장음표시 사용
191쪽
i: U B S T R II C T I O. F. 118. ras , & magna vitae longae per medicamenta parandae dissicultas.
At I unquam eonstiterit, vas concretum iterum pervium factum suisse , maxime
dubito : quomodo enim hoc fiet a Si velis liquidi vitalis impetu taeeleritate auctis
divellere concreta latera , citius solventur vasis callo colu ui parietes , per quod fluidum ad vas concretum devehi debet e praeterea aucta motu vasa viva , ad calli limites appressa , comelanabuntur . & calsosa fient ; sicque hoc modo callus potius augebitur. Dum callota cutis externa facta est , unica spes curae est , si caveatur omnis attritus ; sicque saepe sensim callus minuitur , dum ejus extrema superficies sensim deteritur, & vasa viva supposita sensim protrudunt concretorum vasorum extrema. Homines , qui duris laboribus callosas manus habent , postea his abstunentes sensim molliores illas factas sentiunt : forte tamen nunquam loca illa callosa vasis apertis fient iterum perspirabilia. Sed si vel nunquam , vel difficillia me saltem , calli externae cutis possint resolvi , quibus remedia applicare poss mus ε, quid fieri poterit, quanao partes internae callosae induruerunt EMOLLIENΤIA ET L Ax ANTIA PRAE cIPUA suNT. Per haec enim durum hoc operculum , vasis vivis suppositis impositum , sic emollitur , imprimis si di interna similia larga copia exhibeantur , ut sensim separetur a vivis partibus subjectis. Quibusdam hominibus , verno tempore imprimis , quando omnia tu sere incipiunt. oritur intolerabilis dolor a callis pedum plantas occupantibus , sic ut incedere nequeant e vivae partes , callo subjectae , inflammarae , callosa d ritie incumbente prellae , illas molestias pariunt e si tunc lacte eum farina lini cocto foveatur callus noctes de dies, incipit emollitus elevari , & secedere , interim
tamen subjectus laeus , separato callo glaber apparet & politus , non perspir bilis ; hinc iterum renascitur callus: quod praecavetur , quantum fieri potest , si
locus mollissima tegatur aluta , ut omnis attritus caveatur. V N DE MORTi s s AT ET INEVITAE ILIs NEC EssITAs &c. f. 3 '. m. I.
f. s s. demonstratum fuit, vitam humar m tandem se ipsam destruere absoluta necessitate. Requirebatur enim ad integritatem actionum vitalium debita flexulitas canalium , per quos vi cordis pelli debebant liquida ; debebant vasa cedere posse distendenti fluido, & ablata causa distendente redire in priorem capacit rem. Sed ex dictis ibidem constitit. ipsis vitae sanae actionibus sensim majus robur accedere partibus solidis; aucto robore , plus resistere solida fluidis impulsis ; d
nec tandem rigida penitus facta vasa non cederent liquidis a corde pulsis ; undecor non poterat evacuari : hinc placidissima sine morbo sere in ultimo senio mors. Si consideretur in variis aetatibus humanum corpus, patebit , quanta fiat mutatio in firmitate solidarum partium vario vitae temporci Recens nato infanti omnia mollia , liquidis plena reparent; tota superficies- corporis vasis ubique patulis in omni puncto perspirabilis ; ossa ipsa ceream fere flexilitatem habent: procedenteatare sensim minuitur vasorum perviorum numerus ; augetur robur & firmitas in omnibus partibus eorporis; olsa durescunt: tandem in decrepita senectute totum corpus exsuccum fit; articuli in juventute adeo flexiles obrigescunt, omnis fere pinSuedo evanescit; flaccida. callosa , & turpibus rupis deformis cutis vix amplius perspirabilis manet; & ossa fragilissima fiunt cartilagium osseam induunt duritiem ;& vasa , antea membranacea 8c flexilia , in cartilagineam , imo osseam , naturam
mutantur. Quo autem per motus animales magis aucta fuerit vitalium actionum
192쪽
effracta , eo ettius haec rigiditas natatur: hinc nimio labore exercitata animalia
Qui ergo fatalem vitae terminum se retinovere posse gloriabuntur , tentent hanc rigiditatem senilem praecavere , vel natam curare. Fuerunt ab omni tempore tales iactatores , qui omimor, imo immortalitatem ipsam , auderent promittere mortalibus ; persuaserunt pluribus , quod omnes sperant avideo Galeni sietulo philos phus librum conscripserat, in quo docebat modum, quo quis senii expers perpetuo permanere posset. Aimum agebat quadragesimum , dum hoc scriberet . ad octogesimum annum vixit postea sed gracilis adeo dc exsuccus factas ,ut ridet tur ab omnibus : & quamvis proprio exemplo doctrinae suα falsitatem ostendatet tamen effugia quaerebat, dicens . non quemlibet hominem senis expetiem permi nece posse , sed ad hoc natura opus esse idonea : & promittebat , se infantium ad Loe idoneorum corpora redditurum immortalia. si statim ab initio illorum curae praeficeretur. Tum naec iactabat periturus , antequam Molesterent tax
Sed dum in diaeta dirigenda fidem tanti promissi ponebat . minus insaniebat quam Chemici , qui paucis guttaei quotidie sumtis vitam at mille annos se pro ducere posse gloriabantur ; tunc deliberaturi . quando vellent mori. Paraeelsus ipse
quadragesimo octavo aetatis anno mortuus vanitatem hujus promissi demonstravit.
