장음표시 사용
81쪽
Lichenem describens, nihil, quod cum recensiorum coueniat seritentia,de ea refert. Sunt uero naec eiusdem uerba: Estaliud genus Lichenis,petris tantum adhaerens, ut muscus,qui & ipsi illinitur. Hic & sanguinem sistit uulneribus instillatus et colle mones illitus. morbum quom regium cum melle sanat ore illito & lingua. his itare locis manifestum sit,Lichenem perperam a iunioribus dictam elle Hepaticam,quando ueterii testimonio hepati nihil con serat. Quod si uero quis Lichenem herbam prodesse hepati rara tione contendat,quoniam de ipsa scribant ueteres, quod ictericis conserat: morbus autem,qui icterus nominatur,plurimum hepatis uitio oriatur. Is etiam Dioscoride ac Plinio docentibus, discat non intra sumptam ad uitium ipsum tollendum, sed extra adhibi tam, potius aci colorem natiuum ictericis recuperandum Liche nem herbam a medicis prioribus commendari. Non est uero a ra. tione alienti hanc ipsam herbam, quae, ut ait Galenus,abstergen do plurimum ualet, sicuti impetigines,ita alteram cutis in ictericis Reaitatem delere. Propterea si qua herba est, quae ob excellentem iuuandi hepar proprietatem nomine Hepauca debeat insigniri, illa prosecto est Eupatorium, quae etiam inde apud Graecos uide tur nominata, quod sit bona hepati. Cuius rei testis est Dioscori des, qui libro quarto, capite MXviii. ita de Eupatorio scribit:
Bibitur uero semen herbacv ipsa cu uino utiliter iocinorosis. Hoc etiam confirmat Galenus lib.vi. de Simplicib. Medic. cap.xxxix. inquiens: Eupatorium hepatis obstructiones expurgat, atq insu per hepar corroborat. Non latet tamen Plinium scribere Lupatorium se si tam ab Eupatore rege,a quo inuenta est. Vtcunm au tem si certum est, Lichenem ueterum testimonio Hepaticam a
G Rrat infantiliter plane Avicenna in Volubilis
herbae descriptione, nam eiusdem proprietates Hederg proprietatibus manifestissime cos undit.
Avicenna cap. Dc xxv. secundi Canonis de Volubili in hanc scribit sententiam: Lac Volubilis magnae abradit pilos,et interscit pediculos. Folia funis pauperii recentia conuenientia sint ulceribus magnis, dc consolidant ea decocta in uino,& ex eis em plastrum
82쪽
plastrum factum superimpostum adustioni ignis, roprie cum , ,
erato. Distillatur luccus eius in aurem dolorosam, Ac consert tu. , , ceribus antiquis. Haec porro Avicennae descriprio in uniuersum quadrat cu descriptide Hederae, quae traditur a Dioscoride dc Galeno. Dioscorides quippe lib. h. cap. clxviii. de Hedera ita scribicEAε ο ρυον κιρσω διλοι ἐπιλνν κααπια- α ρε τα φυλλα mos πῆν ελκος sita eiu*,
λος πῖν φύλλων ην πιν κορυμοῦον, ω λΠας κω -οΓοωντα ἶ- ν ναν έλαω ἰατα. Quod est, Depilat Hederae lachryma, pedicu io ununcta necat. Atthic aduerte,Avicennam ineptissimelac supro lachryma reddidisse Omnium generum ulceribus solo in ,, uino decocta impositam ambustis, dolos et ulceribus medentur. s. Succus uero soliorum corymborumq: doloribus aurium 5c pu- , ,rulentis auribus medetur. Consimiliter Galenus lib. v.de Simpli. , , medica. p. xxviij. haec singula instar Dioscoridis Heders tribuit in eum modum scribens: Lachryma Hederae pediculos intersitat, , , capillos in destruit. Folia eius trita cum Ceroto ambustis igne pro , ,
sunt. Sanant ulcera antiqua iuxta&nares. Plinius quo lib. xxiin ,, cap.x. haec eadem Hederae adscribit,dicens: Succus Hederae taedia , , narium graveolentiami emendat. lnfunditur etiam purulentis , . auribus aut dolentibus cum oleo, illinitur decocta in uino omniu , .
