Ad catholicum aequumque lectorem epistola eminentissimi & reverendissimi domini cardin. Quirini cum ejusdem animadversionibus in epistolam Jo. Rodulphi Kieslingii

81쪽

is hae porta a Deo aperta per pacem inter Principer , se ad haeis magis inυitari agnoscit. DANi MADVERSIO.

Quis crederet, callidum adeo inveniri uspiam posse tergiversatorem, qui perlectis hisce Poli ad Camillum Ursinum , quarum magnam partem recitasti, gravissimis literis, in dubium revocare valeat flagrantissimum studium a Paulo Pontifice adhibitum, ut non Ecclesiae dumtaxat Romanae , sed humani genetis utilitates procuraret Adsciscendi erant Consiliarii integerrimi, & sapientissimi FAdscivit Contarenum, Polum, & Carassam, qui ut muneri suo exactius satisfacerent, partiti sunt singuli inter se literarum, quas ab Ursino dilux acceperat, partes singulas. Audiendi erant iidem intento maxime animo Auditi sunt, nam Polus ita scribit, Summa autem attentione Sanctissimi Domitii NUbi auditi sumus. Nihil erat decernendum,

nisi quod, poli singula eorum dicta diligentissime

expenia , Reip. bono conduceret Ita Pontifex se gessit; siquidem habitae Consultationis narrationem Polus concludens , his verbis Ursinum affatur: Haec autem omnia tibi jucunda esse non dubito, quae

non solum te invitant, ut forti animo in Cbrisi causa milites, sed fortiori etiam, si fieri potest , Orationes pro ejus Vicario fundas, ut quam diutissme ad Cisiasti honorem, o Ecclesia utilitatem sua consilia dirigentem , nobis incolumem serzet At quoniam Pontificem non ex animo in ea

82쪽

cuM AN1M AD PERsIONIBUS. 73Consultatione loquutum fuisse, suspicari te video, Κleslingi, sed a summis tantum ejus labiis prodiisse sermones, quorum memoriam hae Poli literat

nobis servarunt; in medium afferam testem, quem inter amicos vestros, non vero inter assentatores recenseas, cuique propterea aptes ex lenariis a Plutarcho relatis in Commentario , quem inscripsit,

Iuo pacto quis posit assentatorem ab amico digno se

re, Verba illa,

Georgius Wicelius hic eli, cujus Scripta Henricus Conringius , plurium libellorum ad Reformationis negotium spectantium editor , inter quos primum locum tenet Via Regia, sive de controversis Religionis capitibus conciliandis Wicelii sententia, ex Volsianis Centuriis deprompta, in Praefatione hoc pacto commendat. Est vero libellorum ea dignitas, eaque eruditio, oe pietas, ut omnino debeanta quamplurimis legi, quibus Ecclesia, ct Reip. salus cordi est. Certe ipsa scribendi Regiam Viam occasio traxerit merito quemvis ad legendi cupiditatem , utpote quam dederint duo summi Principes, raro Rel gionis , ct Concordiae Ecclesiasticae studio adducti: eo ipso tempore, quo oe Georgium Cassandrum de eodem argumento consultare fecerunt. Quis paulo δε-ctior vero non optet de omnibus Ecclesiae dissensionibus libere differentem audire Nicetium tanta virum doctrina, oe fama ' Itaque audias libenter tu quoque,

83쪽

Κleslingi, tanti hominis de Paulo III. testimonium. Dabo illud ex opusculo, cui titulus, Georgii Wieelii Presbyteri Conquesto de calamitoso in pri sens rerum Cbristianarum satu ; quod cum laude

memorat,& plura ex eo loca decerpie Schelhornius Amoen. Liter. T. VII. ob Papatus vitiorum increpationes, quibus scatet, quemadmodum 8c reliqua ejusdem Auctoris Scripta. Sincerus Pauli Pontificis animus in urgenda Ecclesiae emendatione, atque Concilii convocatione, quo pacto compertus sibi evaserit, his verbis exponit R. D. P. Rubius VOrsius leg.) Episcopus Aquensis, Legatus Aposeolicus,

cum bis esset, ita mibi in privato Col quio Pontificis animum depinxit, ut non potuerim non polliceri OrbifaustumSIdus, ct Ecclesie navi exoptaram Cynosuram. Mibi enim interroganti, num qua spes relia qua esset in Concilio prava correctum iri, in bice verba respondit: si Asemo tibi correctionem fore a ca-ispite usique ad omnia membra. Imo a se ipso incipietis correctionem Pontifex , invitis etiam Discopis aliari quibus . is uua promissione meis auribus nilal potuit

dulcius esse. Promisio mille Duratorum in singulos annos alii grata sis ut talia sunt pbilargyris gratiss ma mibi Lee, b.ec, inquam, promissis Pontificie catoribostos unice fuit tum optata, tum accepta. Porro

