장음표시 사용
721쪽
monuit Celsus ain. Evulso calculo, distemione nemorum periclitari aliquem, dura vesca ejus agitatur, dixit alibi b). Duras ac dolentes vesicas id est inflamma tas ὶ graves omnino ac exitiales pronunciavit Hippocrates, & omnium quidem exitiolissimas, quae cum febre continua fiunt; tuncque in prima morbi periodo aegrum saepe interire monuit sc . Interim tamen excisa vesica Cancrum quo nomine Gangraenam designasse Cebum in Commentariis 3. 19. dichium fuit in alia
quando tequi Cessus scripsit M) , illumque cognosci, si ct per vulnus, ct per V meolen fluit Ianies mali odoris, cumque e quadam a concrcto Ianguine non abhorrentia . tenuesque caruncula Ianiais smiles orta Licet autem, non videatur omnino de Gralle de curatione hujus mali, monet tamen ἔ orto cancro spe asset stomachum. cui ciam vesica quoddam consortium es οῦ exque eo fieri , ut neque retineatur cibus. neque , si quis retentus est concoquatur, neque corpus alatur et ideoque ne vulnus
quidem aut purgari , aut ali posse, qua necessario mortem mam ni se . Si jam in morbis acutis inflammatoria densitate immeabiles facti humores, vel per errorem loci in alienis vasis haerentes, tenerrima encephali vascula, unde vita α humanitas pendent, si obstruxerint, ut omnis vituis influxus α effluxus tolt
tur , mors subita sequetur ; neque ulla lare beta sensibilis detegi poterit. cum
omnem sensum fugiant haec minima. Nec refert, an statim morbus has partes occupaverit, an vero io aliis corporis locis nata inflammatio per metastasin ve sus encephalon tendat. Unde tam sollicite HipPocrates Dirinia signa notavit, quubus futurum delirium in morbis praevideri yoisset, ut caνeatur. antequam fieret. malum : quod, ubi factum est, certam perniciem adserte selet. Vidi se in febre continua ortum cruris dolorem, qui iubito evanescebat; sed mox orta phrenia' es; improviso sustulit aegrum tertia morbi die. Et apud Hippocratem similes cavissus habentur, qui hoc confirmant. Glvo in Larissa femur dextrum derepeme δε- luit, nihil vero ex oblatis proois. Prima die febris acuta ardens placidη ρκehendit . dolores vero concomitabantur. Secunda die femoris quidem dolorra remiserunt , febrisoreo intensa est ; utcumque moleste patiebatur morbum usia beφίρει , non dormiebat, extrema frigida, urinσrum non boνarum copia profluxit. Tertia die femoris quidem dolor cessavit, verum mentis alienatio, ct ita jactatio. Quarta die circa meri diem celerrime moriebatur cf . In Commintortis q. 13. s. dichium fuit, materiam febrilem aliquando versus extrema corporis deponi. ibique citissime corrumpere non tantum molles partes, verum etiam ossa ipsa; idem & in peste observatum fuisse , ibidem constitit. Si jam similis materia versus encephalon. pulmones, eor, viscera , tenderet, patet facile ilico mortem sequi debere.
