장음표시 사용
281쪽
ubi non solum eum condiscipulis , verum paulo his feristres cum aliquanto prouectioribus distulentis iis, quae ipsi capiunι: quod etiam Uue Tersa provectiores cum minus prout diis, ad ea quae illi tractant, descendeηdo, o Praceptores alij cum aliis praestabunt ; sempeν qua decet modestia obseruata ; N aliquo Prae sedente, qui contentionem dirimat, τ quid doctrinae elici oporteat ex disputatis, declaret. J Haec ut scruentur committendi , demtur interdum pueri finitimarum scholarum,minus prouectis ad superiorem classem ascendentibus, non vicissem; illud enim honorificum, hoc turpe Iibderi potest. Certent itaque Quartani cum Terti
nis, Secundani cum Primanis, Humanissae cu Rh toribus, Subi fuerit impar classium numerus aiaternis certet una cu duabus. Inter int ambo Pr teptores: namsteos inter seseruata, qua decet.
modestia pugnare iubent Constitutiones praesidente aliquo, quem Praefectum esse oporteret. Non
enim scholas omnes eodem tempore concertare decet, ne nimii strepitus excitentur ex tanto eum. tium,redeuntium, concursantium numero. Suum
igitur binis quibusque classibus diem praestituat,
ha,t dus fiant quolibet mense scholarum omniuco certationes, neq; enim pauciores oportet esse,cii
positiones alternis Hebdomadis ab hypsis defendis iubeant Conseitutiones.Si quando ipse praeesse no poterit,alium prisciat. Duret haec concertatio se rubor a sere, qua uam 'perioribus Scholis hora tribuenda esJet. se omnes ius Sιbolae ad ali
282쪽
2Dνm ascendant, sed lactissimi quique, quos etiam in praesentem pugnam Praeceptor, ut oportet, in- Aruxerit,caeteris in Schola relictis ad aliquid imterea scribendum sub cura Decurionum. Diputet autem pueri de hs tantum, quae suae classi propria Iunt,nec Dialectico more sed illo fere modo, Cedo mihi Modum eu Tempus,Praeteritum , seu Supinum illius verbi siue Latini , siue Graeci: Insecte
nomen illud: Da etymologiam: tne huee oratio b ne Latina/ Conuerte Laιιne,seu Graece sentetiamissam. Expone illam regulam Grammaticae, loci veillum Virgilij ea M.Tulli .Quaenam eri huius πο-cabuli germanavis, O quotuplexi Unam aliquam sententiam trιbus, aut pluribus Latinis phrasibus enuntia. Videturne tibi mendosus ille locus Hora-
iij λ s si mendosus, quomodo corrigeres ι Explica figuram,seu tropum illum.Qua in re Homersi Virgilio,Pindarum Horatio posthaberes ex Scaligeri Critico, Hypercritico'interpretare illud Hierogl3phicum, Symbolu Pythagores, Ophlegma,
Adagium, Emblema, Aenigma ex Athenaeo, ex Gellio,ex Pausania,ex Crinito,ex Ausonio.Cuius
histo=iae fundamentum habent illae fabulae ex Falephato, ex Eusebio,ex Lilio λ Quot sunt genera dicendιλQuid Exordium,quid Insinuatio crubus rebus hic, vel ille assectus comouetur 3 Quae sunt praecepta scribedi Epigrammatis, Elegiae, aliusve Poematis λ Iurene ex adli Reges ab Urbe t Praest in tiorne Dux Anniba an Scipi0'Atque haec aliaq; id genus nunc Viva voce, atquc ex tempore, nunc de1cri-
283쪽
24et De Rudiisneat. Primum sententiam autoris, antecedentiugum iis,qsae modo interpretanda sunt, connexione
