장음표시 사용
41쪽
, MORBI FIBRAS DEBILIs ET LAXAE.
Sed inter causas, quae cordis motum faciunt , praecipua forte est venosi sanguinis influxus in cava cordis: diu enim post mortem protruso sanguine venoso versus
coriuis thalamum dextrum redit cordis motus, ut certissima docuerunt experimenta: verum turgentes musculi dum agunt, comprimunt adiacentes venas, sic venoli 1anguinis motum versus cor accelerant, hinc cor irritatum citius contrahitur , hinc c ocior sanguinis circuit . Hanc rem confirmant certissima experimentat dum bini iisdem parentibus orti se tres vario utuntur vitae genere , dum unus sapientiae studia excolens sedentariam d
git vitam , alter venatu, equitatione , bellicis laboribus corpus firmat, quanta in corporis robore est differentiat prior debilis puellae instar labili valetudine fruitur . alter firmato per labores corpore, Herculeo fere robore saudet.
Validis cursibus quotidie assuetus equus quiescat in stabulis, opima brevi pinguedine turget, sed simul longe debilior fiet, 1olitis laboribus impar omnino. Otium humectat δc corpur reddit debile, labor siccat , & corpus robustum erucit a).3. Nil magis d et impossibilitatem explicandi per principia mechanica singula
rium corporum naturam, quam cohaesio , mira illa corporum proprietas : eohaereat
partes ferri inter se, illud ferrum ducitur in tenue fiIum instrumentis muscis adiplicandum . circumducto vertibulo illud filum fit longius , fit tenuius , pauciores particulae se mutuo tangunt, rundem ulterius distractum rumpitur , & extrema r Pta , licet sibi mutuo applicata, cohaerebunt nunquam i hinc cohaesio potest se lim per gradus ita minua, ut randem fiat nulla, & circa momentum rupturae vix cohaerent amplius; vel saltem sic tantum cohaerent, ut levissima vi acceaente dil- rumpantur: idem in fibris nostris solidis obtinet. Dum invitis maleficis per tormenta veritatem expclmunt, solent suspensis apelucare ad pollices pedum pondera sensim aucta; haec tormenta passi per plures dies
vix possunt membra movere, fere paralytici a sola distentione. Numquid distenis nimis per diu retentam urinam vesica omnem se contrahendi vim amittit distenti abdominis in gravida muliere cutis & panniculus adiposus . excussio quamvis dist dente foetu, tota vim flaccida x rugosa manent.
s. 16. H RO DUCIT autem facilem vasculorum ex his i a . I conflatorum extensionem, rupturam , in sua liquida contenta inertiam , unde Tumores ab distendentibus , Putrefactiones ab stagnantibus vel extra vasatis liquidis, tum ea, quae ex binis hisce sequuntur , infinita.
Res tae evidenter patet, si supponarur, eorpus humanum perfecte sanum si tim fieri nimis debile in omnibus fibris solidis: omnia vasa nostra constant fibris inter
se inflexis & intricatis, hinc vaserum omnium robur pendet a robore harum fibrais rum , sed major aut minor Wibusque vasis capaeitas mensuratur ratione composita e ratione directa impetus liquidi impulsi, & ratione inversa resistentiae laterum; cum ergo , debilitatis siris constituentibus latera vasorum . minuatur resistentia laterum , in petu interim liquidi impulsi manente eodenu, necessiario distendentur vasa.ca Hipp. de victus ratione banorum Lib. IIucap. X. Charier. Tom. VI. pag. 74.