ulcerii veneri, etiamsi cacoethesint. Lachryma Hederae Psilothru se est, Phthiriasim tollit. Et ambusiis illinitur utiliter cu cera. Quis Geli, qui existis ueterum lcstimoniis no aperte uideat, Avicennam Hederae proprietates ca Volubilis proprietatibus miscuisset' Sed quid mirum hic lapsum Avicennam,quando et antea in capite de ussos Hederae etiam uirtutes cum alterius herbae, quae Ladonit fert, uiribus miscuerit, ut in errato decimosexto indicauimus. Caeterum annotandum 8c hoc est, Volubilem maiorem dictam eam esse nevbam,quae a Graecis κιασαμ πιλω', id est, Hedera vitealis ScHesrine nuncupatur. Haec autem herba lacte plurimo manat, dc
83쪽
, , Hederae similia solia habet, ramusculos tame minores, amplecteri, , tes quicquid cougerint. Nascitur in septis 5c uineis atq; frumento. Avicenna uero nesciens ueram Hederam distinguere a Cissampelo siue Helxine, mixtis ambarum herbarum natura distantiu po restatibus, magnam peperit confusionem: 5c sicuti Hederam pro Volubili ta quom lac pro lachryma posuit,cum tamen uerae He derae lachryma, dc non lac uitealis Hederae sit, cui tam a Dioscoride quam Galeno ac Plinio is datur effectus,qupd depilet & pedi
culos enece ut diximus. Praeterea cum is erro quemadmodum altilion pauci,ex linguarum insciua ortus appareat,cogitent optimi pilet, si necessaria sit medico linguarum peritia, qua certe nisi instructus medicinam accesserit, non est quod no multis errorum labyrinthis inuoluatur. At no est quod morosis istis barbaris persuadeamus, ut iam senes Catonem imitentur.
HAllucinatur melae, Avicennam secutus, do
scribendo Centaurium, maiuS nano praeter antiquorum exemptu cum minore confundit, mi
nus in omi re praeser cum tamen multis in rebus maius a ueteribus celebretur,& minoris radix penitus dicatur inutilis.
Mesben utrunq; Centaurium confundere, certius est, ciui de monstratione egeati Sed ut iis satissa qui auiliorem hunc mordicus tenent,quicy eundem ab omni errore immunem arbitrantur, age hominem suis uerbis conuincem iis, quae libro suo de Simpli, , cibus Medicamentis scribit in hunc modum: Centaurea alia ma- , , io alia minor,inter quas distinguutur proprietates notae. Minor, , melior est in omni re, dc melior pars plantae sunt flores & semina , , ipsius.Calidae complexionis dc siccae in secundo est. Et est compo, , sita eX partibus terreis adustis,in parte dantibus ei amaritudinem, , , 8c re partibus no adustis cum permixtione aquosimus, a quibus,, inest ei stiplicitas. Et est in ea de dulcedine aliquid a partibus aereis, , Et in ipsa est ex acredine aliquid a partibus igneis. Et amaritudo in
,, ea plus est stiplicitate ipsius, dc implicitas plus dulcedine S acredi . , ne , 5c acredo in ipsa est remissa sine mordicatione. Quare est ex
84쪽
maxime curantibus uulnera. Immo ipsa est abstersiua, exiccatiua , , consumptiua superstuitatum,et solutiua uentris. Haetenus Mesue , , qui in uniuersum Avicennam secundo Canone de Centauria scribentem imitatus est. Ex quibus sane uerbis manifestissimu sit me suen utran Centauriam confundere,nam de utra tanquam de una loquitur. Etsi enim primo eandem in maiorem & minorem diuidat, tamen moX earundem natatis proprietatibus, tanquam de una loqueretur, earum historiam confusissime tractat. Quod autem n5 de una tantum agat, sed constisim de utracp, id ueterum testimoniis ostendemus. Nam primum omniti quod Centa trio inesse amaritudinem 5c stiplicitatem scribit, hoc certe de minori intestigendum erit. id enim propter amaritudinem aliqui Fel terrie , nominarunt. Quod indicat Plinius lib. xxv. cap.vi. ita scribensa
Hoc Centaurion nostri Fel terrae uocant, propter amaritudinem , , summam. Galenus etiam lib.vij.de Simplicib. medica. cap.6η. , , ista Centaurio minori conuenire docet, in eam sententiam disserens: Dominatur in eo amara qualitas modica stiplicitaterariici , , pans,& propter hoc temperamentum exiccaris sortiter,est medi , , camentum sine mordicatione. Quod uero deinceps Hesue Cen- , , taurio inesse dulcedinem cum acredine ait, hoc equidem maiori