Gangraena oris interni, labiorum , narium , senitalium, curam
Notum est ex Anatomicis, circa labia cutim desinere, di solam epidemidem labia, genas internas, & reliquas oris fauciumque Fartes tegere. Si in nis partibus otiatur inflammatio non resolubilis, raro sequitur bona suppuratio, sed fere seu
722쪽
ter depascens putredo gangraenosa. Acri enim expositae partes, aliva saepe acriori, umectatae continuo, in foetidissimum liqua men diis uunt: cumque tunc ingens plerumque adsit lativo ii humoris profluvium, & semel natum lioc malum , nisi cito
Curetur, exedat omnia vicina, cancrum aquaticum vocaverunt. Frequens satis in his regionibus malum, & aliquando epidemicorum morborum more plures simul affigens , imprimis illos, quibus acris scorbutica Cacochymia adest; uti dictum fuit an Commentariis, 13. β. Nascitur primo in buccarum interiori parte, ging vis , labiis, lingua, toni illis &c. levis rubedo parum dolens , & major calor; paulo post medium illius loci stigma album occupat, quod saepe fallit Chiru gos , qui suppurationem futuram tunc putant. Do or tunc augetur imprimis in illo loco, ubi album illud stigma haeret , uti & in ejus maiginibus, qui tunc ruberrimi apparent. Profundius exeditur porro ille locus, & totum illud album , quod nil est nili vera eschara gangraenosa, cadit, si levius malum fuerit, & in adultis. Si vero major adfuerit malignitas ,& imprimis in juniori aetate, ubi omnia molliora sunt, proserpit malum, & alba illa macula quaquaversum in omni ambitu dri pergitur : simul tunc putridissimus halitus ore exit, & perpetuum oludiiIimae salivae stillicidiuin ; & nili subita tunc & efiicax adhibeatur medela, ciurissi me exedit omnia. Tristissima sic mala vidi, quorum non sine horrore recordor , in pauperum infantibus , . dum in initio neglectum fuerat hoc malum, vel perversa tractatum medela. Gingivarum enim gangraena proserpente malo, non tantum destruxerat dentes, qui iam prodierant, sed N futurorum rudimenta in alveolis latentia sic corruperat, ut miselli illi iam ab ineunte aetate senectutis incommoda ferre debuerint , edentuli facti. Sed levia haec sunt: corruptis gingivis totam fere maxilulam inferiorem ossearn ceciditIe vidi, linguam erosam, labia, genaS, mentum,
exesa omnino, donec mors tantis malis finem imponeret. Tantus autem foetor saepe comitatur hoc malum, ubi ad summam malignitatem pervenit , ut ferri nequeat. Vocabar ad hominem obesium , & l corbulo putrido pessimo laborantem , cujus maxilla inferior tota fere hoc malo exesa erat: cumque ignorarem morbum , ille propius assidentem , dum alloqui vellet, tam tetro amavit halitu, ut in animi ae liquium fere ceciderim, & tota die molestissima nausea remanserit.' Cum frequenter a scorbulo oriatur hoc malum , ideo spiritu cochleariae, theriacali,& similibus os colluere solent; ses haec fere semper nocent. Si levius m tum fuerit, & incipiens tantum, quod cognoscitur , si rubedo, calor, & dolor adsunt, sed nullus adhuc foetor ὶ fu ammoniacus , aut nitrum multa copia aquae dilutum, addito pauculo aceti vel succi citri, optime proderunt, si os his colis luatur, vel lintea his madida pirtibus affectis applicentur leniter. Solent autem pessimo more Chirurgi penicillis remediis his intinctis rus iter perfricare partes, quod semper nocet, dum dolor augetur inde, & tenerae partes destruuntur. Si vero jam incipiat serpere malum, dc foetor adlit, modo dicta remedia non sufficiunt, sed oportet tunc spiritu salis marini domare hanc putre 1inem. Unciae
dimidiae mellis rosarum viginti guttae spiritus hujus miscentur; deinde saepius de die affecta pars penicillo nuic remedio intincto oblinitur : augutur spiritus salis marini quantitas, si major putredo adsuerit: imo in pessimis casibus ipsum sp ritum salis marini, sine ullis aliis almistis applicui, dc pulcherrimo cum successiusemper ; nam statim sistebatur Gangraenae hujus progressus,& brevi post separabatur
723쪽
eschata gangraenosa a vivis pariibus. Neque fefellit unquam me huic auxilio
unice confidentem, nisi cum , gingivis jam omnino corruptis , maxillae os affec-rum foret, tunc enim illius cariem impedire non potui : mollium vero partium oris interni Gangraenam eradicat certissime a .