42쪽
- MORBI FIBRAE DEBILIS ET LARAE. ii
Si pars corporis , pes V. g. exponetur Vapori tepidae aquae, quo nil plus debiliatat, tumebit paulo post de net oedemato sus. Dum pergit causa eadem fibras debilitare , a minima vi fiet cohaesio nulla, id est ruptura, uti toties docuerunt tristia exempla, dum tenelli homines tam facile a
tui si, cantu, clamore &c. habuerunt ruptam in pulmone arteriam. IN. su A L I ID A CONTENTA INERTIAM. Distenta ab in
pulso liquido vasa arteriosa suarum fibrarum efficacia reprimunt fluida: dum nituntur minuere fibrae capacitatem vasis , quod contatuunt, liquida contenta premunt, compingunt , mutant: de ab his binis omnia in corpore pendent; dum ergo minuitur fi brarum robur, facile patet, quod vasa ex his constata minus agant in fluida contenta. TUMORES A a Dis TENDENT BUs. Ratio dicta fuit : observata certissima rem demonstrant; dum incipit languida chlorosi debilitari tenera virgo . mox incipiunt laxissima illa sub palpebris loca s,-πνα μοe α μια dixerunt veteres Graeci in tumere, dein tota facies turgidula, alba , apparet; dc dum quotidie increscit humorum moles movenda , non aucta causa motrice, tota incipit tumere in omnibus fere partibus : sic δί in primo initio Cacochymiae Leucophlegmaticae laeta tantur saepe homines, dum credunt se bene valere dc pinguescere : dum pet multo dies aer nebulosus est, corpora omnium hominum apparent inflata, quia partes externae sic quasi in perpetuo ponuntur balneo , unde labefactatae cedunt liquidis dis
PUTREFACTIONES 3ce. Quamdiu aequabili motu per vasa circumducuntur ii mores , nulla nascitur in corpore putredo , Omne illua, quod inciperet disponi ad putredinem, solitis corporis viis eliminatur: sed dum debilitata solida non possunt propellere distendentia suida, fit stagnatio, dc in calore aeris communis omnia lita quida humana si sorte pinguia exceperis) sibi relicta putrescunt solo lacte excepto. quod nondum omnes dotes humani liquidi acquisivit in hinc longe plus in calore
corporis nostri, qui 1emper acris communis calorem superat: idem verum est, dum rupta ob nimiam teneritudinem vasa suos cssundunt humores.
Si jam haec applicentur variis partibus humani corporis, apparebit, ex simplici hac causa oriri posse infinita de gravissima mala. Dum tener nimis pulmo impetum sanguinis corde expulsi ferre nequit, ruptis vasis haemoptoe, dc toties inde immedicabilis pthisis. Dum cerebri vasa debilitata vel distendantur nimis, vel rupta essundunt suos humores , omnes morbi functionum animalium a imissima vertigine ad lethalem apo plex iam usque oriri possunt. Idem in aliis visceribus verum est, haec pro exemplo sufficiunt.
EX hisce set . 13. as. praesens, futura , praeteritave nos
citur: effectus praevidetur , & Curationis requisita perspi-
Qui jam bene intellexit omnia antedicta, de natura fibrae simplicis nimis debilis. de illis, quae antecedunt hanc debilitatem , de phaenomenis , quae hoc docent, εο de effectibus, quae sequuntur; poterit facile definire, an adsit nimia fibrarum debiliatas : haec vocatur diagnosis in Medicina , sive evidens cognitio morbi praesentis ristinctissimi ab omni alio , & denotat morbi naturam individum t haec diagnos s
43쪽
io MORBI FIBRAE DEBILIS ET LAXAE. g. in
habetur, si novimus praecessitIe tales causas physicas, quae semper antea hunc morbum fecisse deprehensis sunt. Si v. g. homo a Propria temperie jam debilis balneis aquosis, potibus similibus tepidis taequenter uius, inerti otio torpuit, tunc novi praecessisse tales causas, quae fibram debilem faciunt, hoc primum est diagnosis fundamentum. Alterum diagnosis fundamentum est cognitio morbi in sua natura &essectis praesentibus, quae, si iensbus patent, per illos observantur ; sed morbi techinatura cognoscitur, quando cognoscuntur est echus facti ab hoc morbo ut causa, unde qui novit estechus Ebrae debilis, poterit detegere, an adsit, vel non. PROGNOSIS autem signincat, cognolcere aliquid, antequam fiat, unde est
cognitio, nata in mente Melici, morbi alicujus certo futuri, qui nondum est: c gnoscitur morbus futurus ex causis cognitis talibus , ut nondum faciant morbum , ted quae majores factae, vel aliis unitae faciunt morbum : v. g. si noverit Medicus temperiem hominis vergere ad haemoploen, monebit hunc morbum ipsi metuendumelle , licet nunquam antea laboraverit; iubebit, ut caveat, ne aromata vel Vinum copiose ingerat, abstineat a clamore, cantu &c. nam prognosis non habetur ex eo, quod cosnoscamus causam completam morbi in aegro, tunc enim jam adesset mo
bus , sea quod cognoscatur causa quaedam phylica , praedisponens ad morbum c gnitum ut pars causae totalis , & quod praevideat Medicus, alteram causam accessu-xam, quae priorem illam praedisponentem faciet completam: dum pleuritile decumbit aeger, & a Medico petitur prognori, & ille videt, non este pessimam , nec tamen resolvi per naturam, nec ulla critica evacuatione vel metastasi causam morbi mat rialem eductam fuisse, nec idonea adhibita fui IIe medicamenta, tunc praedicet, quod
pleuritis illa suppurabitur : haec praedictio non pendebat a pleuritide praesente, sed
juncta talibus causis, quae faciunt inflammationem in suppurationem tentare.
