장음표시 사용
571쪽
nervis sequi aliquando urinae suppressionem. Si ergo integre compressi fuerint ner vi motui de sensui dicati, paralysis erit persecta cum insensilitate ; si levior tantatum compressio, minuet quidem , non tamen integre abolebit, nervorum lan tionem: partes subjectas occupabit torpor, qui, uti pulchre Lixit Galenus sa) , inter paralysin & integram valetudinem medius affectus est. V A S O R U M vici NoκυM coMPREssio. AEque jam, ac caput ossis humeri, cavo suo elapsum axillam versus, premit saepe vicinos ini ignes nervorum trui cos , sic de poterit comprimere maxima vasa sanguinea hic polita ; adeoque, quam . diu ibi liceret , impedire liberum sanguinis influxum de estluxum in partibus su eositis et unde gangraena, vel atrophia , sequentur. Videantur dc illa , quae dicta
lunt in commentariis 3. I 6 l. SI g. l66.
DOLOR. Illa dispositio fibrae nervosae, cerebro ortae, quae dilsolutionem continui minitatur, doloris ideam in mente excitat, uti dictum fuit L 1 oo. Selnon potest articulus suo loco elabi sine valida distensione ligamentorum hune articulum ambientium ; & , quamdiu os luxatum manet in noc situ praeterna turali, ligamenta plus distrahuntur , quam naturaliter solent : unde dolor, & s iis acutus quidem, omnem luxationem recens factam comitatur; cessans plerumque , vel ialtem plurimum minutus , postquam ossa luxata in debitum situm roposita fuerunt. Ob hanc rationem doloris inter causas merito numerabatur luxatio F. 12 . m. 3. Si jam consideretur , perio steum in illo loco , ubi ligamenta articulorum oriuntur, ab olse secedere, de lupra ligamenta pergere vide commentaria ,. 3 3 P , patebit, non posse distrahi ligamenta, quin similiter afficiatue
periosteum incumbens , quod acutissimum sensum habet; unde iterum nova d loris causa oritur. Praeterea caput ossis luxati , premendo partes vicinas , pol rit fibras nervosas per has partes dispersas distrahere, de earundem vasis compres sis obstructionem, inflammationem &c. facere; unde iterum nascetur dolor. Ubi autem os luxatum non repositum fuerit, diuturna distractione fibrae ligamentorum debilitantur sic vide j. 11. n'. 3. ut facilius cedere possint & elongari sine rupturae periculo ; unde dolor sensim minuitur ,& tandem cessat svide j. 118.n'. I. in . Vicinae partes vero , a capite ossis luxati pressae & tritae , callota fiunt dc sensim amittunt. Paulo ante dictum fuit, ubi de immobilitate, quae luxationem sequitur , agebatur , tandem dolore liberari illos , quibus articuli elapsi non fuerunt repositi , & multos adhuc motus sael. satis commode perfici posse. Ubi de luxatione ossis femoris versus partem exteriorem agit Hippo erates , b dicit: Ubi caro, in quam amiculus excessit, iam trita est , ct tenax evasit, dolor tempore cessat. Quando autem dolore liberi sunt, ingredi sine baculo possunt , si alioquin velint, potestque a ferito crure ferri corpus. Notavit enim Gomus e) ,Mjυ., in fluidis significare majorem lentorem, in solidis vero partibus auis
PERVIGILIUM. In commentariis 3. 116. vigilia numerabatur inter e sectus doloris: cum ergo modo probatum fuerit, dolorem luxationem comitari ,
patet & pervigilium aciesse debete , quamdiu doloris acerbitas durat. INFLAMMATIO. In sequenti capitulo patebit, inflammationem adesse,
572쪽
dum immeabile liquidum in vasorum angustiis haerens liquido a tergo urgente, dc per
febrim fortius moto , premitur , 3c atteritur. Supponitur ergo obstructio, & c terior humorum circuitus. Sed in commentariis , . iii. demonstratum fuit, omnem vim comprimentem, vel & elongantem vasa flexilia, angustare eorundem cavitates, ideoque obstructionis causam esse posse. Per luxationem autem elongantur ligamenta, & musculi & tendines ossibus affixi; olsa sedibus suis elapsacon Primunt vicinas partes ; unde obstructio ut effectus a luxatione tanquam causa sequetur. Febris autem inter doloris effectus recensetur 9. 