perstrinxit qμam paucissιmis. Deinde periodum ad Ῥζrbum interpretetur seruata collocatione,ile'q; figuris autoris, quoad eius fieri poterit.Verborum nanque dispositio tanti es ivno interdum verbo male collocato, tota fere labi a concidere sentenmiavideatur. Ex illa quippe exoritur num rus ille,qui,si et reliquis careat ornamentis, ipse tamen per se mirabiliter aures, animosque delectat. Praeceptores igitur suis locis voces, nisi coa
Eli,non dimoueant ;' simul G Iocutionis integritati , quae dis ungendis vocibus persaepe vitiatur
atque corrumpitur,et aurium interiori illι iudicio, quod plurimum refert in cognoscendis oratoriis numeris,consulatur.Tertio tota periodus ad firmkiuram cognoscenda ita resoluatur,ut qua quanq; Vox regat,clare pueri intelligant,nec tiles quasdalinguae Latinae obseruaιiones bonis autoribusfamisiares ignorent. Singula deinde verba ita perpendantur , t squid unoquoque significetur , quibus eorum quodque rebus aptari possit,utendatur,cureturq; t puer ocis cuiusque natiuam,ac propria quoad eius fieri poteri ιὶ notionem acYim, non commune quaηdam,atque adumbratam significationem intelligat ciat etiam,qua ulgaris consuetudinis phrases Latinis ex aequo proprieque respondeant. Motaphoras ac translationes praesertim Ciceroni proprias quanis me Canivir , eram ac propriam lingua
284쪽
Numanitatis. 243 linguae ei nitioηem vehementer imped unt d mos iret Magister pueris maxime rudi Minerva, eriplisque rerum notissimam; is Phrases elega tiores exercepat, dictet discipulis,N earum postea usum, atque imitationem exigat in scribendo. P stremo verba auctoris quemadmodum initio rur
sus interpretetur:σὴ opus fuerit,etiam tertiο,π
Porro seuere pueris interdicatur ,πt nevnam quidem literum scribant, nisi iussi. Ea ero, qua scribendi pueris dictantur, intra tempus explicationi defuitum absoluantur, ne sit necesse scribendi causa tempus interpretationis prorogare. F tenim interdum t magno cum labore,iactura temporis nulloque studiorum D res neque prudentissime excogitatas, neque diligentissime di ositas ,
persaepe etiam leues, protritas, S male coagmemtatas , non raro etiam Vitiosas, turpi chiroerapho mendisque s erroribus referto pro pretiosis rebus pueri literis mandent,ac sedulo Hudeant conseruare. Pauca igitur, I quidem lectissima quae que dictentur . t Caueant praeceptores,ne paedagogi pueris domi Iectiones alias praelegant , Ied repetant duntaxat auditas in scholis,ne bona interpretationis, quam
in scholii didicere,domi iacturam faciant . 3 Habitae pralectionis rationem d pueris statim
Magister exigat, curet qMe ea prorsus in repetendo seruari, qua ipse seruauerat praelegendo. Expedit tamen non ab rio totam repeti lectionem, νι
285쪽
quotidie exerceatur quampIurimi inet eos Praeceptor interroget ordine, quo considet,sed praetereat quos velit, quo reddantur attentiores. Et primum quidem repetere iubeat prouectiores: deinde ru diores, aut etiam segniores, qui crebrius interrogandividens ur,quo acrius exstimulentur.