Sic evidenter intelligitur, quid sit Diagnosis, quid sit Prognosiis. Si jam observatae fuerunt illae mutationes, quas morbus, per diagnosim cognitus, secit in corpore sano prius , possim ex hix mutationibus visis in aegro concludere ,
morbum adfuisse ; haec vocatur άνάμνησis recordatio.
CURATIONIS R. Einu 1 s I T A. Hoc iam est magnum illud artis molimen curare enim est , corporis praesentem conditionem physicam, unde morbus fit, sic permutare, ut salva vita redeat integritas laesarum functionum. Postquam enim Diagnosis docuit morbi nomen , ejus statum varium incrementidcc. partem affectam , & materiem peccantem in Parte assecta, & Prognosis d monstraverit, quaenam speranda, quaenam metuenda sint; tunc ex his omnibus concluditur, quaenam sint agenda: haec vocantur Indicata, & scientia sic nata in mente Medici vocatur Indicatio. Semper hic primo consideramus an morbus naturae sit committendus, an
vero ars aliquid addere debeat : vivit enim aeger, & pervitae superstitis effectium ulta fient, quae nondum sunt; si haec mutatio a vita superstite facta talis est , ut
per certa observata constiterit, illam posse causam morbi sic mutare, ut redeat sanitas, nihil agendum est. V. s. si pleuriticus primo morbi stadio tussi rejicit muc
iam flavam materiem cum strigmentis sanguineis , cum levamine Omnium sympi matum, ex .fidis veterum obiervatis novimus , quod si possit haec expectoratio sustineri, intra paucos dies sanabitur aeger: hine nee venae sectionibus , nec aliis remediis turbabimus salutare hoc naturae moymen , sed dabimus tantum mollissima
decocta, quae hanc expurgationem sustinere possunt: sed si v. g. in pleuritico via Diuitigo: by Cooste
44쪽
L1m. 18. MORBI PIBRAE DEBILIS ET LAXAE 3
demus febrim magnam, calorem urentem , tussim siccam linguae siccitatem , ne ulla observantur ligna, quae docent, naturam assectare aliquam metastasin laluta rem , nunc novimus , quod si pergant in hoc corpore agere illa, qtaae nunc agunt. sequetur vel lethalis gangraena , vel, si mitior fuerit morbi indoles suppuratio. semper bona , ubi materies luppurata poterit extrorsum educi, sed hic magnum instar periculum, ne pus factum in cavum thoracis decidat, Sc funesto empyemate aegrum necet: hinc tunc concludimus, hic non esse sibi relinquendam naturam , sed validis artis auxiliis mutandum esse sic morbum, ut non fiat suppuratio vel gangraena: haec autem auxilia ex cognita morbi indole & causis praegressis patebunt.
I. 18. TTAEC enim obtinebitur: r. nutrimento, in quo materies
A A ii ) abundet, quodque jam fere ita praeparatum sit.
ac in corpore sano & forti fit. Lac, Ova , Jura carnium, decocta panis bene Armentati, vina austera , primaria sunt. Quae parva copia sepe repetita sumenda. a. Aucho motu solidi fluidi per frictiones ,
vectiones in equo rheda, navi, ambulationes, cursus, exercitia COGporis. 3. Leni compressone vasorum liquidorumque repulsu. 4. Me-oicamentis acido austeris . aut & spirituosis fermentatis, prudenter, leniterque usurpatis. s. Omni modo, quo nimia distractio tollitur.
In hoc casu ponitur nullum vitium in toto corpore, nisi sola debilitas fibrarum. hinc ille morbus jam abstracte sumitur : non posuimus facile curare fibram praesentem nimis debilem, ut fiat requisitae a A sanitatem rigiditatis, sed futurae ex lege comeoris fibrae possumus talia suppeditare elementa, ex quibus per vires vitae fiet fibra fatis fortis. Prima causa debilitatis nimiae fibrarum reeensebatur impedita assimilatio erudi ac sumti in ultimum illud coctum , quod est materies omnium subtilissima, per minima
vasa delata: sed ut fibrae fiant satis sortes, debet adesse materies debita illis apponet da sed haec est illa, quae omnium viscerum & vasorum actiones passa juxta fani corporis leges ultimae elaborationis perfectionem adepta est: sed dum fibrae nimis debile supponuntur, & omnium vasorum in fluida contenta actio a debito fibrarum robore pendeat, omnes functiones permutantes erudum ingestum iii nostram naturam erunt minus esticaces, hinc in tali corpore per vires proprias non poterit praeparari ultima illa materia, quae nutrimento inseruit: mirantur hinc saepe Medici cur optimae carnes debili tali homini ingestae non nutriant, sed hae tantum praebent materiem remotam , unde vitae actiones nutrimentum faciane, & his functionibus laesis frustradantur optimi cibi. Dum in utero materno haeret tenellus embryo , matris viribus praeparati hum
res illum nutriunt, debile enim corpusculum non valeret ex aliis minus assimilaris suum facere nutrimentum; recens nato lac materno in corpore praeparatos humores insundit: sie naturae modum imitata ars medica debilibus talibus corporibus ingerit iam praeparata in corpore sani animalis nutrimenta r inter illa praecipuum est LAC. Proprio lacte omnis homo nutritur , & ex eo solo omnia reliqua solida &fluida vi suae vitae perficit; est enim in viris aeque ae sceminis semper praesens , licet nunquam pepererint, nunquam nutrices fuerint: ex sexagenario sene sota suctione
45쪽
it MORBI FIBRAE DEBILIS ET LAXAE 6. 18.