Si quid prodesset ad vitam longam , forent illa , quae nimiam rigiditatem fui ram praecaverent: hinc victum hume item senibus prodesse dixit Galenus bi , ac alibi seὶ hanc rem latius deduxit
s. 119. π LLA fluidi ineptitudo ad transeundum per vasa, quae I figura sphaerica amita pens der, cognoscitur perspe tis ejus causis si 1 6 ὶ , quippe sensibiles plerumque sivit.
Demonstratum fuit in iis , quod sphaera soIa sin inter figuras solidas , quae datum orificium transire posset , quocumque situ ad illud delata fuerit; modo
diametet orificii transmittentis major sit sphaerae diametro. Sphaerae enim omnes sectiones tactae planis per centrum transeuntibus , δε cuivis dato plano paralelis . sunt figurae aequales , similiterque post , nempe aequales circuli. Simulae ergo elo menta fluidorum , quae solitaria per ultimas angustias vasorum transire debent amiserunt hane figuram , infinitae poteruim esse positurae, varietates , quibus den gabitur transitus. Sed unde concludi potest , hanc obstructioni2 causam adesse certe minimarum harum moleeularum figura in pellucidri vivorum animalium pariatibus non nili oculo armato detegitur; hinc non facile erit per senses line gnoscere in parte obstructa corporis humani. Sed cognitas sunt cauta iis. def. criptae , per quas aequabilis eompressio mole larum liuidi tollitur u ubi emo novimus has causas praegressas fuisse , tunc obstruinonem natam deperditae figurae sphaericae molaeularum fluidi adscribere possumus. Sed causis tres recensebantur , quae tollebant aequabilem compressionem eleme torum fluidit languidus nempe nimis fiuidorum per vasa motus , quem pulsus a
193쪽
teriae docet; laxitas nimia vasorum ex dictis . . 17. dc g. 4 . adesse cognoscitur ; ω minuta copia liquidi, quae scitur adesse , si evacuationes magnae praecesserint , coulapsa sint vasa , siccitas totius corporis obtineat.
s. I 3 o. Ο Α NATUR. vero remediis , quibus illa figura reddio tur. Qualia sunt, quae motum augent per vasa & vis
cera. Ut stimulataria omnia, & roborantia , tum motus animaliscitatior.
Corpus humanum illis instructum dotibus , quae ad sanitatem requiruntur , Valet ex ingestis diversis ais inter se conficere sanguinem , cujus elementa sphaerucam illam figuram habent: haec autem figura non praeexstitit semper in particulisalsumtorum , sed nata fuit per essicaciam vasorum de viscerum , qua ingesta co vere tur in naturam nostram. Ubi ergo deficit haec figura in elementis fluidorum. totum , quod ars valet, est ut restituat illas causas, per quas naturaliter haec figura his fluidorum elementis conciliatur. Sed motus humorum per vasa flexilia , & reuentia valido nixu in distendentes humores , inducebat crudis ingestis hanc figurae mutationem. Chylus per i 1 h ras cum sanguine fluens per vasa mutabatur in sanguinem ; dc eo celerior haec mutatio , eo perfectior , quo Validior esset, caeteris paribus , actio vasorum in fluida : hinc in robustis & exercitatis hominibus ingestorum subita assimilatio; in languentibus & debilibus , tardior. Patet ergo evidenter, amissam figuram sphaericam molecularum fluidi restitui pulcherrime, si augeatur robur vasorum , quo contenta fluida premunt , ut & si intra idem temporis spatium rasorum escacia sepius applicetur fluidis contentis.
id est , augeatur circulationis velocitas. Quomodo vero & per quae auxilia robur vasorum augeatur, dictum fuit ε. 28.& . . Qua ratione augeatur circulationis velocitas , pariter dictum β. 28. n'. a.
