Gerardi Van Swieten,... Commentaria in Hermanni Boerhaave Aphorismos de cognoscendis et curandis morbis..

121쪽

rnis rheumatismi doloribus excruciabatur, proposuit solo carnis vitulinae jusculo , sine ullo sale, vivere, ut leniret dolorem, S simul sestineret vitam: sed ultra quinque dies ferre non potuit, coactus postea ad serum lactis confugere; quo solo permultos dies vixit cum magno doloris levamine.

g. 8o. I alimenta, vi nostri corporis , 18 in eo sunt redacta , ut iis jam liquores fecerint, quales in corpore sano & robusto Inveniuntur, post abstinentiam a cibo potuque per viginti horas , tum, si sibi relinquuntur in quiete, & calore, vel etiam si moventur valide, naturam. adipiscuntur ubique eandem putredinis incipientis.' In praecedentibus paragraphis dictum est de illis mutationibus, quae fiunt in humoribus natis ex alimentis ingestis, antequam per vires corporis naturam nostroruin liquidorum acquisiverint: in nac paragrapho explicatur, quomodo mutentur iidem . postquam , depolita ingestorum natura, in nostros humores conversi fuerint. Observaverat Lo erus sa in , quatuor vel quinque horis post largiorem pastum, sanguini, C quacumque vena vel arteria detracto, magnam chyli lactescentis copiam inia rare ; dc in animalibus aeque ac hominibus: postquam vero chylus diutius circumductus fuit cum sanguine, albedine prorsus de polita, in serum attenuatur: hinc longo post pastum intervallo si fiat venae lectio, nulla lactis species 1upererit, sed serum solummodo cruori coagulato innatabit. Hinc lac emulctum longe alias dotes habet, prout vario post pastum tempore colat igitur. Dum enim omni lacte crudiori prius educto, secunda vice post aliquot horas emulgentur animalium majorum ubera, lac colligitur vix acescens amplius : c jus lactis caseus subputridus, foetidus. qualis est Leodiensium, multis adeo placet. Ubi ergo per viginti vel plures horas nihil cibi potusve ingestum fuit, tunc nil amplius de natura crudi ingesti superest, & omnia humorum inquilinorum indolem acquisiverunt: sed omnia nostra liquida, sibi relicta in calore aeris communis, pu trescimi licet solis acidis & acescentibus vixerit homo : hinc in omnibus his est proxima dispositio ad putredinem. Nihil autem in sanitate unquam in corpore perfecte putridum fit t antequam enim eo usque pervenerit, per excretorias vias de corpore

exit.

Longe autem citius in putr ii em abeunt humores animalium, si valide moveantur. Si valido cursu , vel alio labore. quis corpus exercuerit ; quam olidus f dor , quam acris & foetida redditur urina a Dum febris acuta lactantem proeliendit mulierem l nisi Plurimum potet, intra paucas horas lac fiet tenue, subnavesceos , falsum, odoris suburinosi.

f. 8 I. π N alimentis vero ex aliis animalibus. jam statim, ante I mutationem corpori nostro adscribendam , illa in putredi

nem vergens indoles sponte adest. Mulier sana & fortis ex solo pane, lacte, cere visa, fructibus horaeis, paucis-l ab De Corde pag. Iε. que

122쪽

que carnibus vivens, inde conficit lac suum , quod intra L . horas, si potu & cibo abstineat, potest penitus degenerare in alcalescentem indolem. Hoc longe citius

fiet, quando alimenta allumta jam ex propria natura in alcatinam indolem vergunt. Huic dum in Principum aulis saepe solis carnium iusseulis vivere debent nutrices, lanis suent, & lac salsum subal calescens habςnt, simulac acescentia exhibentur, reficiuniatur statim.

s. 8 UTREDO Hec s 8o. 8t.) significat eam conditionem 1 humorum , cujus praesentia aqua multum exhalat , Salina

materies attenuata , acido orbata , vel & mutata , a terra, oleoque

suo, separata, sit acris volatilis, alcati naue Oleo sa pariter, una parte tenuior, terra orba, sali illi acri permista, acris , volatilis, iactens evadir ι altera aurem olei pars, terrae aqua, sale, & oleo priori orbae, permista tenacissime, abit in atram , densam , immeabilem , fCecem.

Describuntur jam illae mutationes, quae accidunt humoribus animalium dum p

trescunt.