Pontificem suum ultro sequentur Cardinales presb- teri , quos hodie Italia bubet in omui eruditionis genere excellentissimos. Nec me ullus e Roma rumor perinde adficit, quam quoties audio Cardinales presbyterosiliis

84쪽

illie vivere, ut qui cum antiquis Ecclesiae doctoribus certare possint. Haec Wicelius ex testimonio Episcopi Aquensis, refertque deinde aliud Cardinalis Simonetae testimonium hoc modo: Ego I ane Paulum excuso, ut qui ex animo toto concupierit Concini essectum, tantum abest, ut refugerit. Id quod si aliunde non sat scirem, poterat me de pectore probi viri eortiorem reddere R. Cardis. Jacobus Symoneta , qui proximo Julio mentie ad D. Friderisum Nausam, fratrem meum dilectismum Lee verba scripsit: Deus malefaciat Concilii interturbatoribus . Nam Pontifex eo fuit semper, mibi crede, oe eo es animo, ut nibil magis cogitet quam Concilium. Ait, se Ca dinalem semore suasi se, uti bujus rationis pbarmaco Cbristiana Re p. re vicaretur ad Abrietatem, compelleretur redire ad cor , resurgeret ad justitiam ct probia ratem. Cum vero nunc Summam ipse teneat, asserit Je omnia posebabiturum Concilio, quod impediri 'inciapum discordiis, inimicitiis, odiis , injuriis, matri δε-

Iet , ac lamentatum . Huc adeste Pauli III. laudum obtrectatores , vosque pudeat ejuidem gesta falsis illis opprobriis mordere , quibus refellendis copia

innumerabilis undique occurrit tellium integerrimorum, cujusmodi certe reputavit vel ipse Wicelius Cardinales omnes, quos noverat Romae florere

in omni eruditionis genere excellentissmos , adeo ut eum antiquis Ecclesie Doctoribus certare possent.

XVI. Primum igitur, quod in resti uenda Ecclesia Christianae pace , suarum partium esse aestimavit Paullas III.

85쪽

emendationis, ex Tu A , VIR EMINENT IssIME , sententia, cupidissimus, est consilium de emittendis ad Christianos Principes, eosque vel ob religionem , vel privata studia dissidentes, legatis. Qua provineia Petrus PaRuus Det vias in Germania est defunctiis, de quo ita scribit Pauaviacmur': Pontifex itaque, quo penittur Germania satum exploraret , Romam actiυo Petram Paxilum HergeriumIustιnopolitanum, qui apud Regem Romanorum Clementis nomine Nuntium agebat. Ab eo cognoυ t, unicum exasperatis Germanorum animis mitigandis lenimen fore, fl Ponι ex promtum omnino proelivemque animum patefaceret ad Concilium

celetrandam, absque ulla cujusvis obstaculi mentione 3 ilia uerrima, quocumque tandem modo convocaret. Illi siquidem nationi, discordiis intestinis deo stata, nauam quietis abaude spem afulgere: adeoque hostis loco eam ducere, qui Concilia comoeasionem re caret in dubium, servatoris , qui eam polliceresar. Praetereaque ibi persuadebat , per errorem vulgo frequenti um, a sola Ponti cis voluntate , SInori eongregationem re ipsa pendere. Eam igitur agendi rationem secutus Paunus, Hergeriam ipsum in Germaniam legavit , tanquam ingeniorum, quibuscum agendum erat , expertum, θ' auctorem Concilii a se promουendi. Tradidit eidem Dips mala ad cuneios Principes seu Catholicos seu Protestanter , charisatis , quam dignitatis fiuiuosior. Inuunxit, ut tiniae uis

cum cogendo Concitia statuendum cavaret ι qua conditio mini. me paterat in incerto relinqui: de reliquis vero condition Ast

taceres, quo obices omnes amolirentur e re postea incoepta , eetera facilius componi posse. Meteν ius hane in se suscepit provinciam. Venit Wittebergam , & cum Luthero & Bugen-hagici seu Pomerana colloquium instituit, cujus summa su-sius commemoratur a Luthera' , Viso Ludoυico Sec endor 'dc Savio '''. Nervus hujus colloquii, ut paucis eum reseram, ad Concilium, quod meditabatur Paxuus Tertiar ,