Quomodo stimidantia hunc effectum producant, dictum fuit f. s. I '. s. Dum laxa illa , frigida , & mucosis humoribus plena, corpora curant Medici, excitant gratissimis aromaticis stimulis ι & imprimis ferri , in acidis vegetabilibus
blandis soluti, usu , languentem motum. Per frictiones, vectiones , equitati nes , SI corporis exercitia , circulationis velocitatem & eficaciam augent : redit brevi amamus ille ruber color, sanguinis boni renascentis indicium ; omnesque funmones , quae languebant antea , vel & penitus deFravatae erant , resti nistur. Unde evidentissime Fatet, liberum esse tunc per vas a fluidorum motum ; hinc
redditam esse figuram sphaericam fluidorum elementis, quae requirebatur , ut per ultimas vasorum angustias in omni possibili positura trantire possent. Motus autem animalis citatior imprimis prodest duplici effectu , auget enim ei culationis velocitatem , & reddit partes solidas corporis firmiores ; ut dictum
s. i 3 r. π I QUI DI spissior concreta moles , quum oriatur a
is tam variis 8c diversis causis si IT , etiam pro re nata varia remedia , variam sanandi methodum . requirit : quae diversitas Di sitired by Coos
194쪽
3. r 3 i r3Σ OBSTRUCTIO. sitas in singulIs dein morbis indagata ipsa auxilia , & applicandi modum, dabit.
Obstruchionis causae , quatenus fluidis inhaerebant, duplices erant: nempe vel figura mutata elementorum fluidi fecerat liquidi immeabilitatem ,, vel moleculae , prius separatae , nunc adunatae a quacumque causa, non poterant penetrare u lorum angustias. Haec vero adunatio molecularum a tam variis , imo penitus oppositis , causis pendet, enumeratis 3. II7 , ut nihil certi quoad curationem statui possit , nisi prius cognoscatur singularis eausa , quae fecerat concretionem. Quies enim de auctus motus , frigus & calor faciunt fluida nostra concrescerer sed tam oppositae causae diversam etiam medelam requirunt. Dum in morbis anguidis chr nicis fluidorum immeabilitas nascitur , stimulantibus augetur circulationis velociatas , ut dividatur concretum : dum in acutis in ammatoriis morbis phlogisticus len. tot sanguinem spissiorem reddidit, venae sectione debilitamus vitam , ut tardior fiat san uinis motus : dum nimis debilia vasa non satis efficaciter agunt in comtenta fluida, concretiones nasci pollunt in stagnantibus fere , vel nou satis valide motis , liquidis ; dum nimis fortia vasa comprimunt contentos humores , expressa parte tenuissima , compacta parte residita spissiori, concrescunt. . In singulis ergo morbis , qui ab obstructione nati sunt, vel qui fecerunt obstruciationem , omni cura inquirendum est in indolem causae , a qua nata fuit liquid rum immeabilitas ; aliter nihil certi statui potest. Paragraphus autem sequens generalia tantum tradit auxilia , quibus concretio tollitur fluidorum.
g. I 31. 4 T moles concreta Ila genere tollitur v. motu vasis cx reciproco. E. Dilutione. 3. Attenuante fluido adve sto, permisto , moto. 4. Coagulante causa educta.