116. unde ap- earet, in luxationibus bina illa concurrere, quae inflammationi producendae sut-nciunt; obstructio nempe, & celerior motus sanguinis per febrim , a dolore, omnem luxationem comitante , ortam. Quam validae autem febres una cum inflammatione luxationes saepe sequantur , Hippocrates pluribus locis docuit. Humeri osse in cubiti articulo versus p=iorem partem luxato, nisi statim reponatur, grames s et hementes inflammationes sequuntur. Si vero versus posteriorem partem eruperit, maximum dolorem movet, σ validissimas febres continuas , cum maraca bilis excretione , oestauris diebus lethalas, excitat a J. Quod & eonfirmat in libro de Articulis , ubi de cubiti luxatione agit u). Et alibi de maxillae luxatione agens H monet, quam celerrime restituendam esse: nisi enim reponatur, vitae periculum instat propter febres continuas: de postea addit, quod soleant tunc alvo biliosa sincera paucadi inittere, se si evomant, sincera biliosa nempe in vomunt. α DEMA. Dictum fuit in eommentariis 3. ira. ia'. r. hoc nomine quidem omnes tumores praeter naturam vocatos fulisse; postea tamen solos tumores molles indolentes, de digito prementi cedentes sic dictos Dilse. Talis tumor plerumque tantum in membrana cellulosa haeret, accumulata lympha & stagnante in cellulis hujus membranae. Luxationes autem talis tumor comitatur imprimis, quando orticulus elapsus venas majores comprimit : sie enim impeditur liquidi venosi mo .etus, unde tenuissimus ros, ab arteriis efflatus in cava membranae cellulosae, per venas Commode resorberi nequit, adeoque accumulatus stagnat , dc in aquam , sive ichorem dictum Hippocrati, convertitur. ANCYLOSIS. Recenti cicatrice contractos articulos ἐγκιλας Graecis vocari dixit Celsus d). Articulorum vero detentiones s νον αρθρε - , ap- Pellari αγ λαι Sc άγκυλά is , habetur apud Puinetam se , factas ob humorum in farctionem vel ob quandam nervorum contractionem. Ablatam ergo articulorum
sexibilitatem Ancylosis significat; quam saepe tumor praeternaturalis comitatur. Sed, ut mobiles articuli maneant, requiruntur debita figura dc adaptatio extremorum ossium articulatorum, lubricitas summa ob cartilagineam aequabilissimam horum extremorum superficiem, S: linimentum inungens ; denique S ligament rum, articulum ambientium, debita debet esse flexilitas. Sed per luxationem factam haec requisita aliquando tolluntur , vel insigniter mutantur. Ligamenta enim, dum articulus suo cavo excidit, rupta, vel valide distracta , inflammantur ; uti etiam ab illa vi, quae ad luxata restituenda adhiberi debet. Sed hane inflammationem suppuratio sequi poterit, vel & gangraena ; unde postea ligamen a contracta manebunt de rigida. Praeterea male sic affectis ligamentis non fiet a) Hippoetae. de Fracturis in fine libri Char- l f e ) Ibid. pag. 3 o.
573쪽
talis secretio muci articulos lubricantis, qualis naturaliter fieri solet ; unde it
rum impedietur articuli motus. Et dum ligamentis inflammatis a minimo motu articuli acerrimus dolor oritur, quiescente parte, non attenuatur satis nec resoriabetur articulorum linimentum; quod ergo accumulatum, dissiata tenuissima pariate , in massam irresolubilem postea concret cens, Omnem articuli motum tollet. Si jam, dum elabitur ex tuo cavo articulus , vel dum elapsus reponitur , cartilagiunea superficies ad margines cavi fortius attrita laedatur, vel alio quocumque m do depravetur , iterum alia ancylosis origo patet.
CONVU LSIO. Acerrimum d orem, turbato toto sensorio communi 'convultis sepe sequitur : uti dictum fuit 9. 116. Unde vel ob hanc rationem convulsio luxationem sequi possier. Sed praeterea luxationem saepe comitantur ingens musculorum distorsio , tendi numque distractio , quae convulsioni pr dueendae sufficiunt. Novimus enim quotidianis observatis, si musculorum , d gitos manus pedisque moventium , tendines loco suo exsiliant , quam enormis dolor & tetanus musculi sequantur, quem erampum vocare solent. Monuit Hippo. craus ain, si cruris ossibus luxatis, accedente vulnere, articuli, qui ad pedeni sunt, sive in interiorem , sive in exteriorem partem penitus excitant, non debem, reponi luxata ossa ; paucis enim diebus vivunt, si reponantur, α convulsione
pereunt. Idem malum expectandum esse dicit bin, si cubiti ossa circa careum si eluxentur, ut facto vulnere excidant : & postea se in dicit, quod , si repolito artiaculo convulsio sequatur, cito expelli debet, & subinde calido humore perfundi.
