장음표시 사용
291쪽
s. 18 T intelligitur, quae , & cur punctura , laceratio , vul-
C. nus nervi adeo funesta λ Item cur membranis , tendi nibus , vatisque multis eadem fiant.
Quo nervus magis tensus est , quo pauciores fibrae laesi nervi integrae remanserint ἰeo major distractio illarum , eo laeviora symptomata nasceatur , dc acrior aderit dolor. Nervum autem minime tensum , vel & integre discissim , non sequentur tam dira mala. Membranis autem , cum nervos per suam substantiam dispersos plurimos saepe habeant, similia accidere, nulli mirum vilebitur, uti dc tendinibus . rui muscularibus fibris continuati & hinc nervorum propagines videntur esse , ut ictum in commentario S. i 6 . Idem jam in vasis obtinebit, ex membranis convolutis factis , per quas nervi pariter dulaminantur , sensui, motui, & nutritioni
Hactenus actum suit de vulneris definitione , causis & effectibus, deinde ena rata sunt fideliter illa omnia, quae vulneri simplici accidunt a primo momento, quo inflictum fuit, ad perfectam lanationem usque. Postea consideravimus , quaenam vulneri accidant mala ab arteriis, nervis, tendinibus , membranis &c. laesis. Deinde tradita sunt illa signa, per quae vulneris erassentia noscitur , dc simul determia natur , quaenam corporis eartes per vulnus laetae sint. Ex his tunc deducebantur illa. quae de vulnere jam cognito erant praesagienda circa vitam vel mortem vulnerati . curationem brevem & facilem , vel difficilem de longam , & laesiones functionum post vulneris curationem superstites futuras. Postea ex fidelissimis observatis , Mcognita humani corporis fabrica , determinatum fuit , quaenam vulnera lethalia forent dicenda , dc quibus sub cautelis : an nempe absolute lethalia essent, deis structis ter vulnus partibus necessario ad vitam requisitis , sic ut ab acie hodie cognita nullum posset auxilium exspectari. An vero ex sua natura quidem lethalia, per artem tamen forent curabilia. Denique an mors secuta post vulnus penderet non a solo vulnere, sed ab aliis simul concurrentibus causis , a vulnere inflicto distinctis. Ex quibus intellectis patebant illa , quae ad Iudices renunciari debebant circa vulneris inflicti naturam Sc effectus. Tandem ex Anatomicis de Theoreticis ratio resdita fuit mirabilium effectuum, qui nervos punctos vel partim disiectos se. quuntur. Superest nunc , ut de vulneris cura generali reatur.
it U T Vulnus sanetur , opus erit:
I. Auferre ex eo illa , quae , vel a liquidis & solidis corruptis, vel
ab instrumento vulnerante , aut aliunde , ibi relicta adunationem impedirent. a. Supplere perdita nova regeneratione ablati. 3. Unire separata , & in adunatione retinere. . Cicatricem naturali cuti simillimam obducere.
Sanatio , uti dictum in commentario ad s. . est mutatio corporis viventis talis ἰut conditio corporea, quae Vocabatur morbus, tollatur , de restituatur illud, quod
292쪽
ablatum faciebat morbum. Sed vulnus est soluta cohaesio recens δc cruenta partium mollium, a corpore duro & acuto facta. Sanatio ergo vulneris erit restitutio cohae sonis naturalis partium per causam vali erantem separatarum. Sive jam simplex adsit divisio partium antea cohaerentium , sive magna facta fuerit lictura substantiae per causam vulnerantem ablatae , vita superstes in Vulnerato unit separata ,
restituit perdita vide 3. I 18. N'. 9.ὶ inimitabili artificio. Medici dc Chirurgi iii, tollunt, quae falutare hoc naturae molimen impedire poterant , dc suppeditant talia , quae juvare positar , hoc totum est , quod ars habet. Qui plus ubi sapere
videntur, tentent in cadavere levis tantum vulnusculi consolidationem , applicent decantatissima balsama vulneraria , foveant calore tepente fani cm poris i Eventus
docebit, naturam ereati corporis sibi soli sufficere , sine hac nihil heri posse per
artem. Sequentibus numeris recensentur illa, qua in omni vulnerum curatione semper requiruntur.