i. Singulis vicibus , quibus cor expellit sanguinem ex suis cavis , arteriae dila tantur mox cessante cordis actione , arteriae iterum contrahuntur : sic alternis via cibus liquidum impulsum superat vasorum resistentiam , & ab illa superatur : hine omni momento vitae liquida vasis contenta ad latera vasorum amricantur , imprimis ui angustissimis vasorum finibus , ubi solitaria , vel salteiri pauca elementa fluidi simul pomunt transire. Hic autem attritus fluidi per reciprocum motum vasorum impedit , quo minus concretio nascatur ; & simul summum auxilium est , quod' concretionem natam tollit. Sanguis noster vasis emissius illico concrescit ; per hunc autem attritum continuum a concretione impeditur. Sed , uti demonstratum fuit S. ii 9, obstructio imprimis in alteriis locum habet : in arteriis Fero ille motus reciprocus toto vitae tempore durat; hinc moleculae sanguinis adunatae , haerentes in- arteriarum angustiis , mechanico hoc tritu dividi & resolvi posse videntur : sanguigenim vasis emissius , concrescens illico , attritu solo potest iterum fluidus reddi. Sanguinis insulam rubram concretiam solo tritu in mortario Vitreo potui redigerem spumescens coccineum liquidum. Pulcbrum habetur apud Leeu enhoecxium saὶ observatum , quod demonstrae efficaciam reciproci illius vasorum motus in dissolvendo. sanguine concreto. In vel
195쪽
pertilione fame & frigore languenti, dein parum resecto , observavit microseopiis
tenuem illam n .embranam , qua expansa hoc animal alarum instar utitur : nullum observavit motum , nec in arteriis nec in venis , sed post sex horas elapsas, i viviscente magis animali . vidit particulam suaguinis concreti oblongam , totum arteriae cavum implentem , protrudi per arteriam , mox retropelli : aein protrudi iterum, sicque ire S redire hanc viam ; donec tandem hoc attritu resoluta massulauet ultimas arteriae angustias transiret in venam. Non potest haberi exemplum maiastis euidens obstructionis ab adunatione molecularum fluidi natae: & simul apparet, quomodo vitali motu fluidorum per vasa , & artritu ad latera vasorum, dividatur iterum hoc concretum , dc resolvatur obstructio. 1. Quando nempe inter moleculas concretas insinuare se potest tenuius fluidum , sicque illas a colitactu removere , tunc dicitur obstructio soluta elle per dilutio nem. Ita si in exemplo mox narrato' dum massida concreta ibat & redibat in vase .
obstructo, potuisset affundi tenue liquidum , hoc pressione vasorum attritum cum hoe concreto , illud citius resolvisset. Accedit praeterea , quod diluentia aquosa sint , hinc semper laxiora reddant solida nostri corporis. Sed vas laxatum iacilius transmittet immeabilem ibi haerentem massulam. Quia autem diluentia sola non semper pollunt resolvere concreta , hinc saepe aliis indigemus auxiliis., . Si iam simul diluenti liquido misceantur talia , quae cognoscuntur habere
hane vini, ut possint solvere coi cretas moleculas in illas partes , ex quibus concreverunt , tunc omne fit , quod ab arie exspectari potest. Omnia autem haec assuina, venis recepta , cordis & arteriarum viribus advehuntur ad locum obstructum ; dumque haec massula concreta adhuc mobilis est , ut reciproco motu ire & redire possit, illam continuo praeterlabuntur , cum illa teruntur, moventur , miscentur , donec resolutio facta fuerit. Verum ubi adunatae moleculae , compactae & immobiles haerent in vasorum angustiis , tunc liquidum attenuans per vas obstructum protrusum a tergo urgere potest massulam obstruentem , non vero praeterlabi, nec eum illa moveti & misceri ; & tunc magna difficultas est resolvendi hoc concretum. Tale videtur obtinere malum in inflammatione non resolubili , ubi optima diluentia de attenuantia , magna quamvis copia ingesta , non valent dissislvere concretum i flammatoria viscositate sanguinem.
. Si hoc fieri possit ; nam hic plerumque videtur haerere magna dissicultas :dum enim per actaa v. g. coagulum sanguini inductum fuit , cognita quidem sunt corpora , quae acidum trahunt ; sed si coapulatus sic sanguis in ultimis vasorum angustiis haeserit, lateribus vasis obstructi ubique contiguus , non erit facilis adiatus ad hoc obstruens coagulum. Praeterea acida illa fortissima non inducunt co stulum tantum interpositione suarum rartium inter partes sanguinis antea non e naerentes , sed uno momento , & ipio quasi attactu , cohaerere inter se cogunt f
paratas malsulas ; hinc sanguini de vena fluenti , per acida admista statim coag lato , admistis alcatinis, quae acidum in se statim trahunt, non redit pristina fluiditas. Si a spirituosis fermentatis tale coagulum inductum fuerit, eadem, imo m tot erit dissicultas , cum spirituoso illo expulso , factum tamen coapulum m neat. Serum enim sanguinis . ab alcqhole anulo induratum , non dissolvitur , e
pulso coagulante per calorem tam' lenem , qui serum concrescere minime faceret.
Ubi vero a gelu coagulum inductum est sanguini , possumus spicula illa flacialia educere , a mota prudenter aqua frigidissima ; sed qua methodo , S quibus ea telis , hoc fieri debeat , dicetur j. s .