MARCO R. Ubi a quacumque causa arteriae majores, vel & nervi, alpartem quandam tendentes impediuntur , quo minus vitales humores , ad vitam& nutrimentum necellarios , deferant & distribuant per partem , oritur verusmarasmus : dum sensim dissipatis liquidis, quae aderant, nec novis allatis, vasa
omnia contrahuntur. Mirum tale exemplum in commentariis F. ior. habetur.
ubi arteria axillari integre disiecta, brachium totum postea Mumiae instar exaruita Ubi ergo v. g. caput ossis humeri elapsum maxima illa vasa axillaria compressiudiu, simile malum metuendum esse facile patet. Sed & aliam causam marcoris notavit Hippocrates d): quando nempe ossa luxata non fuerunt reposita. De femoris enim luxatione agens dicit, quod si haec acciderit illis , qui nondum incrementi apicem adepti sunt, neque restituta fusrit , brevius reddatur femur , crus & pes , neque enim ossa Amiliter in longitudinem augentur, sed breviora fiunt, femur prasertim. Cras item universum sine carne ct mu culis sit, ct egoeminatum or tenuius f partim quod articulus suo loco motus sit, par tim quod nequeat suo munere fungi , quia non secundum naturam disponitur. Nam usis aliquis id, quod valde ememinat m est , confirmat, solvit etiam aliquid ex eo, qAod
augeri membrum in Iongitudinem prohibet. Potissimum autem ladantur, quibuycumque, dum in utero sunt, hic articulus elabitur ; deinde quibus id accidit , dum in aetate sunt admodum tenera ; minime quum f. m robusti sunt. Marcorem autem illum i
cum habere notat imprimis in proximis articulo luxato locis s e ): quod probae exemplo illorum, quibus humeri luxati a nativitate fuerunt, vel saltem antequam
574쪽
perfectum corporis incrementum adepti fuerint. Illis enim humeri os brevius est , cubitum vero S summam manum ianis minora paulum habent. Hujus rei & hanc rationem addit, quod pollini pleraque opera non minus manu partis laesae praestare, quam altera manu caua : ideoque , coxae articulo versus interiorem partem elapso, carnes magis minui dicit, quia crure uti nequeunt. Unde marcor ille, articulum luxatum , nec repositum , sequens, non semper adscribi potest compressioni maj rum vasorum,sed laepe etiam pendet a defectu motus muscularis in parte sic laesa. Ideo notat Hippocrater ain, quoa , ubi adultis femoris os versus exteriorem partem exciderit, nec restitutum fuerit, non adeo multum minuatur partis torositas, quia non perit membri usus. Carne enim, in quam articulus excessit , per attritum firmiore facta, sine baculo incedere pol sunt. Postea vero ex plurimis circa hunc marcorem obtervatis generale axioma deduxit, dicens bὶ: Quacumque in corpore ad aliquem usum faeta sunt ό si quis moderate utatur , exerceatque in eo laboris genere , cui singula assueverunt i hoc pacto bene valent, augentur , ct ad bonam senec-rtitem deducuntur. Si in usu non sint , sed otiosa maneant, morbosiora sunt, non amgentur , ct brevi senescunt: id praecipue accidit nervis atque articulis , nisi qMis illis utatur. Quantum autem effectum praestet motus muscularis, ut ex infestis restia ruantur illa , quae vitae & sanitatis inevitabili effectu quotidie pereunt de toto corpore & singulis partibus , demonstratum fuit in commentariis j. 2 s. n'. 1. & 3.18. n'. 2. Si jam simul consideretur, musculos, tendines , ligamenta &c. libi r licha spontanea contractione abbreviari, & tandem rigescere; & minutis caulis distendentibus propria contractilitate vasa nostri corporis archari; patebit ratio , quare post luxationem, impedito membri motu , marcor sequatur.