A MI A MOLτυM Ex HALAT. Putrefactio potuit paucarum septiman rum spatio vastum babaenae, in littus ejecta, cadaver dis leare in auras, ut nuda tantum relinquerentur olla: habuit ergo vim talem, qua volatilia redderet haec omnia. Sed mobilissima humorum pars aqua est, tu omni examine chemico humorum anumalium primo prodiens , haec ergo citissime dissipabitur. SALINA MATER 1 Es &c. Sanguis recens eductus de animali sano nullam notam alcatini salis exhibet; oculo instillarus nullum dolorem facit: si tepore tamili, ac habet corpus sanum, idem sanguis foveatur per triduum, jam corruptus -- tet , acer fit, & leni destillatione salem volatilem alcatinum dat. Sed sal nativus sanguinis neuter erat, longe fixior et hinc ejus indoles penitus putrefactione mutatur. Quod autem putrefactio possit & acidos sales mutare in alcatinos, docet acidissi ina acetosa, quae putrefacta salem volatilem alcatinam praebet. OLEOS A p ARi TER Bcc. Ex putrefactis animalium partibus sal volatilis alcatinus, destillatione eductus, nunquam purus apparet; sed flavescens, & oleo subtilissimo, acri, -tido, inquinatus: ergo per putrefactionem oleum sanguinis. adeo fixum naturaliter, fit tam volatile, ut una cum mobilissimo sale volatili alca lino sursum ascendat leni calore. ALTERA Au TEM OLEi pARs &c. Non enim omne oleum volatile reddutur per putrefactionem, sed quaedam pars tantum : reliquum , terrae unitum , pertunae issime cohaeret. Ex urina putrefacta una cum sale volatili erodit oleum tenue ;sed in residua tace haeret inpens olei copia, quod summo resistit igni. Sic & in morbisaltabitariis videmus, mobilissimis sanguinis partibus dissipatis, reiiduum tenax , piceum , pertinacissime haerens, amurcae instar, viscera abdominalia gravare, & maxime chronica producere mala.

I. 83. TNSECTA, pisces, amphibia, animalia volatilia, repentia, I gradientia, natantia, homines denique, ex propria sua na-

123쪽

iM MORBI EX ALCALINO SPONTANEO. S. 83. 8 tura , in hanc putredinem 82.ὶ sponte vergunt semper ; acescunt

nunquam. Omnia huc usque cognita animalia, demtis quibusdam exsuccis insectis , s ad p tredinem enim humiditas requiritur, siccatae enim animalium partes nunquam putrest unti in calore aeris intra 3 1. dc 9 1. gradum thermometri Falarent itiani, sponte putrescunt; eo citius plerumque, quo calor major est intra definitum hunc terminum majore enim calore fit potius exsiccatio putredinem impediens eo lentius, quo descendens calor magis appropinquat ad glaciale frigus. In piscibus plerumque haec putrefactio citissime obtinet; in aliis lentius: nec hactenus constat ullo expeti mei to , animalium partes spontanea degeneratione unquam in acidum degenerasse. Hinc hoc videtur merito pro generali regula posse assumi.

g. 8 . T U J V S putredinis i 8 1.3 antecedentes causae sunt: r. cibi

1 ex aliis animalibus comestis , excepto lacte herbaceos 8 , maxime ex insectis, piscibus avibus rapacibus, ex vegetabilibus alcalescentibus i 1. abundantia boni languinis, vel si jam putredini ille proximus: 3. Virtus magna vasorum viscerum, Io. ad 3 .ὶ bilis : Stagnatio, vel nimia agitatio, torpente, vel incitato animali motu : 1. Calor ingens diu & multum conciliatus corpori.

1. Potest sani corporis actio in ingesta alimenta, quae in acidum sua natura vergunt non in putridum alcatinum, illa sic mutare, ut, similia facta humoribus sanis , jam incipientis putredinis naturam adipiscantur f. so. Si ergo ingesta alimenta ex sua indole jam in putredinem vergant, conspirabunt simul ingestorum indoles & corporis actio in naec ingesta: longe ergo promptior erit dispositio ad putredinem. Hi ne selis carnibus, solis piscibus sine ullo sale, sine acido , sine vegetabilibus acescentibus simul assumus, homo diu vivere nequit ; langueret brevi, S a

horreret hos cibos. Sunt tamen animalia quae solis vivunt carnibus, nec bibunt tamen : hoc de aquilis Getaerus assirmavit ; & certa observata docuerunt hujus rei v ritatem : in hominibus ramen capta experimenta docuerunt, quod solis alcalescet

