장음표시 사용
341쪽
itor iuvat igitur, quoniam res tota in hac materia ad definitiones nominales denuo devolvitur, pro solidiora Τyronum instructione, utriusque Phulosophiae tam Peripateticae, quam Neotericae definitiones, ac fluentia exinde Theoremata ponere, & quantum satis est, declarare.
CLIX. Subjectum dicitur id omne a subiecta scholasticis, quod recipit aliquid a se quid sit distinctum, ab eo que perficitur, aeterminatur fere sicut in Logica sui. 4b, 3 ς 4.subjectum propostionis Vocatur, quod a praedicato determinatur sic v. g. lignum est subjectam formae seu figmrae Caesaris, quam a statuario recl. Pit, & anima rationalis in corpore Organico tanquam subjecto recepta, istud i. - in το 6se hominis perficit, ac determi-Nat, ejusque propterea appellatur somma seu persectio aliqua, per quam scilieet subjectum in suo esse completo constituitur, ut sit tale vel tale.
Forma porro triplici modo dicitur el- triplex se in subjecto. s. uentialiter & metaphr modus es fice, si etiam per absolutam DRI poten- ndi intiam ab illo nequit abesse, sic se ha-'b octo.
342쪽
sEruet Oo*ωg. Dissertat. II. animalitas & rationalitas in homine, A
existentia in e sentia actuali Sc. 2. Ph3fice & naturaliter, sive quando solis etiam naturae viribus a suo subjecto separari Valet , e. g. anima rationalis a corpore, albedo a muro &c. 3. Mor liter, quando xforma pure modalis, nonsabstantialis, est in filo subjecto, a quo ipsa omnimode ita dependet, ut sinee, non possit existere, liere e Eon. verso subjectum physice existere va-: - i leat sne ejuSmodi forma. Q. g. Se sne subjecto v. g. Petro esse nequit,hene vero Petrus sine sessione.
Rursum tripliciter potest quid esse Subi ctv in subjecto. 1. In subjecto sustentation , ' vovis, quando nempe aliquod subjectum ita necessario illi praesupponitur, ut sine eo nec fieri, neque existere queat. Sic v. g. Anima bruti juxta Peripateticos inhaeret materiae, tanquam
subjecto D stentationis, item forma seu Rura ligni dari nequit, nisi prius subjectum susteηtationis clignum detur.
Insorma- a. In subjecto informationis , vel adhae-u0Πi oris, seu receptionis, dum scilicet re eeuii. cipitur in Mo, quod ad sui productio P nem vel existentiam non praesupponitur ita necessario. Prout e. g. anima
343쪽
ratioηalis est in corpore humano, quae
etiam sine illo simpliciter a DEo creari posset,'seut & aliquando sine illo existet. . 3. In subjecto labae lanis, vel Et inlue. inherentia, prout omne accidens essen- sonis. tialiter inhaeret suo subjecto substa tiali, ita ut fine eo c saltem naturaliter) nullatenus esse aut subsistere valeat, ut mox dicetur. . CLX. Iam ex his rite penetratis se, substanuelle intelligitur notissima illa substantiέ tiae defi- definitio, in scholis tradi solita, quod nitio iu- scilicet sit em per se existens, sive non in . Si Psdigens subjecto inhaesionis, vel, ut alii expli. P retico S. cant, quod sit ens, in existendo essentiali- 'M- ter absolutum ab alio; Log. fol.72.) qua de causa Scotistae docent, rationem for- malem, seu e lentiam substantiae, consiste. quid stre inperseitate, saltem rὸdicali, & exigiti. Perseitasyva quaesit modus aliquis intrinsecus ac positivus sicut existentia, per hunc enim conceptum, inquiunt, cum nulla pror- sus re substantia convenit, sed ab om-ni eo. quod non est substantia, es. sentialiter differt, aeque fere ac DEUg . ver tonitatem radicalem ab omni recreata juxta Theodogos discrepat sve dein existat modo connaturali, hoc'
est per subsistentiam propriam, sive super-
344쪽
Sectio Lexistere per se, &. se diffe
substaniariae alia definitio scholasti
as8 ωtolii Dissertat. II. supereaturali, hoe est per subsistentiam altioris ordinis , propriam subsistentiam absorbente & supplente, ut humanitas in Christo. Iuxta Art. praec. Dixi in perseitate saltem radicalip ensenim per se existens non solum est illud. quod ex natura sua acta, & re ipsa existit absque subjecto, sed etiam quod potes