lac e3uctum narratur sa),& ex mammis mulietis non praegnantis bὶ est enim chylus , cordis, pulmonis, arteriarum adtiones pallas, omnibus humoribus mistus .mammarum mirabili fabrica inde separatus. Omnium jam optimum lac est humanum ad hos usus, utpote naturae nostrae maxime analogum , ninc semper praeserendum lacti aliorum animalium t lac illud debet elle foeminae fanae, quae salubri motu corpus exercet, & victu laudabili utitur,& integro aetatis flore viget, omnium optimum, si quatuor vel quinque post pastum horis ὀucantur ubera, tunc enim chylus in lac coctum iam mutatus est, &, alimentorum indole deposita, incepit humanam induere naturam : ingens enim est disserentia, prout lac vario post ultimum pastum tempore ducitur; quod statim post ingestos ciboseu potus in mammis colligitur, crudum est, & multum de ingestorum indole retinet , quod duodecim ab ultimo pastu horis ducitur, jam tenue, subflavescens , foet rem sudurinosum fere instar seri sanguinis habet; liuermedio hinc tempore optimum lac est. Se1 & aliud maxime notandum hic est; omnia animalia , quae lacte materno utuntur , illud ducunt de uberibus, nunquam acri exponitur lac, sed omnibus suis eartibus subtilissimis dives teneris praebetur animalibus : videntur enim lacti inelse iubtilissimi spiritus, ultima concoctione in sano corpore elaborati; docent hoc tot ne vi concurrentes ad chyli & lactis ossicinas, subtilissimus ros exhalans ex lacte recens mulcto adhuc calido, mirae mutationes observatae in tenellis infantibus a Iachoassumpto : visti sic infantem , qui ira furentis nutricis ubera duxerat, mox suille coi vultum, licet sanissimus fuisset ante. Sed jam ab omni aevo corpora interitura prae debilitate conati fuerunt Medici refocillare, dum subtilissima illa exhalantia de valido juvenili corpore insinuabant debilissimis corporibus sub iisdem stragulis decumbentibus. Sic Davidis estietum senectute corpus fovebatur sanissimae puellae in eodem lectulo decubitu e); si ergo lac jam penitus frigefactum , vel postea igni admotum. iterum exhibeatur, jam subtilissimum illud , quod prae caeteris requirebatur , abest.
Dixit hinc Galenus d ὶ, veteres vero etiam mulierem lactantem illis, qui tabe decumbebanι , adstare voluerunt , quorum sementia ct ipse quoque accedo, ct quod familiare id sit, ct quod priusquam ab ambiente aere refrigeretur, id sumi voluerint.
Et alibi se in postquam sinalia praefactus fuerat, lac comparat femini genis ali, quod
nec usum aliquamdiu extra propria v.fa, si modo suam virtutem servabit, morari patiatur , sed vel in maris partibus contineri, vel formina partes tangere debet: ct sine optimum lac est, si quis ex ipsis mammillis extraxerit &c. postea ridens quorundam ni rositatem addit : quod cum exhiberi sibi, ceu pueris, plerique recusent; utique ceu Unis ipsis dare asininum convenit . . Confirmaverunt iam hanc rem observata plurima. Capi vaccius nobilissimae gentis unicum haeredem servavit, dum inter binas florentis aetatis decumbentem nutrices ubera illarum ducere jussit. Juvenis marasino vero correptus Bononiae, juvenculae nutricis pulcherrimae ubera ducebat, & in eodem cum illa lecto dormieuat, unde sic instaurabatur exsuccum
a in Method. Med. Lib. V. cap. in . Charier
e) Method. Medendi Lib. VII. cap. 6. Char.