196쪽
1 133. Os STRUCTIO. irys. 13 3. D ECIPROCUM uasi motum conciliant x. quae dis
6 tendentes causas temperant. Ut est venae sectio 1. quae vasia roborant i 28. α'. S. 46. T. 49. ὶ. 3. Frictio , & muscularis motus. 4. Stimulantia.
i. Causae distendentes arterias sunt sanguis illas replens , & vis cordis urgens sanguinem in arterias plenas. Uz autem recierocus motus systoles & diastoles in arteriis maneat , non debent distendentes caulis tolli, nisi enim arteria prius distet datur, non contrahetur postea : sed debent sic temperati, ut possint vicissim cedere causis iIlis , quin arteria: systolem faciunt: Linc merito dicitur , causas distendentes esse temperandas. Si enim distentae arteriae non possint se evacuare in venas numis plenas, vel arteriosi fines obstructi denegent transitum , cor perget haec vasa distendere, nec poterunt se contrahere ; unde cestabit ille reciprocus motus. Omne enim vas nimis distentum , si repletum maneat, est vas mortuum. Si jam hoc in omnibus vasis fieret, mors sequeretur illico : dum in quibusdam vasis hoc obtinet, in illis nulla fit circulatio , sed in distentis vasis liquidum immobile stagnat. Unicam tunc remedium est , quod tollit hanc plenitudinem , nempe venae se tio . si venat s mul nimis plenae transitum ex arteriis impediant. Si varo in arteriis distentis circa finem obstructis aggestus tareat sanguis , arteriotonae prodest potius ;quia cum liber transitus ex arteriis in venas impeditus est, venae sectio plenitudinem nimiam arteriarum tollere nequit. Sic in morbis acutis salutari naturae molimine toties soluta in naribus arteriola plenitudinem illam tollit. Ideo tam sollicis omnia signa recensuit Hippocrates , quae docerent Medicum , moIiri naturam hanc. viam, De imprudenti cura turbaret, vel impediret salutarem hanc evacuationem. Sed praeterea per sanguinis missionem minuuntur vires, quibus cor sanguinem in arterias pellit: possumus enim vitam minuere pro lubitu , imo animi deliquium dc mortem ipsam inducere per sanguinis missiones. Hine patet sic omnium essicacis
Patet hoc clare in summe plethoricis: in quibus, dum vasa nimis distenta se contrahere nequeunt, suffocatur circulatio ; pullus incipit languidus fieri .imo statuarum instar obrigescunt: simul ac larga venae sectione solvitur haec plenit do , contracta vasa propellunt distendentes humores, redeuntquet vires suffocatae
Quantam autem efficaciam habeant hae evacuationes in solvendis obstructionibus , docent pulcherrima observata. Dum Pleuritide acutissima decumbit homo , prae doloris acerbitate respirationem supprimens se ipsum suffocat : dum sanguis mittitur , saepe statim levamen sentit , imo aliquando omnis sedatur dolor , contractis vasis repellentibus obstruentes massulas in majora vasa. Monitus per insomnia Galenus , iuvenis adhuc , sibi ipsi di Isecuit dextrae manus arteriam inter inducem digitum & Pollicem sitam , permisit languinem estiuere , donec sponte sist retar ; ue enim somnium praeceperat: & subito diuturnus dolor exstinctus est, in illa maxime parte fixus , qua iecur diaphragmati committitur. Alii homini per uulnus in malleolo inflictum vulnerata fuerat arteria , nec quievit haemorrhagia , donee Galenus vocatus totam arteriam dissecaret; sed huic homini quarto jam anno molestos coxae dolor inde sanatus fuit a .l ai Galea. de Curand. ratione per Veii sectionem cap. Charier Tom. X. pag 4s
197쪽
1. Reciprocus motus contractae & distentae alternis vicibus arteriae fiebat a coriadis vi impellente sanguinem , & arteriae elasticitate & vi musculari, qua se contrahit. Sed aemonstratum fuit j. is. nimiam debilitatem 6brarum producere vasculorum , ex his conflatorum , extensionem, Sc in liquida contenta inertiam ι hinc ubi nimia laxitas vasorum facit, ut minori efficacia se contrahant, tunc 'valorum roboratio locum habet. Sed ipsa nimia distensio vasorum robur debilitat. Sic vesica , diu cistenta in urinae retentione , paralytica fere facta , omnem se contrahendi vim amittit: & f-- te ab hac causa plurima in morbis pendent. Qui valida laboraverunt opthalmia . saepe tota vita habent nimis laxa' haec vascula ; unde a levissimis causis distenta rubent : roborantia , prudenter applicata , sola tunc prosunt. Post morbos acutos ii fammatorios capitis , saepe manent laesae adhuc cerebri functiones , quamvis dudum deferbuerit morbi impetus ; pulposis corcicis vasculis in farctis adhuc manentibus :sensim soluta materie obstruente , aucto vasculorum distentorum robore , superatur malum. Si debilitante cura pergat Medicus , insanabilis saepe postea stultitia m
Quomodo autem , dc per quae , vasa roborari posturi dictum fuit numeris eitatis. .