Ubi autem in labiis illud malum nascitur, aliud praeterea periculum adest. Epiathelio enim, quod labiorum mollem substantiam tegit, ero , nervosae papillae
in molem immanem saepe expanduntur, dum coercente hoc vinculo liberantve, Ec in pessimum Cancrum fungosum degenerant. Si vero nares internas investiens membrana corrumpatur, ossa nutantur ε, in quibus , cum tenerrima sint, nulla
sperati potest ex liatio, sed semper carie consumuntur de cadunt. Patet ergo curae dissicultas, si Gangraena haec loca occupat. GENITALIUM. Loca enim haec cellulosa mirabili structura constant, serum iputridum odorom etiam in sanis spargunt, binis corporis cloacis, alvo nem-.pe de vesicaeὶ quibus corrupta e corpore eliminantur, cium proxime adjacenia Unde nata hic Gangraena citissime proserpit, & dissiculter curatur Imo Hilι mo b) ingenue fatetur , ex infinitis propemodum , quos viderat, aegris Gangraena scroti laborantibus, ne unum quidem restitutum fuisseia Unde lanatae talis Ga graenae historiam a peritissimo Medico ipsi communicatam, tanquam monstrum
in arte, admirabatur. Mirum talis Gangraenae exemplum ante septem annos vi- .dere mihi contigit. Homini quadragenario, optimae temperiei. sano Sc robusto levis stranguria oritur, sine ulla causa manifesta : cum adhuc semel similem mo
lestiam palliis a balsamo sulphuris terebinibi nato levamen percepitri , iterum idem illud sum sit,& quidem repetitis vicibus , sed sine ullo fructu. Biduo elae
a decocto emolliente, quod sumserat, stranguria minuebatur, sequenti die aucta plumrimum ; coepitque tunc dolorem sentire in perinaeo , dum urinam xedderet, mirum tremorem in toto scroto dc pene Percepit: accessit dein febris, dc urinam emisit, quae sedimentum cratam mucosum haberet copiolum, Sc baliamum sulphuris adhuc redoleret, ante quatriduum assumtum. Licet fomenta mollissima externe applicare tur, Vena secaretur, purgantia antiphlogistica sumeret 8cc. nihil fere. inde leva minis apparuit : magna enim cum moles la urinae olidissimae paucas guttulas v lido nixu exprimebat, Sc septima die morbi scrotum immaniter intumuit, uti occavernosa penis substantia in uno tantum latere. Sequenti die scrotum gansra, nosum factum crepuit, dc sanguinolentam saniem effudit, penisque totum latus affectum pariter gangraenosum apparuit. Fomenta de Cataplasmata ex ruta. sco dio, marrubio , sale ammoniaco dcc. applicabantur cum aceto ; profundae fiebant scarificationes ; cumque horrenda putreao adesset, spiritum salis marini ipsum lextupla aquae copia dilutum applicui partibus gangraenosis; sicque impediebatur.
ne proserperet malum. Cum intolerabilis aegro adesset anxietas, nausea continua, pullus celer δί debilis , urina & sanies corrupta inundarent haec loca continuo, nihil fere spei superesse videbatur : Calor talem aequabilis corpori, totius ad exia trema usque, δc firmum corporis robur faciebant, ne omnino desperarem. Noupotui tamen impetrare ab aegro, qui certissimam mortem praevidebat, S: avide exoptabat, tanquam terribilis mali unicum finem, ut fierent illa, quae profutura a H. Boerhaave Chem. Tom. II. pag 4io. l b Observat. Chiriirg. Centur. V. Obseris. t et . pag. sis.
724쪽
quam maxime sperabam: communi potui spiritum talis marini dulcis instilla. runt adstantes aegro inicio, tandemque permisit, ut profundas satis scarificatim nes faceret in partibus gangraenotis Chirurgus , quas deinde texit linteis spiritu salis marini sextuplo aquae diluto. madidis , de cataplasmata ex anti septicis applicavit. Sic potuit impediri , ne proserperet malum, de decima quarta morbi die incepit in laterali penis parte apparere rima, quae mortuum a vivis leparabat; & post
triduum in inguine simile separationis inceptae vestigium apparuit. Optimam tunc recuperandae valetudinis spem concepit aeger,& satis alacriter assumsit oblata remedia ;rediit appetitus , bonoque victu languentes erigebantur vites et omne corruptum
gans nosum octides spatio separatum fuit sic ut de toto scroto nihil superesset. nudique suspensorii testium mulculi conspicerentur. Urethra binis in locis, prope Eulbum nempe, & digiti transversi circiter a glande penis distantia, jacturam substantiae pallia fuerat talem ; ut postea non amplius urinam dimitteret per glandis aperturam , sed illa in peti ci emueret; & quamvis tubo argenteo Politria
simo immisso, dc in urethra noctes diesque relicto, caveremus, ne concrescerent abruptae urethrae fines, simulque mollisi unis applicatis balsamis conaremur essic re , ut elongata vasa retexerent illud , quod perierat, non potuimus hoc impetr
xe , sed remanserunt illi hiatus . posteaque temper urinam reddidit per foramen urethrae in peri o , & manebit haec molestia tota vita , licet optima sanitate fruatur adhuc superstes ille homo. Simile lanatae Gangraenae in scroto exemplum Ilabet in suis observationibus Stapartitis van der Wieι a , qui de notavit, pollea aliquia carnosi a cute Se earnosa abdominis membrana deorsum excreville , ac resticulos sensim contexisse : sic tamen ut recens hoc scrotum glabr m omnino esset & rugis careret; atque simul adeo arcte contineret testes, ut loco moveri non Possent. Similem cicatricem post sanatam Gangraenam in illi, homine vidi. A partu dissicili genitales foeminatum partes aliquando sic contunduntur Sc lac . rantur, ut Gangraena sequatur, dissicilis semper, non tamen omnino incurabilis. Apud Observatores tales casus memorantur et unicum x Ru Aio adduxiste suffcier. Mulier ex partu dissicili incidit in tam enormem vulvae δc intestini recti gan-grmam , ut brevi illain perituram crederent multi. Evasit tamen ab hoc malo, dc perfectissime curata fuit , licet post separationem corrupti in vagina inveniretur foramen in rectum intestinum penetrans; quod nucem juglandem cortice suo vestitam transmittere posset, per quod Reces alvinae liberrime in vulvam tra
sibant. Plures alias a simili malo mulieres se curasse ibidem monet auctor tb .