absque illo existere; alias enim, si omnis substantia actu per se existere deberet. pdane anima rationalis, quae re, ipsa ineorpore tanquam in subjecto informa lanis recipitur, substantia non esset. Hic tamen praeclare monet Cl. P. FOR-TuNAT. ' A BRIX. Met. p. r. Di F. 2. Sest. I. 5. IS7. ne termini isti: ens per
se existens , & ens a se existens promiscue accipiantur , existit nempe per se, quod non dependet a subjecto inbest nis, existit vero a se, quod nulla prorosus indiget causa, ut existat. CLXI. Allatam substantiae definitio. . nem quidam obsearitatis, plerique autem ex ipsis Peripateticis nimiae restrictionis, indeque etiam sal tatis, ex aliis suis in physica statutis principiis arguunt ἰ. nam quia praeter substantias completas, quae scilicet tam perseitate gaudent actuali, quam radicati, & praeter
345쪽
substantias incompletas spirituales, quae
perseitatem saltem radisalem habent, ut animae humanae, admittunt quoque scholastici substantias incompletas mat ridies, quae tam in esse, quam in con servari essentialiter a suis subjectis dein Pendeant, ut sunt anima bratorum, &aliae sic dictae forme substantiales mate- D . .riales; inde suo systemati conformiter inferunt, datam substantiae definitionem , cum nequeat cadere in postrem generis substantias, neutiquam convenire omni omnino substantiae, & consequenter malam esse; Log DI. I 39. qua de causa illi substantiam ita definiunt: G ens, quod non exigis inesse alteri tanquam Ini eat, adaequale a sedistincto. Sic volunt animam V. g. c
nis esse substantiam, quia, licet inhaereat materia tanquam subjecto sustenta- tionis. CLlX. tamen, cum finis a natura intentus non sit materia, sed compositum ex materia & forma,' hine anima nequit dici inesse materiae tanquam fini cui, sinis cui dicitur, in Cur finis eui. jus bonum a natura aliquid ordinatur & quamvis insit composito, tamen non inhaeret ei tanquam fini adaequa
te a se distincto, cum sit pars illius computti Hanc igitur definitionem,
346쪽
Aliae adis huc subis nantiae definitio o
a o Onto . Disserni. II. utpote aliis omnibus substantiis comis Petentem, priori praeferendam esse do
CLXII: Philosophi Neoterici , qui
nullam ejusmodi substantiam materialem a maἔeria realiter distinctam admittunt, ut in phvica dicetur, priore illa substantiae definitione cCLX. contenti, Λ omatis loco tenent, omnem substantiam existentem non posse aliter existere,
quam per se, est quod per se non existit, vel saltem exsere per se non potes, , nouese substantiam. Subjectum vero definiunt quod sit res illa , qua e silentia XLVII. S attributis gaudet. LX. Alite adhuc substantia definitiones a modernis philosopbis formatae, praeriter allatas in logica, csol. 73. sunt sequentes I. quod sit subjellum ph3sicum
accidentium, seu modificationum, in quo sensu etiam D. RUGUsTINUs substantiam accepit, dum negavit, Deum esse
substantiam. II. substantiam esse ejus, quod est, aut si, subjectum primum, ita existens, ut intrinsecus a nullo pendeat, ac semel positum per se se, es conserva
ii posit. ita Cl. ANTON. GEN. Met. p. I. c. a. g. 2I. III. Iuxta CARTEsIUM res
347쪽
issa, eas insunt forme sensibiles, es attri
buta , vocatur substantia. Item; stivanua sunt res, qια concursu egent ad existendum: p. I. Princip. g. . Sa. . CLXIII. Seholion. Cartesus Ioc..cit. SpinoTiGg. I. substantiam quoque definiit, esse Vorigo. rem, quae ita existit, at nulla ire indigeat ad exisendum, cumque res creatae indigeant DEo ad sui existentiam , eas non esse substantias eodem loco docuit, voluitque propterea unicom esse substantiam 'DEum: inde autem natum esse Spinoetismum recte infert Cl.
