. 3 Habitae pralectionis rationem 2 pneris statim Magister exigat, curetqMe ea prorsus in repetem do seruari,quae ipse seruauerat praelegendo. Expe dit tamen non ab uno totam repeti lectionem, νι
273쪽
quotidie exerceatur quamplurimi;nec eos Praeceptor interroget ordine, quo considet,sed praetereat in quos velit,quo reddantur attentiores. Et primum quidem repetere iubeat provectiores: deinde ru diores, aut etiam segniores, qui crebrius interrogandividentur,quo acrius exstimulemur. Par. Ndc solum, inquiunt Constitutiones, repetitio-Cap.r r. nesYltimae lectionis fieri oportebit erum Hebdomadae die Sabbato, T longioris temporis, prout expedire iudicabitur.J Expedire autemῬidetur, ut postquam Praeceptor unum aliquem librum,seu magnam aliquam libri partem exposuerit, ad eius repetitionem pueros paratos esie iubeat in certum diem; non quod omnia penitus repetenda sint, sed capita quaedam, de quibus illos interrogandos foe duxerit. . In iis repetitionibus non solum curet Praeceptorm reddant pueri fideliter, quae ipse tradid rat, sed ut pronuntient etiam tum clara voce, quae s attentionem,s silentium facerς solet; tum qua maxime emendate, exprimantque,quantum satis est,ea verba ,seu literas,in quibus enucleate proferendis puerilis lingua laborare consueuit. Ea quoque de causa autoris contextum,3uem Praeceptor expositurus eH, ab auditorum aliquo clare, ac distincte praelegi iubeat, curetqueut inter legendum pueri non modo barbarismos vitare, sed etiam ita lente pronutiare consuescant i iusta per interua
Ia Yoces ipsae quodsponte continget sensim in me
274쪽
Humanitatis.. Inscribendis thematis exerceantur quotidie
pueri; squae corrigenda sitiit in schola, domi fere
scribant' interdum tamen ad explorandam discipulorum in scribedo tum promptitudinem, tum fidem ne scilicet alienis utantur pro suisὶ etiam in Iudo, i quod frequentius adigendi videntur rudior , quam prouectiores, qui nisi Cicerone, Virolio ,
.ui sque libris uti possint, magno perpoliendi fl)li
praesidio carituri sunt. 'Themata eo magis perspicua, s breuia simi, quo pueri rudiores. Universim tamen illud omnino curandum est, i assuescant pueri, peroicuitatis in scribendo rationem habere qua maximam, o nihil mandare literis, quod vel M.Tussi' , et aliorum classicorum autoritate,sed praesertim M. Tullii, statim probare non possint utores autem ad usum linguae Latinae pueris proponendi praeci pus sunt, ex Oratoribus M.Tullius, Iulias Caesar, Saludius,Liuius: ex poetis Virgiliu , Terent Ius,M-s, Hora riusque purgati.