1. Omne , quod haeret in vulnere , alienae a corporis nostri pari ibus naturae , nunquam poterit concrescere , dc impediet semper partium separatarum unionem , quamdiu ibi haeret. Dum elevata cutis lanceola discinditur , dc vulneri imponitur purissimo ex auro factus globulus , concrescent nunquam vulneris labia, sed ma nebit ulcus per annos pus quotidie fundens : si tollatur illud peregrinum , nisi penitus eallosa facta fuerint jam labia a continuo attritu ad durum hoc corpus , pa cis diebus consolidabitur. Non refert jam , an illus peregrinum fuerit pars instr menti vulnerantis, an aliud quid, quod una cum noc in vulnus penetravit; an vero egusi humores , vel solidae partes , a causa vulnerante sic mutatae, ut amis xint illas dotes , quae requiruntur , ut partibus vivis iterum uniri possint. In bellucis conflictibus globi selopetis emissi, dum vestes penetrant, saepe partem illarum simul in vulnus abripiant ; sicque talium vulnerum consolidatio per menses plurumos , imo per annos protrahitur. Nobilissimo viro sesopeti globo semur dextrum perforatur; os femoris a globo transeunte frangitur , restituebatur ab hoc vulnere sic , ut incedere potuerit; mansit tamen per viginti annos ulcus fistulosum , exeuntibus subinde ossis fragmentis. Postquam tanto temporis spatio toleraverat has molestias , aucto dolore dc fere continuo reddito , ex consilio celeberrimorum Me dicorum & Chirursorum dilatatur cultro fistulosi ulceris orificium , extrahitur se-stuca ossea tres pollices longa , postea dc tres aliae e randem in fundo ulceris inve nitur portio panni ex femoralibus una cum globo vulnus ingressa. Aliquot diebus postea prodibant tria fragmenta serrea rubigine obducta, quae clavis , quam in fac culo gestaverat aeger illo die dum vulnerabatur , partes suille apparebant. Tanto temporis spatio haec peregrina in vulnere latuerant, ejusque consolidationem impediverant a). Patet ergo haec tollenda elle , si fieri possit. 1. Si iam vulnus factum fuerit cum magna jactura substantiae , non poterunt i biae vulneris uniri de concrescere , niti prius illud perditum fuerit nova regener tione restitutum: nimis enim distant a se invicem , dc licet vi facta per futuras vel
Emplastra tenacia adducerentur sic labia vulneris, ut contigua fierent, maneret latamen sub labiis unitis cavum , in quod humores effusi colligerentur ue &.snuosunt
3. Notatum suit S. 118. U. I. quando phaenomena omnibus vulneribus com- a I Academie de Sciences Iran IIII. Memoires pag. t. dici
293쪽
munia recensebantur , quod partes corporis, inter quas .causa vulnerans adacta fuit , sensim magis magisque a se mutuo recedant e sed , ut vulnus curetur , requiritur , ut partes separatae iterum fiant contiguae. Hic ars naturam adjuvat, uniendo partes separatas , de sic illas muniendo , ut maneant adunatae.
. Quod tamen saepe fieri nequit, quando valida suppuratio multum consumis sit pinguedinosae tunicae , vel magna pars cutis per vultuis ablata fuit: tane enim semper cicatrix solidior , magis polita & splendens erit, quam vicina cutis. Haec sunt generalia indicata in omnium vulnerum curatione, quae quomodo ob
tineri possint, dicetur in sequentibus.
g. i 86. UR AGMENTA Impacta metallorum , lapidum, ligni, vitri , globi tormentorum , thrombi cruenti , caro mortua, vel membranae, ossa fracta , primo tollenda , si proderit.
Casus illi in hodiernis bellicis conflictibus frequentissimi eontingunt, dum to
menta bellica lapidum de metallorum fragmentis variis onusta met Sebreot geladen in adversos hostes exploduntur , & dissicillimae curationis vulnera faciunt. Omnia haec in vulnere relicta , dum vulnus incipit tumere Sc inflammari, partes , quas tangunt , contundunt, callosasque reddunt, inflammationem augent, tandemciue in fistulosa ulcera degenerare faciunt, non curanda , nisi per artem , vel per suppurationem in contisvis partibus excitatam , educantur. Iaena verum est , si thronabisanguinis concreti, vel partes solidae corporis abscissae , & ab omni nexu eum vivis partibus liberae , in vulnere haeserint. Si enim v. g. ossis fragmentum adhuc coin reat cum vivis partibus , spes est , quod iterum uniri possit. Semper autem advertendum est , quod si talium heterogeneorum in vulnere haerentium eductio non possit fieri, quin metuantur gravia inde secutura mala , tunc potius haec relinque da sunt, de naturae committenda est horum separatio. Quomodo autem determunetur , an tollenda sint, an relinquenda , sequens docebit paragraphus.