tibus vivere sani nequeant diu. 1. Quantum possit boni sanguinis copia in assimilatione ingestorum, dictum fuit 3. 21. nq. I. praecipuum enim auxiliuip et , quod immutat crucia ingesta in naturam nostrorum humorum. Hinc sanissimi S plethorici in morbos putridos maxime proni , dum talis constitutio epidemica regnat; debiles, cacochymici, mucosis, lentis, num ribus pleni, vix assiciuntur: & ideo athletice valentium periculosus status est. Si pi thoricus homo, valido labore corpus exerceat, sudor exit olidissimus ; urina rubra, acris jam subputrida fere. Calor major, qui semper his corporibus, boni sanguinis copia abundantibus, adest, multum auget hanc dispositionem ad putredinem. s. Bitia sunt auxilia praecipua , per quae fit conversio crudi ingelii in naturam humoris inquilini: misceta nempe pauci crudi cum magna copia humorum coctorum ;& actio vasorum & viscerum in hoc crudum. De priori dictum fuit numero praec denti, de posteriori nunc agitur. Chylus, sanguina mistus, cum illo per multas h ras fluit, antequam in serum mutetur ι sed continua vasorum actio & viscerum in

124쪽

dem chylum mutant in sierum de sanguinem: quo fortior ergo haec actio vasiorum& viscerum est , eo citius perficitur haec mutatio. Hinc robusti homines, duro lab

re corpus exercentes, panem durum acidum, lac ebutyratum acidum, fumo &sale induratas carnes, vasorum & viscerum robore digerunt & convertunt in bonum sanguinem e cujus semper haec proprietas est, ut alcatinam putredinem vergat, acescat nunquam. Si talibus hominibus darentur juscula , tenem carnes 3cc. languerent ilico , nisi acidis sumtis domarent nimiam ingestorum proclivitatcm in putredinem.

BI LIS. Inter liquida corporis sani, excrementitia excipiantur, nullum acrius est, nullum magis vergens in putredinem, quam bilis. Hinc circa illa loca, ubi bilis haeret: cadavera omnium citissime corrumpuntur. Hinc in morbis acutis cito in putredinem degenerans bilis tanta sepe facit mala. Chylo , per pylorum ex ventriculo in duodenum intestinum egrelio , mox bilis utraque affunditur ; sicque ingestis alimentis per bilem primus quasi humanitatis character imprimitur : acescentia, vel acida , per bilem incipiunt mutari in oppositam naturam. Praecipuum itaque est chylopoletis instrumentum. Ob hanc causam frigidi pisces, de dentibus carentes , acerrimam bilem habent: si vero bilis vel copia aucta , vel incipiente putredine peccet, corrumpit omnia, & morbos acutissimos omnia putrefacientes excitat. . Motus nullus, & motus nimius liquidorum nostrorum, producunt putredinem ; sicque binae caulae penitus oppositae producunt eundem effectum. Homo per octoginta & plures annos vivit sine ulla putredine humorum; post mo tem , cessante omni motu, stagnantibus omnibus liquidis, intra triduum, & aliquando citius, putrescit cadaver. Idem in fanissimo homine, aquis submerso, fit ;ubi omnes humores adsunt: nil deest, nisi solus motus : brevi putredo nascitur. NIMIA AGITATIO. Longe adhuc celerius putredinem inducit. Acutissima febris intra x . horas sic potest corrumpere omnia, ut urina foetida, foeces alvinae cadaverosae penitus, halitus oris putridissimus, interna omnia jam corrupta testentur. Inerti otio torpentes toties scorbutus putridissimus, tabefactis visceribus, necat: validissimo motu musculari ardentissima potest excitari febris , omnia putrefaciens. s. Ubi calor tantus est , ut humidum omne dissipare possit, tunc hi exsiccatio . putrefactionem semper impediens: aliter major calor semper putredinem auget. Carnes animalium nremali tempore per plurimos dies servari polliunt ; aestivis caloribus brevi putrido tabo dissiuunt: imprimis si cum magno calore simul adiit aeris humiditas. Hippocrates inter aestivos morbos recenset plures, in quibus humores in

putredinem degenerant: febres nempe continuas , ardentes , oris exulcerationes ,

genitalium putredines ta . Dum in calidissimis regionibus , silente vento, diu coguntur manere classiarii, putridissimis morbis corripiuntur. Hinc apparet, quam necessarium sit aeris refrigerium morbis acutis putridis decumbentibus. Galenus ibὶ, putredinis naturam describens dicit: Putredo es mutatio totius substantia corporis putrescentis ab corruptelam ab extento calore ue non enim a proprio calore corrumpitis quidquam se. docent animalia fana per multos annos sine putredine viventia ,s servetur eorum proprius calor Sc. a Aphor ar. Sin. 3. b Method. Medendi Lib. XI. cap. s. Charier. Tom. X. pag. 2s4.