Omnia haec , quae de hoc Marcore apud Hippocratem sic sparsim habentur , collegit Celsus eὶ & brevi, nee minus eleganti sermone sic expressit et Ac, quibus in pueritia exciderunt articuli J, neque repositi sunt, minus quam cateri crescunt: omniumque, qua loco Do non sunt , caro emacrescis , magisque in proximo i
co , quam in ulteriore i ut puta , si humerus loco suo non est, major in eo Vso fit macies , quam in brachio i major in hoc , quam in manu. Tum pro sedibus , ct pro e sebus, qui inciderunt, aut major aut minor usus ejus membri relinquitur: quoque in ea plui usus superest, eo minus id extenuat r. Optimorum Csirurgorum observata etiam hanc rem confirmant. Iuveni, dum in pratis sedentem arrepto pede trotaxerat ludibunda puella, dolor ortus fuerat circa femoris articulum, fatis levis. Peritissimus Chirurgus advocatus , omni cura examinans hoc malum, nullum luxationis signum invenit, sed a musculorum, & ligamenti articulum ambientis, distractione dolorem hunc ortum fuisse credidit: ideoque linteum spiritu vini madidum loco dolenti applicuit, & commoda ligatura firmavit. Sollicita mater , quae longe operosiora artis molimina exspectaverat, advocat rusticum, qui ignarae plebeculae in luxationibus restituendis magnus magister habebatur. Rudis ille homo validissima extentione produxit, quae alio credebatur adesse , luxationem, sic ut caput ossis femoris , cavo suo enormi hac vi eductum, versus interiora vergeret ; uti evidenter apparuit, postquam id neis remediis acerrimus dolor & tumor immensus adeo crudeliter Vexatae partis imminuebantur. Crus affectum binorum pollicum longitudine luperabat crus se
575쪽
num. Cum nondum apicem incrementi aeger adeptus esset, praedixit Chi rurgus , defecturum postea in parte assecta proportionale reliquo corpori incrementum. Eventus probavit hujus afferti veritatem: cum enim postea aa quatuor pollicum longitudinem increvi flet totum corpus , crus laesum binis circiter pollicibus bre
vius remansit sano , licet in initio simili longitudine superasset sa).
MORS p ARTis, VEL Torius. Inter effectus doloris F. 226. gangraena numerabatur : quae talis partis corporis mollis astectio est, quae, abolito influxa via talis humoris in arterias, effluxu per venas, in mortem tendit. Validam autem inflammarionem, quae toties luxationes comitatur, saepe idem malum sequitur. Dum cruris olla circa pedem cum valnere luxantur; monet Hippocrates s bὶ, si tenta tur repolitio, gangraenam pedem & crus prehendere. Si ergo vasa maiora sic compressa fuerint, vel laesa per luxationem , ut impediatur humorum vitalium influxuetoe effluxus , mors partis instat. V ti etiam , si valida inflammatione jam praesentate luxatum os reponere tentant. Fortis enim Cepe extensio & rudior attreetatio ad
hoc requiruntur, a quibus citissime instaminatio. in gangraenam transit. Tristis i lis casus habetur a pus modo laudatum auctorena sc). Famulo luxationem cubuti pridie pallo , licet valida inflammatio jam articuli locum & vicina occupas let, restitutionem moliebatur rudis homo, in auxilium adhibitis etiam binis robustis viris, qui partem validissime extenderent. Sequenti die gangrama jam ad mediam brachii altitudinem adscenderat, & misero lota exstirpatione membri vita 1ervari potuit. Mortem autem totius sequi aliquando satis constat ex illis , quae in com mentariis hujus paragraphi jam dicta sunt. Maxillae enim luxationem diras contavulsiones & mortem sequi dictum fuit. Post cubiti luxationem validas febres conatinuas , paucis saepe diebus lethales , nasci, ab Hippocrate pariter obsiervatum
fuit. Uti etiam, ubi majores articuli una cum vulnere sic luxantur, ut olla emianeant ; tunc enim convulsiones instant & mors , si reponantur; & licet relinquantur, saepe tamen adhuc anceps vitae periculum manet.
g 361. . X quibus notis signa evidentia habentur luxationis.
