장음표시 사용
311쪽
tum , dum vulneris labia utrinque retrahuntur e tensio fibrarum nervearum , a truncis majoribus discissis retrotractis, & laterales nervos minores trahentibus, vel&, semidiscissis vel punctis nervis tensis , distractio fibrillarum adhuc integratum et inflammatorius tumor fundi & labiorum vulneris : humores estusi in cavum vulnGris acres facti, hinc irritantes crudas has partes. Anodyna ergo erunt omnia illa , quae diluendo , laxando , humectando , acrimoniam natam emendando vel obtundendo , denique tumores distendentes resolvendo, tollunt doloris causam, vel partem assectam sic mutant, ut a doloris causa non afficiatur ita, ut in mente micatur ingrata illa perceptio , quae dolor vocatur. Haec omnia in Materia Medica rediguntur ad proprios titulos. .
VICTU 1 u Mino. Omnia semina fatinosa tusa possunt valida pressione oleum sudare satis copiosum : Eadem haec trita cum aqua dant Emulsiones sic dictas , in quibus blanda olei indoles manet sine rancidae corruptelae metu. Ex his ergo , vel horum farinosorum decoctis cum aqua , lacte, jusculis, habetur victus humidus, in quo aqua praedominatur , sed sic adhaerens farinoso horum lentori, ut non facile dilabatur de corpore, sed diu maneat. Talis victus diu continuatus pertinacissimos etiam dolores lenit, laxatis solidis , & blandissima facta omnium h
NARCOTICIS. Si jam praecedentibus auxiliis non cedat, nec remittat dolor, vel adeo tavus sit , ut non polliet ferri sine magno damno , donec doloris causa tolli possit, tunc dantur in arte talia remedia, quae, non sublata doloris causa , tollunt ejus in mente conscientiam. Summa enim causa doloris potest elle
in eo ore sine ullo doloris sensu , uti patet in Apoplecticis , qui ne quidem vivi ignis applicati vim sentiunt. Plurima quidem habentur , in quibus haec vis obtinet , ut Hyolciamus , Solanum , Datura &c., quorum tamen omnium suspectius usus est, imprimis si interne sumantur, quia mentis actiones adeo mirifice tu
bant. Tutior longe, & innumeris Experimentis probatus Papaveris usus. Europaei Papaveris minor efficacia majorem dolim postulat: Asiatici Papaveris succus, Opii nomine in officinis adeo notus , si prudenter & debita quantitate usurpatur, pulcherrime dolorem sopit ; rediturum tamen, si causa , loris maneat, post aliquot horas , ubi vis remedii cessat. Frigida intemperie nocere papaveris succum volute Galenus ta), EM post illum plurimi alii : hinc vel trepide usurpaverunt, calidissimis admistis metuendum illud frigus corrigere tentantes , vel damnaverunt omnino tanquam deleterium pharmacum. Qui calidum amarorem opii semel gustavit, facile credet , male frigidam opto noxam adscribi. Adhaesit tamen optimo remedio diu hujus infamiae nota, sic ut plurimi Medici abhorruerint ab ejus usu: unde Paracelsus non exiguam partem suae celebritatis opto debuit, dum Laudatio suo tam mira faciebat in mor Corum curationibus. In Asia quotidiano usu opium & magna quidem copia sumunt impune ; imprimis illi, quibus Religio vini usum vetat. Imo illi , qui maxime damnabant opium , utebantur sine ullo metu magnis illis com- ,
positionibus officinalibus , Theriaca , Mithridatio , Philonio &c. in quibus magna copia opii alest. Alii turpis lucri causa aliis temam remediis clam dasant opium , quod publice damnabant, ut viderentur aliis arcanis perficere, quod soli debeba-xur opto. Verum quidem est, quod plerique Medici fuerint in illa opinione , ac sil a Method. medendi Liu. XII. cap 8. Charier. Tom. X. pag. 1so. Et alibi pIurimis locis.
