장음표시 사용
131쪽
,, . MORBI EX ALCALINO SPONTANEO. 3. 88.
languenti ventriculo a putrida bile praebet. Calidissimis in regionibus solis sere his fructibus vivunt sani : aestivis caloribus incensa bilis seponaceis & blandis fructuum horaeorum succis felicissime demulcetur. Calenus , qui ubique fere fugacium se ctuum usum damnabat, tanquam pravi penitus succi forent, illis solis prodess, diaxit , qui astu vehementiori ct longiore itinere sese confecerint : tunc enim juvant corporis squalorem humectantia, ET , si frigida fumantur moderate refrigerantia a J. Sic invitus pulchros fructuum, quos damnaverat, usus recenset. Succi illi jam cepe sunt acidi naturaliter, ut in ribesiis, cerasis quibusdam &c. vel cito satis acescunt, facile fermentabiles; tuncque in vini vel aceti indolem mutantur. Vinum autem ipsum in his morbis prodest, imprimis acidulum, & in morbis ipsis acutissimis ;sed multa tunc aqua dilutum. Aprorum carnes vino Rhenano conditae ab omni putredine servantur in Germania. i. EX VEGETABiLI Bus. Plurima habentur Vegetabilia , in quibus acudum naturaliter invenitur, ut omnes acetose species , acetosellae, tamarindorum
pulpa &c. quae ubique in ossicinis obvia prostant; unde essicacissima & gratissima
simul parari poliunt remedia. Huc imprimis refertur fermentatione paratum ac dum , tartarus nempe , & acetum omnibus fere palmam praeripiens e unde Oxycratum , Oxymel, poscam , adeo laudaverunt veteres Medici. Acetum quidem ex omnibus liquidis fermentatis parari potest, melius tamen nunquam fit, quam emvino : omnes enim vini partes constituentes in aceto videntur adesse , sed alio modo
dispositae. Acetum inter praecipua prophylactica ad pestem ipsam ab omnibus t
censetur , solo olfactu putridis morbis decumbentes adeo reficiens. ΑUT sALIBυs ET sULPHURE &c. Omnia fere acida vegetabilia , de
imprimis acetum . talem vim habent, ut simul sanguinem plus dissolvant, ipsa putredo nimiam dissolutionem omnium humorum facit; hinc ubi putridum adest una cum nimia dissolutione humorum jam praesente, vel si brevi futura metuitur, tunc acidi spiritus vi ignis ex sale marino , nitro , vitriolo, expressi summum usum habent ; eficacissime enim omni resistunt putredini, dum simul non dissolvunt hum res nostros, sed coagulant potius. Huic scoeo pulchre intervit spiritus sulphuris per campanam dictus, qui purissimum acidum fossile nihil metallici in se habens pramet. Quantam autem habeant eficaciam haec acida fossilia , docuit Sydenhamus , qae in variolis pessimis confluentibus spiritum vitrioli potui ordinario mistum pulcherrimo cum iii ccessu exhibuit, dum incalium alia tentaverat remedia sb ὶ: Sed in his variolis putridissimo tabo omnia diffvunt: hinc apparet, quanta vi putrelini retastant haec acida fossilia.
putredinem arcent, ut docent quotladana experimenta. Optimi hinc temper usus , nisi validus simul motus humorum adsit; tunc enim metus est , ne sanguis magna ἀcopia horum salium gravatus , acrior redditus, & velocius motus, destru1t tene rima vasa. Nitrum tamen inter hos sales levissimum , facilius superabile viribus corporis nostri, tunc praefertur reliquis. Externo usu sales illi soluti in aqua, adiplicati partibus gansraena corruptis, omnem arcent putredinem. . Sales sensuinis nimis acres facti, & olea nimis attenuata, & jam subputrida, naturali corporis lege per urinam eliminantur ; aliquando & per sudores: maxime
132쪽
s. 88. MORBI EX AI CALINO SPONTANEO.
ergo convenit aquosis diluentibus magna copia ingestis haec abluere : copia enim urinae inde ausetur , dc materia: per lutorem eliminandae suppeditatur vehiculum rsed & in omnibus morbis putridis, quamdiu mens constat, sitis ingens aquoia perit , natura sic monstrante viam. . FARINOSA E MULs A VEL DECOCTA. Haec ratione aquae diluunt: i vero glutine subole o niviscant omne acre , & iners reddunt: hinc tanti usas. Omnia illa farinosa semina , contusa , prella magnam copiam olei mollissimidant: sed hoc oleum, cito rancescens, noceret saepius e dum autem cum aqua teruntur , dant liquidum lacteum mollissimum , emulsum vocant in officinis, in quo idem hoc oleum est , sed sic mutatum , . ut non rancescat, sed acescat citissime. olei virtus, qua inviscat Sc obtundit omnem acrimoniam, in emulsis manet, Sc futurae ranciditatis metus abest.
