Monumenta eucharistica et liturgica vetustissima

41쪽

Praefatio.

XXXV

u0l CII et glossam ordinariam quae alaeti Dido Straboni astribui solet hoc loco nominasse satis sit, quoniam in his operibus, quae multa habent ex Ambrosii expositione excerpta, iusto recensionis fundamento adhuc caremus denique ne pera pereat a patre in labore isto posita, laterculum subiungimus e0rum Ambrosiani commentarii locorum qui in Gratiani decreto leguntur numeri uncis inclusi paginas indicant editionis Friedbergianae). D. 37 e. 9 138J I 2 p. l. 2 cyimus . . repudiemus j. 32 qu. 2 c. 1 11 I9J 45 p. 39, 9 pudores hominis . . 20 nubendi causa est II 2 sq. p. 42, 3 cum coniiugii . . 5 principem mundi c. 64 de pia. 1177l Ι 33 p. 59. I sq. nouit deus tum D. 86 c. 9 302J II p. 83 7 insutis . . 22 urtiatur C. qu. 1 c. 16 362J IIII 53 sq. p. 65, 10 cito om

maculat om aecepisti . . I aeternum). 15uidem . 166, 3 pc ca-orum. cur eryo Giezi Semen in aetemam amyiniatur niSi ut . .

l75 1 non turbatur . . 1 conplectitur s. 73, p. 176, 9 est aliud . . tolle C. 11 v. 1 c. 28 634J IIII 3 p. 176, 14 clynum . . 1 soluendam - . 24 qu. 1 c. 26 976J VI67 sq. p. 259 20 quia di unior . . 260 14 pruedicator Iom. et tamquam . . 1 uestistis tua tu . . 21 deuita C. 23 qu. e. 26 9l IJ VII 2 p. 93, 1 quod Christus . . 15 arcetur 0m simul. . 20 facit nec discipuli . . 294, 2 de ales C. 33 qu. 2 c. 2 115lJ VIII 4 sq. p. 394, 1 an quod . . si mr paret c. 38 de cons. 1327J VIII 5 p. 416 19 est cibus. 2 potus. l. 24 38 de c0ns fl327J VIII 56 p. 19.2 re corpus spiritu ilibus ' . 86 c. 20 302J VIII 8 p. 432. 12 e torum . . 15 a multum c. 38 de coitis. 1327J X 49 p. 474. 15 unde et id ui . . 16 participe. C. 21 qu. I e. 17 97 IJ X 66 sqq. p. 48l, I si Dimis . . 452 1si inari. - . I e 1 et 2 de pen. ta 59J X 88 p. 489 6 Petrus non myo 0m sed quod . . pes lucrimae lauant . . Is consteri ae 6 qu. 14. 0 556J X 90 sq. p si .

imitare . . 1 conturbiatus de excerptorum Scripturis qui rum specimina satis ampla in adnotatione p0suit pater es tu Disilia πιν Orale

42쪽

XXXVI

primis p. 16 sq. ne uerbuni quidem insumere iuuat adeo omnia libidinis et audaciae plena denique paucis uerbis, ne quid omittam, hic mentionem faciam commentarii in Canticum Canticorum a Gulielmo abbate S. Theod0rici circa a. CXXXX consecti es quae de eo pater meus iam X- posuit in praef. 0l. I p. LXXV adn. 2) in quem n0nnulla huius expositionis frustula recepta sunt uerba Ambrosii exhibet multis locis licentius immutata id quod se scripturis in adnotatiosis supplemento adlatis adparet, atque ad uariorum codicum lecti0nes reficia itaque nihil boni ex istis excerptis redundat nisi quod per medii aeui tempora sancti patris libr0 diligenter lectitat0s eorumque exempla inter se conlata

esse adparet.

Iam t0 libris descriptis atque enarratis uides rem eo deductam esse ut decerni oporteat utrum lassi P an reliquis e0dieibus manu scriptis fides habenda sit qua in quaesti0ne soluenda etiamsi mihi persuasum est neminem qui aut res ipsas aut dicendi genus diligenter examinauerit, scripturas illas discrepantes codicum P probaturum esse, tamen alia qu0que testimonia circumspicienda sunt quibus tamquam extrinsecus adlatis iudicium nostraim confirmetur at tuo felici eas obtigit ut talo disputationis auxilium nobis praebersent haud pauet huius operis l0ci ab ligustino, teste sane de digno in compluribus tractatibus adlati etenim quamquam in Augustini testimoniis nonnulla obseruantur quae incerta sint aut dubitationes moueant aut ostendant omnino autem hanc inquisitionem, in qua commentarium in Luean a reliquis Ambrosii operibus segregare non licet, multo prolixiorem esse atque dissiciliorem scito quam quae hic paucis abs0luatum tamen computatione iustituta inuenies odi eum P et X seripturas Augustini auctoritate multo rarius c0mmendari, quam reliquorum αL . sic contra P eum eteris habes Augustinum