46쪽
ή. i8. MORBI FIBRAE DEBILIS ET LAXAE is,
corpusculum , ut metuerent, ne im pestiva Venere perderet renascentes ex la tis usu vires. a
Defectum lactis humani proxime supplet Asininum , post Caprinum , dein Va
Ova, quae fragili sub testa tot miracula recondunt, S per immortalis Malpighii
Observationes tantam lucem antinalium generationi astuderunt, ad hunc usunt pariter adhibentur. Albamen ovi , sero languinis linmani plurimis dotibus conveniens , habet in se materiam, quae calore incubatus mutata intra viginti 5c unum dies in sacculo couliquamenti latens vitale stamen pulli in tantam molem facit excrescere , vitellus enim non consumitur , solum albumen videtur nutrimento pulli in ovo servire. Hinc optimum in se nutrimentum habere merito affirmatur : dixit Hippocrates s b) volucrum ova validum quid σ nutriens ct instans habent i validum quidem , quia animalis generatio est; nutriens, quia lac est pulli i instans, quia ex parva mole in mulium diffunduntur. Albumen ovi hine praecipue commendatur ad nutriendos debiles homines , sed dilutum aqua, ut tenacitatem amittat, & levi aromate conditum , ne nimis fatuo
sapore displiceat; tepida autem aqua dilui debet, servidae enim aquae calore coag latur in scissilem massam , dissicillimae digestionis. Multum tamen deficit a lactis usu , albuminis enim ovi liquor, antequam n triat pullum , ejus vasorum & viscerum actionem experiri debet, cum in lacte jam adsint humores subtilissimi animali fabrica praeparati. Vitellus autem , licet nutrimentum optimum det, requirit firmiorem viscerum s bricam, nam , ut Harvaeus cc post Aristotelam pulchre notaverat, pullus primis ab exclusione diebus Vitello , intra suum abdomen concluso, pro nutrimento utitur Falbumen autem consumitur illo tempore, quo pullus ex invisibili molecula in ovo ad debitam magnitudinem crescit, hinc videtur facilias in nutrimentum converti polle quam vitellus. Videtur ergo Galenus locutus fuisse de ovis coctis, non de crudis, ubi debilibus vitellos commendat praecipue, quia albumen dissicile concoquitur ήύ - ν-ου.
M A ri uti clare patet, dum in alio loco de ovis sorbilibus loquens s milia dicit. μὶ IURA cxx Nis M. Imprimis si animalia, quorum carnes justulis parandis
adhibentur, viginti quatuor ante mortem horis jejuna manserint, tunc enim omnes crudi humores per fabricam animalem mutati sunt in debitam indolem e carnes m cstatorum animalium succulentae penitus sunt, sanguis tantum puber, pro maxima parte eductus fuit, reliqui omnes adsunt humores, qui inter coquendum aquae misti debilibus corporibus prasient materiam in sani animalis corpore jam elaboratam ;sed inter coquendum pars subtilissima avolat, quae retineri posset, si in machina Papiniana coquerentur; sed decocta sic parata saponaceum nauseo sum satis saporemnabent, dum pingue carnibus semper adhaerens ignis & aquae validis sina actione in vase exactissime clauso sic attenuatur, ut aquae intime inisceatus ; praeterea nimis me
a Fotesti observ. Tom. I. I.; b. IV. p. Isa b) De ratione vimis sanorum Lib. II. cap. s. Charier. Toni. VI. pag. 469.
47쪽
i, MORBI FIBRAE DEBILIS ET LAXAL L 1g.
raea sunt haec justula. & dilutione indigent: hinc in vasis vulgaribus, quantum fieri potest, altis & clausis diuturna coctione omne solubile ex carnibus educi potest , sie ut merae solidae fibrae musiculosae supersint, juscula haec dein refrigerata pingus supernatans, in frigore plerumque concrescens, habent, quod sollicite auferendum, ne debilium ventriculum ostendat, cito rancelcens hoc oleum. Magnus tamen error foret credere, eo meliora esse in hos usus jura carnium quo meraciora, con 'ummata enim dicta indomabili tenacitate debilem ventriculum potius gravant, hinc moderata requiritur dilutio. Sic tamen decoquendo in vasis vulgaribus multum perit de subtilissima parte, docet gratus & reficiens halitus ex vasis non bene clausis transpirans, dum carnes deis
An ideo ferocissima sunt illa animalia , quae vivas carnes laceratas devorant
certe canes crudas carnes vorantes ferocissimi evadunt.