S. I 8 . ONSIDERAT A natura vulneris , partis vulne- a ratae , materiae impactae , roboris aegrotantis , sympto natum secuturorum , tolli, an relinqui debeant , judicatur.
In periculosis vulneribus imprimis summa cautela opus est , ut determinetur , an heterogenea in vulnere haerentia tollenda sint, an vero relinquenda. Si omnibus attente cons deratis appareat, quod vulneratus , his eductis . commodius vel di lius victurus sit . tunc procul dubio tollenda sunt. Sed si vulneris ex scientia An tomica , & functionibus laesis . talis conditio appareat, ut certa & satis subita mors timeatur merito , relinquenda sunt, ne mortis vulnus secutae culpa imputetur M dico vel Chirurgo. Desperatos enim non attingere melius est. Si pars vulnerata non possit instrumentis , ad eductionem illorum , quae in vulnere haerent, necessariis attingi sine periculo , relinquenda pariter : ut si v. g. circa loca admodum tendinosia, nervos majores , cerebrum ipsum, hac peregrina haereant, non sine magno discrimine tolli pollunt. Sed de quaedam corpora tutius relinqui possunt in vulnere, quam alia , prout diversa constant materia. Sic innumera observata docuerunt,
294쪽
3.18 188. DE VULNERE IN GENER s. 1νν
globos plumbeos, per vulnus ingressos, impune latuisse in corpore per plurimos
annos , & miras postea is .fecille Vias , ter quas tandem exirent. Ex curro vel erro si conflati suillent, rubigine corrupti Irritassent longe plus partes , quibus accumbunt. Simul ratio haberi debet virium Vulnerati : si enim pulsus debilis , frigus extremorum , pallor cadaverosus doceant, Vitale robur admodum jam immunitum esse , prudentia jubet , ur a molesto vulneris scrutinio per instrumenta Chirurgica abstineatur omnino. Mirabilia enim observata docuerunt , sponte postea prodiis leheterogenea relicta in vulnere . quae sine summo periculo educi non potuissent antea. Juveni viginti sex annorum bregmatis os dextrum in medio transfigitur sagittara ferreo cuspide armata ; dum vulneratus tentat evellere sagittam , rumpitur ii gnum prope ferreum cuspidem, qui in vulnere mansit. Satis bene se habuit usqueat septinium diem : tunc incisione facta inventum fuit os brematis circulari foramine perforatam , dc apparebat cuspis relictus sagittae. Bis applicato trepano ingens portio calvariae exscinciebatur , & dura mater discindebatur per totum foraminis facti ambitum , nec tamen poterat educi cuspis sagittae relictus. In latere opposito vulneti fiebat paralysis , supPuratio ingens nascebatur, fungi cerebri enasceoantur frequenter : tertio iam elapso mense lpecillo tangebatur in ipsa cerebri substantia cuspis ferreus , Chirurgus tentabat educere , sed convulsiones mox ortae impedi bant , ne pergeret. Circa finem quarti mensis sponte se osserebat in vulneris aper tura cuspis ferreus sagittae, qui tunc tenaculo prehensus educebatur facile sine ullo damno , dc post viginti dies adeo periculosum vulnus cicatrice obductum fuit ta'. Plura alia habentur observata apud auctores, quae docent , melius relinqui aliquan- .do in vulnere heterogenea , quae postea solius naturae beneficio excludentur.
g. 188. X iisdem si 87.ὶ definitur mstrumentum, S modus,
C, quibus tolli queant si 86 ὶ.
Primo examinatur , an per vulnus factum instrumenti vulnerantis pars relicta possit educi sine dilaceratione partium , an vero illud prius dilatari debeat , vel Movo vulnere facto in parte v. g. opposita commodius possit eximi. Sic tela ham ta , in vulnere relicta , non possunt per vulnus factum educi, sine magna dilacer 1ione partium vicinarum hinc in tali casu vulnus potius dilatandum foret: vel , si fieri posset, protrudendo telum per oppositam partem educi deberet, novo facto vulnere. Variae nunc figurae dc magnituae nis tenacula describuntur apud auctores Chirurgicos , quibus heterogenea in vulnere relicta protrahi polIunt. Tamen summa hic opus prudentia , ne simul Sc semel magno cum impetu haec educantur: praestat enim prehensum tenaculo telum leniter agitare , ut sciri possit, an alicubi haereat sic , ut sine magna dilaceratione non posset educi ; tune enim potius relinquendum esset. Postquam autem inceperunt in bellicis conflictibus pulvere pyrio uti , globi plumbei, lclopetis emissi , in vulneribus haerentes , non poterant aclao commode educi tenaculis in arte Chirurgica usitatis hactenus ; hinc novas excogi laverunt machinas , imprimis spiralem terebram cavo canali occultatam , ut tuto in vulneris fundum usque posset demitti, donec globo ibi haerenti occurreret ;tunc prudenter circumrotando terebram molli plumbo infigunt, donec sic haereat, ab Iournal des Ssavaas rΑu 1731. Rurit pag. 4 o. 8c
295쪽
, s DE VULNERE IN GENERE 6.188.18M
ut globus sequatur terebram , dum extrahitur. De his instrumentis , de modo utendi, videri pollunt recentiores Chirurgi.