43쪽

XXXVII contra P 344 20 contra L 387, 4 contra QT. 9: 26, II 89, 2 95, 23 96 l l 173 9 293, 6 16 18:

18 344 21 346. 5 15 contra LX 7 7 34, 1 at cunim uel BL nusquam Augustinus concordat, singulis l0cis cum X 25. 8) cum P 34, ), cum LX 173, 10 . cum omnibus reliquis libris contra solii in A. semel faciunt Augustini codices 88, 20 nam 96, in Amrapertum uitium exstat librarii,

293. I uero illographia quae uocatur cum duarum lectionum eae indevotis deuotos et in deuotos deuoto uestigia superes Semanifestum sit); at cum Al scripturas unice ueras praebent

illi 88 18 V, cf. suppl. adnot. et 89 IM, his igitur Augustini

testimoniis ' quibus accedunt ea quae supra de libroruin diuisione exp0sita sunt ' totam litem diri in iam dudum sibi persuaserat pater meus, rectissime mea quidem sententia. Unde quae in hoc Ambrosii per recensendo ratione adhibendae sint, iam satis puto adparet ut interp0lata reicien das esse classis L scripturas suspectas omnino esse lecti0nes elassis X e reliquis uero libris uel librorum generibus nullum ita praestare ne A quidem, ut ei ubique adstipulandum sit, sed magis librorum consensui quam singulorum auctoritati obsequendum esse itaque paucis quibusdam locis ex copiis quibus A solus ueram lectionem seruauit, inprimis libro A cum o DC siue omnibus siue pluribus consentienti fidem haberi op0rtet ubi

' Quod in solo B sicut in Augustino utique legitur, cum in reliquis Ambrosii libris praua scriptura tibique exstet, grammatici cuiusdam acu mini potius tribuendum uidetur quam libri B uirtuti. 7 Quibus addendus est locus a Cassiano citatus, uerba scilicet l, inde a quod usque ad iro ibi enim scriptura lecta quae in αBCNingeruatur, Cassiani auctoritate defenditur, electa uero illud, quod 'Lχ liet in OV exhibent, damnatur. δ' Librorum Augustini scripturas benigne cum patre me eommunieanerunt A. Goldbacher. . alinha, C. Vrba, I Zycha in utroqiu tractatu contra Iulianum scripto in Maurinorum editione acquiescendum erat. δ' Cl. p. X sqq. in libri marchetypo sicut multas seripturas ita pristinam quoque librorum discriptionem secundum exemplum quoddam e ,- di eum P persimile immutatam esse acile intellegitur.

44쪽

de fidit lecti0nes quae libris IMII ' communes Sunt, ut eligantur suadet ratio adque eas scripturae sigiis in uel

Π 0tatae plerumque proxime accedere uidentur omnino autem memineris uelim ast quae exposui non ut serrea decreta si uidi uerbis uti licet a in dietata osse est ubi libro obi sensi iure diffidas est ubi P uel P A L librorum

scripturam recipi iubeant artis leges etenim in hoc qu0que libro recensendo plus tribuendum esse sano sensui sobrioque iudicio quam codicum auet 0ritati consentaneum est emendati0 ne uero rarissime gent Ambrosii uerba in libris tradita: nam ubique sere genuina seriptoris manus in lectionis uarietate inuenitur perpaucis tantum locis coniecturis opus est. cuius rei memor esto quisquis in hoc Ambrosii per artem criticam exercere cupit titia sestionstiti difficillimam de euangelii secundum Luean exemplo ab Ambr0sio adhibito quam pater meus non tetigit. postquam diu multumque in ea soluenda elaboraui, in posterum tempus distere c0nstitui quoniam aptius et commodius ea tractabitur ubi in uniuersum de sacrae Aeripturae testimoniis Ambrosianis agendum erit pavea igitur hoc loco adumbrare magis quam exponere sufficiat a primum quidem moneo aliter tractandos esse illos euangelii locos quos in ecclesia S0llemniter reeitatos quasi fundamentum sermonibus suis subiecisse Ambrosium uerisimile est aliter e08 quos ratione progrediente adfert siue alio qu0dam exemplo siue sola memoria usus unde accidit ut hic illidus idem seu angelii loci diuersis locis citati inter se discrepent deinde animaduertendum est Ambr0 si te timonia non s0lum cum nullo e uetustiorum exemplorum latin0rum quae nobis seruata sunt numero artius coniuncta esse modoque cum Cantabrigiens libro modo eum Vercellens aliisve modo cum textu uulgat conc0rdare, sed