312쪽
vis melicata Mithridatii, Theriacae, & similium non penderet a conspirantibus vi tibus omnium ingredientium , sed ex unione tot diversorum nasceretur novum ruoddam de penitus lingulare remedium , cujus vis medicata non foret adscribet a collectis ingredientium viribus , sed ex omnium unione nova prorsus 3c essica eissima exsurgeret; unde laudabant antiquam Theriacam , & praeferebant recens paratae. Licet prima fronte speciosum videatur hoc ratiocinium, rem tamen confideranti apparebit facile, magnis his compositionibus vim calidam atomat caminesse , piaecipuam tamen virtutem pendere ab oplo. Mithridatium enim Damota
eratis , reliquis antiquius, ex tot diversis componebatur, ut Plinius dixerit μὶ εἶ κε,
Deorum persdram sam monstrante et hominum enim subtriιtas tanta esse non poturi r ostentatio arris re portent a scientia venditatio est. Andromachus autem , qui Neronis tempore vixit, de inter ejus Medicos primus erat, Mithridath Damocratis, paucis denuis, omnia ingredientia retinuit , quaedam addidit , inaprinais viperarum carianes , sicqtie novum fecit antidotum, suam Theriacam dixit a viperatum carnibus additis. Libellum Graecis carminibus scriptum Neroni dicavit, in quo theriacae suae recensebat descriptionem, quam & γαλοῦ i, id est , tranquillam vocavit. Nec murum certe, callidus enim Andromachus triplum opii suae Theriacae addidit, unde incepit oblolescere Mithridatii Damocratis celebritas ; sola Theriaca extollebatut innumeris laudibus , dc per tot saecula tanti nominis famam retinuit ι evidenti a gumento , opii usum fuisse quotidianum Sc salutarem etiam illis temporibus, quibus damnabatur ab omnibus fere Medicis. Omnia haec ex papaveris floribus , foliis, succo , parata remedia, quae in ossicia cinis prostant, poliant sic adhiberi , ut vel levissime tensuum acumen obtun ant. vel aucta dosi somnum in1ucant fatis profundum ι imo imprudenti usu lethalem po Issent facere apoplex iam. Sic saepe aceidit, minori doli haec data dolorem quidem compescere, nullo inducto tamen somno , sed pacatissima menti 5e corpori irascitur quies, quam ne verbis quidem describere se pol se mirantur gratum hoc solamen experti. Non omnibus tamen hominibus eosdem effectus facit hoe rem dium , ealem quamvis exhibitum copia: dum ergo Medicus ignorat peculiarem agri circa usum hujus remedii idiosyncrasiam , praestat aliquot grana opii idoneo diluere vehiculo, de cochleatim dare , v. g. omni quadrante horae donec perci piatur doloris levamen. Verum tamen eadem quantitas opii majorem effectum
praestat simul & semel exhibita , quam si detur divisis dolibus. Qui saepius sums
runt , nisi augeatur sensim hujus remedii copia, non amplius inde levantur r sine noxa tamen , sensim aucta doli, ingentem opii copiam quotidie sumpsisse homines plurimis, illisque certissimis , observatis constat. In materia medica iam habentur variae formulae , quibus haec remedia pro re nata exhiberi possunt sic , ut majorem minoremve effectum pro lubitu praestent. Hoc incommodi habent semper , quod alvum adstringant; sea lene clysma facile tollet hoc malum. Sed Sc si nulla remedia externe loco dolenti applicata levamen summum faciunt runde cataplasmata & fomenta ex emollientissimis herbis parata, additis simul hys scyami , papaveris hortensis dcc. foliis, tanti usus sunt.
313쪽
ι,ου DE VULNERE IN GENERE. 6.1os. Lo s. 1o3. A N IMUS sit hilaris. Venus vitanda, quies commenis XL danda est.
Valles animi assectus omnes, eum miris adeo modis corpus mutare , & in omnibus suis funistionibus turbare possint, nocebunt semper vulneratis : sed pacata illa mentis serenitas, qua nullius mali conscia nihil adversi metuit, de omnia pro pera sperat, hic imprimis convenit. Profusum gaudium aeque noceret, ac alii m iiii animi.affectus. Sanctorius, & alii, qui de statica medicina scripserunt , o :rvarunt hilaritatem corpus quam maxime perspirabile reddere , de leve ad sensum. Sed hoc designat liberrimam per omnia vasa circulationem , & expediti
mam exercitationem omnium functionum , id est, optimam sanitatem. VENUS vix ANDA. Nihil enim magis movet totum systema nervosum . quam Veneris usus : his communi omnium Medicorum consensu vulneribus iam di ius habitus fuit; & tristes casus docuerunt funestum eventum : Tale exemplum s. 1 1. N'. a. habetur, ubi seminis emissio siue coitu pessima symptomata, de mortem ipsam produxit. Hinc in victu vulneratorum vitanda omnia, quae tentiginem
Veneream irritare possu ut, ut ostrea, cancri, Sammati &c. Quietem autem vulneratis necessariam esse , t ponte patet et motu enim tenerr ma illa vascula , quae informis muci specie in vulnere recrescunt. dei ruentur.