f. i Sy. EPURATO sic si 86. 18 . 188. J vulnere, si abla- I tum quid fuerit de corpore , id repleri debet, genera
ta iterum materia simili perditae. Id fit , si I. vascula arteriosa , lymphatica , nervosa , &c. ita se habent , ut sua liquid a bona ex cipiant , transmittant. 1. Si liquidum bonum naturale debita cO pia , & apto impetu fertur in illa vasa.
Ablatis jam omnibus heterogeneis de vulnere , considerandum est, an vulnus tale sit , ut simplex tantum facta fuerit divisio partium , antea cohaerentium , per ii strumentum vulnerans ; an vero pars quaedam substantiae corporeae per causam vulnerantem ablata fuerit ὶ Iii priori casu susticit sola unio partium separatarum ;in posteriori casu requiritur substantiae deperditae regeneratio. Partes corporis resectas omnino recrescere non Polle amplius , licet applicarentur illis partibus, quubus antea cohaeserant , vulgo semper creditum fuit : quaedam tamen observata d cuerunt , nou semper de hoc desperandum esse. Militi mordicus auferebatur fere tota pars cartilaginea apicis nasii, quae in terram projecta conculcatur ab hoste , qui mordendo abstulerat. Vulneratus tollit nasi sui apicem , projicitque in vicinam Chirurgi officinam , tuncque ira flagrans hostem prosequitur. Redeunti postea , tepefacto vino prius immulus nasi apex adaptatur iterum , tenaci firmatur Empi stro sic , ut in loco maneat : sequenti die jam unionis rudimenta apparebant, &quarto die omnimoda unio fuit facta a . Simile habetur Exemplum , ubi index
digitus dextrae manus sic intra ianuam , dum claudebatur, vulnerabatur , ut cutis& panniculus adiposus orbiculariter dii illa circa ultimum articulum revolverentur una cum ungue sic , ut nudum sere os relinqueretur. Dum tentat reducere Chirurgus separatas has partes , videt integre ab omni cohaesione cum subjectis liberas esse: cavam tamen hanc chirothecam adaptat digito iterum , εc post triduum persecta unio facta erat b). Similia observata probant possibilitatem methodi, qua CAsPARus TALIA COTIus , Medicinae & Chirurgiae Proselior Bononiensis , truncatas partes corporis , nasum , ures , labia restituebat singulari artificio ex cute brachii incisa, & adaptata truncis locis. Hanc rem satis fuse descripssit in libro , quem inscripsit de Chirurgia Curtorum per insitionem. Paraeus narrat Exemplum hominis, qui diu argenteum nasi apicem seiserat , tandem per laetus hujus deformitatis in Italia tali methodo curatus fuit enon fine magna admiratione omnium , qui illum antea noverant se . Et apud
Hildanum sa) habetur , quod G Rippo Nius, Chirurgus ingeniosissimus , sit
mili methodo , quam tamen debebat T AL 1 Acorio, nasum abscisium restitu rit virgini, sic ut vix appareret, factitium esse nasum ι uti saepius se cum admiratione sumi Da vidit se restatur Hildanus. Sed haec certe minus obvia sunt: & ubi pars quaedam substantiae in vulnere abi
296쪽
3. 189. DE VULNERE IN GENERE. 1',
a est , vicina vasa elongata retexunt illud , quod perditum erat, mirabili naturae humanae artificio. V t autem hoc fiat , bina requiruntur. i. Inevitabili vitae Sc sanitatis effectu quotidie de corpore pereunt quaedam, quae
per alimenta , in nostram conversa naturam vi vasorum Sc viscerum , restituuntur.