LAUDATISSIMAE BOLi. Galeni tempore magna jam laude emerebantur terrae illae medicatae dictae; imprimis Terra Lemnia, quae in Lemno insula est odiebatur.
Dioscorides terrae huic caprinum sanguinem misceri eresilit , Sc in pastillos dein formari, quos caprae signarent imagine. Galenus b ὶ bis laboriosum iter laLeninum insulam suscepit, ut indagaret hujus terrae indolem, Zc invenit, nunquam ei misceri hircinum vel caprinum sanguinem, pingue vero lutum,dc omnibus crassi xibus elotione inde separatis ad cerae consistentiam liccatum servari, Zc in minutas particulas diviso luto sacrum Dianae sigillum imprimi deinde , sicque postea vendi. Variae tales terrae hodie habentur in officinis ; omnium forte optima illa, quae Bolus Armena hodie dicitur. Ad attactum pinguis apparet 8c seponacea, coloris pallide rubri, levem nec ingratum odorem habens, .sacile in mo Pssimum pollinem teritur ; in ore deliquescit fere instar butres, & saliva integre diluitur; in tapore invenitur levissimum aroma, Sc simul aliquid exsiccantis adest. In his terris latet acidum ἰmiro modo obvolutum, ut docent Chemicae Observationes. Acidum enim illud vagum , fossile dictum , in terrae visceribus haerens , varia constituit concreta, prout diversis unitur corporibus : sic enim vitriola , alumen , sulphur , idem fere omni dote acidum exhibent. Quia autem omnium facillime, dc maxima quidem copia. ex vitriolo educi potest , hinc acidum vitriolicum dicitur. Hoc acidum fati marino. gemmae , nitro , mistum expellit acidos horum salium spiritus, unitur parti residuae Post expulsos spiritus, Sc novam salis speciem constituit : sed iidem illi sales, cum magna copia boli armenae misit , igne valido dant similes spiritus, nec hoc fit, quia bolus admista fluorem horum talium impedit, creta enim v. g. admista , Vel arena non succedit hoc experimentum: inde concluserunt', latere in pinguibus his terris acidum vitriolicum, quod igne aetiiosum redditum excutit acidos norum s lium spiritus: nec obstat, quod blandus sapor nullam aerimoniam indicet, sulphur enim inspidum magnam copiam illius aciai recondit. Hinc pulcherrimus harum terrarum medicatarum usus patet; latente acido omni putredini resistunt, dc innocua lenitate demulcent omnia : unde in dysenteriis putristis tantum usum Labent, modo satis magna dosi exhibeantur : uncia una emulgendo
quasi in libra aquae diluta, dein cochleatim sumta, pulcherrimos essectus praestat; ubi ad pauca grana dantur , nihil efficiunt.
133쪽
6. In morbis acutis majore motu & calore pinguedo fusa sanguini miscetur, si que plethoram quasi oleolam facit: aqua, dc aquosa omnia potata , non possunt f cile eluere de sanguine hoc oleosum, omni momento acrius jam factum ; hinc ad .duntur talia quae seponacea vi omne pingue reddunt aquae miscibile. Veteres mel cum aceto coctum thmebant : hodie & melle & saccharo utimur, Sc imprimis in pillatis illis sapis acidulis ex succo sambuci. ribesiorum , herberillae &c. quae sapon cea vi omne concretum resolvunt, de aciditate sua omni putredini resinunt ei sic cissime. . QV I ET E. Motus muscularis circulationem auget & attritum : sed haec au cha disponunt omnes humores ad putredinem. Dum validissimo cursu quis corpus fatigavit, acris , rubra , foetida redditur urina : idem in morbis acutis observatur. Ideo Veteres Medici talibus aegrotis summam imperabant quietem , omnem strepiarum , omnem lucem arcebant lollicuissime , ut placidus subreperet sopitis omnibus sensibus somnuS. BALNEO VApo Ra s. Sic laxatis vasis insinuabantur aquosa diluentia , minuebatur attritus , omnes meatus culanei aperiebantur , ut facilis fieret exhalatio. illorum , quae jam nimis acria facta nocerent, ii manerent in corpore
FOMENTIS. Tota cutis bibula resorbet sic applicata remedia, imprimis dum spongiae madidae applicantur ad parotides , axillas, inguina , &c. illis enim in locis
maxime bibula cutis est, & venae majores prope decurrentes resorptos humores cito, sanguini miscent.