Binae requirebantur conditiones, vide 3. 18'. in ut fieret regeneratio perditi in vulnere : nempe, ut liquidum sanum debita copia dc apto impetu deseratur ad vulnus; deinde ut vascula excipientia humores allatos habeant illas dotes, quae requiruntur, ut excipere dc transmittere possint talia liquida, quae secundum fanitatis leges per haec vascula fluere debeant. Hactenus a j. 191. huc ulque imprimis actum fuit de illis, quae in victu de remediorum usu observari debent, ut bona fiat humorum indoles, qui ad vulnus deferentur. Sequitur nunc . ut agatur de canalium transmittentium in vulnere dispolitione tali, quae requiritur, ut fiat perditae substamiae restitutio, & separatorum uvio.
g. xo . π TT canales in debita condit Ione 89 maneant, nec liquida in vulnera corrumpantur , sicque laedant actionem I 89. I9o. lyr. y descriptam, aer arcendus, vulnus totum fovendum balsamicis vulnerariis lenibus , implendum carptis, adaequabilem pressionem, nervisque amicis medicamentis.
Post vulnus insictum , discissorum canalium extrema retrotrahuntur, angustantur, & resistunt liquidis per illos pulsis; incipit tune inflammatio nasci in labiis defundo vulneris, εc post hanc puris sequitur confectio : dumque hoc fit, ex fundo
cavi vulneris sursum, de ab omni ambitu centrum versias, protruduntur sensim vasculorum hiantium extrema . quae tenerum mucum referunt, & ex hac materia
sc renata fit regeneratio perditi in vulnere vide , i 18. in Patet ergo, requiri ad hanc rem , ut canales illi pulposi debitam retineant mollitiem, & numores effusi Per patula vasorum oscula in cavum vulneris blandam retineant indolem ; si enim spontanea degeneratione acrimoniam acquirant, destruetur illul pulposiura renas
314쪽
cens. Utrique autem scopo fatisfit, si aer arceatur. Constat enim certissimis observatis, animalium partes diutissime servari posse incorruptas, si omnis aeri accessus prohibeatur ; cum e contra paucis saepe diebus putrescant, si aperto acri exponantur. Carnes caprinae & gallinaceae ali alae, in particulas disiectae, butyro liquefacto immersae , in dolio exactae clauso conservatae fuerunt ultra sex mense; in navi ex Indi is reduce , intensissimo quamvis sub aeris calore, sic ut pristinam laporis gratiam perfectissime retinuerint a). Praeterea aer libere ad vulnus allabens tenerrima illa vasculorum renascentium extrema exsiccando destrilite unde ab his mortuis sordes in Vulnere antea Iuro nascuntur, quae iterum separari debent, antequam consoliudatio fieri possit. Ob hanc causam crediderunt multi, aliquid venenati in aere haerere , cum Viderent tantas mutationes vulnerum a libera aeris admissione. Ideo etiam raras vulnerum deligationes adeo commendaverunt peritissimi Chirurgi. Debet ergo tegi superficies tota vulneris sie, ut ab aere defendatur. Hoc omniunt
ptime fit per Balsama, vulneraria dicta; & imprimis per Balsama nativa, qu/ς omnia spissa unctuositate haerent, blandum aroma in se habent, de simul acidum ,
quod putredini omni resistit, sic tamen obvolutum pingui, ut non noceat sua acrimonia. Chemica enim Analysis ex omnibus balsamis nativis acidum liquorem , dc fragrans tenue aromaticum oleum educit, in fundo manente tenaci resinosa Parte. Dum haec modica copia, leviter calefacta, ut aequabilius diffluant, vulneris superficiei applicantur, tegunt tenerrima haec vascula, aerem pinguedine sua arcent, omnemque exsiccationem impediunt, Sc simul humores esitos a putredine praeservant. Ex his liquet, parcam tantum Balsamorum copiam ad hos usus requiri, & male agere illos, qui magna copia horum vulnera infarciunt: sunt enim corpora heterogeia in vulnere, quae concretionem partium interpositione tuae molis impediunt. In materia medica jam ad hunc numerum plura recensentur nativa balsama de artificialia , quae omnia fere simili modo agunt & prolatat. His factis cogitandum est, quod cutis aequabile tegumentum absit in vulnere; hinc vascula illa pulposa recrescentia, molli Dalsamo tecta & humido calore sota , facile cedent liquidis distendentibus augebuntur omni dimensione,& dilatata admittent alienos humores; hinc tota vulneris superficies degenerabit in flocculentam se stantiam, quam carnem fungosam vocant Chirurgi. Hoc impedietur, si tam mod rata pressio vulneri incumbat, ut cutis antea coercentis defectus suppleatiir: quod
fiet, si linteis earptis mollissimis siccissimisque, levitet inunctis leni balsamo illa
parte , qua vulneris superficiem tangunt, vulneris cavum impleatur: deinde Empla iatro vel fascia circumducta se firmentur haec. ut lenissima pressione nimiam vase lorum dilatationem coerceant tantum, cavendo interim , ne nimis premendo deia truantur tenerrima haec vascula, vel suffocetur vitalis liquidi motus per has partes. Simul blanda tali compressione cavebitur . ne membrana pinguedinosa , undique in vicinia cutis tegmine coercita , assurgat in vulnus , & ibi degeneret satis ciἰQ.