Est ergo in corpore fano potestas talis , qua valet reficere ex ingestis tot ex talia , quot & qualia perierant de corpore. Sed totum hoc opus absolvitur vitali motu humorum bonorum per vasa liquidis proportionalia & sana. Requiritur ergo , ut invasis sint illae conditiones , quibus possint recipere, deferre , & referre iterum talia liquida , qualia in sanitate per haec vasa fluebant. Unde si. nimia compressione , va exsiccantibus fortioribus , vasa archantur nimis , vulneris superficies sicca ev det de inflammabitur , nec vasa transmittere poterunt illa fluida , quae in sanitate per haec vaca movebantur. Si nimis emollientibus tractetur vulnus , laxata vasa cedent liquidis impulsis , dilatabuntur & adm tent alienos humores ; & vasa sic
ultra naturalem capacitatem expansa cum contentis fluidis constituent carnem fui
gosam dictam , quae vulnerum curam retardabit semper. Felix ergo restitutio pe diti in vulnere , quatenus ad vasa , pendet ab eo , ut debita firmitas concilietuss , qua nec nimis resistant, nec nimis facile cedant liquidis impulsis. Cum autem vasa omnia , superficiem vulneris constituentia , elongari debeant, ut restituatur perditum , major parum , quam in naturali statu requiritur , proderit emollitio &laxitas. Iὸeo dixit Hippocrates : la) Siquidem ulos occludere ct implere sit opus , tumefacere iuvat. Et alibi : b ) Quum vero carnem generare voles , finguia σ- ω Iida magis conferunt. Et Galenus c monet, ubi cami producenda studemus , m
xime eaventam ab adstringente medicamento. Dum autem quotidie vulneris superficiem lustrat Chirurgus , potetit videre , an major vel minor emollitio requiratur ad regenerationem perditi. Si enim vulneris superficies sicca appareat, & profunde rubri coloris . Sc parum puris generetur , novit statim vasa in vulneris superficie patula nimis resistere liquidis impulsis , nec illa transmittere. Si vero in omni puncto vulneris aequabilis appareat humiditas , & modicus rubor , si aequabiliter incipit fundus vulneris elevari quotidie, & latera extendi in omni ambitu , vim satis, vasa habere requisitam laxitatem , ut liquidis impulsis cedere dc elongati 'ssint. Si vero vulnus nimia humiditate diffluat , fundusque ejus de latera subito & inaequa liter attollantur , nimis laxata vasa esse concluditur, unde oppositis remediis opus est. Pulchre hoc distinxit Galenus, dὶ de methodo curandorum ut rum agens idicit enim : Carnis autem Vsius sanabilis intemperiem , si squalens re sicca videatur , aqua temperata sapies humectando ere. Scopus tamen hujus humectationis sit, ut , quamprimum rube t ct attollatur panis moles , desinas. Monet tamen paulo post , quod medicamentorum humectandi facultat plenior esse debeat, quam in sana came Praece rum est. Si autem humidior , quam pro naturali habitu , caro fuerit contraria facienda iubet. Haec sunt illa , quae observanda sunt in vulnere , quoad vasa , ut fiat regener tio perditi: Sequenti numero dicetur , quid in fluidis requiratur ad eundem finem. 1. Debet hic recrescere nova substantia per vulnus deperdita ; sefi haec constat
a De Ioela in homiae cap. i 3. Charier. l e De Methodo medendi Lib. III. cap. 4. Tom. VII, pag. 37x. t Charier. Tom X. pag. 6s.lώ De affectio a. cap. ro. Charier. Tom. l dὶ De methodo medendi Lib. IV. cap. i. VII pag. 63r. t Charier. Tom. X. pag. 3I.
297쪽
is. DE VULNERE IN GENERE. L 189. Ism
s solidis sive vasis continentibus , & liquoribus contentis. Debebit ergo adtrit at vulneris locum talis materia, in qua luerent partes requitae ad hancr Roxςyyy μμ 1 4uidum bonum naturale , sanitatis legibu pς V ιδ inrisum ' continet in se haec omnia ; Inde enim quotidie restituuntur in fluidis & fir- 'U' thu, illa duae ianitatis actionibus de corpore pereunt. Alimenta emm non
'l'. ' si id ei eo poti, nostri fabricam mutata fuerint in liquidorum hu-RRI 'μ 'ξ r Αεbosit, natura propria induerint nostram. Requirixur ζ gQ v
tas et ,uiem sicilis in perditi est io. Praetereλ requiri ur.