' Si ut exemplum proferam nihil certius quam eum libris istis 35, 4

adstκto quae est scriptura codd. Cantabrigiensis Veronensis Vercellensis)scribenduin esse non cum LX et uulgata adsto similem in modum

45쪽

Ρraefatio. XXXV lII letiam multa habere propria quae nusquam alibi inueniunturles. 62. 15, in eo deuersorio 80 16 puter noster est Abris hum; 83. 23 cogitante: 253, 1 domitii aliaque multa l. denique memorabile est e uariis lectionibus, quas in locis sacraescripturae huius operis libri exhibent etsi longe plurimae uulgato textu inrepserint inprimis in classi x tamen nonnullas e uetustis uersionibus petitas uideri cuius rei Xρmplum luculentissimum exstat 322, 10 ubi in δε meo qui non obent aquam ut Corb. Veron et Vulgatae C0 d. s. Martini Turonensis secundum uulgatam loca inaquosa, in LX uero loca arida quae non habent quum legitur atqui non uidet hanc scripturam satis miram e scriptura eodd. 12 C cum lectione eodd. Brix. Cantabr. Coib. Veron. qui loca aridia exhibent, c0ntaminata ortam esse sic 255 1 α eum Veron qnsi et Coibeiens nam ei ego praebent, sic is 20 cum Corbeiensi in scriptura motus est et di xit conspirat uel P cum Veronensi 3 9 in scriptura cui nomen erat unde adparet, ubi codicibus in diuersas attes dis e sedentibus alii

eum uetere quadam uersione alii cum uulgato textu concordant, non semper uulgatam lectionem ut postea inlatam respuendam esse.

D Maurinorum editione cuius paginae tu huiu qu0que u0luminis marginibus indicatae sunt iam pater meus disseruit uol. I p. LXXVIII sqq. s. praeterea quae de antiquissimis editionibus exposita sunt pag. XXIII adn. 23. Iam restat ut huius editionis sata breuiter narrem Carolus

Sellen kl eum anno sere MDCCCLXXXXVII so ad Ambrosii

in Lue an commentarium recensendum adplicasset specie scripturarum quas L praebent deceptus uerba scriptoris ad odicum illorum auctoritatem tamquam ad unicam normam eonstituere coeperat mo errore cognito atque abiecto totum pus

retractauit multisque locis ut par orat libri obiensis eorum ius codicum qui propius ad istum accedunt scripturas restituit. at quae est c0nsuetudinis uis non semper a se impetrauit ut animunt a c0nsiliis olim captis ad eas rationes qua postea probauserat deflecteret deinde principi anni MCM pus prelo

46쪽

XXXX

traditum strenue dum Vindobonae, 0ratur, postqua in Graecium transmigrauit morbo in dies ingrauescente paulo lentius pro-m0uit cum a. d. XII Kal. Oct diem supremum obiit plagulae operis sedecim typis expressae tres riisque ad undevicesimam iam ab operis compositae et ab ipso emendatae erant. liis perlustratis eum obseruassem et in adnotatione eritica nonnulla non recte indicata esse et omnino in librorum manu scriptorum

si A et P xceperis lectionibus adserendis nimium breuitati

studuisse uirum egregium, toto opere cum exemplis, in quibus codicum scripturas discrepantes adnotatae erant ite iumcollat schedas typothetae n0ndum traditas retractaui plagulas17 18 19 quatenus commode fieri poterat correxi et suppleui ea autem qua in plagulis iam impressis omissa aut minus recto administrata osse uidebantur, una eum addendis quibusdam et corrigendis in adnotationis supplemento ui uolumini adiuneto congessi istam igitur appendicem consulant quaeso quicumque hac editi0no uti cupiunt in re orthographica et si rationes quas pater meus secutus est non omni ex parte probare p088um ab iis quae uir egregius constituerat codice P plerum quo in hac re tamquam duc electo ita tamen ut non ubique sibi constaret, nihil nouaui, ne immutata subito lacies uoluminis legentium ossenderet animos pr0leg0men ipse addidi iis usus qua in schedulis pater meus adnotauerat in quibus tamen nonnulla rustra quaesiui quae uir egregius multa memoriist mente complecti solitus hartis non man

dauerat.