86쪽

cuM ANiΜΑDUERSIONIBUS. 79 redit. Lutherus ingenue professis est, Pontificem Concilium serio non promittere, & si vel maxime haberetur. non nisi de rebus inutilibus, & futilibus actum iri ι pr

misit tamen, se certissime esse venturum sive Mantua, Pa- aetiis , FAventia , aut Bononia institueretur . Inter seruit Hergeriar iocose r Papam mittebergam esse venturum. Reposuit Lutheriis: Agedum veniat ,set id nobis Iasen tuas. Sed vultis ne, dixit Nuntius, ut cum exercitu veniat, an inermis p in Iuset, dixit Lutherus utramque exmctabimus, Abiturus tandem Nuntius ad Lutherum dixit: Vide, ut si instructus ad Concalium. Respondit Lutherus trinIam, domine , cum isto tollo meo . Iter instituit Hergerius ad Ioannem Friderisum electorem Pragae tunc temporis commoranistem, literas Paulli Tertii tradidit,& consilium Pontificis de celebrando Concilio Mantuano Electora exposuit . Institit beatissimae memoriae Elector decretis imperii, ex quibus intra Germaniam Concilium esset instituendum. ceteroquin, teste Sechendor so , protensa manu pollicitus est, se parat 1 ssimum esse ad Concilii liberi, universalis, &Christiani eoronam, in qua secundum verbum Dei ageretur. ANIMADUERSIO.

In ea, quam mecum suscepilli, disputatione pamtes tuaS omnino futuras putabam, Κiessingi, assi. due ante oculos habere veterem illam parcem iam,

hujus immemorem te identidem prἡbes, ut, purpura mea a te ipso in medium allata, fide scilicet restimoniorum, quibus narrationes meae innituntur , statim ad alia quaevis pertranseas, nihil pro sus sollicitus de purpura tua admovenda , ex cujus, meaeque collatione certum judicium de causa, in qua Vertamur, aequus, prudensque Lector

Vid. l. e. s. XXXIV. p. 97.

87쪽

go EPIsTOLA LIpsIΕNs Is pronunciaret. Itaque adversus Poli literas, quas paulo ante recitasti, disertissime utique comprobantes optimam Pauli Pontificis in Christianae Rei p. negotiis administrandis Voluntatem, ne Verbum quidem opponens, ad memorandam Verge rii Legationem dilaberis. Cui igitur bono commendationes illae, quibus exornasti monumentae tenebris meo studio in lucem vindicata nam

praestabat, ut in iisdem aeternum latitarent, siquidem vocem suam exerentia, littori, vento, lapidi sese loqui dumtaxat intelligant. Pari seu incuria, seu oblivione in more habes Pallavicini narrationes excipere vel in iis locis, in quibus ipsius dicta

a te expendi necessum omnino foret. Ejusdem verba usurpas in luperiore articulo ad exponendam

Legati provinciam, qua Vergerius in Germania est

defunctus; hujus autem habitum ea occasione colloquium cum Luthero commemorans, testes laudas Lutherum , Vitum Ludovicum Sechendor-ssium, & Sarpium, quum verba, ut dixi, Pallavicini prius a te recitata prorsus exigerent, ne alia, quae ab eodem ad Colloquium illud describendum subduntur, intacta relinqueres, eoque magis quod ipsa certiorem facti notitiam suppeditassent. Sinas igitur, ut oculis tuis ipse subjiciam eorundem saltem conclusionem, quae poli allata literarum Uergerii ad secretarium Pontificium fragmenta ita se

habet: Talesu D fostaneta di quel par lamento ς ne sipuo dubitare , non forse V Nuineo neI darne conto al

88쪽

Pontolae variasse dei tutio la verita, come burebbefatio se ilraeconio des Soavefosse veridico, percio-cbe muol UGave, ebe'I Vergeris usasse quelis offerte, e quiale lusinue per volonta delis sesso Ponto ce : onde non barebis di pol a Icosio at suo Prencipe cloebe se condo se ricevute commissioni avesse operato,sen-ga cla quel ramonamento a num mentre U Nunetis mangiava in preseneta di molli, non potea rimanerocculto at Pontesce per varie parti. Adeo abfuit Nuncius ab blanditiis , encomtis, pollicitationibus, quibus usum eandem fuisse Sarpius assirmat, ut contra de Luthero in illis literis scribat, Io tidiama con gran tormento , ne volti mai risspondere se non due par erre,per non parer un tronco . Sarpit narrationi more suo calculum adjiciens Curayerus, II s

strema haec Curayeri verba vel ipsa satis ostendunt quam pronum esse potuerit Sarpit ingenio narra tionem, quam nobis obtrusit, ex ipsis Lutheri Scriptis, suo Marte , fabricari ; rationes vero, quibus motus Pallavicinus eandem redarguit, certas, firmasque esse qui negent, stupidum & bardum Vergerium fuisse assirment, oportet, quippe qui non intellexerit, quam facili negotio , veritas simulationibus a se tecta Pontifici innotescere potuisset. F XVII.