g. 89. π T N D E pater, ubi , & cur. ac dus ructus nidorosum se
quens bonus 3 cur, & qtabit convalescentibus salis ammoniaci lapor molestus 3 cur sudor acidum spirans acutis salutaris γ
quae acrimonia acida , alcatina, biliosa, oleo a sit ' Qui morbi propria significatione putridi dici queant Cur illi sortiminis, pletho
ricis , praecipue 3 an unquam in homine vivente ulli humores jam vere alcatini reperti sint rarissime : expertus loquor. Urina in vesica, diu retenta, aut in calculo rariore absorpta , forte, aliquando, eo pervenire queat. Aliter mors ante fit, tabefactis per acria, necdum alca lina , pulposis vitalium extremis., CUR ACIDUs Ruc Tvs &c. Non semper acidus ructus bonus est; nam in infantibus & debilibus hominibus, acido laborantibus, sepe molestissimi illi ac
di ructus lunt, saevam cardial iam inducentes; sed ubi prius a Putridis , circa ventriculum de vicinas partes haerentibus, luctus rancidi nidorosi hunt, runc acidus ructus sequens bonus est , quia denotat, putredinem superatam este , dc oppositum omni putredini praevalere in primis viis acidum : In diuturnis Lienteriis metus acidus fustememens , qua praus non erat, signum bonum. Sic Hippocrates in Aphori imis sa)monuit. Ratio facile patet : quia in lienteria assumta omnia statim demittuntur, nec tamdiu moram patiuntur , ut acida possint. fieri; ideo ructus acidi designant,
134쪽
s. 89. MORBI EX ALCALINO SPONTANEO, D'
intestina & ventriculum eo usque roborata elle, ut ingesta possint retineri diutius ,
donec acescant. CUR ET Qui Bus coNV ALESCENTIBUs &c. Hoc omnes fere experiuntur, qui a morbis acutissimis resurgunt, quod nempe omnia , quae assumunt, apparent lalsissima: ius carnium parum meracius falsissimae muriae saporem habere videtur. Idem & in illis, qui a peste convalescebant, observatum dicitur. Fit a tem ille sapor , quia per ingesta acescentia vel acida alcatinum putridum praedominans correctum est , & mutatum in speciem quandam salis compositi blandi. Multatum etiam huc facere videtur , quod lingua , in morbis acutis semper sordida &seabra , deciduis illis crustis nitidissima hat, & simul tenerrimi sensius. CUR SUDOR ACIDUM spiRANs &c. In morbis lansui dis chronicis sudor acidum spirans malum signum dat, estoetas penitus corporis vires demolustrans , in acutis vero designat , iubactam esse illam diathesim , qua humores in
alcatinam putridam vergebant naturam. U AE Ac RIMONIA ACIDA. Quae ex assii natis acescentibus , non bene se actis per vires vasorum & viscerum , nascitur : omnes enim humores vere animales dicendi sponte sua in putredinem vergunt, nunquam in acidum : Acida ergo actu
monia solis ingestis debetur. ALCALINA . Quae & ab ingestis in putredinem pronis oritur , & ab hi
moribus nostris stagnantibus : quamdiu enim per vasa moventur humores nostri, vix possibile videtur ut putrescant penitus , & alcatinam naruram induant e tenerrium a enim vasa cerebri & cerebelli tam acres humores ferre non possent sine desti chione. Omnis acrimonia alcatina imprimis in excrementis haeret, si adsit : in ste core enim saepe vera putredo adest: urina in morbis putridissimis proxime illue dic ponitur. BILIOS A. Inter humores nostros, exceptis excrementitiis, nullus est, qui plus vergit in Putredinem, quam bilis ; unde citissime in morbis acutis corrumpiatur ; hinc biliola acrimonia acerrima, maxime noxia. Cum enim in morbis acutis aucta sit ei recitatio, major copia bilis secernitiar . quae blando chylo non obtunditur , ut in canis fit; sed acris facta , attenuata, sanguini mista , turbat omnia. OLEO SA. Omnium pessima olei cujusvis , blandissimi etiam , corruptela. Pressum ex amygdalis oleum suavissimum intra paucos dies aestivo tempore