125쪽

ios MORBI EX ALCALINO SPONTANEO g. 81. TN primis viis facit sitim , prostratum appetitum , ructus ni

dorosos, grave olentiam tabidi, corruptique, sordes ori , linguae, palato , faucibus , amarescentes putridas, nauseam , vomitum putrefactae biliosae materiet, horrorem adversus omnia , ni si aquosa ,

vel acida , cruditatem putridam, di arrhoeam biliosam , dolores ilia

cos inflammatorios, caloris molesti sensum.

Sequuntur jam effectus putredinis natae in corpore humano : & primo quidem illi, qui observantur nasci, quando putridi quid in primis viis haeret. SITI M. Quae est individua comes putridi hic haerentis : conatur enim natura plurimo potu ingesto abluere hoc putridum. Hoc apparet evidenter in hydropicis , qui in initio raro siticulosi sunt ε, sed ubi mora & stagnatione incipiunt corrumpi aquae, sitis oritur indomabilis. Hinc inter bona signa numeravit Hippocrates , si hydropici siti careant. Quibus tabefactum hepar est, immaniter sitiunt, a fomite p

tristo hic thaerente.

PROSTRATUM AppETr Tu M. Potest & a plurimis aliis causis appetitus tolli ; sed ubi simul cum prostrato appetitu titis adest, sere semper ab hac ca se fit. Si quis , quamvis sanissimus, occurrat putrido animalis cadaveri, illo momento , quo crepat distentum abdomen, in syncopen sere labitur, & satis diu ab omni cibo abhorrebit. Qui ovi, leviter tantum putre saeti, particulam deglutivit, mox omnia fastidit. Quid net miseris illis, quibus circa ventriculum pullidus talis fomes haeret, per interna corporis putrida haec miasmata dispergens Hinc in morbis a pu-ttida bile, hic haerente, insuperabile ciborum fastidium RUCTUS Nioo Rosos. Quomodo ructus fiant, dictum fuit, g. 63. dum

eructat homo, odor contentorum ventriculo imprimis nares ferit : ubi putridi quid hic haeret, putridus cum ructu exit odor 8, qui tunc vel ab alimentis ingestis putreiacentibus pendet, vel a semite corrupto in visceribus haerente

SORDES O Ri, LINGUA- , &c. Medici prudentes nunquam ab aegris disce dunt, nisi prius inspexerint oris interna, de linguam , quae viscerum chylopoletico- tuin & pulmonis conditionem tam pulchre saepe demonstrant. Ex ore hominis sani nil nisi limpilissimus ros exhalat: sed in morbis , immeabilibus humoribus ol struentibus extrema haec oscula exhalantium vasorum . incipit linguae dorsium ii primis scabrum fieri, siccum; color mutatur in pallidum , Bavescentem , sulcum , nigrum tandem ; imo aliquando totae gingivae εc dentes iesi crusta tali obducuntur: distinctum omnino ab apthis hoc malum , cum quibus saepe confunditur ; sordes vocantur melius: quae, postquam redit debita perspiratio per aperta vasa , ab in petu vitalis liquidi a tergo urgentis absterguntur , reditque linguae solita initiditas Quando sordes illae ab inflammatoria immeabilitate nascuntur , plerumque smul ira gna adest siccitas . si vero a viscoso putrido obstruente , plerumque major humiditas est r nisi bina hae causae simul concurrant, inflammatoria nempe densitas & putredo , ut in morbis acutis tapius st: sed ut linguae superficies apparet, sic & se habet interior serperficies cusophagi, ventriculi &c. GRAVE OLENTIAM TAE ID I coRRUPTI Q u E. Quando inprimis viis, S imprimis circa Ventriculum, putridus fomes haeret mirati es saepe