3. Per frictiones fit successiva Sc repetita saepius vasorum mollium compressio de laxatio ; hinc frictio supplet reciprocum illum vasorum motum. Polsumus per in tiones , premendo liquida ab apice versus basim , facere , ut arteriae venae fiant; sicque ducere obstruens immeabile ex angustiis arteriarum finibus in latiorem locum ; relaxata parte , mox pellitur iterum in priores angustias : dum hoc fiε sae pies , idem erit perfecte , quod in vespertilione viderat fieri Leeuwenhoeeicius, ilest , itu illo di reditu atteretur & dividetur illud obstruens , sic ut transire possit in
Quantum autem valeant frictiones in resolvendis obstructionibus, docent obset vationes Medicae. Parotidem glandulam induratam , plurimis, illisqueesscacissimis remediis frustra tentatam , retolutam vidi, dum bis de die , vapori aquae tepidae' os aceto exposita prius parte, pannis laneis perfricaretur per horam. Idem in str mosis colli glandulis observatum est saepius MUSCULARIS Moxos vero hue convenit et quatenus per illum acoet rato venos sanguinis motu cor irritatum fortius & saepius contrahitur: hinc ata tur circulatio , & vasa eodem dato tempore saepius distetIduntur, & contrahuntur vicissim. ι . Constat observatis certissimis i esse talla in arte remedia , quae ingesta vel a plicata corpori nostro augent motum in toto vel in parte ; haec vocantur stimulantia. Illa autem , mista vitali fui do per vasa moto , videntur vel sua mole & figura taliabus , ut paucissimis punctis impetum sui motus communicent partibus quibus a plicantur, irritare valorum latera in frequentiores & validiores contractiones tun que mechanicis legibus explicari potest horum actio. Vel sunt talia , in quibus lucet sensibus nihil acrimoniae detegatur , quae tamen certissimo effectu , quamvis i
teat modus agendi, motum humorum per vasa , & vasorum attritum ad contentos humotes augeant. De his autem dictum fuit s. n'. s. & ,. 9'. n'. L
198쪽
s . 1 3 . ILU IT aqua calida imprimis , si hausta . Iniecta , I I exhalans , applicata ; atque , dein ad loca , ubi solvendum haeret, pulsa sit. Quo derivantia , attrahentia , propellentia spectant.
Respectu nostrorum , si pinguia exceperis, unicum tantum diluens habetur, nempe' - ; & reliqua omnia , quae diluentia dicuntur , tantum agunt ratione aquae, quam continent. Diluere autem proprie dicitur , si aqua , admisti ne M interpositione suarum partium , separat adunatas moleeulas. Sed requiritur certus caloris gradus , ut aqua diluat e frigida enim Potius coagulat fluida, con 'stringit vasa; utroque hoc effectia nocens in hoc casu. Fervida aqua sanguinem uno momento concrescere facit. Omnium optimus ille caloris gradus , qui parum tantum excedit fani corporis calorem. Aqua talia , vaporis forma , vel specie f menti , cataplasmatis &c. aeplicatur parti assectae vel potata , vel clysmate ii tecta , ve, denique venulis insorbentibus , in corporis interna & externa sup rficiesostis , resorpta , miscetur sanguini: dc tunc aequabiliter per totam corpus distribuitur. Sed indicatio curatoria requirebat imprimis, ut diluens aqua ad locum o
structum iret plus quam ad alias partes. Habemus jam in arte talia auxilia , quae faciunt, ut liquidi vitalis impetus &copia augeantur in parte quadam corporis. Sunt autem talia , quae minuunt resistentiam in loco , versus. quem indicatio jubet, ut majori impetu δc copia ruant humores. Sed liquido , in partem corporis quamcumque pellendo , resistunt vaso rum plenitudo & robur : omnia ergo, quae vasa deplant, vel vasorum latera reddunt minus resistentia , essiciunt , ut in haec vasa majori impetu & copia ruant humores. Hinc fomenta , cataplasmata, vapores aquae repidae , laxando vasorum latera , hoc eficiunt: cucurbitat pariter . atmospnaerae pressionem dum tollunt inloeo , cui applicantiir , res stentiam minuunt i frictiones venas deplendo faciunt . ut arteriae celerius se in venas depletas evacuent et hinc circulationis velocitatem in parte augent, essiciunt ergo , ut eo lem dato tempore major humorum copia aucta celeritate pet partem nuat dum scarificantur partes , quibus imponuntur cucurbitae , depletis vasis adhuc magis minuitur resistentia. Praeterea omnia illa , quae applicata corpori stimulo suo vasa irritant in celeriores contractiones , ob eandem ς ausam idem praestant. Hinc sinapismi, veficatoria . &c. tanto cum fructu adhubentur in hunc usum.