sic corrumpitur, ut ex miti acerrimum fiat , & deglutitum fauces exurat. Medulla ossium adeo blanda , dum corrumpitur, foetore intolerabili , & acrimonia pessima , olla densissima in cariosum pulvisculum dilabi facit. Tenacitas, qua adhaeret corruptum oleum , partibus quas tangit, auget malignitatem. Q U I MORBi dcc. Omnes illi , qui aucto motu & calore subitissime faciunt sic degenerare omnes humores , ut in putredinem quam maxime versant. Tales . sunt imprimis omnes febres acutae continuae , & potissimum illae, quas ab hoc em Etu putridas dixerunt Veteres Medici : in quibus , saepe in ipsis morbi initio , lii guae sordes , urina acris, rubra foetida, Reces alvinae olidissimae , sudor graveolens , certas rutredinis notas exhibent. C U R i xxi poRTissi Mis dcc. In his enim boni sanguinis abundantia, calor magnus , robusta vasa & viscera, efficiunt, ut omnia ingesta citissime in anima lem naturam degenerent, id est , in putredinem sponte inclinent : unde de observatum saepius fuit, febrea putridas epidem ice grassantes; imo & ipsam pestim, for-
135쪽
iis MORBI EX ALCALINO SPONTANEO. O .so
eissiimos quosque invasisse: debiles, senes , chronicis morbis laborantes, mansisse
AN UN.AM IN HOMINE VIVENTE &c. Effusos humores extra vasa sua, collectos in cavis naturalibus vel rnorbosis, posse putrescere, in homine vuvente , imprimis si liber aeri accessus detur, nullum dubium est ; sed in ipso sanguine & humoribus inde secretis per sua vasa motis, veram putredinem obtinere polle vitae tempore , rarissime si unquam docuerunt observata. Imo in ipsa urina quae acriores de sanguine sales abluit, vel in morbis euiridissimis , an unquam o servatum fuit verum alcati unicum vidi casum , qui fere faceret, ut crederem alia quando , quamvis rarissime , hoc fieri posse. Decumbebat synocho pntrita adulta virgo : vocabar decima die morbi; inveni pulsum Parvum , celerem , inaequalem ;tremulos omnium musculorum motus, respirationem sublimem , difficilem ι mens constabat tamen; urina foetorem habebat pessimum : emissa suerat ante triliorium ;mecuin abstuli urinam ilico, affudi nitri spiritum , effervescentia fiebat validissima et post octo horas petiit aegra. Haec erso urina vere alcatina erat, sed per tres horas in libero aere steterat; forte de diu in vesica haeserat, antequam excerner tur. Sanguis foeminae, febre maligna quasi Erylipelatosa laborantis, per phlebot miam extractus adeo foetebat, ut ex ejus tetro odore tam Chirurgus , quam adstantes, in animi plane deliquium inciderent: hoe se vidiise asserit Morton a P. URINA 1N v Esic A Diu RETENT A dcc. Senex in hac urbe rei fi mentariae mercator isthuria laborabat : Chirurgus , in simili casu huic aegro levamen per catheterem immillum afferre solitus , aberat : noluit alteri curam com- mittere aeger : sic mansit usque in diem sequentem , donec rediret in uibem Chuxu gus , qui, cathetere immisso, eduxit urinam , tam putridam , ut arsenteum ca- heterem Iridis coloribus tingeret, & Chirurgum ipsum , qui incautius hauserat pu- ridissi naae urinae halitum , levi peripneumonia assiceret per aliquot dies. Iii fungoso Riculo in vesica vel renibus haerente resorptam urinam , mora Jc calore putridi L in m fieri pol se , certissimae docent Observationes. ALITER Moxs λου τε rix dce. Tam tenera enim sunt haec vasa , ut 0m serasium , omnem sere imaginationem fugiant: hinc ilico destruerentur, si 'Lyi fluida alluerent haec vaseula. Qui urinae suppressione pereunt, ante mortem Zς-ritrictiones laesias habent omnes , tandem lethali sopore placide moriuntur . b. μδ βψ S colivulsi ante mortem. Videtur tunc acre retentum, in ianitate per by excerni solitum , destruere tenerrima haec Vascula.