In t0to per perficiendo sicut patrem dum inter uiuos fuit indefesso studio adiuuit ita mihi qu0que auxilium atque penitulit uir doctissimus mihi quo amicissimus A. Engeli, rectit, quem optime de hoc u0lumine meritum esse lib0nti animo

48쪽

- liber bubliothecae Ambrosianae sup . Taurinensis G V Io)Saec VII P Petropolitanus . v. oliin orbet ensis saee. VIII liber bybliothecae Ambrosianae C 27 in s. saee. VIIII exeuntis liber bybliothecae quae est Bononiae in Galliae oppido ad mare Silo hodie Boulogne sur mer 35 saec. VIIII - aristaeus Nouv. aeq. lat. 438 olim Cluniacensis saec. - Monacensis 273 olim Frisingensis 3 saee. VIIII se Monacensis 543 olim monasterii oberali alch 43 saec. VIIII liber bybliothecae Palatinae, nunc Vaticanae 16 saee. VIII l

in indobonensis 65 saec. Monacensis 4117 olim s. mnierain B 2b saee. X uel XI in liberis Galli saec. VIIII liberis Galliis saee. XI Monacensis 1μ522 solitii egerseensis Saec XL - Laudensis G bybliothecae Bodleianae Saec X

49쪽

I Scripturi in euangelii librum, quem Lucas sanctus pleni 0rea 1262 Αquodam modo rerum dominicarum distinctions digessit, stilum ipsum prius exponendum putamus est enim historicus nam lico scriptura diuina mundanae evacuet sapientia disciplinam. quod maiore fucata uerborum ambitu quam rerum ratione subnixa sit tamen si quis in scripturis diuinis etiam illa quae 2 miranda illi putant quaerit, inueniet tria sunt enim quae philosophi mundi istius praecellentissima putauerunt, triplicem scilicet esse sapientiam, quod aut naturalis sit aut moralisi aut rationalis haec tria iam et in uetere testamento potuimus aduertere quid enim aliud significant tres illi putei, quorum

unus est uisionis, alius abundantiae tertius iuramenti nisi

I Cor. I, 25 es. Cic. ead Ill I Gen. 26, 22-24. 3o; es de Isaac 20 sqq.

IN GLO CD LUCAM C. de α es praefatio I Scripturi ... digessit

Om. Iiit maioribu et minio pictis haec uerba Garare uoluit libra-

rιudu in m. P librum libro Gr euangelii χ libro CX unum quem qui secundum lucani om sanctus G quodsi ad modo P storicus G istoricus re laystoricus Et P 4 mundanae munda . .m2 ne et euacuat Ἀ-et corr. π euacat qui quaerit F et qui des. n. ras. V quaera sit in B 1 rationalis 1Br rationabilis P bi e . O ibi eras. bi uel mP eet. cf. Ainiustinus de eiu dei VIII 4 iam om S uetere PL et iis e tert. Guetera F ueteri et Il illi tres i uisionis est et tertius C

50쪽

triplicem istam in patriarchis fuisse uirtutem rationalis puteus uisionis eo quod ratio uisum mentis acuat et animi purget 0ptutum ethicus puteus abundantiae eo quod cedentibus allophylis quorum specie uitia corporis figurantur, uiuae Isaac liqu0rem mentis inuenit aurum enim profluunt boni mores et bonitas ipsa popularis abundat aliis sibi restrictiori tertius puteus iuramenti, hoc est sapientiae naturalis quae ea quae Supra naturam uel naturae sunt conprehendat quod enim die adfirmatur et quasi de teste iuratur etiam diuina conplectitur, cum dominus naturae fidei testis adhibetur quid etiam id tres libri Salomonis unus do Proverbiis alius celesiastes. tertius de Canticis canticorum, nisi trinae huius ostendunt nobis sapientiae sanetum Salomonem fuisso sollertem qui de rationabilibus et ethicis in rouerbiis scripsit de naturalibus in Ecclesiaste, quia uanitas uanitatum et omnia uanitas quae in hoc mundo sunt constituta uanitati enim creatura subiecta est, s moralibus autem et rati0nabilibus in Canticis canticorum eo quod cum animae nostrae amor uerbi caelestis infunditur et rationali mens sancta quadam societate conectitur, admiranda mysteria reuelantur m euangelistis quoque quam putas defuisse sapientiam quorum

om oi I rationabilibus αδL rationalibus et et om X in leto in s. et ni V l uanitatum n et tum in ras. C. tatum eae tantium C tum m e. tium O. vanitantium m2 U. uanitantium P si ali e . F sanitum in ras ni 3 eet. 16 in mundo est creaturae ovi subiecta est α moralibus B r miralibus F intrabilibus P i pr. et bi expuncta sed puncta postea deleta A. i pr. nim et 18 rationabilibus bi e . . sed puncta re a P 1 ratio