Par. 4. χ solum, inquiunt Constitutiones, repetitio-Cap.r 3. nes vltimae lectionis feri oportebit erum S Hebdomadae die Sabbato longioris temporis, prout expedire iudicabitur.J Expedire autemῬidetur, ut postquam Praeceptor unum aliquem librum, seu magnam aliquam libri partem exposuerit, ad eius repetitionem pueros paratos ese iubeat in certum
diem; non quod omnia penitus repetenda sint, sed capita quaedam, de quibus illos interrogandos isse
In iis repetitionibus non solum curet Praeceptortat reddant pueri fideliter, quae ipse tradiderat,sed ut pronuntient etiam tum tiara oce, quaeir attensionem, i silentium facere solet; tum qua maxime emendate, exprimantque,quantum satis est,ea verba ,seu literas,in quibus enucleate proferendus puerilis lingua laborare consueuit. Ea quoque de causa autoris contextum, Juem Praeceptor expositurus est, ab auditorum aliquo clare, ac distincte praelegi iubeat, curetqueut inter legendum pueri non modo barbarismos vitare, sed etiam ita Iente proni tiare consuescant i iusta per interual-
Iavoces ipsae quodθοnte continget sensim in me
286쪽
Humanitatis. et synscribendis thematis exerceantur quotidie
pueri, o quae corrigenda sunt in schola, domi fere scribant: interdum tamen ad explorandam discipulorum inscribedo tum promptitudisinem, tum sidem ne scilicet alienis utantur pro suis) etiam in ludo. Ad quod frequentius adigendi videntur rudior si quam prouectiores, qui nisi Cicerone, Porolio ,
.ci sque libris uti possint, magno perpoliendι B li ,
praesidio carituri sunt. . Τbemata eo magis perspicua, ita breuia sint, quo pueri rudiores. Universim tamen illud omnino curandum est, i assuescant pueri N pe picuitatis inscribendo rationem habere quamaximam, o nihil mandare literis, quod vel M.Tullis , et aliorum classicorum autoritate,sed praesertim M. Τullii, statim probare non possint. utores autem ad usum linguae Latinae pueris proponendi praeci pu sunt, ex Oratoribus M.Tullius, Iulius Caesar, Salussius,Liuius: ex poetis Virgilius Terentim, - ν --λ. p.
Horati que purgati. Qui vero nondum ad lHIum idonei sunt, ij creberrimis locutionibus ex praescripto SIntaxeos, quae illis per id tempus explicabitur , erbo tenus transferendis in Latinum exerceantur, ita iis quiadem non temere confictis, sed ex probatis autoribus ita petitistat quam paucissimae voces immutentur, T integra vis phratis Latinae permaneat: ne, quod fere dit dum Grammaticam addiscunt, impure loqui, F inquinatὸ consuescant. Porro themata corrigerentur quam,tilissimri
287쪽
si Mugsser omnia sumeret in manus, at peνIσω rei:verum quia ne possit omnia prohibet mulinu-do,adb:beat eiusmodi emendationem quo pluribus poterit, nec minus serὸ quam tribus, aut qui luor. In quibus non barbarismos solum, ac soloecismos. sed quicquid etiam in orthograpbia , aut intcrpumctione fuerit erratum sua manu corrigit,idque clara voce pronuntiet atque ex cet retienes erram,rum.Audiant interea caeteri,suaq; prout audivi, corrigant.Τametsi satius foret Hi tutusque ιbema aduersario tradi corrigendum: qui ne vicis, imcolludant,ac praevaricentur,emendatione peracta, duo, triave iubeat sibi Magi Her asserri, quae maxim/voluerit ex omnibus: τ siquid fraudit,negliget ve deprehenderit,id vero impunitum non dimittat.Proderit etiam aliquid honoris, aut praemiolieonstituere iis, qui in aduersariorum erratis obseruandis, ac publicὶ prodendis acriores se solertio diesque praebuerint. s Initio scholarum matutinam mane , vesperti nam Vespere lectionem pueri reddant memoriter Decuriovibus t Hi veνo Magistro, qui tres, qua tuorve ex alijs etiam audiat semper ad exploran dum flem Decurionum. 6 Vacent strenue partibus orationis,Praeterilis, Supinis, S7ηtaxeos praeceptis intelligendis atque ediscendis; V erbis etiam. Nominibusq; se flendis. Haec ero, quae iam didicerant in classibus inferioribus, conseruare Rudeant: quare in thematis dictandis aliquid semper interponarur, quod perti-