126쪽

o iuntur morbi, totum penus nervosum turbantes , omnes cerebri actiones perve tentes ; non adeo , ut videtur, putrido liquore venis resorpto , dein communi h morum circulo ad cerebrum delato, sed potira venenatae quasi aurae amatione turbantur omnia r dum putrida bilis hic collecta , vel per morbi vim nata , stabul tur , immanes capitis dolores , vertigines , deliria , furores &c. in capite causam& sedem mali esse , fere eersuaderent : sed excussa per lene vomitorium hae s

burra , ut o momento cellant omnia haec mala : unde Hippocrates in prognostico , tenebricosam vertiginem, & oris ventriculi morsum , tanquam signum vomitus

bilios brevi futuri recensuit: & uti putridi cadaveris horrendus foetor hominem vel Canissimum potest in 'ncopen usque deducere, uno momento ablatis omnibus viribus, sic Sc in internis latens putridum graveolentia sua de spirituoso quasi' afflatu,

omnia turbare potest. NAUSEAM E et vovi Tu M 8cc. omnium humorum acerrima bilis omnium citissime in putredinem vergit , diinc simul ac quid putridi in primis viis

nascitur, mox bilis mutatur. Seiu praeterea putridum hic haerens omnem tollit adipetitum , sola fere aquosa acida ferunt, quae facile transeunt; hinc ventriculus vix distenditur: seiu ventriculo non distento priorus semper patet : hinc commercium immeiulatum ventriculi cum intestino duodeno ; in quo omnis humor secretus ex ingenti hepate, pancreate , vesica fellea colligitur, quem intestinum jejunum, tot rugis clausum, non adeo facile transmittit et hinc haec in vacuum ventriculum re- gurgitant, ubi liber datur acri accessus : hinc citissima putrefactio, unde nausea& vomitus materiae biliosae putrefactae in febribus autumnalibus epidemice grassa tibus post magnos calores aestivos toties occurrunt; & nisi illud biliosum corru tum sponte vel arte excutiatur , in fine morbi putridissima di arrhoea oborta , pr

stratis subitissime viribus, saepe pereunt aegri .

Sedula obtervatio docuit, & in hominibus & in animalibus morbum natum saepe incitare ad applicationem auxilii, caeterum ignoti; & nasci saepe insuperabile desii derium allii mendi quaedam ; & contra , horrorem versus alia quaedam , quae offeruntur. Modum , quo haesi fiunt, non assequimur ; veritatem iacti certa demonstrant experimenta. Dum summis aestibus exsiccatur corpus , sitis vel invitum c get , ut remedium quaerat. Simul ac quid putridi in eorpore haeret, mox nascitur Omnium facile putrescentium sastidium summum : si acuta febre putrida laboranti carnes osserantur a IIae, ne quidem aspectum foret aeger , vel nidorem carnium : si vero citrea, aurantia mala, fructus horaeos dec. offers, avidissime arripiet. Siv ampetitissimus Medicus tali decumbat morbo , sive innocuus infans, haec fiunt eodem modo : summae prudentiae Medicae est in morbis nata haec desideria observare. inrex praeconcepta h3pothesi in morbis calidissimis omnem negabam potum , omnia acta a damnabant, quam infelices fuerunt in morborum curatione t Sibi soli ad omnia sufficiens natura aquam app2tit & aquosa omnia, ut abluatur putridum , ω

per urinam vel sudores eliminerur de corpore; acida, ut corrigatur.

CRUDITATEM ps et RiDAM . Quamvis alimenta vi corporis nostri se in tentur , ut in quiete & calore, vel dc dum valide moventur , incipientis putredinis naturam adipiscantur, ut dictum 3. 8o. tamen nulla putredo in humoribus sani eo potis obsera atur naturaliter. Hinc omne putridum crudum est : cocti enim humores nostri blandi sunt, nec icatini, nec acies: hinc si ingesta alimenta ita primis

O iii

127쪽

MORBI EX ALCALINO SPONTANEO. g. 81. 8 L

viis. vel & liquida corporis nostri his locis emusa in putredinem abierint, cruditas hic nascitur putrida; quae omni momento augetur , ob aeris liberum accessum , calorem & humiditatem primarum uarum , & quia tota vis corporis in ingesta agens huc conspirat : hac enim vi alimenta ab omni putredine alienissima convertuntur in naturam liquidorum nostrorum , quae omnia putrescere pollunt; quanto magis eadem haec vis agens in putrida, vel putredini proxima augebit corruptelam.