315쪽
g. aos. UIBUS io ) in vulnere retinendis Emplastra proc
sunt. vix aliud huic scopo praestantia, .quam tenacitatem, non trudentem. Non facile hoc credunt Chirurgi, qui felices vulnerum curationes plerumque suis solent adscribere Emplastris, & singuli fere hic sua jactant arcana. Si tamen enarratae praecendentibus patagraphis conditiones vulneri adfuerint, sanatur , qualecunisque demum imponatur Emplastrum ; modo nihil continuerit in se, quod nocere possit, inceptum naturae opus turbando, vel conditiones requisitas ad regenerati ne vi perditi in vulnere tollendo, nimio stimulo v. g. vel alia quacumque ratione. Quo1 autem haec res sic se habeat, patet inde, quod licet unusquisque fere sibi soli cognitum , & reliquis omnibus praeponendum, Emplastrum adhibeat, tamen omnes aeque feliciter curent, si reliqua auxilia eodem modo vulneri adhibita fuerint. Verum quidem est, quoὸ Emplastra cuti externae applicata, praeter tenacitatem requisitam , possint continere talia ingredientia, quae calore corporis , cui applica tur, mota & actuoia reddita se insinuent vasis bibulis, sicque non solum agant in partem illam , cui applicantur, sed etiam totum corpus efficacissime mutare possint; uti v. g. Emplastra vesicatoria, Mercurialia dc suntlia plurima: sed de hae te hienon agitur: requiritur enim tantum in hoc casu, ut vulneri applicata retineantur in loco , unde lola tenacitas hic sufficit ad hunc scopum. Hinc plumbata illa Em plastra, quae ex plumbo vel ejus calcibus variis in oleo coctis ad requi suam tenaci tatem fiunt, tanti sunt usus , dum facillime seruntur etiam ab illis, quibus a pii sui fere quocumque applicato cutis inflammatur. Talia sunt Emplastrum de Minio
Diapalma , Diapompilolygos, de Cerussa, Defensivum rubrum Vigonis, & plurima similia , quae eundem praestant estectum in hoc casu.
g. io 6. π I UID A ad vulnus allata, in vulnus effusa , fibrae
semimortuar canales obstructi, tumefactique, creant in vulnere pus, ichorem, sordes, carnes spongiosas.
Singulis vulneris deligationibus accurate vulnus lustrandum est, ut videatur, an aliquid occurrat mutati in tota superficie, quod perditae substantiae regenerationem,& vulneris consolidationem, impedire pollet. Si enim omnia rubra, nitida, & h mida aequabiliter fuerint, novimus vasa & humores habere debitas conditiones, ut fiat sanario: si vero siccum apparuerit, vel sordidum vulnus, eerto scimus, non posse consolidari illud, nisi prius iterum sordes illae ablatae snt, & vasa aequabiliter humores transmittant in omni puncto superficiei vulneris. Haec autem impedimentanaicuntur, vel ab humidis estutis, degenerantibus in alienam indolem; vel a v sis obtructis dc tumefactis, vel ab utrisque simul. Plurimae enim partes pollunt in vulnere esse pro parte discillae, sanis quidem partibus cohaerentes adhuc, omni tamen vitali influxu orbae; unde emoriuntur, & separati debent; & quamdiu ibi adhuc haerent, heterogenei cocporis instar, impediunt consolidationem. Postquam autem vasorum orificia in vulneris superficie incipiunt effundere humores, illi collecti stagnando calore loci, tenuissimaeque partis dimatione, mutantur in unctu
sum blanaxim liquidum , pus dictum, quod semper bonum est; uti dictum L r 18. Dissiligod by Corale
316쪽
3.166.1o . DE VULNERE IN GENERE. , , ,