ili'ud naturale liquidum idonea copia adiit , ut omnia aequabiliter possit re issere vasa ' Et inde iterum in vulneratis , qui per validam h morrhagiam magnam copiam boni liquidi naxuralis amiserunt, curae patet difficultas ; quae augeriit ad huc.ouia cruda ingesta imprimis mutantur in nostram naturam a copia humorum t ' lim ciuibus miscentur , uti demonstratum fuit in commentarIo ad numerum ' . Neque haee adhue sufficiunt, sed requiritur , ut debito motus Impetu i ' -line,lix serantur per vasa. Languente enim hoc motu deficit omnis nutri . tio vel saltem depravatur , uti tu debitibus corporibus apparet. Dum nimia vel citate humores per vasa feruntur , destruitur corpus, non reficitur ; utrin nimio I bore exercitatis animalibus patet, & in illis morbis , In quibus nimia circulationis
' Hoe in esum est , quod ars facere potest: nempe ut vasa talia sint, qualia ii Distate fuerunt; & per haec bona liquida debito ferantur impetu : reliquum sibiloli susticiens natara perficiet, uti dictum fuit S. I 38. N'. 9.ε too T T IS enim si 8yὶ fiet canalium vulneratorum , retros t actorum obturatorum , compressorum , fere eXluccorum. Is 3 ὶ , impletio, humectatio , extensio, elongatio , implicario ca m vicinis , applicatio ad alii , qu V. ex reticu γus Plexiabus propinqua , & ope boni liquidi conglutinatio.
Demonstratum fuit in commentario ad y. 1sq. arterias disci Ss, e iam saris noῶtabiles sensim contrahi & obturari; hincque , nisi maximae fuerint haemorrh eiam sponte sisti. Patet ergo evidenter , minora vascula discissa ab usdem catas Ludi & sie impediri humorum effluxum : unde vi vitae , a tergo urgente In O structa haec dissectorum vasculorum oscula, nascitur inuammatio & febricula per ouam maiori impetu pulsi humores in fines vasorum constri stos, illos protrudunt, eloneant.& aperiunt , vel fines vasorum exsuccos omnino & mortuos suppuratione beniena a vivis partibus separant. Sed cutis tenaci vinculo non amplius coercitaliae vascula ab impetu liquidi per haec moti extenduntur & elongamur sensim ,& apertis sem osculis sua demittunt in vulneris cavum liquida , unde tota puri iam vulneris superficies humida apparet, & minimis quasi papillis sensim magis & m eis elevatis hirta , quae nil aliud sunt nisi pulposae vasculorum protuberantium e tremitates : dumque hoc fit in omni vulneris ambitu aequabiliter , sibi mutuo occurrunt excrescentium vasculorum oscula , applicantur & coalescunt; sicque renalc
298쪽
3. tuo. ryL DE VULNERE IN GENERE. is i
tur perdita in vulnere substantia. Si, puro jam vulnere, mucosa illa renasceivium vasculorum congeries detergitur quotidie a Chirurgo , destruitur illud , quod per ditum restituere debebat ; unde retariuatur cura , & degenerat in ulceris sordidi ii turam vulneris superficies. Totum ergo , quod ars facit, ut in vulnere fiat regeneratio perditae substantiae, consistit in eo , ut vaca & liquida per haec mota habeant illas dotes , quas optima sanitas requirit; & impetus fluidi, per vasa moti, nec nimius sit, nec langueat. Reliquum totum natura corporis humani perficit, uti di
Conglutinatio autem illa videtur fieri per substantiae appostionem , non vero interpolitione succi cujusdam ferruminantis , qui glutinis instar uniret separata vasculorum extrema. Videmus enim vasa , cutis & epide idis tesumento libera, s contigua fiant, concrescere ilico. Sic palpebrarum limbi excoriati unicae noctis spatio concreverunt ita inter se , ut lanceola dividi debuerint. Imo digiti, pulv xis pyrii ambustione ablata epidermide , contigui relicti concreverunt inter se quam firmissime. Tantus est vasorum extremorum & patulorum nixus , ut cum similibus concret cant , ubi contigua facta fuerunt.
f. 39i. T , dum haec fiso. ab omni puncto fundi praecI- ', pue , & laterum , aequa vi simul fiunt impletur ab
omni parte ad centrum cavitas vulneris materie solida & liquida, amissis simili.