Sphacelus extremorum , tendinosorum , lethalis in senio.
Demonstratum fuit in Commentariis 1 . dc observationibus practicis confimmatum, seniles illas Gangraenas plerumque nasci a talibus causis, quae nullam medelam capiunt. Plerumque enim vasorum nimiae rigiditati, Vel & cordis viriribus labefactatis, ortum debent. Nulla ergo separatio corrupti hic fere exspectari poterit, cum illa ab humorum sanorum per vasa, debitam flexilitatem habentia, valido appulsu pendeat. Neque proderit exstirpatio partis ame . nam ab iisdem causis in trunca parte relibit malum; uti memorabili exemplo tunc allegato constu
725쪽
tit. Unicum, quod ars habet, est, ut condiatur pars affecta talibus , quae etiam in cadavere arcerent putredinem : hacque methodo potuit in est cetas etiam sembus, quadam jam sui parte mortuis, per integros mens s impediri , ne pIoserperet malum. Solet plerumque in pedum digitis purpureum aut lividum tale punctum apis parere primo, quos, nisi sic conatatur , brevi proferpens lethalem siphacetum facit. Neque, quantum novi, ullis observatis constitit, curatam Hille Gangraenam in decrepita senectute sponte in pedum dipitis ottam. In sene tamen septuagen rio sed vegeto , dum ioonte circa malleolum internum dextri pedis natam Ga graenam aceto , vino 3c sale, cum ruta recenti infusis, foveri curarem noctes diesque, separatio gangraenosi corrupti facta fuit, & cura iuccellit.
Gangrama hydropicis, phthisicis, scorbuticis pessima, mortis
nuncia. In hydropicis Gangraena nascitur, vel quia collecta aqua premendo Partes suta focat; vel quia putrida & acris reddita contigua roiuit: ted nihil tunc lpei supe
est. Si ea in maneant aquae, augebitur malum ; cum eaedem causae pergant ager , Quae illud produxerant. bi vero quocumque modo evacuentur aquae nacc Iaae&-fere tabefactae partes, non amplius aequabili pressione fluidi , di sive tis , sustentatae, dissi ut , vasa rumpentur, de accelerabitur mors partis ane 'In phthysiais autem , cum jam atrophia aret ex cacochymia purulenta sanguinis, tandemque putridissima diarthoea soleant perite ; patet facile AEliam sipem lu-
vasorum cohaesio , ut a levi etiam vi frangantur; simulque major humorum acrim nia adest: imo & in pessimo scorbulo putrescunt omnia Vide g. II I. . 3. . . Cum ergo humorum acrimonia , vasculorum ruptura , & AEusorum hum rum putredo Gangramam facere possint vide Commentaria f. 388. , ait gillima erit cura eiusdem mali, si scotbutica cacochymia sanguis infectus fuerit. Hinc in ulceribus crurum , in scorbulo adeo familiaribus, gangramolae illae crultae fere semper adsunt; renatae mox , si detergentibus applicatis ablatae fuerint; α oohanc causam haec ulcera vix unquam ad bonam cicatricem perduci ponant.