Nq. r. nimis tamen diu relictum in vulnere nocere polset; tunc enim corrumpitur& acre fit. Si vero vulneris superficies madeat tenui ichore non bono pure, num- quain fiet bona consMidatio, quamdiu hoc adest. Hoc autem intelligitur, si talistentiis sanies in vulnere appareat, postquam per duodecim vel plures horas idoneo apparatu tectum mansit vulnus : nam si omni pure ablato post noram unam aut alteram denudetur vulnus, non aderit pus, sta longe tenuius liquidum, quod ta- meta ibi relictum in pus murabitur. Sedichoris nomine hic intelligitur tenue liqui dum , plerumque fimul acrioris indolis quod mora in vulnere nunquam tamen in bonum pus convertitur, sed semper acrius fit. Talis autem ichor uel fit a liquidis est usis, non mutandis in bonum pus ; vel fit etiam ab optimo pure nimis diu in vulnere relicto a tunc enim iterum attenuatur & acre fit. Dum enim pars corporis suppurata, & undique emollita, debito tempore lanceola pertunditur, bonum dc crassum pus exit: si vero talis locus nimis diu clausus maneat, contentum pus a tenuatur iterum , 8c tunc apertura facta loco boni puris tenuis emitet sanies. 'Sordes autem nascuntur in vulnere vel a semidiscissis Partibus vel a mortuis de nondum a vivis Partibus sep)ratis, vel a vasis dilatatis & liquido immeabili disten iis ; tuncque vulneris superficies non apparet pura & rubra, sed alba fere instat Iardi - de nisi harum soratum fiat separatio a vivis partibus suppositis, in colorem flavum, imo fuscum mutantur , de eo peiorem degenerationem notant, quo color ab albedine in fuscum magis declinat. Carnes autem spongiolae tunc imprimis nascuntur, quando superficies vulneris non comprimitur aequali vi, ac cutis integra premit Vicinas partes : unde panniculus adiposus assurgens tumet, & cito degenerat fit fungosam dictam carnem , uti dictum fuit F. 11 S. Nq. s. omnium maxime si per labrim natam impetus & velocitas circulationis augetur: tunc enim dilatata vasa cito assugunt, si debita compressio non impediverit. Videmus autem ubique fere in toto corpore, ubi aequabilis pressio coercens ablua est, partes in locum minus resistentem assurgere. Sic in vulneribus capitis, vel post trepanum applicatum, calvariae tegmine ablato, si simul dura mater discissa suerit ,' cerebri substantia in mirabiles fungos excrescit. Discissis per vulnus abdominis tegumentis, integro tamen manente peritonaeo, nisi firmetur ligatura idonea locus, paulo post contenta abdominis pressa in locum minus resil tentem, dilatato peritonaeo, herniam facient. Carnium ergo fungosarum origo in vulnere est tantum naturalis sequela diminutae aequabilis pressionis. Sed omnia hare in vulnere, quamdiu adsunt, impedient consolidationem : heterogenea enim sunt; hinc auferenda: quomodo hoc fieri debeat, docebit sequens Paragraphus.f. ro 7. aos digerente, abstergente, corrodente, ex sic cante auxilio tolli solent, saepe & comprimendo.
Quando vident periti Chirurgi, vulneris superficiem sic degenerare, ut non ubi que humida & rara sit, sed sordes albae, flavae , vel fusae appareant; noverunt, optima etiam balsama non sufficere. Natura quidem sola per bonam suppurationem nititur separare haec corrupta, sed vasa viva supposita, sordibus his incumbentibu 1& adhaerentibus impedita, non valent haec removere tam facile; unde haec jam semimortua diutius haerentia corrumpuntur, de in pejorem indolem degenerant.
317쪽
1. . DE VULNERE IN GENERE: 3.1o .