Si iam omnia vasculorum extrema in lando & lateribus vulne is aperta fuerint sequabiliter , motus humorum per vasa aget aequali vi in omnia : hinc , si in uno loco non fuerit major resistentia quam in alio , in omni puncto fiet aequabilis elongatio vasculorum. Si autem in quodam loco major laxitas fuerit, quam in vicinia , magis ibi distendentur de elongabuntur vasa ; scque nascetur ibi fungosia
excrescentia , quae vicina vasa comprimendo aequabilem impediet vulneris cons lidationem. Dum autem sic ab omni ambitu cavi vulneris protracta vasa sibi invicem occurrunt , & uniuntur , renascitur structura vasorum , quae perditam comporis substantiam redintegrat. An autem sic renata compages eadem sit omnino ,
ac ante vulnus fuerat, quis dixerit simillimam saltem eme omnia phaenomena docent, de crassissima sanguinea vasa aeque ac tenuissima perspirantia sic renasci .
experimenta docent. Si enim mucosam illam vasorum renasceivium in cavo vulnere congeriem linteo rudius tangas , sanguis ruber exit; si leviter tantum attingas , tenuius exit liquidum ; si laminam metallicam politissimam , vel speculum
apponas, orietur in superficie polita talis corporis macula humida , brevi ev nelcens sine ullis sordibus relictis; manifesto indicio , patere in hac congerie etiam , vasa talia , quae subtilissimum exhalans fluidum continent & emittunt. Unde probabiliter concluditur, cum S: vasa sensuinea , & minima exhalantia adsint, partia ter hie inveniri intermedias vasorum decrescentium series. Tamen haec regeneratio deperditae substantiae in corpore humano habet suos lumites. Digiti enim vel ultimum articulum abscissim nemo renatum vidit unquam. Vasa quidem in superficie vulneris concreta cicatricem faciunt, seiu tota vita pars truncata manet. Hinc videtur restitui posse perdita corporis substantia, quando ab omni ambitu vulneris centrum versus elongata vasa concurrere & uniri poliunt ,
299쪽
isi DE VULNERE IN GENERE.' s. rq I. 92.
ubi autem simplici elongatione vasorum , quae in mancata parte supersunt, deberent restitui tot partes organicae abscissae, deficit natura , & bona cicatrice partem truncatam firmat. Quod tamen hominibus negatum est , illud aliis animalibus concellum esse merito mirantur Philosophi. Gammaris majoribus , & cancris marinis fractos de separatos integre a reliquo corpore pedes renasci testabantur illi , qui maris littora habitant : ridebant haec tanquam fabulas & rudis plebeculae commenta Eruditi : rem tamen verissimam elle detexit Perspicacissimus REA UMUR , cui tam pulchra debemus in animalium historia. Absciderat magnus ille vir Gammaro alterum ex magnis illis forcipibus, quibus praedam suam prehendere & tanta vi tenere potest ; viaitque post unum alterumve dieiD , subrubram membranulam vulnus saetiim tegere : paucis diebus postea incipit plana hujus membranulae superficies convexa neri ; deinde medium illius membranae quasi centrum elevatur in conicam protuberantiam ; quae saepe post d
cena dies jam tres lineas Geometricas aequat longitudine. Membranulae elevatae color ruber in album mutatur , quodque in extremo ejus rubrum erat, secedit. . Sub hac membranula tunc latet renascentis partis jam observabile rasimentum. Post quatuor vel quinque septimanas membranula saec coercens rumpitur , rena ta pars nuda apparet, sed mollis adhuc , paucis tamen diebus postea osseum tegmen habet, aeque durum , ac habuerat pars abscilla. Nee disteri renatum hoc membrum a. deIerdito , nisi magnitudine sol a , quam tamen sensim acquirere via detur : & renaicitur perfecte tantum , quantum abicillum fuerat, uti repetitis Ex perimentis in hoc animali patuit, dum forcipes , pedes, cornua in hoc animali in varia distantia a trunco corporis abscissa fuerunt aὶ. Dum pars sic renata abscindebatur denuo , tamen iterum recrescebat nova prioribus ablatis similis: nec hactenus constitit per Experimenta , an haec vis nova
membra producendi in hoc animali exhauriri possit. Sic videmus , in rebus Physicis singulares observationes docere plurima I generales conclusiones autem, ex paucis observatis cognitis deductas, fallere saepissime.