DIARRHOAM athios A M. Dum aliquid putridi haeret in ptii s viis, bilis facillime putrescens cito corrumpi incipit; corrupta venenato fere stimulo continuas alvi excretiones putriditanas facit : tunc liquamen quasi oleosum putridissimum alvo excernitur. In acutis morbis saepe accidit, ut jam in initio per vim morbi corrupta bilis perpetuam faciat nauseam : nisi tunc excutiatur vomitorio illud co

ruptum biliosum, vel corrigatur acidis , circa finem morbi di arrhoea putridissima buliosa nascitur, fractis jam a praegreiso morbo viribus , adeo periculosa. Vitellum ovi putrefactum ad pauca grana datum, valdissimam hypercatharsim posse facere,

observavit Bellinus. DOLORES IL 1 Acos INFLAMMA Tostros. Omnis acrimonia potest irritare nervos per intestina dispersos, unde spasmodica contractio, & ab liac inflammatio intestinorum oriri potest : maxime quia ab acri bilioso imprimis saponaceavi abraditur mucus, defendens tenerrimas papillas nerveas, per internam tunicam intestinorum dispersas , hinc longe magis sentiles fiunt. CALORIS MOLEsTi s ENfUM. Quantum caloris per putrefactionem g neretur , docet foenum magnis acervis collectum per solam putrefactionem in vivas flammas erumpens. In febribus illis continuis , quas ab enectu putridas vocaverunt,

mordax calor diagnosticum signum praecipuum dat: in ardentissimis febribus, dum extrema frigent, ignis urentis vim circa praecordia aegri sentiunt: sed quam subita omnium putrefactio in his febribus adest 3 Hydropici crura , marmoris instar frigida, dum incipit putrescere stagnans lympha , calent, inflammantur. Infans peste mortuus secundo post obitum dae adhuc calebat a).

g. 86. T N sanguine producit dissolutionem ejus putridam; acrimo. niam alca linam oleo tam volatilem , ineptitudinem ad nutriendum , aptitudinem ad consumendum , minimorum vasculorum destructionem , hinc omnes actiones solidarum & liquidarum partiu isturbat, depravat, destruit , unde circulatio, secretio , excretio variat; tum febres ardentes, urinae & omnia secreta putrida, inflammationes, suppurationes, gangraenae, spha celi, mors.

DISSOLUTIONEM Trus porα1DAM. Sanguis sani hominis missiis

de vena post pauca minuta coagulatur in massam homogeneam rubram ; de qua postea secedit serum tenuius, remanente parte rubra cratia concreta et sed sanguis

talis tepore simili , ac in sano corpore observatur, fotus aliquandiu incipit putreccere, & simul attenuari ; nec amplius concrescit postea. Dum in Ictericis bilis r tropremitur in sanguinem, totus sanἡuis, si diu aurat morbus, a bile dissolvitur,& in putredinem disponitur: unde a nimis soluto sanguine hydrops postea ict a Van det Mye de Morbis Dredinis pag. 8.

128쪽

ό. 8L MORBI EX ALCALINO SPONTANEO. i

rum sequitur. In scorbulo putrido sic solvitur sanguis , ut propriis vasis coerceri renuat, sed ecchymoses , maculas, & validissimas h. emorrhagias faciat. In obsidione Bretana dum pestis grassabatur in urbe , languis infectorum apparebat liviudus , foetidus , non concrescens aΑCRIMONIAM ALCAONAM OLEO IAM VOLATILEM. No videtur. in vivente penitus putrescere poste languis, s destructis enim minimis in cerebro &cerebello vasis , mors prius fieret,ὶ sed tamen proxime eo disponitur : sic ut , ubi aeri libero exponitur, statim in putridam saniem diffuat. Apparet hoc in gingicis scor buto putrido affecto tum , exie enim erosis vasis languinolenta lanies cadaver