Applicant tunc talia remedia, quae emolliunt quidem haec sordida, sed simul sa-Ponacea vi solvunt, ω leni stimulo irritant vivas partes luppolitas, ut fiat facilior
separatio harum sordium a vasis vitalibus, quibus adhaerent. Haec vocantur D i GER l. N T I A termino chirurgico a ventriculi digestione desumto. Sumunt v. g. ba sanaum quodcumqne nativum ut terebinthinam , & cum vitello ovi terunt, ut ole
l. balsami tenacitas frangatur sic. ut in aqua dilui posset; addunt deinde mellis
aliquam copiam, quod 1aponacea sua vi plurima concreta dividit & solvit. Tale medicamentum plumaceolis exceptum vulneris superficiei sordidae applicant: emolutitae siclordes, & vi seponacea solutae, pure bono facto separantur a. partibus sanis , & redditur purum vulnus. Pulcherrime talium remediorum ulum, ubi imp ra vulnera sunt, indicavit Hippocrates, dicens e Pinguia inflammatis non cons runt , neque fordidis, neque putrescentibus. Verum ad infit ammata pro ni frigida , ad Lordida vero s putrescentia , acria , ct qua morsem quemdam excitando purgant M . Et alio in loco docet, humores bonos per vasa ad vulnus delatos averrere his remediis emollitas & facilius separandas sordes: siquidem ulcus occludere vel implere
opus sit, tumefacere iuvat cre. Cibis enim recreata caro illam, qua a medrcamento com
Eutruis , Propellis, ct una cum natura debellat b λAB ERGENTE. Haec remedia parum acriora sunt digestivis dictis. Si erso praecedentibus addantur aloe, myrrha, taponis Veneti paululum: habetur mecu- .camentum abstergens, quod a digerente tantum gradu paulo majoris stimuli di
CORRODENTE. Illa jam prioribus longe acriora sunt, Sc partes, quas tangunt, emori faciunt; hinc crustam vulneris superficiei, cui applicantur , inducunt: sub qua vasa vitalia suo motu & allatis liquidis sensim illud mortuum separant & expellunt. Haec autem omnia faciunt quidem , ut omni vitali influxu priventur so des illae adhaerentes vasis uiuis , sed nunquam per haec sola separatio mortui obtineri poterit, quod sola natura per suppurationem bonam perficit. Hunc autem usum habent, quod vasa obstructa & dilatata, in vulnere sordes facientia, quae lenioribus abstergentibus pertinacius resistunt, uno momento , & ipso quasi attactu, faciant omni vitali influxu humorum privari: hinc gangraenosam quasi crustam superficiei vulneris obducunt, cui deinde applicantur mollissima digestiva, ut escharae illae
per corrodentia factae, horum applicatione emollitae, vasorum vivorum subjacei tium actione separentur a vivis partibus , quibus cohaerent . sicque vulneris sum ficies reddatur pura. Unde apparet, prudentem horum usum requiri, nec saepe tepetitum, nisi deciduis jam cicharis vulnus adhuc impurum appareat: Male e go agere illos , qui credunt, solis corrodentibus depurari posse vulnus, cum tantum sordium augmentum impediant, his in mortuam et charam convelsis, quae postea emolliri, & suppuratione facta separari debet; Imo. nimis repetita applicatione partes vivae purae ii militer assiciuntur ; unde sordes augentur tunc , non mianuuntur. Pulchre hoc notavrc Galenus, narrans, Medicum sordido ulceri rodens medicamentum adhibuisse quo cille, & maxime miratum fuisse, quod sordes augmr8ntur , non vero minuerentur, unde augebant imprudens applicati remedii e ficaciam , sed malo eventu. Quippe quantum ille intendebat medicamenti acria a) De allectionibus eap. Io. Charier. Tom. l b De locis in homine cap. II. ChartM. VII. pag. l Iom. Vis. Pag. 371.
318쪽
3. id 1OR DE VULNERE IN IGENERE.
moniam , tantum caro subjecta colliquabatur, & sordes ausebat a . In Materia Medica recensentur iam haec corroduntia, pro vario acrimoniae gradu in varias classes distincta. Esticacissima imprimis sunt illa , quae ex acido fortissimo , flebae metallicae unito , constant; dc inter illa Lapis infernalis dictus summum usum habet: constat enim concentratissimo nitri spiritu & argento purissimo uniatis : & eum forma solida habeatur hoc corrodens, & in quamvis figuram possit for mari , potest fere omnium tutissime applicari. Reliqua enim vulneri adhibita in to tam ejus superficiem agunt aequaliter ; Lapis autem infernalis singulis punctis p test applicari, & momentaneo attactu escharam facit: unde major vel minor huju, effectus est, prout citius aufertur , vel diutius applicatus manet : & cum saepe non omnes