Ut constet de luxatione articuli cujusdam , primo inquiritur, an talis causa praecesserit , a cujus vi & impetu articulus sua sede expelli potuisset. Sive hae evis externa fuerit; de qua dictum b. s6 i. sive interna , in cavo articuli nata; de qua similiter dictum fuit 3. 362. Simul tunc attenditur, an forte ligamentat articulum coercentia a vi externa praegrella distracta nimis, vel & rupta fuerint; vela quacumque demum causa sic laxata, ut non satis firment articulum , quem ambiunt; de quibus dictum fuit f. 363. Postquam ex his constitit, justu in adesse luxationis factae metum , sedulo inquiritur, an illa signa adsint, quae luxationem D tam docent. Primaria sunt: tumor praeternaturalis, ob caput articuli elapsi alieno loco positum; & cavitas insueta in illo loco, quem naturaliter caput ossis elapsi solebat occupare. V t firma autem si Diagnosis, debent haec bina adesse; alte
576쪽
utrum enim tantum si deprehendatur , falleret saepissime. Exemplum habetur
in Commentariis praecedentis paragraphi talis erroris, ubi male credebatur adesse luxationem humeri, quia cavitas praeternaturalis apparebat circa articuli locum ob acromii divulsionem, interim nullo apparente tumore insolito in vicinia. Si evidi, quod , post lapsum orto tumore duro inflammatorio in inguine, luxatio ossis femoris culparetur ; cum tamen in macilenta satis puella facile perciperetur tactu, articuli locum se bene habere , nullamque cavitatem praeternaturalem adesse. Multum confirmatur haec Diagno sis, si motus membri , a naturali articuli confor matione determinatus , omnino iublatus sit, vel saltem quam plurimum depravatus. Si tunc simul pars aflecta conferatur cum parte sana, & in figura de longitudine insignis differentia appareat, nullum dubium videtur lupereste. Aliquando tamen contingere potest , ut satis dissicilis sit luxationis Diagnosis. Si enim a valida contusione, distorsione dec. inflammatio locum articuli tumere fecerit, non adeo facile licebit distinguere cavitatem praeternaturalem in loco a ticuli , & tumorem insolituin in vicinia ; dum interim omnis articuli motus impeditur ob doloris acerbitatem. Unde in simili casu quam maxime attendendum est, an cauta praegreti e tales fuerint, a quibus merito luxatio exspectari posset. Neque nocebit in dubio casu suspendere iudicium, quia, valida inflammatione nata, minime tutum foret luxata reponere, unde hac prius per idonea remedia sedata , postea locus affectus examinari poterit. Quanta autem saepe cautela opus sit ad luxationes distinguendas , docet mirus satis casus , qui apua Galenum a habentur. Homini in palaestra braclitum lux tum fuerat: Medicus , partem laesam conferens cum parte fana, circa articuli locum nullam tamen disserentiam invenit; unde satis temere hanc sententiam tulit: plagam quidem huic loco inflictam mille, articulum vero illaesum esse. Balneum itaque adire Vrum , & postea , pannis laneis, oleo cum pauca cera perfusis , tecta parte, decumbere & quiescere jussit. Cum tamen his lactis tota no
te dolor non remisisset, sequenti die indignabundus quia alii adhuc Medici ipso impetitiores in concilium vocati essenti promptissime pridie factam Diagnosim
confirmavit, humerum vero laesum inflammatum dolore dixit, ideoque in usu e rundem pergendum esse voluit. Tertia die , cum nihil remitteret dolor, in eoi silium vocatus Galenus vidit, humerum affectura quidem non habere praetern turalem cavitatem in loco articuli, imo potius plus tumere , quam alter numerus ,
qui secundum naturam se habere credebatur; sed sub alam brachii assiecti digitis immissis statim deprehendit, caput articuli elapsi ibi haerere, unde luxationem
adesse conclusit. Fefellerat autem Medicum comparatio partis laesae cum altera parte simili, quam sanam credebat; cum tamen aeger, sciscitante Galeno , reco dari se dixit, quod quondam ex curru delapsus humerum laesisset, unde acromium avulsum fuerat; sicque in humero , qui naturaliter se habere credebatur, pr ternaturalis cavitas circa articuli tomm apparebat, & ideo comparatio binorum humerorum inter se Medicum in errorem duxerat. Postquam jam constitit de luxatione praesenti, praeterea requiritur in Diagia si, ut determinetur, Versus quam partem articulus elapsus iverit, an versus e a Iu Commentatio primo in librum Hippoerat. de Officina Medici Charier. Tom. XII.