Sphacelus superiora petens, vigilias, deliria, syncopen, ructus, singultus , spasmos , dolores, sudorem frigidum , soporem creans,
praenunciat mortem. Recensentur omnia symptomata, quae lethalem Sphacetum comitari solent, de quidem illo, quo procedunt, ordine. Si enim iistitur vel sponte, vel per artem, sphacelus oritur leparatio inter vivum adhuc & mortuum , neque amplius , --li limite posito, proserpit. Ubi vero pergli malum, tunc dicitur super Iora petere , quia ab extremo articulo pedis digiti incipiens ascendit , pedem, crus totum ,
726쪽
femur denique occupans: in manuum vero digitis si inceperit, per totum brachium ad axillam ulque ascen aere solet, antequam occidat. Semper autem o servatur, cerebri functionis tui bari , si sphacelus in mortem tendat: deind etiam incipiunt vitalia astici; tandemque placido sopore sepulti tales aegri mortu tur. Pessimum ergo signum est, si in Gangraena vel lphacelo, extrema corporis o cupante , ligna appareant turbati cerebri. Unde Hippocrates monuit taὶ: istac Ius autem gravis, pericuιosus. Si autem vomitus bilio Ibs caran anxietate , aut oculorum stupor, aut vocis privatio, auι rarus sermo , aut deliratio quadam , lethalia hae reconvulsiva. Vigiliae autem uti patebit postea in Phrenittiuis & Symplomatum sebi lium historia , primum fere thin per lignum dant, quo excitatur attentio Medici, ut omni artis molimine a capite vim morbi avertat : has. deinde sequitur deliarium ; tunc cerebello affecto 1yncope fit; dumque inde excitantur, ab inordin to motu spiritu uvi per nervos viscerum abdominalium, ructus & singultus ortui tur , postea spasmi & dolores. Tunc sudor ille viscidus, guttatim in cute colle tus, frigidus , mortis imminentis signum certissimum , apparet : de quo miraphrasi dixit Helmontius b), quod non sit tam latex in sua natura, quantum ros alia mentarius resolutus , cui mors imperat. Tantem placido sopore sepulti moriuntur. Prout jam a diversis causis sphacelus nascitur, celeriori vel tardioti gradu haec omnia procedunt. Si enim a mera quiete senili hoc malum oriatur, lente proserpit,& poterit perplures menses aliqando tolerari,antequam mortem inferat; modo pars aflecta condiatur talibus , quae omnem putreffinem arcent. Si vero in vegeto tu.
venili corpore post validissimam inflammationem Gangraena, & Post hanc spn celus , sequatur; celerrime superiora petit, & paucarum saepe horarum spatio incurabilis evadit; uti pluribus exemplis, in hoc Capitulo jam allegaris, constulit. Pleraque jam ex his phaenomenis, quae Sphacetum lethalem comitantur, apua Celsum habentur sc . Postquam enim descripserat, quomodo proserperet Gai graena , addit sequentia: Inter hac deinde febris acuta oritur, ingensque sitis : qui- fuam etiam delirium accedit: alii , quamvis mentis sua compotet funi, balbutiem do vix sensus suos explicant: incipit asci stomachus : Fι foedi spiritus ipse odoris. Atque initium quidem ejus mali reeipit curationem : ubi vero penitus issedit, insem bile est. Plurimique sub frigido sudore moriuntur.
Lividitas, nigritudo, ariditas circa ulcera, gangraenam, sphaces
lum . mortem. adesse nunciant. In Prognosticis suis Hippocrates, ubi tam sollicite omnia recenset, ad quae Medicum attendere oportet, ut praevideat illa , quae in morbis futura sunt; h
bet & sequens monitum : Considerare autem oportet, an forte ager ulcus habuerit ante morbum, an vero in us morbo natum. Si enim homo moriturus sit , ante mortem
ιividam ct A cum erit, veι pallidum ct siccum t d . In Commentariis autem LIIS . n'. 7. & 3. 4o3. n'. I. ubi hujus prognostici mentio facta fuit, demonstr
727쪽
tum est, a vita superstite, & humoribus ad vulnus ulcusve allatis, pus bonum fieri; si nempe bona liquida apto impetu & debita copia huc venirent ; sin munus, aliud liquidum in vulnere observari, a boni puris conditionibus degenerans; unde in cacochymicis corporibus tam dissicilis erat boni puris consectio, & ulcerum vel vulnerum consolidatio. Ubi vero vasorum vel humorum , aut utrorumque, vitio nihil defertur ad vulnus , siccabitur ab aere & vicinarum partium crore vulneris superficies, & totum illud , quod sic exsiccatum erat, postea separari debebit , ut cura perficiatur. Designat ergo arilitas ulceris, vitalem influxum Messiuxum humorum delinere in hoc loco r lividitas autem dc nigritudo veram jam mortificationem iudicant ; adeoque pro pessimis signis haec merito in morbis
INDICATIO in Gangraenae curatione e r. vires fir
mare. i. putridi ingressum in venas impedire. 3.