INEPTITUDINEM AD NUTR iENDUM. Albumen ori , ex quo certo scimus pullum nutriri, tenacitatem habet satis notabilem : in sero sanguinis, quod per experimenta demonstratur satis simile esse ovi album ini, sinitiis plastica cohaesio inest. In lacte jam incipit tale quid nasci; docet hoc caseus. Hinc videtur ad n tritionem corporis requiri , ut talis cohaesio adiit in nostris humoribus : sed putredo nata hanc tenacitatem tollit. Albumen ovi putrescens instar aquae tenuoin ; serum sanguinis putridum ad ignem non coagulatur amplius ; &in illis morbis, ubi putri dus fomes in corpore haeret, dissolvuntur omnes humores, nutritio deficit , lentori arasmo omnia pereunt: docent id pthisici, in quibus a diiloluto nimis sanguine sudores illi nocturni, colliquativus & putridus omnino alvi fluxus, atrophia, mors. APTITUDINEM AD coessu MENDUM. Hoc imprimis patet in illa specie tabis, quae consumtio Anglis dicitur : in quo morbo , siae notabili fere pulmonis labe , sensim contumuntur corpora. Videtur fere morbus ille originem ducerea nimio usu carnium , unde humores in nimiam alcalescentiam proni plastica illa tenacitate carent, unde sudoribus dissivunt, & sensim contabescunt. MINIMORUM v Asco LORUM DEMRuc T1ONEM. Urina sales sanguinis nimis acres factos eliminat de corpore : ubi ergo a quacumque causa urinae secretio vel excretio impeditur , non fit haec sanguinis deturatio. Raec acrimonia ipsis vitae actionibus omni momento augetur : hinc in tenerrimis vasis, cerebri nempe St cerebelli imprimis , laetio apparet; Sc ideo post isthuriam diuturnam , sopor , delirium , mors. An ideo subtilissimum pestis venenum putrefaciens omnia, deis cstis minimis vasis, tam subitam mortem infert HINC OMNεs Acrio NEs &c. Ut fiant actiones in sanitate requisitae , insolidis pactibus requiritur debita cohaesio, in fluidis proportionalis ad vasta, per quae fluere debent, crastities. Putrida diliolutione attenuati hamores aliena vasa intrant,& blanda indoles in acrem mutatur; hinc necessario in omnibus functionibus co pus a sanitatis legibus recedit. In acutissimis febribus , in quibus tam subita putrefactio fit, statim laesio omnium functionum apparet, ilico degenerant omnes humores. In ipso enim talium morbortam initio respiratio anhelota dissicilis , pu susque celerrimus & saepe inaequalis, vitales functiones laesas demonstrant. Debilitatas summa , deliria, sopores &c. animalium sanctionum laesionem indicant e pro stratus appetitus, sitis, nausea , vomit c. naturales funistiones perturbatas pioAbant ; saliva, bilis , ludor, urina , mox degenerant: unde , cum nihil fere de sanitate supersit, tam funestus plerumque eventus. a Uaa det bire de Morbis Bredanis pag. t

129쪽

D, MORBI EX ALCALINO SPONTANEO. 3. 86. D.

FEBRES ARDENTE s. Hippocrates sa) monuit post statum austrinum humidum S mollem ) febres ardentes phreniticas oriri : sed talis aeris constitutio omnia ad putredinem disponit, sic ut carnes mactatorum animalium in tali aere humido & calido intra paucos dies in putridum dissiuant. Ubi exusta atrabilis, fixitate sua pertinaciter adeo haerens, per quamcumque causam fusa, corrupta, sanguini miscetur, ardentissima oritur febris subito destruens omnia. URINAE ET OMNI A s EcRET A pu TRIDA. Omnia haec sequuntnr ii dolem sanguinis unde secernuntur : sed urina naturali lege tales & olea sanguinis acriora, dc putredini Proxima , abluit δc expellit de corpore : binc. sanguine putridis inquinato , utina limitem habebit labem ; uti dc sudor &α INFLAMMATIONES, suppuRA Tios Es &c. Omne acre irritans stimulo suo inflammationem in toto corpore, vel in parte quadam , facere pOisse . docent certissima observata. Hine de putridum natum in corpore sua acrimonia inflammationem facere potest. Sed& praeterea dissoluti per putredinem humores ali ira vasa intrant, dc cepe per illorum angustias ultimas transire non possunt: hinc alia ratio inflammationis a putredine natat deducitur. Opthalmiae laborantis nuchae applicuerant lienem recens mactati vituli, reliquerant per a . horas, Iotus lien tepore corporis dc humiditate resolutus fuerat in olidissimam puttilaginem & locus . cui applicatus fuerat, validae inflammationis omnia ligna habebat. Sed inflamma

tione nata , sequuntur necessario inflammationis exitus varii , suppuratio nempe .gangraena , t acetus ut postea in inflammationis historia dicetur. Haec non adeo in extemis partibus timentur, sed si in minimis tenerrimorum viscerum vasis haec fiant, summum periculum. Sic in febribus acutissimis observatur, per abicessum ver sus extrema corporis deponi malignos adeo humores , ut fiat subitissima mors partis,& sphacelus ad ossa usque : ut monuit Hippocrates in Prognosticis, quod partes tales lenitus nigrae factae decident, superstite aegro, si malum leviter ferre videatur, ocsignum aliquod salubre praeterea adiit b).

a s gnosis &prognosis , atque ac Curatio morbi liquido conspicitur.