577쪽
teriorem , interiorem, superiorem, inferiorem &c. Plurima enim ad prognosiim& curam scitu necell,ria ab hac cognitione pendent. Anatomica cognitio , ossium articulatorum variam unionem in divertis articulis docens, & consideratio m tuum illorum , qui ab articuli naturali dispositione pendent, multum hic lucis dant. Prae sertim autem hoc noscitur ex loco, in quo caput articuli elapsi haeret. Iaeo sollicitissime collegerunt Hippocrates , SI poli illum optimi omnes in arte Magistri omnia signa, quibus distingui pollent variae ejusdem articuli luxationes. Sic v. g. cubito in posteriorem partem prolapso monet, quod sic affectus extendere brachium non possit; & contra, eodem articulo in priorem partem luxato , flexio cubiti fieri nequeat a . De femoris variis luxationibus agens, singularum signa accurate notavit c,ὶ , &c. quae omnia hic describere supervacuum via
g. 366. Π T expensis magnitudine , figura, si tu , parte pressa &
C . intercepta , tempore durationis , Concretione luxato.
rum, dolore, inflammatione, convulsione, & reliquis sympto matatibus, partibus ambientibus tenuioribus cra ssoribus. ligamentis destructis. vel modo elongatis, musculis annexis, & similibus, pro- gnosis habetur . quae doceat, an integra, an deficiens, celeris, tarda ,
facilis, vel difficilis futura sit sanatio.
Postquam per signa Diagnostica constitit, luxationem fictam esse, sedulo debent ponderari omnia illa, quae hac paragrapho recensentur, ut possit haberi
certa prognosis illorum , quae metuenda sunt a luxatione jam cognita ; vel & ab illa vi, quae necessario debebit adhiberi, ut luxata ossa restituantur. Omnia autem lue indicare oportet, si non aegro ipsi , saltem amicis ejus, ne postea le-cuta damna, quamvis nulla arte vitari potuerint, medentium incuriae , non vero magnitudini mali, adscribantur. Imprimis autem in Prognos quaeritur, an cura talis exspectari possit, ut omnes motus, integro articulo exerceri soliti, restimantur ; an vero aliquis quidem usus membri luxati superstes futurus sit, non tamen absolute talis, qualis ante luxationem factam fuerat. Sic enim distinguitur 1 NT E G R A ET DEFICIENs curatio. Praeterea debet determinari, an brevi temporis spatio cura perfici possit, an vero longiori mora opus sit, ut debita firmitas a ticulo restituatur. Si enim v. g. a valida distractione , vel a laxitate nimia , luxationem factam praegrella, ligamenta robur suum amiserint, non poterit celeris euratio exspectari. Facilis autem cura dicitur , si levis tantum extenso ad luxata restituenda sufficiat, neque gravia ulla symptomata adstat. Ubi autem contrarium obtinet, dissicilis cura merito. praevidetur , quae dc validam vim, & multa artis molimina requiret. Histrionis quidem est, parmam rem attollere, ruo plus frastitisse via deatur H, nunquam tamen nocebit, dissiciliorem parum dedisse Proeno sim; ite enim si sinistri quid acciderit, illud praevisum fuisse medentibus apparebit : si vero om- a j Hippocrat. de Articulis Charier. Ton . I e A. C. Cessi Medi c. Lib. V. cap. 26. H pag. 33 i. t pag. I. b in Ibid. pag. 398.& sequentibus, nia
578쪽
omnia feliciter cesserint, faustus eventus laudem merebitur. Quaenam autem metuenda sint, patebit, conlideratis sequentibus. MAGNITUDINE. Luxationis magnitudo mensuratur distantia , quae est inter illum locum, quem caput ossis elapsi occupat, Sc articuli cavum. Facile autem patet, quo Plus mcellerit os luxatum a iuo cavo , in quo naturaliter limret, eo magis csistrahi debere, imo & rumpi aliquando , ligamenta articulum ambientia ; atque etiam musculos & tendines vicinos eo majorem vim pati, unde dolor summus, inflammatio &c. sequentur. Simul etiam evidens est, eo facialius restitui posse luxationem , quo propius articuli cavo haeserit os elapsum.
Unde Cel f a J monet, longe facilius humerum in suam sedem compelli, si
in partem priorem, quam si in alam , exciderit. FIGURA. Dictum fuit f. 3 6 . figurae mutationem in membro luxato adesse : quo ergo , comparatione instituta cum simili parte sana , major invenia- . tur figurae diversitas, eo major mutatio situs partium omnium vicinarum adest ;adeoque earundem validior distractio , vel intorsio : quae omnia, ut facile patet. curae difficultatem augent. Sed & ipsius articuli luxati tigura magnam hic disterentiam adferre poterit. Sic v. g. humeri olle luxato, debita extensione facta , si Cjus caput ante sinum cavum scapulae locetur, remissis partibus extens s , facile
in suum locum revertitur. In osse femoris autem longe alio modo se res habet. Caput enim ejus una cum cervice angulum obtusum facit cum reliquo ossis deorsum tendentis corpore; unde alia ad nuc arte opus erit. Licet enim , valida ex-rensone facta, e regione cavi sui poneretur articulus elapsus, posset facillime sursum ire , & praeterlabi cavum suum a latere politam. V nde Hippocrates b , de restitutione ossis femoris versus interiorem partem luxati agens, sic disponit
totum apparatum, ut, dum extensione facta articulus elapsus E regione sui cavi fuerit, curantis brachio urgeatur a latere sic, ut in sedem suam revertatur.