dinem concePtam arcere , coCrcem. Putre
Absolutis' illis , quae circa Diagnosin & Prognosia Gangraeuae notanta erant . agendum est de inescationibus Curatoriis, quae determinant, quomodo, & Per quae remedia cura perfici possit. Ne autem confusio hic oriatur, in memoriam revocanda sunt illa, quae in Commentariis F. 19. dicta fuerunt. Nempe , diruculter distingui posse illum limidem, qui Gangraenam incipientem dirimit a Phleg mone. a qua nascitur. Cum ergo Gangraena in sui initio ad Phlegmonen quam proxime accedat ; dc ab eadem tamen plurimum differatis quando in spha celiuniam transibit; patet, intermedio hoc tempore varios esse malignitatis in Gangraena gradus, neque eandem requiri curationis methodum. Incipiens enim Gangraena aliquando felici correctione tolli potest, uti dicetur , i. Ubi vero confirm tum malum est, non poterit reddi corruptae parti Ianitas 4 sed debebit mortuum separari a vivis partibus , quibus adhaeret. Generalia tantum ideo indicationis curatoriae capita hac paragrapho expenduntur i, de reliquis postea dicetur. 1. Quamdiu expeditus fit motus humorum sanorum per vasa debito cum im- tu & velocitate, sanitas adest, de virium integritas. Ubi vero nascitur aequa- is hujus motus impedimentum , sive in toto, sive in parte , vires debilita ur etiam vel in toto corpore, vel saltem in parte affecta : U nde spontaneas illas lassitudines, per quas homines solitos labores non sine molestia perficere possimi, licet caeteroquin adhuc satis bene se habere videantur, morbos praenunciare dixit Hippocrates a in. Frequenter enim observantur hae lassitudines, quando inflammatoria spissitudine minus meabilis redditus sanguis dissicilius per ultimas vasorum angustias transire potest. Vires ergo firmabunt omnia illa,quae liberum humorum per vasa circuitum sestinent, di tollunt illa impedimenta , quae hunc turbant. Adeoque, pro causarum diversitate, varia ad firmandas vires conducent remedia; uti seisquenti paragrapho dicetur. a. Urina naturaliter eluit de corpore illa, quae putredini proxima nocerent,
ii diutius cum reliquis humoribus per vasa fluerent: ubi autem perfecta ischa
728쪽
urinae secretionem dc excretionem impedit, haec retenta, acriora facta 8c putri. da, tenerrimis encephali vasis imprimis nocere videntur; & aegri hoc morbo laborantes , postquam similia fere mala passi fuerunt , ac illi qui sphaceto mortui
tur , pariter sopore profundo oppressi pereunt. Merito ergo metuitur, ne putredo Gangraenam sequens , venis contiguis resorpta, simili modo noceat; adeoque cavendum est, ne hoc fiat. 3. Omnis pars corporis nostri, quae omni vitali humorum influxu Se effluxu, quo antea gaudebat , Pivatur , spontanea mutatione in putredinem tendit. Requiritur ergo, ut futura putredo caveatur, vel jam nata emendatur sic coerceatur , ne vicina adhuc integra inficiat. Ubi manubus accellus datur ad partemaste cham , talia applicari poterunt, a quibus merito ille effectus exspectandus est; si vero in profundis corporis lateat malum, patet facile hoc dissicillimum
g. 3 . IRMANTUR. vires dando : i. quae causae internae ori 13. et q. 4α I.ὶ debellandae prosint, spiritus excitent,
squidis motum circularem conservent, habita simul ratione aetatis , sexus , temperiet,. tempestatis. Illa ergo ex classe refrigerantium vel calefacientium petuntur pro re nata. 2. cibos potusque
analepticos. 3. Epizbemata ex pane tosta cum praescriptis N'..ti hujus ὶ applicata venis, vel circae nares.