89쪽

IL Epls TOLA LIPsIENs Is XVII. Explorabimus nune, quid de hac legatione Verserit, aliorumque legatorum, e quibus Aleander eminet , atuendum sit. Haud inficior, hoc Paulli , de quo ago,

institutum, magnam veritatis, & probitatis, candorisque speciem prae se ferre. Sed non una inducor ratione quois minus huic colori credam . Primo Paullum Pontificem male habebat favor Caroli V. Imperatoris erga Protestantes , ipsique nata erat suspicio in Comitiis Ariusianis , Franco sertanis, Norimbergensibus , Ratilianen sui , & ven u3, Imperatorem rebus Protestanti uin oppido favere. Etenim Imperator in recessu comitiali Spirensi mitius de Protestantibus scripserat, & illorum confessionem non har- relin, sed schisma appellarat, & curam insuper conciliandi dissentientes in se susceperat, nulla in hoc negotio fa- Pontificis mentione. Accedit, locum ad Concilium universale & liberum celebrandum constituisse intra Germaniam , uti Sechen sus ' tradit. Haec tria momenta Paullo Pontifici videbantur ita esse comparata , ut illa aegre concoqui possent. Versabatur praeterea ea in persuasione, Imperatorem ideo velificari Protestantibus , ut illorum auxiliis frueretur in bello contra Galliae Regem Franciscum I. gerendo. Quid mirum, Pontificem, re cognita, quantum hoc modo sua periclitaretur auctoritas , extemplo prolixam, quam refert Henricus Spondanus '', ad Imperatorem scripsisse epistolam, illumque adhortatum esse,

ut ab hoc conlilio delisteret, neque falce in in alienam mitisteret messe in . En verba Epitholae: Iis autem benigne Pontifex Imperatorem monuit , decreta Spirensia tam ad 1nsus

anima periculum, quam ad maximam Eccιes perturbatιonem

tendere. Alin me esse αθ Ecclesia ordine or institutis disce- denaum , qu/bat praecipuur, ut quoties de his, qua ad religionem pertinent , disceptatur , ad Sedem Apostolicam omne judiacium semper referatu , n hilque iata inconsulta statuatiar. Ipsum ta nen I veratorem ita rem Dira egisse, ut nuua habita rat, one, aut mentione Pont scis , eui divina ct humana jura

90쪽

CUM ANIMADVERsIONIBUs. 83jura supremam cum cogendi Concilia, tum statuendi de his , qua ad Ecclesia unitatem, utilitatemque spectant, auctoris tem dederunt, de Concitio generali, wI nationali , seu etiam de futuro Conwntu Imperiali, in quo de religione trades areis tur , statuerit; idiotis ct hareticis judicium de ilia permiserit, de sonis sacris pronunciaris , damnatos ab Ecclesia pristinis honoribus restituerit, non assentientibus iis , qui veterem ct religiosam observantiam praestarent. ANIMA DEERSIO.

Magnam igitur veritatis , de probitatis , candori sique ipeciem, quam Pauli Pontificis institutum

praessereoat, omnino non probas, Κleslingi, unde non una ais ipse inducor ratione, quominus huic colori credam , affertque deinde in medium gesta quaedam Caroli Imperatoris, quae a Pontifice aegre, ut subdis, concoqui possent. At fatebor, me nulla ratione concoquere possie, te ad dissidendum de Pauli III. praxiarissimo studio iis momentis adduci, quae apta nata sunt illud quam maxime commendare. Jam accepisti paulo ante ex Wicelio, eum Pontificem nihil magis cogitasse quam Concilium . Suspicio igitur, Imperatorem rebus Protestantium oppido favere firmandae, roborandaeque ei cogitationi unice inservisse dicenda foret. Tua ista Pauli sanctissima consilia interturbandi ratio

in mentem mihi revocat Lucretii illud, Nam quocumque modo perturbes caerula quaesunt, Nunquam in marmoreum possunt transire colorem. Pauli III. in curanda Concilii acumenici convocatione sollicitudo eundem semper servavit colo-