Solent praeserti ad juscula carnes ex genere gallinaceo, vitulina dein, post ovilla. bubula denique. a Si negligitur subtilissimum illud pro maxima parte exhalans iii vulgari coctione, reliquum quod nutrit haeret in parte illa gelatinosa, quam inspis
sata juscula exhibent experimenta tunc docuerunt . quod vitulina caro plus habeat de illa parte gelatinosa quam bubula, ovilla caro adhuc parum plus quam vitulina . pulli carnes minus fiant, galli veteris carnes duplum fere respectu carnis vitulinae. bὶ In loco citato tabula habetur variam in divertis carnibus proportionem exhibens. Ex vitulina, ovilla, bubula S gallinacei generis carne permistis optima & s pidissima habentur juscula, imprimis si his postea pauculum lucci citri vel aranti ru adspergatur, ut nimia in putredinem proclivitas tollatur. DECOCTA PANis BENE FERMENTATI. Magni usus apud illas gemres, quae calidissimis regionibus viventes stricta de macilenta corpora habent, in quibus in morbis acutis statim omnia in summam vergunt putredinem : riquiritur ut per fermentationem nimia frumentorum glutinositas frangatur, ne noceat, tun deeocta inde facta seri lactis spissitudinem fere habentia optime prosunt, meraciora lactis eremorem fere aequantia minus facile digeruntur : tali decocto pol sunt grata aromata , vini pauculum addi, sic magis reficiunt. Notandum tamen . quod haec ex pane praeparata decocta tantum eo usque perfici possint, ut chylo simillima fiant, quatenus cnylus ex ingestis constat , non quat nus admistis humoribus humanis conficitur : hinc semper de vegetabili natura partu
ei pant , sed ut ex chylo fiat liquidum humanum , requiritur pulmonis imprimis , uti& reliquorum viscerum & vasorum actio : hinc in phthiscis & omnibus aliis, quibus debiles nimis pulmones sunt, in solo fere Iactis usu salutis spes posita est i ideo panis decocta longe magis remotam ab ultima persectione nutrimenti materiam habent .
quam lac. VINA AusTER A. In vinis omnibus mirus ille inest, & naturae humanae grain. tissimus stimulus, omnia excitans, omnia calefaciens: dum modica copia ab homine non ad modum assueto sumuntur. oritur promptitudo omnium sensuum, summa in omnibus membris agilitas, incredibilis laetitia; dum meditationibus exhaustus Philos phus pauculum vini sorbet, mox inde reficitur, & redit menti peccata illa serenitas,& novus quasi vigor. Petulca illa vina, ut Campanum &c. hoc nabent, sed cito eu
48쪽
s., s. MORBI FIBR E DEBILIS ET LAXAE. . si
nidum, austera vina firmius quasi haerens illud spirituosum magis durabili actione corpori applicant, ec simul adstringente vi debiles libras plus roborant, hinc in hoc casu pratciuntur : omnium optimo successu exhibentur , dum panem bis coctum his vinis madidum deglutiunt omni trihorio, sic non tam cito dilabitur vini virtus, &novam quasi vitam flaccidis primis viis ini pirat. In pane & vino robur & virtus est a)PARVA copia &c. Saepissime hic peccatur, dum volentes refice te debilia haec corpuscula, nimia copia simul ingesta obruunt; quantae fiunt angustiae , dum plithisici plusculum licet optimi nutrimenti ingerentes novo chylo debilem pulmonem gravant nimisi Sapiens naturae institutum jussit, ut deseles infantes laepius sed parciori copia lac maternum sumerent: nisi hoc obicrvetur , reliqua omnia, utilissima quamvis proderunt nihil. . 1. Inter causas debilitatis nimiae fibrarum debilis nimis applicatio paritum ad se mutuo numerabatur, haec tollitur, dum solida sortius agunt in fluida contenta, a solidorum enim in fluida actione & rcactione mutua omnia in corpore pendent: haec a tem actio S reactio instauratur.