β I T I N C tandem se itur , quid mali facIat nimius vel mῖ-
fectu, Or liquorum circulantium morus, & quantum ejus es qua, pro Varietate loci, ubi haerent,& humorum in quos agit 3 hine nxe, Vel ab extra vasato, nocumenta imo neque obscurarat Io
spissa 4 φ xu viscosi glutinis quo lentescunt humores nostri , dum iuri u ἡ 'μψ9 δ e X animalibus diuturna elixatione parata , nimia inge
tae Ppyδ 3 aut etiam , dum tegumenta animalium, horumque lenia 'Rς Rique , partes extremae, avidius assumuntur , aut diutius et
136쪽
etenim alia hinc pituito si indoles , & distincta ab illa, quae jam exposita in fine i 1 ὶ.
I ID MALI FAci AT NIMIUS VEL MINOR &C. Ambo saesulat putredinem nasci : sic a validissima inflammatione gangraena , putrefaciens omnia, oritur. Simile malum a defectu circulationis fit, sed lentiori passu incedit : prius malum celerrimi destruit omnia. QUI ANTUM Eius EFFEc Tus v ARIET, &c. Circulatio aucta eo plus agit in corporis partes , quo minus distant a corde: hinc in febribus ardentibus in tolerabilis ardor circa praecordia: & maximum ab aucto motu humorum per vasa periculum in illis locis , ubi vasa omnium tenerrima sunt; in cerebro nempe & c rebello. Sed & ingens discrimen est ratione humorum , in quos agit nimia vel munor circulatio : Bilis per febres citissime corrumpitur ; urina statim fit acris & rubicundior , quia per hanc sales in putredinem vergentes naturaliter abluuntur , retia
qui humores corporis non tam cito mutantur. U AE N A M A sTAGNANTE ET EXTRA VASATO NOCUMENTA.
Quamdiu vitalis motus humorum per vasa pergit, omnia manent integra , & ad summum senium homo sine ulla putredine pervenit. Si sanissimus homo sub aquis sustocatur, omnia sunt ut ante ; abest solus motus e intra paucos dies putrescit t tus : hinc stagnatio & extravatatio humorum ad putredinem disponunt; sed ubi nullus datur acri accessus ad humores stagnantes vel extravasatos , lentius hoc fit. Patet in contusionibus , ubi sub cute integra fractis vasis effusus sensuis stagnat, nec c impitur facile , quia nullus datur aeri accessus , & vasa bibula venosa tenuior partem continuo resorbent. IMO NEQUE OB s CURA MINC RATIO &c. Meracissima carnium jus.cula penitus glutinosa fiunt, & debilem ventriculum gravant, non reficiunt vires ;dilutiora autem pulchre nutriunt. Quia autem quod in carnium justulis nutrit , est illud quod coquendo solvitur in aqua de animalium partibus; hinc concluserunt multi, eo magis nutrire haec juscula , quo spissiora forent i, sed tandem fortissimi glutinis instar indomabilem tenacitatem acquirunt, sic ut corporis viribus superari minime possint. Longe pejor adhuc tenacitas Oritur, dum partes extremae anim lium tendinosae & mucilaginosae sic decoquuntur ; unde gluten validissimum in Mechanicis paratur. Dum pthisicis decocta pedum vitulinorum exhibentur, hac spe ut nutriant plus miseros; tenaci nimis chylo gravatur debilis pulmo, & maximae
ET ENIM Axi A ui No PIT DI Tos I INDOLES, &c. Glutinosum spontaneum F. 69. & sequentibus descriptum debebat ortum suum vegetabilibus , imprimis lentis farinosis : hoe vel lentorem suum retinebat, & faciebat tunc pes simas obstructiones , vel dilutum ingestis, vel assiuentibus liquidis poterat fermentari M acescere. Sed illud glutinosum , quod ex animalium partibus diu in aqua d coctis nascitur, primo tenacitate nocet, & postea corruptum teterrima putredine inficit. Gluten vulgare ex animalium partibus confectum, tenacissimum , u diluatur aqua , putrescit citissime, de horrendum foetorem spargit.