t. Dum huic indicationi satisfieri debet, necessario respiciendum est ad ilia
dolem causae , quae Gangraenam produxit: sed causae omnes in numeris hic cita tis in diversas classes ordinatα fuerunt, & enumeratae. Sic v. g. si putridus sto huius pessima cacochymia sanguinem infecerit , proderunt ad si mandas vires omnia illa, quae putredini huic adversa sunt: Vinum Rhenanum, succus citri, at tantiorum , &c. optima erunt. Pauperibus lac ebutyratum , vel ejusdem serum', cum pauculo macis vel nucis myristicae decoctum , inferviet. Cumque omnis Gai
grae , quamvis ex diversissimis catas nata, semper putredinem faciat, patet , acicinum illorum fere universalem usum elle. SPIRITUS Exci TENT. Certissimis constat obserratis , esse in rerum natura talia, quae in subtilissimum nostri corporis liquidum, quod spiritus vocamus insignem habent efficaciam, & totum corpus miris modis turbare possunt. Interim tamen tota haec vis pendet saepe a corpusculis, vel effluviis, adeo subtilibus Se . minutis , ut non tantum sensus, sed & omnem fere imaginationEm, fugiant. Asa foetida v. g. solo halicir suo viroso inordinatos illos spirituum motus compeiacit saepe tam feliciter in hystericis mulieribus ; & tamen, postquam per integros menses satis amplum locum suis effluviis implevit, vix ulla sentibilis apparet pon deris imminutio. Moschi fragrantia e contra mobilissimas in genere nervoso se minas toties pessime affecit , imo & diras aliquando in his convulsiones excitavit ttamen nec Moschus sensibi ponderis detrimentum patitur , licet plurimis etiali rservetur annis, & omnia vicina corpora indelebili fere odore infecerit. Habenatur in arte cognita talia remedia, qua solo halitu suo languentes spiritus excitent, ,
729쪽
ac novam quasi vitam inspirent etiam debilissimis hominibus. Si iam in animi
deliquium lapsiirae puellae odoratissimum citrei pomum naribus supponitur , mox reviviscit: idem & aceti fragrantia, & fere omnium aromatum gratissimorum halitus faciunt. Imprimis autem illa, quae spiritus excitant, in Gangraena & Sp celo curandis locum habent; quia nil magis debilitat, nec citius fere omnes vites etiam in robustis hominibus prosternit, quam putrida emuvia. Si sanissimus h
mo aestivo tempore mala fortuna occurrat cadaveri submersi animalis majoris illa tempore, dum tumidum abdomen crepat, tam tetro mox Mabitur halitu , ut in animi deliquium cadat, & rota die pessima nausea languebit. Dum in morbis corrupta bilis circum praecordia haeret, summa debilitas observatur ; Ac hac saburra excussa, vires redeunt. Cum ergo in Gangraena putredo adsit, vel brevi futuis ra metuatur, patet, quare fragrantia illa atomata , imprimis ii acida admisceantur, tantum usum habeant. Apud Hilianum saὶ & alios auctores pretiosi lapides Bezoardici, margaritae, os de corde cervi & similia commendamur; sea v num Rhenanum cum succo & cortice citri, cinamomo, nuce myristica &c. his longe essicaciora sunt; S si sobris valida, aut major calor corporis , a calidioribus abstinendum esse suadeant, ambuci, rosarum &c. flores, una cum aceto, spio ritus excitabunt , simulque gratum refrigerium facient. L I Q U IDIS MOTu M CIRcULAREM CONfERVENT. Cum Gangraena sit talis conditio partis mollis , quae abolito influxu & effvxu vitalis hum ris in mortem tendit, ia est, inquietem perfectam; omni molimine conservat
dus est humorum per vasa motus, ut haec caveatur. Circuitus autem humorum
impeditur vel liquidi transmittendi, vel vasorum transmittentium vitio , vel defectu causarum moventium. Omnia ergo illa, quae liquida diluunt & attenuant, vasa aperiunt, & leni stimulo caulas moventes incitant, pulcherrime hic conu nient. Decocta hinc ex graminis, bardanae, scor Eonerae radicibus, uti & illis , quae aperientes dicuntur , lignorum tantalorum , fas phras'&c. infusa, tanti hic usus sunt quia vi diluente, solvente, & simul blando aromatico Mn.eso, ori - nibus his infiicationibus satisfaciunt.