paries superficiei vulneris aeque crassis sint obsessae sordibus , hinc non aequa validam eorrodentis actionem requirant ; omnium pulctherrime hoc moderamen aiahibito Lapide infernali observari poterit. Escharae autem per corrodentia factae dein lenissimis applicatis remediis debent emolliri , ut a vivis partibus subjectis possint cito separari ; & illis deciduis tune apparet, an repetita corrodentis applicatio necessaria sit; an vero lenioribus digestivis, vel abstergentibus, vulnus purum reddi possit. EXSICCANTE. Quando nempe plurimo, & nimis tenui humore, vulanas madet ; tunc illa , quae liquida absorbent, de vascula roborant, imprimis prosunt. Tales sunt terrestres bibuli pulvisculi iii pollinem impalpabilem triti, ne ac
peritate suarum partium crudum vulnus irritent, quales sunt, v. g. ossium combus. torum cineres, mastiche, olibanum , sarcocolla &c. quae simul roborant. SAEPE ET COMPRIMENDO. Imprimis prodest compressio , si sordes a dulatatis vasis in fungolam excret centiam degenerantibus nascantur : licet enim corrodentibus abstuleris spongiosam illam carnem , nisi debita compressione firmaveris has partes , brevi renascetur similis excrescentia ; uti in fungis cerebri toties reii tis docuerunt Observatione . U nde periti Chirurgi tunc saepe solis linteis carptis si cis vulnus replent, & modica ligatura coercent; vel de aliquando crassum plum ceolum, ballamo vulnerario inunctum aversa parte imponunt, sic ut pars sicca pi maceoli vulneris superficiem tangat, pars vero superior battano inuncta aerem a
g. 1o8. π LLA sto adhibenda, donec pus album , blandum, I viscidum, leve , aequale, in odorum, adsit; sub quo se
des absterguntur, contusa & tumida consumuntur, corrupta ab aere separantur, cava implentur, conglutinantur separata. Omnia illa , quae praecedenti paragrapho recensita sunt, possunt compescere nimis facile distendenda vasa, polliunt semimortuas partes una cum parte vivorum v sorum convertere in escharam gangraenosam, sed non valent separare hanc crustam a vivis partibus suppositis ; hoc enim sola natura per suppurationem facit, nec ullus modus alius superest, quo hoc fiat. Sed suppurationis indicium est puris consectio, de quo dictum μ. i 18. n'. I. ubi ergo pus bonum apparet in vulnere . novimus vasa sic disposita esse, ut transinittant debita liquida; S simul haec liquida
s a J Galea. Method. Medead. Lib. III. cap. 6. Charier. Tom. X. pag. 63.
319쪽
DE VULNERE IN GENERE. s. 1o8.1ost
habere illas dotes, quae requiruntur ad sanitatem. De illis quae requiruntur , ut humores ad vulnus allati boni sint, dichiam fuit antea : hoc loco tantum agitur de illis impedimentis , quae in ipso vulnere haerent, & regenerationem perditi, dona que consolidationem , impediunt. Quamdiu enim hae sordes in vulnere haeserint. aeque ac ullum aliud heterogeneum colpus, impedient sanationem. Ubi autem per debita auxilia adhibita in vulnere nascitur bonum pus, tune novimus per hoc si parari posse a vasis vivis omne illud, quod vulneris sanationem impediret. Sed pus 1llud non tantum debet habere omnes conditiones hic recensitas, sed debet in omni vulneris superficie idem dc aequale nasci: accidit enim saepe, ut non omnis superrucies vulneris sordibus obsideatur , sed tantum quaedam ejus pars ; tunc pura loca bonum pus dabunt, reliqua aliud divertis indolis liquidum fundent; ergo pus non erit ubique aequabile sed varium in variis vulneris locis, tuncque haee loca sordida sola requirunt medicamenta para grapho praecedenti enumerata , quae vivis & puris
vulneris partibus non conveniunt.
Sub hoc Eure , quidquid semilacerum vivis cohaeret, dc omnes obstructorum
valculorum fines , una cum materia obstruente , solvuntur dc separantur.& vasa libera tunc humores sine impedimento transmittunt i hinc omnis tumor labiorum vulneris ab impedito libero humorum trajectu ortus disparere incipit; quae contusione , vel aeris admissione , corrupta fuerant, secedunt , tenerrima vascula bono pure tanquam blando & naturali ballamo tecta elongantur , vicinis occurrunt , ε uniuntur , novamque vasorum texturam faciunt ; per quam regeneratur perditum in vulnere , de separata uniuntur.
Totum ergo, quod arte fieri potest , est , ut tollantur illa impedimenta, quae boni puris in vulnere generationem prohibent: reliqua natura sibi semper sufficiens perficit.