137쪽
MORBI EX ALCALINO SPONTANEO.9 1. ERTRACTATIS morbis Solidi & Fluidi simplicissimi, seorsum , agendum sequitur de iis, qui in Solido & Flui
do coniunctim occurrunt simplice quam maxime.
Firma nunc posita sunt fundamenta, quibus, simplicissimis quamvis, compotatorum , & saepe intricatissimorum morborum , cognitio & cura innititur: post simia plicissimos morbos solidarum partium , & spontaneas degenerationes humorum . ordo g. i6. dictat, ut sensim ad magis compositos morbos procedatur. Cum jam, quamdiu vita manet, liquidorum adiit per vase solida motus, proxime indagandum sequitur, quid fiat in corpore, si motus humorum per vasa fiat nimius, vel in. nor . quam requiritur ad sanitatem.
DE Μ ORBIS ORIUNDIS AB EXCESSU
f. 91. MNI A fluida, quae in ullo vase, ab Arteria magna Orto, continentur, ex solo sanguine sunt secreta. qui paulo ante in corde dextro & sinistro mistus erat, dc referebat spe ciem unius liquidi.
Primus hic morbus est, in quo & fluida & solida simul considerantur; 8c in hoc capitulo agitur de sola velocitate aucta motus fluidorum per vasa : merito ergo prius agendum de indole & attributis illius liquidi, quod per vasa fluit. Sanguis vocatur universale illud liquidum , quod in cor dextrum influit, & quod
ex corde snistro expellitur. Cor omnem sanguinem per venas recipit ab universo corpore ; receptum vero reddit per arterias singulis partibus. Ex hoc sanguine omnes partes corporis, Omnia viscera faciunt suos humores , varios pro varia singulorum structura. Ergo in sanguine sunt omnia liquida corporis humani, non quoad singulare ingenium, sed quoad materiam , ex qua in singulis partibus per propriam earumdem sabricam fit illud, quod in infinita sua idea expresserat Adorandas comporis humani Creator. Quando nunc hoc factum est, haec materies in singulis partibus & visceribus mutata , demta quadam parte , quae extra corpus excernitur, redit ad cor. Sanguis vocatur , dum emittitur ex corde; dum relit ad cor , languis diciatur. Haec fiunt tamdiu, quamdiu manet vita. Hinc fas est dicere, quod ex sanguine humores omnes, quod in sanguine humo res omnes sint. Sanguis constans ex tot diversis, sed intima miscella simul unitis, apparet ii mogeneum liquidum rubri coloris i sibi tamen relictus sanguis secedit in distincta.
138쪽
DI MORBIs ORIUNDIS AB EXCESSU MOTUS dee.
I. 33. Tπ ABET tamen & ibi, & tune , globos majores, determi LX natat molis, figurae mutabilis , coloris rubri ; sphaeras
sa vas, rubris sextuplo minores, serosas; tum laticem pellucidum in igne concrescentem , & aquam pellucidam, leviorem , tenuiorem, partibus minoribus, sed ob pelluciditatem non cernendis, constan rem. Priorum congeries sanguis ruber, posterior Serum appellatur. Nicro scopia utrumque demonstrant.
evmenhoechianis observatis haec omnia innituntur: sanguis enim humanus. per microscopia visus , partibus sphaericis plurimis fimul confestis constat, inna tantibus liquido tenuiori pellucido, hinc microscopii aciem eludente. Dum in animalium viventium partibus pellucidis per micros pia conspicitur sanguinis per asa motus , apparet evidentissime, moleculas sanguinis per vasorum angustias pressas, aliis occurrentes, mutari omni momento in sua figura , hinc flexiles elle. Ex ejusdem Leeuisenhoechii sententia maximae sanguinis moleculae sunt globi r bri , sex minoribus ad se mutuo appressis constantes ; atque hi globuli minores sua ad unotione globum rubrum constituentes, flavescerent, de forent globi serost. Si eadem jam analogia obtineret ad ultima usque , tunc globi serosi ex sex minoribus iterum constarent, haecque divisio pergeret ad subtilissima a sanguine secreta liquida usque : sed experimenta hie deficiunt: nam quae in sanguine habentur subii
liora, quam est pars rubra & serosa , pellucent omnino. Cum vero inter maximum vas in corpore , aortam nempe , & subtilissimuin nervum numerosissiniae vasor uiri. decrescentium series intercurrant ue videntur per singulas vasorum series proporti nates fluere humores. Maximarum sanguinis molecularum congeries vocatur sanguis ruber; reliqua omnia tenuiora liquida simul sumta serum fanguinis sic di tum constituunt: in binas enim tales partes distinctissimas sanguis humanus , vasis emissus , secedit sponte.