SITU. Si considerentur pulcherrima illa observata, quae Hippocrates ccθ de ossis semotis luxati vario situ habet , patebit evidenter . quanta sit disserentia
essectuum luxationes sequentium ob solam hanc causam. Si enim versus interiorem partem iverit 'moris os . nec reponi potuerit articulus tuti saepe contingit). carnes ambientes os luxatum emacrescent, & plurimum vitiatus manebit partis usus. Longe levius e contra malum sequetur, si versus exteriora luxatum xit idem femoris os. Ideoque generalem hanc conclusionem posuit Hippocratra d) s Circa coxas magna disserentia est, versus interiora aut vergus exteriora, luxa ium esse : circa genua quidem disseri , sed minus. Modus autem claudicationis uiri . que proprius est : nam quibus in exteriorem partem procidit , vari magis sunt mianus autem recti stant illis , quibus in interiorem partem luxatur. Similiter autem crsi circa talum luxatio ficta fuerit si enim versus exteriorem partem, vari quidem sunt, sed stare queunt. Si versus interiorem partem exciderit, vasti quidem sunt, minus vero stare possunt. PARTE pREssA ET INTER E p TA. Quanta mala fieri possint, dum ossa sedibus suis elapia vicinas partes premunt, nunquam evidentius appar et, quam a Lib. VIII. cap. I s. pag. s 49. l e ) Ibid. pag. 399. & sequentibus.
579쪽
in luxatione vertebrarum : harum enim cavo inclusa medulla spinalis tunc premitur , contunditur, imo & aliquando laceratur. Eo autem mapis funesta mala contingunt, prout altiori loco talis luxatio facta fuerit. Capitis ninc luxationem. elapsis versus posteriorem partem processibus , quibus summae vertebrae committitur, absolute sellialem merito posuit Cesses a . Nervi Db occipitio extenduntiar, ct mentum pectori agglutinatur, neque bibere is, neque laqui potest i interdum sine voluntate siemen emittit , quibus celerrime mors supervenit. Et postea ib) monet . eundem casum manere eos, quibus in spina vertebrae exciserunt, sed tardius quidem mori, quam quibus capitis luxatio contigit; intra triduum tamen. Simul ibidem , pessima illa mala enumerat, quae vertebrarum luxationem sequuntur ; si
nempe totae loco motae fuerint: tunc enim medullam spinalem , membranas ,& nervos rumpi necelle eisse dixit. Si vero paululum tantum excellei unt vertebrarin exteriorem partem , curam ex Hippocrate proposuit. Videantur etiam de haere illa, quae dicta fuerunt in commentariis g. 3 6 . de torpore & paralysi pa
tium, quae articulo luxato supponuntur. Si autem, dum reponitur articulus lux tus , intercipiantur mala fortuna nervi, vasa , mulauiorumve aut tendinum partes &c. facile patet , qtiam enormes dolores, convulliones &c. inde fieri po sint. Non facile tamen haec interceptio continget, si debita extensio pariis lux tae repositionem praecellerit. TEMPORE DuRAT io Nis. Generalem regulam posuit Hippocrates cc in luxationibus restituendis, quod statim reponi debeant, vel saltem quam colertime. Sic enim & facillime hoc heri monet, dc aegrum minimam molestiam pati, si restituatur articulus elapsus, antequam locus intumuerit. Celeberrimi etiam Chirurgi , dum ante fracturae repositionem totum apparatum prius disponunt ,.quti requiritur ad retinenda in situ otia fracta, luxata ossa statim reducunt, de dein illa parant , quae continendis ossibus jam repositis necessaria videntur d . Et si mala fortuna laxationem fractura comitetur, semper prius luxationem I stituunt , antequam fracturae curam aggrediantur ; partim ob modo dicta , partim etiam quia ossis fracti extrema, naturali situ disposita , illa vi, quae requiritur ad restituendam luxationem , facile iterum a se mutuo recec rent te . Si autem elapsus articulus aliquo tempore sic manserit, brevi tumebit locus assectus , ii flammabitur , & dolebit immaniter; unde gangraenae metus a rudiori attrectatione imminet. Praeterea ligamenta, distracta diu, robur suum amittunt; unde facillume postea elabetur repositus articulus. Glandulae autem insignes, in maioribus a