I. ro'. t U M ea, quae carnem generare dicuntur, applicanda, quae sunt digerentia leniora.
Haec remedia sareotica dicuntur apud Chirurgos : sed unicum tantum vere sameoticum dicendum est, nempe ipsa natura, sub blando pure renasci faciens perdita: quam rem Galenus tam pulchre expressit dicens in loco antea citato is 8.la'. 9.) quod generandae carnis materies sit sanguis bonus ; opifex vero dc autor natura. Reliqua omnia remedia, quibus carnis generandae vis adscribitur , talarum auserunt impedimenta, de addunt adminicula ; & nulla alia sunt , quam quae pressione debita cocrceant vasa, & sic disponant, uti solent esse in sanitate : quod faciunt acrem arcendo, fovendo partes, de humores effusos sic coercendo, ut debita mora in bonum pus mutari politi t. Putum enim Jam vulnus ab omni acriori applicato laeditur ; destriiuntur enim tenerrima illa vascula , quae incipiunt renasci, novae sic ab his emortuis nascuntur
sordes , quae iterum separari debent: unde sola haec tantum conveniunt remedia , quae s. ho . laudata fuerunt. Bene autem procedere vulneris puri curam novimus , si color adsit in vulnere subrubellus ruber enim nimis color inflammationem natam denotatὶ si pus debita copia Zc bonum adst; si fundus de latera vulneris aequabilissime excrescant , nihilque ultra aequabilem superficiem attollatur , 8c labia
vulneris non superent altitudine vicinam cutim , sintque aequalia , nec exesa appa-
320쪽
teant, & in marsine vulneris incipiat color pallidus subcaerulescens nasci, qui cucatricem fieri inescat.
f. 2Io. I autem, peractis, quae primo scopo i 8 1.ὶ satisfaciunt O i 86. is . 388. , nihil ex substantia corporis abla
tum deprehenditur, labia unienda ita sunt, ut partes naturaliter unitae iterum sibi mutuo applicentur, atque ita retineanxur.
Generalia indicata , quae in omni cujuscumque Vulneris curatione requirebantur , 3. 181. sunt enumerata : & quidem ibidem primo numero dicebatur , debere auferri omnia illa , quae heterogenea ab instrumento vulnerante , vel partibus fluidis aut solidis corruptis , relicta possent impedire unionem partium leparatarum. f. 186. I 87. I 88. di chum fuit, quomodo , & per quae, & quibus culta cautelis ,
haec heterogenea tolli debebant. Si ergo his peractis appareat , quod aliquid de substantia partium ablatum fuerit , illud restituendum pruno est , antequam possit
fieri unio partium separatarum. Quomodo autem haec restitutio perditi obtineri pota sit, dictum fuit a 3. 189. huc usque. Si autem simplex tantum suerit facta divisio partium antea cohaerentium per causam vulnerantem , sine substantiae jactura , sine ullo heterogeneo corpore relicto inter partes separatas; habetur tantum simplicissuma indicatio , nempe , ut labia vulneris, sponte semper a se invicem recedentia , c vide F. 118. n'. i. in sic applicentur sibi mutuo , & applicata retineantur , ut pa tium omnium situs sit talis, qualis fuerat ante divisionem. Unionem partium sic dispositarum sola natura perficiet satis cito etiam in maximis vulneribus , si conditiones modo dictae adfuerint. Optima etiam balsama vulneraria labiis talis vulneris interposita tunc nocent ; sunt enim heterogeneum corpus , quod nunquam cum Corporis partibus concret cere potest: sed requiritur tantum applicatio partium separatarum ad se invicem, nullo alio interposito remedio. Quam facile enim paries corporis vulneratae concrescant, non tantum cum illis , quibus unitae fuerant naturaliter , sed etiam cum aliis vicinis , cum quibus antea
nunquam cohaeserant, docent plurima observata. Nobili juveni ense vulnus inflia etiam fuerat, quod non tantum oculi sinistri palpebram ponetraverat , sed etiam simul adnatam oculi tunicam , & ipsam corneam leviter laeserat. Imprudenti e ra palpebra concreverat cum adnata de cornea ; unde palpebra aperiti non pol rat , & continua fiebat irritatio de dolor, dum oculo sano moto non poterat imp diri , quin etiam alter oculus moveretur. Ingeniosissima methodo molestum hoc malum sustulit Hildanus sa). Mulieris pudenda Venereo ulcere erosa concrevisse inter se incuria Medici ex Benivenis recenset Schenckius b). Rem hane etiam confirmat Chirurgia curtorum dicta , per quam partes corporis ablatae restituuntur : de qua dictum f. 189. & jam monuerat Celsus , quod exulceratio digitorum saepe , nisi magna cura pro eximus , sanescendo eos jungat sc). Si ergo haec concretio tam facilis fiat in partibus , quae antea nunquam naturaliter cohaenerant, longe magis exspectanda erit , quando partes , quae prius unitae fuerant, iterum contiguae fiunt.