I. 9 U B R U M concretum , & a sero seorsum collectum , sola
quiete , & laxitate suarum partium cito resolvitur in serum ita, ut in id omnis sere cruor abeat.
Dum sanissimo homini vena pertunditur, pleno rivo exiens sanguis post pauca minuta concrescit in unam massam rubram; uenfintrincipit illud rubrum contrahi ;e primitur pars tenuior, omni momento aucta, cui rubra concreta malia plerumque innatat: si effundatur serum sanguinis , post aliquot horas rubra illa maissa minor apparet , & seri nova copia ades s sic tandem tere totum illud rubrum coi vertitur in serum : & hinc apparet, rubram partem sanguinis sensim quasi deliquescere & in serum abite. Ex sententia Meuisenhoeckii hoc fieret, quia globuli rubri ex sex minoribus constantes, pressione vasorum jam liberati, sensim dissiliunt in globulos serosos , ex quorum adunatione facti fuerant. Hinc apparet, difficillime pol se determinari proportionem inter partem rubram de serolam sanguinis, cum pars rubra sensim in serum deliquescat.
139쪽
DE MORBIS ORIUND S AB EXCESSU g. 9s. 96.9ng. 9 1 ERUM dia retentum in acre moderate calido fle humido o sola quiete & laxitate partium resolvitur in tenuius, pellucidius , levius liquidum, quod putrescit sensim , totumque fere avolat volatile. Quae crescunt pro ratione temporis. Uti pars rubra sanguinis sensim defluebat in serum tenuius , sic & strum sibi is
lictum sensim attenuatur , incipit putrescere, avolat, paucula tantum foece residua. Dum autem sic in aere moderate calido & humido haeret serum sanguinis, quo tenuius fit, eo acrius simul; nec tunc amplius a calore ebullientis aquae, vel ab alc hole , coagulatur. In album ine ovi omnia haec eodem modo obtinent: vix enim ii
veniuntur duo liquida magis similia in omnibus fere phaenomenis, quam albumenovi & serum sanguinis.
g. 9 CANGUIS omnis s 9 r. y recens, levi calore , parum suis
perante salubrem , dc cum pauco exhalantis dispendio, coit In massam solidam , scillitem , tenacem, non solubilem per aquam , salem , oleum , spiritus. Atque idem fit calore per humida conciliato, singulari concretionis , & simili prioris, genere.
In sanguine hominis etiam sanissimi maxima proclivitas est in concretionem. Dum rupta nasi arteriola exilit sanguis , statim concrescit in solidam placentulam. Haec autem. vis concrescendi aucto calore increscit plurimum ; imo simul ac calor, s perans forte decem vel duodecim gradibus thermometri Fahrenheltiani calorem maximum sani hominis , conciliatur languini, concrescit totus. Ideo in morbis acutis ab augmento caloris tantum periculum. Sed sanguis semel se concretus dissicillime resolvitur. Plurima sunt, quae sanguini mista Praecavere possitnt, ne tam facile co crescat; sed semel concretus si fuerit, vix resolvitur amplius ; nec sales, nec spiriatus , nec olea, imo nec sapones ipsi, tunc multum prosunt. Sanguis calore sie inspissatus postea sensim iterum deliquescit in aere aperto ; sed tunc putrescit simul: n que videtur haec concretio fieri ideo , quia per calorem difflantur subtilissima , nam in aquam fervidam dimissiis de vena exsiliens sanguis coagulatur ilico in massam scissilem. Eadem jam proprietas in ovi albumine iterum obtinet, quod in aqua ebuuliente , integra quamvis ovi testa rees usum, induratur ilico.
. g. 7. RIGO rubedinis 93. 9 . , seri concrescentis, tym-
phae concrescentis, s 93. y6.ὶ debetur vasorum actioni, circulationis efficaciae , ut chyli, lactis , cruoris, de sanguinis, mutata indoles docet, atque microscopia confirmant.