Qui vero nondum adsi3Ium idonei sunt, ij cre
berrimis locutionibus ex praescripto S ntaxeos , quae illis per id tempus explicabitur,verbo tenus transferendis in Latinum exerceantur, S iis quiadem non temere confictis , sed ex probatis aut ori bus ita petitis,ut quam paucissimae oces immutentur,s integra vis phrasiis Latinae permaneat: ne, quod fere fit,dum Grammaticam addiscunt, impure loqui, inquinaia consuescant. Porro themata corrigerentur quam,tilissimΘ,
275쪽
si Magister omnia sumeret in manur, at peνIege rei:verum quia ne possit omnia prohibet multi u-do,adb beat eiusmodi emendationem quo pluribus poterit, nec minus serὸ quam tribus,aut quatuor. In quibus non barbarismos solum, ac solaetismos , sed quicquid etiam in orthograpbia , aut inter pumctione fuerit erratum sua maηu corrigit dque clara voce pronunciet atque exs.cet ratitnes erra trarum. udiret interea caeteri,suaq; prout audivi ,
corrigant.Τametsi satius foret ius uiusque ιM-ma aduersario trudi corrigendum: qui ne vicis,imeolrudant,ac praeuaricentur,emendatioηe pera dia, duo, triave iubeat sibi Magirier asserri, quae maxim/voluerit ex omnibus: ersiquid fraudit,neglige tiaeve deprehenderit,id vero impunitum non dimittat.Proderit etiam aliquid honoris, aut praemioli constituere iis,qui in aduersariorum erratis obseruandis, ac publicὸ prodendis acriores se solertio diesque praebucrint. at Initio scholarum matutinam mane , vesperti iam Usere lectionem pueri reddant memoriter Decurionibus: Hi vero Magistro, qui tres, quatuor e ex aliis etiam audiat semper ad explorati dum fiem Decurionum. 6 Vacent strenue partibus Orationis,Praeteritis, Supiηis, SIntaxeos praeceptis intelligendis atque ediscendis;V erbis etiam, ominibusq; st diendis . Haec ero, quae iam didicerant in classibus inferioribus, conseruare Rudeant: quare in thematis dictandis aliquid semper interponaἔur, quod perib
276쪽
IIum ratis. et 7neat ad S3ntaxim inserioris scholae ; ne bene parta per d suetudinem dilabantur . In omnibus etiam Grammaticae Is bolis unum , alit alterum quotidie Perbu conivgetur suu qnolibet puero tepus redde te. gliquid etiam Nominum,Praeteruorum, Supinorum erigatur.Qua ratione consuletur etiam iis, qui ad nostras scholas noxi accedunt ersati quidein paulo superioribus Grammaticae praeceptis, scd ignari serὸ Declinarionum,et Coi iugationum: qua
quam ij ad schesam , siqua sit ad declinandum, σ
coniugandum instituta mittendisssent xde,cum primum ista didicerint, ascendant, non expcctata promotione communi. γ In scholis, quae huius rii capaces censentur, non nisi Latinὸ loqui Doctores oporteret: animaduertere cιiam in auditores, si vernacula lingua utantur data notula aue catenula, cuius ad finem schola ratio exigatur, tam antemeridianis, quam pomeridianis horis. In sermone quoque domestico Nostrorum intfr se incumbendtim sedulo sset inreliituendo,retinendoque u linguae Lasivae, querant opere commendar ι Cor stitutiones, quo indigent admodum minis tria Societatis, o nationucommunio. Iinstituendi viderentur eius rei Censores, T paenitentiae, t earum Isicquentia prope quotidiana Nostros in os cio contineat,eosque non so- Ium a sermone vulgari a uocet, sed a barbara quoque latinitate, quam ofeci are Yidentur inter. m. Hora etiam xecreationis Latini sermonis habeatur
ratio, prout Supcriores praescripserint , cum nihil in
277쪽
in commune possit ea de re decerni. 2vm,Fellis G Vacationibus exceptis, praeterea nunquam, ne hora quidem recreationis,d Latinos mone identur eximendi, qui degunt in Colleghs Transalpinis propter commercium nationum dissimilium, maxime recedant ab aliquot haereticis, qui linguam etiam Latinam student nunc abolere ad praecidendum omnem cum Catholicis societatem. In caeteris Provinciis hoc iugum vix tolerabile Uid tur propter dissicultatem Latine loquendi; cum praesertim non minus egeant lingua patria peritia pro concionιbus, pro confessionibus , pro literis, pro commvni, tue consuetudine.Idem de Sem, nariis Convictorum. 8 Scholasticae tandem exercitationes quo semctuosiores sint, dum illae fiunt,silentium S attentionem puerorum severe Magister exigat. Neque ero eos solum,dum in schola sunt exerceat, sed al, quid etiam imponat,quo occupentur in FeRis,praesertim si plura simi.Porro cum Corsit utiones significent distribu ndum ese Auditoribus nostris diurnum tempus,Yt illud expendant utiliter, Magister consulto Uraesecto ita no Liris diuidat ac disponat priuati fudit horas, Yt maximo, quo fieri potest,
comprndro expenduntur. Creentur etiam Visitatores, quos isse ilibent Constitutiones Par. . Cap. 6'g., ad explorandum , an nostri praescriptas horas bene collocent. Videndum vero est,ne Rhetor,bus minus duabus horis tribuatur ad componendum:
278쪽
Πumanitatis. et 'dum: Vumanissis uero nihil minus bora, dummodo aliquid etiam temporis assignetur, quo ediscatur , repetaturuigatur aliquid utileo audita recognoscantiir. Eadem temporis diuisio praescribenda esset Alumnis vel Conuictoribus nostris; externis etiam, quoad eius fieri potest, seuere ratio exigatur ; ut pucri deterreantur i n rijs concligitionibur,prasertim ii '. diebus aestiuis,cum ὀ praui dio multum ist tem-
tis N audiuntur per atrium Icholarum clamores
279쪽
loscentum studia ad bonas artes eapes.sendas excitari, atque instam. mari possint.