S. 39r. RGO huc i 89 in requiritur I. victus debitus, ut chylus, serum sanguinis,hmateria nutrititia blanda, glutinosa nec facile putrescens sit, sed facilis digestionis , & assimilationis. Decocta farinosa cruda fermentata , Emulsiones , lac , Jura , fructus maturi cocii , olera lenis lima , primaria sunt tape , at pauca copia simul , exhibita , repletionem , famem , sitim ,
cavendo. Omne , quod regenerabitur de perdita substantia corporis, debebit restitui per liquida a1 vulnus allata. Sed liquida nostra , quae per vasa fluunt, sunt vel cruda ex ingestis nondum penitus mutatis in nostram naturam , vel talia, quae , vi V sorum & viscerum , deposita aliena indole , omnes dotes nostrorum liquidorum aliam serunt. Ex ingestis jam alimentis per viscera chylopoletica fustus csylus permultas horas una cum languine per vasa defertur, uti constitit Lo Neri experi-
300쪽
s. 191 DE VULNERE IN GENERE is,
mentis f. 8 o. citatis : hinc crudum illud chylosum , una cum reliquis humoribus, ad locum vulneratum etiam deferetur ; dc quidem magis , quam ad reliquas Iartes , quia minor resistentia est in loco vulneris : unde observatum fuit inatis vulneribus , totam fere materiem nutriritiam exire , dc hinc corpus quo ridiano pabulo defraudaturn lento marasmo perire. Nisii ergo bono victus regimine caveatur , ut chylus, ex ingestis alimentis natus, blandam habeat inlo-lem , vulnus ab acriori chylo irritabitur quotidie, de dissiculter sanabitur. Agitur
enim hic de vulneribus alicujus momenti; levia enim vulnera tantam cautelam non requirunt. Sed praeterea in vulneris cavum patulis vasorum orificiis multum
liquidi emunditur , quod tenuiori parte resorpta vel dissiata in bonum pus convertitur : si ergo chylus cum sanguine huc allatus constet talibus , quae in putridam degenerationem inclinant nimis ex sua indole , emusi humores stasnatione de mora in loco calido degenerabunt in putridum ichorosum ; non mutabuntur in bonum
pus : Ergo dc talia vitanda sunt. Cum autem vulneratis quies necessaria sit, motus vero muscularis de corporis exercitia plurimum conducant ad assimilationem
crudi infesti in naturam nostram , vide M. 18. N'. 1. & g. I. N'. 3. o pater, non pol exhiberi cibos , qui dissiculter diπruntstr ; sed requiri tales , qui facile digeri dc assimilari pollunt. Aliter cruda p.rima, cocta pauca ad vulnus deseruntur : sed a coctis solis, de in naturam nostram conversis, perditi regeneratio in vulnere potest obtineri.
Recensentur jam hic quae blanda indole & facili assimilat. hute seopo
imprimis inserviunt. A hordeum , Fagopyrum , oryZa dcc. cum aqua vel carnium jusculis decocta hiandum tale dc facile subigendum nutrimentum dant , nec interim putrescunt. Ex horum farinis etiam leni fermentatione optima edulia sunt , sic enim farinosus lentor tollitur. Panis hinc optime fermentatus , imprimis biscoctus ; juscula carnium non nimis meraca, dc omni pinguedine orbata , tam pulchre prosunt. Emulsiones ex farinosis seminibus mollinimis cum aqua terendo factae jam fere chyli naturam habent. Lac aequali copia aquae dilutum hyemali tempore , aestate vero plus aquae misceri poterit pro potu communi : idem lac cuin farinosis leviter coctum blandum cibum exhibet. Fruinis horaei matuti gratissimo sapore dc blando refrigerio multum prosunt: leviter coquuntur, ut omnis absit statu lentia. Olera omnia mollissima , ut sunt Lactucae, Endivia , Spinachia , Si fari, Scorzonerae , Dauci, Tragopogoni, Pastinacae radices , justulis incocta, optima
Omnia tamen haec , quantumvis salubria fuerint, poterunt nocere quantitate ;si nimia copia simul ingerantur. Gravabitur enim inde corpus vulnerati quiescentis, multum crudi chyli sanguini miscebitur, mutabitur vulneris conditio. Si autem sic dividatur nutrimenti assumendi copia , ut omni biliorio aliquid sumatur , illud facillime assimilabitur: dc hiunores , qui vulnus alluunt, habebunt semper fere ea
dem proprietates. Dum autem bis de die tantum majorem copiam alimenti sumunt crudo chylo copioso onustus sanguis ad vulnus defertur uno tempore ; altero vero
sanguis, chylo iam subacto , aliam habebit indolem , unde alterna hac vicissitudine turbabitur vulneris conditio. Sed fames aeque vitanda ac nimia impletio ; designat enim novo tunc pabulo corpus indigere : dc omnes humores, nisi novo bIan do chylo demulceantur , fient acriores de subputridi. Diuturnam enim inediam passorum urina acris putridula, dc halitus cadaverosus , hanc degenerationem hu-