Quomodo diagnosis, prositos s & indicatio curatoria deducantur ex cognita prius Norbi historia, dictum fuit 3. 1 . pro exemplo generali. Sic in hoc morbo causae praegressae F. 8 . & effectus morbi nati f. Sue. & 86. demonstrant adesse alea linum 1 pontaneum': ubi vero ex his noscitur illud adesse, pro Prognosi facile concluditur, metu nda esse illa omnia, quae fidelis observatio docuit sequi hunc morbum natum ;& quae omnia recensentur j. 81. dc 86. deinde ex his bene intellectis curationis r quisita facile deducuntur.

Mari Galenus in Commentariis dieit significate ανγουν καὶ tranquillum , sua ventis, & ealidum.

130쪽

MORBI EX ALCALINO SPONTANEO.

I. 8ῖ. perficitur 1. alimentis, potibusque, cito acescentu

Z bus , vel jam acidis , quo farinosa in aqua cocta, vel ad

initium corruptionis digesta, lac ejusque producta herbacea , fructus horari. horum acidi crudi, vel fermentati vinosi , aceto sive , succi. i. Acidis medicamentis ex vegetabilibus crudis, vel fermentatis, aut salibus & sulphure vi ignis in acida conversis. 3. Salinis Alcati absorbentibus, ut est sal gemmae, marinus, & nitrosus. 4. A quo sis diicientibus. s. Lenibus obtundentibus, qualia farinosa vegetabilia emulcta, vel decocta . sunt; ec laudatissimae boli, acidulo balsami eo tecto, & demulcentissimo viscido; constantes. 6. Saponaceis abster

ientibus acidis suboleos , oxymelle, sapis aceto sis. 7. Quiete, somno.

alneo vaporis, fomentisve.

t. Facile apparet totam curam consistere in binis his, ut nempe putesdum ale Iinum vel expellatur de corpore, vel sic mutetur, ut non noceat amplius : deinde, tit talia pro cibo dc potu ingerantur , quae ex sua indole putrescere nunquam possent , lea in oppositam acrimoniam, acidam nempe, vergunt: talia iam habentur omnia dicta FARINosAr cerealia nempe omnia & matura semina, quae trita in farinam abeunt. Haec enim aqua diluta in calore modico acescunt, quaedam citius , quaedam serius. Avenae & 1ecalis decocta citissime acescunt, dein hordeum Scc. s cale autem imprimis fatis cito in acidum satis acre degenerat, si in aqua coquitur, vel maceratur. Artifices , qui ferri lamellas stanno obducunt, noverunt requiri ad hanc rem , ut ferri tota superficies tersissima sit , tunc enim stamium facile adhaeret:

ideo ferri lameIlas macerant in aqua acida reddita per secatis grana addita. a JHordei ptisana. cremore , succo, in omnibus acutis morbis utebatur Hippocrates, uti passim in ejus operibus habetur. LAC Eius πιν Ε DRODUCTA HERBA CEA. Lac ipsum purum non satis et to in putridis morbis datur : acescit quidem omne lac herbaceum , sed habet cremorem pinsuem , qui rancescere potest ; habet caseum , qui plus iam de animalinatura participans, quam reliquae lactis partes, putrescere potest : hinc in aeutissimis morbis non nisi plurima aqua dilutum lac conceditur , vel lactis serum ; imprimis illud, quod a lacte ebutyrato jam acido Per manicam Hippocratis separatur :hoc tenue serum acidulo sapore adeo placens 1aluberrimum auxilium dat in omni Morbo putrido. FRUCTUS ito R, 3. AEgri similibus morbis decumbentes spontaneo appe-

titu maxime versus hos gratissimos fructus feruntur. Ante multos annos omnes

fere obluctabantur Medici, ne sumerent i dum Celeberrimus horum Aphorismorum Auctor Nobili Viro, morbo acuto decumbenti, cerasa, mora, ribesita dabat , publica auctoritate puniendum scelus putabatur et interim , qui hanc methodum adeo ealumniabantur, succos horum fructuum cum saccharo in sympum coctos.ltae scribebant quotidie. Maturorum fructuum succus nulla praeparatione indiget , itim exstinguit, calorem temperat, urinae de alvi vias laxat, summum solamen