FRICTIO N E, quae est alterna quasi pressio & relaxatio paritum conporis :lavis frictio 1blas venas premit, validior & arterias : premendo venas per frictionem acceleratur sanguinis venosi motus cor versus, hinc corais excitatur motus , ergo
velocior fit propulso per omnia vasa ; potest ideo vis vitalis per frictiones augeri, nullo alieno intra corpus introducto, ad quemvis gradum : potest enim per frictiones frigidissimo hydropico calida excitari febris: in illis corporibus , ubi prae inertia nullum fere ex chylopoleticis visceribus suo fungebatur munere, Bictiones jejunio homini per totam abdomen factae panis asperis laneis deserunt mirabiles e
1ectus: hinc veteres & ad tuendam sanitatem M ad curandos minos morbos tanti fecerunt frictiones. Dum in stabulis equus relinquitur neglecta cutis sordidae depuratione, intra pa eos dies sit ad omnia inutilis , dum ferreo pectine quotidie cutis raditur, pertac tur letis , agilis manet per multos annos. Nec minus quotidie corpora pecudum quam hominum defricanda sunt: ae sape pias
prodest pressa manu subegisse terga , qnam si largissime cibos praebeas : sic monuit Columella. b ὶ
Frictiones autem variae erant, & oppositis saepe serviebant usibus , hine Hippocrates dixit id frictio potes solvere, ligare , carne implere, minuere. dura ιigare, mo lis solvere, multa minuere , moderata densare. Dum enim cum oleosis mollibus peris fricatur pars, laxior fit. In fibra autem debili curanda frictio pannis laneis asperis calidis, imprimis pen tratis sumo accensi succini mastiches &c. ut simul hoc aromati eum roborans thimi ma laxis se insinuet partibus, maxime prodest; sed sensim hie pro rediendum , nec statim validissimis utendum frictionibus , ne stagnantia multa in distentis nimis v sis, nimia copia cor versus pressa, illud obruant dc suffocent, vel tenera nimis adhuc
vasa aucto imprudenter motu frangantur. VECTIONES IN EQUO. Omni momento tunc viscera abdominalia , imo & thoracica, pendula concutiuntur, sibi invicem leniter quasi affricantur, ii a Homelus Iliad. Lib. II. circa finem b De Re Rusticia Lib. VI. cap. 3 o. p. 97. σω. Lia .linis εἰ γε on im α. -ε pag. l e De Medici ossicia. Charier. Tom. XII, a s. I pag.
49쪽
ι, MORBI FIBRAE DEBILIS ET LAXAE. g. 13
terim aer purus majori impetu in pulmones agit, omnibus his simul conspirantibus incredibiles fiunt mutationes: notandum, d 2bilcm hominem non debere equitare pleno ventriculo, sed ante prandium , vel poti digestionem fere peractam; distento enim ventriculo non sine molestia hos concussus equi ferunt debiles homines, jam fere vacuis primis viis residuae faeces hoc concultu eliminantur. Tanti fecit equitationem Sydentiamus aὶ ut non tantum leviora mala, sed tabem tantum non conclamatam , ubi jam nocturnis ludoribus funesta adeo phthisicis diarrhina accesserat , se curare polle confidat sola equitatione, nec magis efficacem creadidit Mercurii in lue venesea , vel eorticis Peruviani in febribus intermittentibus usum, quam equitationis. in curanda phthisi. Sed sensim 'uctis equitationis vehementia de tempore, non subito & semel validissima equitatione defatigandum monet, & pulchra ibidem curationum exempla
Deinde addit, quod licet equo vehi phthisicis praecipue conserat, tamen dc icine. ra curru facta mirandos cane effectus ediderint. Hinc tam debiles, ut se sustinet e non possent equo insidentes, rhela vehantur . donec plus firmato corpore equitationem ferre possint. Ab omni tempore hominum debilissimis , infantibus nempe, profuit gestatio M in cunis agitatio. NAVI autem vehi conducit debilibus : si placido navis feratur motu, miram ala critatem per iratione aucta solet excitare, famem augere, ingestorum digestionem promovere: illa autem, quae fit procelloso in mari, iactatio robustissimum nominem Non assuMum vertigine, vomitu, anxietate intolerabili, ipso animi deliquio , aDficit , hinc casu aliquando inveteratos morbos sic sanari novimus, debilibus tamen tantae in corpore excitatae turbae minime prodessent.
Omnia jam haec imprimis prosunt debilibus , quia sine defatigatione multa beneficio motus fruuntur, postquam autem sic inceperunt redire vires, tunc motu mus. culari firmandum corpus. Hoc autem fit per AMBULATION Es, CUR sus Ex ERCITIA C OR-
Nisi enim tales aegri velint his uti, sensim in eandem calamitatem relabuntur :hoe toties dolemus in praxi, dum a languida chlorosi curatae puellae, sedentariam vitam nimis amantes, neglisunt restauratum corporis robur sustinere corporis exercitiis , post paucas enim septimanas aeque debiles aeque pallidae sunt ac ante; volunt ex ingestis nutriri, & nihil agere, nunquam sic inde faciunt bonum sanguinem, sed iners & vappida redit cacochymia. Cibi enim re labores adversas inter se potestates, murust tamen ad sanitatem conferentes , habent, labores namque ea qua adsunt solent cεροι mere, cibi vero cr potus : qua vacuata sunt , replere. b . Quantum autem possit ad firmandum corpus nimis debile motus muscularis , di tum fuit ad num 2. g. 2 F.