Pater per Experimenta , quanti usus snt haec auxilia. Dum pars corporis exponiatur aquae tepidae vapori , incipiet brevi tumere & rnbere , majori coeta liquid tum huc derivata. Dum in aeuta phrenitide omnes turbantur cerebri functiones, balnea , epispastica , cucurbitae , applicata inferioribus partibus , quantum levamen adferunt Pleuritis longe pulchrius euratur, si calidis fomentis emollienti bus nocte & die tegatur assiectum latus. Dum strumoss colli glandulis laboranti silvcntissima exhibentur remedia , nisi partibus affectis fomenta applicentur , vix
Omnia ergo , quae hoc essiciunt, ut in loco , ubi obstructio haeret, vasa deplean,
tar celerius, & impleantur facilius , DERIVANTIA ET ATTRAHENTIA
dicuntur e quia faciunt, ut aqua corpori applicata , venis recepta , sanguin, mitra ,
199쪽
intra datum tempus majori copia veniat ad partem assectam. Sed PROPELLENTI A dicuntur talia auxilia , quae motum humorum per vasa augent: hoc enim aucto , celerior fit propulsio aquae languini mistae. Sed haec agunt aequabiliter in totum corpus : attrahentia autem dc derivantia aucti motus effectum versus partem obstructain determinant.
Quando jam haec simul conspirant, sanantur saepe talia mala , de quibus deseerabant fere omnes. In spina ventosa , S: venereis ossium moti qui omnia fere vel optima remedia eludunt , datur magna copia decocti Lic jaci: impleto dein corpore per hoc decoctum . suscitatur major motus; dum per accensum vini spiritum, nudo sub stragulis decumbenti aegro applicatum , excitatur febris : sic decoctum Guajaci celerius propellitur per omnia vasa. Interim pars assiecta vel fomentis mollissimis obvolvitur , vel sic locatur, ut directe recipiat accensi spiritus h litum : sic derivatur & attrahitur in hanc partem remedii essicacia, & saepissimu
f. a 3 3. A TTENUANT r. aqua. a. sal mar. gelum. am. XL mon. ni tr. borax, fixus alcatinus , Volatilis. 3. Sa-
pones ex alcati & oleo nativi, compositi fuliginosi , volatiles, fixi, bilis. . Praeparata Mercurialia. Quae ipsa perducuntur ad loca de bita per derivantia , attrahentia , propellentia.
i. A QU A inter illa , quae attenuant, principem Iocum obtinet. Adepti duxerunt ex aqua , per seminali rerum principium mutata , concrevisse omnia ; &ultimo artis & naturae effectu in aquam omnia resolvi polle. Hinc fere universales solvendi vires in aqua agnoverunt. Elementis enim aquae haec proprietas inest,
ut calore t aqua enim in glaciem concreta Qim solvendi non habet j a se invicem separata , possint locare in interstitiis suis corporum solutorum particulas , illasque ibi sust nere sic, ut simul cum aqua penetrent per minimas angustias , pez quas aqua sola tranfire posset , nisi occurrant in hoc itinere aliis corporibus , quae s
luti corporis in aqua particulas fortius trahunt , tunc enim excutiuntur : v. s. salis marini granum sic solvitur in aqua ut dispareat totum , & licet decem libris aquae diluatur , in singulis aquae guttulis haeredit proportionalis falis soluti mol cul a , poteritque sal sic solutus in aquae magna copia transire per omnia vasa , per quae aqua ipsa posset transire. Sed experimenta docuerunt subtilissimam , quae sub sensus cadit, fluidorum humanorum partem, aquam esse , saltem pro maxima parte. Urina recens emissa halituosum quid spargit, quod vans paris collectum aquam exhibet, in qua aliquid spirituosi odorati haeret. Similis vapor & ex sensuine sano, recens misso , exhalat. Subtilissimum exhalans de tota corporis sit perficie fluidum, aedioso labore collectum, aquam exhibuit, in qua latebat bubtili ininum aliquid solo fere odore distinguendum ; quod an aqua sit, an aliud quid , nondum per experimenta constat. Saltem inde patet, potulisse aquam transire per exhalantia vaccula , quorum dentena & amplius millia in spatio unius grani sabuli hiant, sesui dum calculum Leeu enhoeckii r ubi erso obstruens molecula per aquam poterit attenuari A solvi, ibit cum aqua per minima quaeque vastata , dc resoluta erit o structio.