c A P. VI. Vos Magister quilibet pueros r strat in Decurias, in quar utres quatuorue primas non nisi ex doctrinae diligentiaeque praerogatiaua adsciscantur: sprout quotidie suam singuli operam proba- bauerint,ita et suum tueantur gradum , vel alia qui descendant,ascendant alij. Designet icissem inludo locum quempiam abiectum maxime atque ignobilcm, Negligentisscamnum nominetur. In hoc ignavissimus quisque deiiciatur. Qui vero in hoc scamno consederint frequenter examinentur, pudefiant, obiurgentur apulent. Quanquam huc deturbari ex summo eti ini loco nihil prohibet aliquos grauioris errati causa. Inter aliasvero ignominiae notas,censeatur N UPud,si quis eximi se postulet ά scribendis versibus,ab audiendis Graecis, ab ediscendis lectionibus,alijsq. id genus, quae odio lora videntur: eiusmodi tamen exen ptiones nec Praecepror,nec Praefectus concedat , nisi grauissimis de causis. x Proderit Isemel aut iterum quolibet memse in scholis paulosuperioribus cuipiam puero de
280쪽
Humanitatis' 23 Imandaretat circiter semihora locum alicuius Autoris solito ornatius exponat ex funesto, amicis etiam ad audiendum inuitatis , Ῥt eorum gratulatione , T aqualium acclamatione ad os ici, ac Iam dis ornamenta puerilis animus incendatur; quodnibilo rarius a Nostris praestandum esset in I se.
dioxio,di; coenatur,vel certe oratio pronuntiada. 3 Nec parum extimi tantur pueri concertatione mutua. Quocirca unicuiq, suus attribuatur adversarius,quι ius habeat alterum, quoties erran- rem audierit,corrigendi :si non correxerit, sit eiusdem noxae reus. Rogent no unquam Magistrum, permittat ut aliquem superioris Decuriae laccssat adsingulare certamen, eiusque locum illustriore, si vicerint,conseqirantur. Huc etiam spectat quoden in Constitutionibus Par.Cap.6.3. I 2. Quili, teris,inquiunt, Humanioribus vacant, sua etiam
h ta tempora ad conferendum, a dilutandum de iis,quae periinent ad studia illa, coram aliquo, qui eosdem dirigere possit, habebunt: s Dominiacis ei alijs constitutis diebus, alterna ιim vel sua facultatis posiviones d prandio tuebuntur, vel se
in componenda soluta oratione,aut carmine exemcebunt. Is infra.Cap. i 3. 3. 3. studiosi squit, L terarum Humanioru ut familiarem Iermone Latine communiter loquendo, i stylum scribendo, ac pronunciationem composita bene pronunciando expoliant, curent ;s his, ac multo magis faculi tum superiorum studiosis crebraνdisputationes imponant,quibus dies, o hora certa constituantur;