In his iterum a lenissima ambulatione incipiendum , sensim augendo in cursum usque: prosunt imprimis corporis exercitia, quae mentem simul delectant, dum corpus movent, ut pilae ludus, ars stadiatoria &c. Unde & sapiens vetustas praemia proposuit illis, qui in his exercitias gymnasticis reliquos superarent, ut sic juvenilia corpora ad bellicos labores firmarentur; Cyrus Persis, quos recte instituere seinper
a In Dissertatione Epistolari pag. 323. si . t L cap. 2. Charier. Tom. VI, pag. ηε .s b Ilippocrat. de via xatione Sanorum Lib. I .
50쪽
g. 18. MORBI FIBRAE DEBILIS ET LAXAE , ,
studuerat, quasi legem dedit, ne ipsi unquam sine labore cibum caperent. a)3. Maximi momenti est hoc monitum, cum saepe pro desperatis habiti morbi sanati
fuerint sola leni coinpressione vasorum, quae nunquam debet esse tanta, ut vasorum cavitatem integre tollat, tunc enim vita sus bcaretur in parte, set ut tantum reddat vasa angustiora , quam sine liac compressione suillent, sic enim cavetur, ne vasa nimis debilia distendantur nimium a nuidis contentis; vasis enim capacitas non a se
H 'distendente liquido, sed ab excellii hujus super resistentiam vias pendet: sed quo fibra plus distrahitur, eo fit debilior, hinc omne illud, quod distractionem fibrae impedit, caulam debilitantem tollit; falciae jam vel vestes arctius apprellae corpori fulciendo vasa illud supplent , quod deficiens lolidorum robur facere non poterat, nempe impediunt nimiam dilatationem. In morbis curandis pliis per hanc methodum perficitur, quam per omnia alia. Dum hydrops anas arca crura , femora, tumida reddidit, & cassi vel arte rupta cute exstillaverit aqua omnis, flaccidae pendulae manent partes, & nisi circumductis fasciis fi maveris , paulo post aeque tumidae fiunt. Dum ascilicis perforato abdomine aquosam colluviem educunt, nisi statim circum ductis loris stringant pendulum abdomen, saepe ipso momento lethalis syncope adest . vel postea omnia in pendulas Ac laxas partes ruunt, & cito recrescit dirus hydrops. Dum dilatatis vasis stagnantia vel certe minus mota liquida haerent in cruribus, accedente imprimis scorbutica labe , toties erosa cute fiunt ulcera illa cacocthe. ad optima quaevis saepe rebellia; fasciae circumductae sic constringentes partes, ut in v sis dilatatis non possint haerere liquida, profuerunt toties. Memini me curvile nobilem puellam , qua in genere nervoso mobiliorem nunquam vidi: a minimo sono , lumine vividiori, convellebatur ilico, miros motus cum lacerationis sensu in abdomine sentiens: nec ferulacet succi, nee adeo salubre in his casibus castorei virus , proderant : dum autem fasciis crura , femora , totum abdomen ad mammas usque firmabantur , remisit statim molestum malum , Sc datis dein idoneis remediis convaluit: per mentis tamen sic, instar Mumiae AEgyptiacae L re, fasciis circumductis vixit non invita, cum ilico tantum inde sentiret 1 Olamen. . Descripta hactenus fuit curatio debilitatis nimiae in fibra solida simplici, quatenus per usiim rerum non naturalium & chirurgica remedia fasciarum v. g. ci
cumductionem ) perficitur : superest iam talia eligere medicamenta , quae ingesta
Corpori, & naturae viribus commista, talem faciunt mutationem , qualis requiritur , ut fiat sanitas. Fibrarum elementa nimis debili cohaesione unita faciebant morbum : requirebantur ergo remedia , quae corpori applicata facerent, ut fortior esset illa cohaesio: talia jam in materia metica habentur ACIDO AusTERA , quae adstringentia vocantur: omnia haec applicata linguae vim suam fatis manifeste exserunt; totum enim os exsiccatur, constrictis omnibus exhalantium vasorum osculis; lingua ipsa contracta quasi & brevior fit: hinc Galenus bὶ dixit, gustas solius prurium es discemere, quod ruim ad ingendi habet. Videtur enim omnibus his medicamentis haec ineme proprietas , ut applicata corporis e libus faciant clementa fibrarum propius quasi aci se invicem accedere & plus c rere,imo vel mortuorum animalium partibus haec applicata hoc efficiunt; dum enim
coria animalium diuturna maceratione omni adhaerente pingui orbaverunt coriarii. a Mercurialis de Arte Gymnast. pag. s. t Tom. X. pag. Is 4. b) Meth. Med. Lib. VIII. cap. 2. Charier. l