200쪽
Hinc ablata saepe modica aquae quantitate immeabiles redduntut humores, qui antea per angustissima fluxerant vasa , reddita aqua, iterum attenuantur : V. g. arteriae exhalantes in narium cavis subtilissimuin efflant liquidum ; quod , dissipata parte mobilissima aquosa , concrescit in mucum tenacem ; mucus tamen ille iterum per aquam attenuari S solvi potest. Sed vis hare attenuans aquae non valet solvere omnia concreta , in corpore fi mano observata. Salina quidem omnia , mucosa , mucilaginosa , gelatinoia , pituitosa frigida, taponacea , concreta per aquam attenuantur de solvuntur : sed inflammatoria sanguinis spis iudo , concreta oleosa, sebacea, calculosa &c. per aquam non solvuntur. Habentur tamen in arte Ac alia auxilia , quae concretiones illas dividunt , quas sola aqua solvere non posset ; uti sunt salina multa , seponacea 3cc. sed & omnia sere Laec aquam requirunt pro vehiculo , ut penetrare pollini ad locum obstructum. Aqua ergo in obstructionibus reserandis fere universalem usum
habet, dum vel agit attenuando , vel saltem vehiculi instar alia solventia deducit
ad locum obstructum. a. SAL MARINUs , GEMMAE, AMMONIAcus. Satis assines sibi mutuo
pluribus dotibus hi sales simili fere attenuandi efficacia possent. Duo priores assumti humoribus nostris miscentur quidem , sed per lotii vias immutati fere redeunt rhinc licet per pleraque corporis vasa transeant , tamen horum actione non immura iu0r. Omnia autem illa , quae ingesta per corporis vires mutari nequeunt, seminper majorem. motum exutant ; hinc & stimuli vice funsuntur simul. Ammoniacus autem sal, prioribus levior , salibus nativis sanguinis magis assinis. per vires nostri corporis mutabilis , dc penetrabilis maxime, praefertur fere , &laudatur merito tanquam summum deobstruens in acutis aeque ac chronicis morbis.
Videtur autem salium horum actio inde pendere , quod humoribus misti soluti,
ad locum obstructum delati , vasorum actione quasi attriti ad moleculam obstrue tem , pondere suo dc figura dividant illud concretum , sicque aptum reddant, ut transire possit per vasorum angustias ; dui' simul stimulo tuo vasorum in contenta fluida actionem augeant. Quantam autem vim habeant, docent obfima Medica. Dum a contusione
sub integra eute , fractis vasis , sanguis in th Pim concretus haeret , sales hi
soluti in aqua , applicati loco contuso, felicissime concretum sensuinem resolvunt. ut sale marino abutuntur , saliguinem tandem habent sic dissolutum , ut vix vasis coerceri possit; unde validissimae saepe haemorrhagiae oriuntur , partim a nimis ditio luto sanguine , partim a nimia acrimonia humorem , erosis vasis. N ITRU M. Hosernum a Veterum nitro penitus differre videtur: illud enim videtur vel fuisse aleatinae naturae , vel, salem ammoniacum Veteres Voca erunt nitrum. Plinius cain dicit , istarum in pisaris vasis adferri, ne liqueseret , lce res
persum reddere odorim vehementemiis testa operta exuri , ne exultet. Sed hae dotessali ammoniaco perfecte eonveniunt ; nitro autem hodie in officinis dicto minime quadrant. Alio autem in loco bὶ de vitri inventione scribens narrat, famam femri , quod anufa nave mercatorum nitri, eum Dasi per litus epulas pararent , nec esset eo tinis attollendis lapidum occasio, glebas nitri de naree Dbdidisse, quibus accensis per- al Lib. X I. op ro. i , Lib. XXXVI. cap. ας.