Sed maxima fuit quaestio , unde nam orirentur mirabiles illae hactenus recensitae sanguinis proprietates , rubedo illa , seri flavedo, concretio adeo iacilis &c. Phil sophi quam mira dixerunti quam vana protulerunt nimis saepe in similibus imprudentes Chemicit nullus interim potuit ulla arte vel ex optimis cibis facere neqvu
140쪽
s. y . MOTUS CIRCU LATORII SOLO. iis
dem unicam sanguinis guttulam: solum corpus humanum suum sibi sanguinem facit ex materia , quae non est sanguis. Nec refert, an corpus humanum parvulum sit,& in initio fere tuae existentiae, an vero adultum iam 3c firmum , adeo inseparabilis a posita natura corporis humani est praesentia sanguinis, ut in debilissimo infante adsit aeque ac in robustissimo viro. Imo in Embryone humano , simul ac oculis luctrari potest, jam adest sanguis ruber , & quidem illo tempore , quando nec in placenta , nec in ovi humani membranis, nec in liquido contento his membranis, vel vestigium sanguinis rubri apparet. Hinc videmus, quod opifex fanguinis sit corpus humanum in ipso illo tenello mucoso principio. Quandonam autem in primo hominis rudimento incipiat nasci sanguis ruber, per experimenta non facile potest determinari, sed in ovo incubato rem demonstravit Immortalis Malpighius. Ovum Gallinae foecundum, nulla incubatione fotum, in sua testa, membranis , album ine, chalazis, vitello, sacculo colliquamenti, nihil omnino exhibet rubri sanguinis, licet optimis lustretur micros copiis. In ovo incubato apparebat omni hora mutatio fere , & ad ambitum cicatriculae circa vitellum apparebant per microscopia vasa quaedam visibilia jam; post paucas horas vasa incipiebant distingui a liquore contento : circa horam trigesimam haec vasa hibebant colorem subviridascentem; quadragesima hora jam aderat color se rugineus , c Xerampelinum vocant i quia autumnali tempore folia vitis emarcida hunc colorem habent ὶ simul apparebat, quod omnium horum vasorum congeries colligeretur in unum vas, quod ad cicatriculam tendens finiebatur in sinu quodam nunc primo apparente ; qui sinus erat auricula dextra eordis , ut postea apparuit;& in hoc sinu a carina pendulo apparebat pulsus manifestus ; de paulo post Punctulum rubrum in illo pullante corpusculo. Idem illud rubrum duin in corde dextro .corde sinistro , de paulo post in canali secundum longitudinem , carinae decurrente,
qui erat aorta , apparuit. Hinc novimus ex materia non rubra sanguinem rubrum
heri posse , de quidem sine admistione sanguinis rubri praeexistentis. Illud rubrum ducit originem in illo pulsante punctulo , ibi enim primo apparet, ubi pulsatio est .& sanguis ruber jam adest , antequam in rudimentis heratas pulli appareret ullus color sanguineus : unde veterum Medicorum cadit opinio, hepati sanguificationis
Forte & aer, sine quo nulla planta, nullum animal vivit, huc facit. Post decumam enim octavam noram incubatus observavit Malpighius sa in cicatriculam ali-cendere versus obtusum ovi angulum , ubi aer haeret. In adultis chylus in sangui-nCm mutandus statim per pulmonem fluit , ubi latissima superficie in tenerrimis v sis nudo fere aeri exponitur. Ex sententia Veterum Alchemistarum occultum Vitae pabulum in aere late at.
Sed & in homine adulto satis simili modo ex alimentis ingestis sanguis nascitur :Venae enim lacteae praeparatum in intestinis chylum sic hauriunt, uti vasa illa vitelli
hauriebant attenuatum incubatus calore albumen ; omnis chylus in unum ductu nithoracicum concurrit: sic de in pullo omnia haec vasa in unum confluebant intra ammion. Calore incubatus, motu humorum per vasa , vi cordis, aeris conspiranteactione in pullo non habente sanguinem rubrum , nascebatur sanguis ruber intra quadraginta octo horas : in homine adulto sano ex chylo fit sanguis visitati quatuor horarum spatio, ut docuerunt Lo eri & Ualaei observata : & ad chyli transmuta-