288쪽
Hummitatis. et 7neat ad SJntaxim inferioris scholis; ne bene parta per disuetudinem diliabar tur . In omnibus etiam Grammaticae Itbetis Yxum , aut altervm quotidiei obu coniugetur,suu qnolibet puer' lepus ridde re..aliquid etiam Pominum,Praeteriιorurn, S μpinorum erigatur .Qua ratione consuletur etiam iis,
qui ad nostras scholas noxi accedunt ersati quidein paulo superioribus Grammaticae praeceptis, scd ignari serὸ Declinarionum,et Coniugationum: qua
quam ij ad scholam, siqua sit ad declinandum, ita
coniugandum in lauta miltcndi t ent ,Σnde, cum primum ista didicerint, ascendant, non expc ctata promotione communi. γ Ingcholis, quae huius rii capaces censentur, non nisi Latinὸ loqui Doctores oporteret: animaduertere cliam in auditores, si vernacula lingua Ytantur data notula, ue catenula, cuius ad finem scholae ratio exigatur, tam antemeridianis, quam
pomeridianis horis. In sermone quoque domestico Nostrorum intfr se incumbendum sidulo εμε tinreliituendo,retinendoque u linguae Lasivae, querant opere commendari Chrstitutiores , s quo indigent admodum ministiria Societatis, o nationu communio. Instituendividerentur eius rei Censores, I paenitentiae, t earum sircquentia Prope auotidiana Nostros in officio contineat, eosque non sis. Ium a sermone vulgari auocet, sed a barbara quoque latinitate, quam affectare Yidentur interio m. Hora etiam recreationis Latini sermonis habeatur ratio, prout Supcriores praescripserint, cum nihil
289쪽
et q8 De studiis in commune possit ea de re decerni. Nym,Festo
G Vacationibus exceptis, praeterea nunquam, ne hora quidem recreationis,a Latino sermone, dentur eximendi, qui degunt in Colleghs I ransalpinis
propter commercium nationum dissimilium, crux maxime recedant ab aliquot haereticis, qui linguam etiam Latinam Rudent nunc abolere ad praecidendum omnem cum Catholicis societatem. In caeteris Prouinciis hoc iugum Ex tolerabile Uid
tur propter dissicultatem Latinὸ loquendi: Etam
cum praesertim n6n minus fgeant lingua patria peritia pro comionibus, pro confessionibus , pro litoris,pro communi Et e consuetudine.Idem de Sem, nariis Convictorum.
8 Scholasticae tandem exercitationes quo semctuosiores sint, dum illae fiunt, silentium s attentionem puerorum severe Magister exigat. Neque stero eos solum,dum in schola sunt exerceat, sed al, quid etiam imponat,quo occupentur in FeRis,pr. sertim si plura sint.Porro cum Coxstitistiones significent distribuendum ese Auditoribus nostris diurnum tempus,Yt illud expendant tiliter, Magister consulto Praesecto ita nonris diuidat ac disponat
priuati Rudii horas, ut maximo, quo fieri potest,
comprndio expendamur. Creentur etiam Ursitatores, quos se iubent Constitutiones Par. . Cap. 6 ad explorandum , an nonri praescriptas horas bene collocent. Videndum vero est,ne Rhetoribus minus duabus horis tribuatur ad componendum:
290쪽
Πumanitatis . et 'dis: Humanistisvero nihil minus bora, dummodo aliquid etiam temporis assignetur, quo e iscatur, repetatur Natisr aliquid ille,s audita recognoscantur. Eadem temporis diuisio praescribenda esset Alumnis vel Conuictoribus nostris; externis etiam,quoad eius fieri potest, o seuere ratio exigatur; ut pucri deterreantur d n . . xijs conclissation ibat,praesertim diebus aestiuis,cum ὀ prandio multum ist temporis ante 4 Isbo- Ies O audiuntur per atrium sebolarum clamores c nugae in multi