pius enim Spinoga p. I. Erh. substantiam appellavit id, quod in se est, Nper se concipitur , deinde abusus ambiguitate του exsere in se , es in alio, cum omnia universi entia DEus immenstate sua complectatur, sbi aliisque persuadere voluit, solum Deum essesubstantiam,
alia vero omnia tantum esse attribata, qualitates, . aut modos Dei. . Adeo nempe verum est exinde concludit, idem Cl. ANT. GEN. non ge0metras tantum,
sed metaph3 cos maxime, dum ab ideis abfractis ad natura res gradum faciunt, turpissime hallucinari
348쪽
sessior. 373 Oηtes . Dissertat. II. CLXIV. Quoniam substantiae tum
agunt, tum patiuntur , Varieque mutantur, Vel potius modilaatur, tyroni probe adhuc notandae sunt sequentes iActio. Neotericorum definitiones. I. Actis
a Wolfio dicitur mutatio status, cujus ratio sufficiens continetur in ipso si jecto mutato. e. g. Dum scribo, lego, ambulo &c. aliquid ago, id est, mutora non scribente in scribentem ; hujus autem mutationis seu scriptionis ratio sufficiens est in me ipso, libere mem evmutatio. ad seribendum determinante. Mutatio porro est variatio modorum sive acciden ' tium. Alio nomine etiam vocatur
modi alio, ac illud. in quo fit ejusmodi variatio, subjectam modificabile di-
Status. citur. Statvs Vero est determinatio
mutabilium. Sic v. g. virtus & doctrina sunt in homine quaedam mutabilia; possunt enim abesse vel adesse, si autem adsunt, illarum το adessentia sive prse, sentia certum & determinatum hominis flatum constituit; fit nempe exinde horis . , mo doctas aut probus. Il. Passis econtra est mutatio, cujus ratio lassiciens deprehenditur extra subjectum mutatum. e. g. si quis fuste percutitur, patidicitur; fit enim in ipso mutatio, cujus ratio extra ipsum, qui mutatur, iualio
349쪽
alio quodam percutiente reperitur. III. Vis agendi est eontinuus conatus, sive Vis agemrism proximas agendi, sive est tendentia entis continua ad mutationes producendas. sic. e. g. in globo suspenso est continuus conatus descendendi, & statum. suum mutandi, isque remoto imp dimento acta se exerit. Differt haec Dis ria a potentia activa, quae est mera agendi PDtentiam sibilitas, uti v. g. anima nostra habet RuiV3 s. potentiam cogitandi aut volendi activam,
nec tamen astu continuo costitat aut
vult. Adeoque ex sola agendi potentia nulla sequitur amo, quae tamen sequitur posita vi agendi, si nullum adsit impedimentum. His conformiter. CLXU. Definitur etiam a non nul- Et non lis substantia, esse ens, quod vi agendi ingredite' praeditam, ast hane alii definitionem tyr definI- rejiciunt, eoquod vis agendi rectius de substantiis juxta istos demonstretur. quam uad illarum essentiam constituendam adminiculetur. Divisto porro substantia, data est in logica fol. 72.9 nunc autem varia de illa sequuntur theoremata . in formam corollariorum redaeta.
CLXUL Corollarium I. Attributum substin- subsantia, sive entis per se existentis, ea tia univo
350쪽
tit Deo α fere ratione probatur, quas οδtur supra de univocatione extis usi sumu3 , XXXIX. Deo enim & creaturis ex aequo conVenit non dependere a subjecto, in existendo , , perinde prorsus, ac illis eX aequo convenit nullam penitus in sua formali ratione eontradictionem involvere ; ergo sicuti ratio entis, ita notio substantiadi praecise pro ente per se existell- te ipsa sumatur, est DEO & creaturis ex aequo commune. Profecto inquit Cl. P. FORT. a BRIX. antea citatus g. IT s. - eum in notione substantia, perinde pror sus ae in notione entis, neque Initas ,
neque tonitas, nec aliud quidquam hujusmodi, sed sola negatio silentialis d pendentie a subjecto menti reluceat, quemadmodum in notione entis sola o ' currit negatio intrinsecae contradissionis , nihil est, quod impediat, quo minus DBus, non secus ac creatura, ens per se, existens, sive substantia dicatur, quem admodum eadem de causa nihil plano Prohibet, quo minus DEus , & quaevis
eata res, ens reale nuncupetur. Mon
tra, quia Deus nequit habere rationem
subjecti in sensu scholastico, CLIX. etiam concedi debet, quod ipse sub ' i. stantia non sit, si substantia nomine PQR