ticulationibus locatae , pressione capitis ossis elapsi liberae , vel & innammatae , tumere poterunt sic, ut cavum articuli multum minuant; unde & disseilis repositio&dissicilior adhuc repositi ossis retentio in situ naturali. Accedit, quod & mucosum illa articulos lubricans linimentum , motu articuli attenuari & aissipari solitum , nunc accumuletur, & in spissetur saepe in massam postea nulla acie resolvendam, qaae articuli cavum saepe sic replet, ut nullus locus amplius elapso ossis capiti supersit. Si jam simul consideretur, luxationem, nisi cito restituatur, semper sequi inflammationem , a qua suppuratio diuturna , & profunde haerens fieri poterit, suti Hidi
580쪽
pocrates ca) de luxatione femoris agens monuitὶ patebit facile ratio, quare in Prognosi plurima mala praevideantur, si diu duraverit luxatio , antequam te
CONCRETIONE Lux ATORUM. Notum est, partes Omnes corporis, sibi mutuo accumbentes & contiguas, a concretione impediri intermedio liqui do tenuissimo, roris instar, omnia cava minora Jc majora corporis occupante. Simulac autem ille ros deficit, brevi concrescunt inter te partes antea separatae. Ubi autem inflammatio partem quandam occupat, vasa majora in farcta de distet ta tenuissimas ex liniantes fistulas comprimunt; uniue siccitas in partibus inflam malis oritur, & ob hanc facilis concretio cum vicinis. Sic post validas pleuria rides & peripneumonias semper sere pulmo pleurae accretus reperitur. Ostis iam elapsi caput, naturali suo Iinimento orbatum , partibus accumbens a distractione valida aut compressione inflammatis, facile cum illis concrescit, si diu ibi limreat. Unde patet, impossibilem elle tunc reductionem. Sed de ipsum articuli e vum repleti luxuriantibus glandulis , vel muco inspisIato , statim vidimus. Forte& sensim ipsum hoc cavum osseum minuitur, diu elapso manente articulo : dei tibus enim evulsis lamellae maxillae, quae a se mutuo remotae alveolum constituerant, sensim Propius ad se mutuo accedunt; tandemque sic uniuntur, ut nullatum alveoli velligium maneat. DOLORE. Recens factam luxationem . semper dolor comitatur, uti dictum fuit in Commentariis F. 3s . Si vero acerbissimus fuerit, merito pessima quaeque metuuntur : quia inlicat, partibus dolentibu3 talem adesse conditionem, quae in cohaesionis totalem solucionem tendit vide 9. 21 o. 3. Praeterea pessimi effectus doloris summi. g. 116. enumerati, exspectari debent ε, praecipue quia ad repositionem articuli luxati requiritur valida extensio partium, jam adeq dolentium ; unde convulsionis, delicti, gangraenae &c. metus est. INFLAMMATIONE. Quare inflammatio luxationem factam sequatur. dictum fuit in commentariis L 36 Semper autem alet se solet , nisi cito. r ponatur articulus elapsus. Ubi autem valida inflammatio partem luxatam occupavit, maximum periculum est. Nisi enim reponantur cito luxata, dissicillime pol tea reponi poterunt: si vero inflammatae partes rudius tractentur, gangraena brevi sequetur. In tali autem casu ex binis malis minus eligendum est, praestatque luxata relinquere, donec inflammatio idoneis auxiliis sedata fuerit. Haec fuit etiam H pocratis bJ sententia r Dicit enim de periculosissimis luxationibus agens rEodem die restituenda Dut, vel sequenti ἱ tertio vero aut quarto minime. Ubi enim usiue ad quotum diem duraverint .maxime recrudescere videmus. Ubi ergo non pro sinus recondantur, his diebus sepersedendum est. Contineri enim solet, quod intra δε-cem dies conditur. Et alibi ce) de cubiti luxatione agens generalem regulam p suit: quod nullum articulum , dum febris adest , in D im seium reducere conveniat . ct omnium minime cubitum. Febris autem inflammationis validae luxationem e tantis signum dc comes est. Sic& Celses monuit sil in dicens e Quidquid autem locoseo motum es , ante insammationem reponendum est. Si illa occupavit . iam conquies a 'De Attieulis Chariet. T. m. XII. pag. e) De Fracturis Claarier. Tom. XIL par.