HABITA si MUL RATIONE AETATIs Ac. Longe enim alia requiruntur in decrepito sene, ubi omnia languent, & frigida mucosa est sanguinis indoles, quam in vegeto & calidae temperiei juvene. Mulierum corpus laxius secier, caeteris paribus, quam in viris, facillime mutabile quidem etiam a levit limis
causis , tamen summas .& subitissimas mutationes facilius fert. Docent hoc me strua, graviditas , partus , lochia, haemorrhagiae uterinae saepe adeo enorinesium de & a sexu iterum in medendo varietas obtinet: Uti etiam , prout te peries
biliosa calida , aut aquosa frigida fuerit. Idem de varia anni tempestate verum est: aestivis enim caloribus, imprimis si simul humida aeris constitutio fuerit, omnia in putredinem vergunt; hyemali frigore omnia diutissime incorrupta servari poterunt. Conser S ilia , quae de his dicta fuerunt in Commentariis F. Isa:
dum est, an vires deficiant, an non si pulsus sit fortis , magnus , & utcumque durus; si calor satis magnus ad extrema corporis usque adsit, si urina colorata , rubra fuerit ; novimus , satis magnas circulationis vires eme; adeoque iulam
730쪽
a Uintae augendam: sed si pullus debilis, & reliqua , modo dictis contraria ,
adfuerint; tunc concluditur , motum circulatorium humorum incitandum esse.
Deinde examinatur, an liquidorum indoles in putridam aleatinam indolem vergat ; an vero mucosa frigida cacochymia praedominetur haec autem ex illis, quae de glutinoso spontaneo & alcatino spontaneo ante dicta sunt, cognoscuntur) ; in priori casu gratissima acida stimulantia exhibentur in posteriori vero sales volatiles oleosi, Elix tria proprietatis &c. adeo prosunt. Variae tales formulae rem diotum in Materia Medica ad hunc numerum habentur. 1. A,ἀλαι βα,υν dicitur de illis, qui ex gravioribus morbis resurgentes vires re colligunt. Licet autem, morbo devicto , sanitas redierit, requiritur tamen iahis , ut bono nutrimento restituantur illa, quae per morbum praegre illam perierant. Debilitas autem postulat in talibus hominibus , ut dentur cibi & eotus, in quibus abundat quidem materia, unde per chylopolesin & haematopoletin possint restitui perdita ; sed & simul tales sint, ut nullam fere, vel minimam saltem ;actionem vasorum & viscerum requirant, ut sanis humoribus assimilentur. Cibi vero & potus, qui has dotes habent, vocantur analeptici. Videantur illa , quae de his dicta fuerunt in Commentariis F. 18. 1 . i. Sed de in horum delectu ad aetatem, sexum , consuetudinem &c. attendendum est , uti modo dictum suit praecedenti numero. Cumque plerumque putredinis metus sit in Gangraena , ex acescentibus , ut lacte, decocto panis, avenae, hordei &c. jusculis carnis vitulunae cum succo citri &c. haec parantur. Videantur illa , quae in Materia Medica alhunc numerum habentur.3. Ex Physiologicis constat, in tota corporis externi superficie venarum bibu larum oscula patere, quae contigua liquida haurire possunt, & sanguini mist re ilico : unde patet , ad vires tirmandas maximum usum posse habere illa remedia , quae externae cuti apponuntur. Illa enim, quae primo hujus paragraphi numero laudata sunt, si sic epithematis forma applicantur, subtilissimam dc maxime fragrantem sui partem venis bibulis insinuant ; quae ergo statim cum
sanguine venoso ad cor aefertur, atque inde ope arteriarum per universum corpus distribuitur. Hinc citissima virium resectio sequitur , quatenus nem Pe a gratissimis illis stimulis, nullis viscerum actionibus mutatis, excitantur spiritus, Maugentur cordis vires. Solent autem haec praecipue applicari illis locis , quibus magnae venae adjacent: uti V. g. sub axillis, poplitibus , collo &c. ut brevi itinere tesorpta per venas bibulas haec Muvia magnas venas ingrediantur. Sed non tantum hac via videntur prodesse epithemata talia, verum etiam si nervis quia busdam, quibus maximum imperium in vitales corporis functiones esse per experimenta novimus , applicentur quam proxime. Nervi per narium internam superficiem dispersi tales iunt , & hominem nimio corporis motu fatigatum, & Jam jam in syncopen lapsurum , panis recens de clibano educti fragrantia reficiet ilico : Idem iam de omnibus aromatibus fere verum est, quorum fragrantia solo olfacto percepta vires erigit statim. Solent hinc etiam Cardiae , ubi magni illi ner- v. citra ventriculi orificium superius locantur, similia applicari tanto cum fructu; uti etiam umbilico. Incredibilem enim essicaciam habere aliquando remedia, e terne iis locis applicata, docent observationes Medicae. Homo saevissima cardia gia contabescebat dum quatuor a pastu horis recrudesceret quotidie dolor, intolerabilis omnino, nisi mensae incumuens miser cardiam validissime comprimeret; X x x x