accommodari debet. Nam ut minor ob amaritudinem Eel terrae uocatur, ita maior ob dulcedinem mel terrae appellari potest. Id quod testatur tib An. cap. vi, ita de maiori Centaurio scribens, ηαῖα . Me No . με M-. ιγι μεῖα μετα est, Radix illiden fa,dura, ponderosa,longitudine ad bina cubita, succo plena,sapo ν' re acri cum adstrictione, dulcedinet aliqua. Eicosirmat Galenus , , lib. vij. Simi ilicium Medicamentorum, cap.xvi. ita docens: Se cundum gustum enim acris simul et stiplica apparet cum quadam a x dulcedine. Plinius quot ubi suprainquiens: Radix uasta, rubo , ,scens, tenera, fragilis ad bina cubita, madida succo, amara cum , , quadam dulcedine. Verba autem mesuequae sequuntur,quod sci , , licet sit in ea acredo remissa sine mordicatione, iterum de minori, ut diximus,intelligutur. Quod uero post ait,quare est ex maxime curantibus uulnera, id maiori aptari debet. De eo enim sic scribit
Id est, Radix eius uuiis est uulneribus. Constipatem & glutinat,
85쪽
,, carnesin eligas cogit, si quis ipsam contundens simul decoxerit., , Quod cic Plinius confirmat,dicens: Vis in uulneribus tanta, ut co,. horeescere etiam carnes tradat, si coquantur simul. Praeterea quod subiicit Hesue, Immo ipsa est abstertiua, exiccativa, consulari titia superfluitatum,& solutiua uentris, hoc minori Centaurio trihuut ueteres. Id quod facit Dioscorides, hunc in modum scribens, 3ν δε-κα απνομώνιαγρs κατα κοιλίαν ' ταχέα. Quod est, Potum decoctum eius per inferna biliosa trahit si dc crassa. Galenus etia inquit: Decoelionem huius herbae iniiciuisi quida Ischi adicis,ceu educentem biliosa et crassa. id porro iam nouus, quam mesueta utriusin Centaurii uires miscuisse et adeo ut nemo etia, licet oculatissimus sit, citra ueterum scripta istas dis, cernere, ac cuilibet suas adaptari possit. Hinc factum est,ut Centaurium maius nostro aeuo sere omnibus incognitum sit, quando passim in officinis solius minoris usus sit, non sine magno errore. At solenthoc pallio per authoru insciuam non pauca intercidere, ruae certe si ueteres ac probatissimos authores,sicut barbaros et in
octos istos spermologos legere curassemus, minime iam nos la terent. Postremum, quod Hesue Centaurium minus praesert ma tori,iterum exemplo Avicennae facit, quem serme in omnibus se
quitur: Is enim secundo Canonis de Centauria ita scribit: Sed mi nor est magis iuuauua ad omnia illa. Verum hoc quoci: praeter antiquorum exemplum factum est, quiculo suas uires seorsum
huerunt, nec unum alteri praetulerunt, quemadmodum uidere licet apud Dioscoridem atqGalenu, qui certe praeter alia radicem
quot Centaurii minoris inutile, ac nullius in re medica usus esseus scribunt. Dioscoridis enim haec uerba, ei α μικρα Quod γα est, Radix parua, nullius usus.Galeni uero illa: Centauiti minoris, , radix quigem omnifariam inutilis est. Id quod dc Plinius doce in
a. quiens: Centaurium minus radice tenui cc superuacua. Videant hic medici iuniores,quantu caecutian quantum a uero aberret, hi enim non solum ignorant Centaurium maius,uerum eu am radice minoris utuntur in usu medico, quae ta men omniti ueterum testimonio penitus inutilis ac superuacua est. Ita barbarorum in scitia uniuersus medicinae decor pe
rii quem sarint Superi, doctorum omnium studii, re
86쪽
ERrant Arabes, Avicenna maxime & Serapio. Armenum& Laetuli lapides simul eodem capite onfundentes.
Avicennam sub uno eodemo capite Armentim lapidem cum Laetuli confundere, ex eiusdem uerbis manifestum sit. Is enim ii bro secundo, cap. lvij. de lapide Laetuli ita scribi : Virtus eius est 'a
sicut uirtus eius, quo adhaeret aurum,debilior parum est. Haec aut
no de lapide Laetuli a ueteribus scribuntur sed de Armeno dicto lapide. Id quod in primis testatur Dioscorides qui lib. v. cap. lim de Armeno lapide ita tradit, τα αυτοὶ misi τμ-, di ι τὴν Γλπνιανει. v λε πομυρν αστῆα Id est,Praestat eade quae Chry 'socolla, uiribus tamen ea infirmior. Hoc etiam confirmat Plinius. ' lib. xxxv. cap. vi. inquiens: Armenia mittit, quod eius nomine divappellatur. Lapis hic quoin Chrysocollae uiribus similis. Subiicit , , post haec Avicenna de lapide Laetuli: Inest ei uirtus eradicativa, , mputrefactiva, &. abstersio eius cum acuitate 5c stipitinate pauca. σωQuae certe a Galeno lib. ix. de Simplicib. medica. tracta. iij. cap. h. lapidi Armeno tribuuntur, dum ait: Habet uires abstergentes αν cum acredine, Sc pauca quadam adstringendi facultate. Quod ait di item addit Avicenna: Bonos enicit pilos palpebrarum, dc prolon nat eos, Sest ultimum sicut dicitur in illo, propter proprietatem, γαquae est in ipso,& dicitur propterea,quia ipsum euacuat humores di x malos, prohibentes oriri pilo hoc itidem lapidi Armeno, et non dis Laetuli adaptari debet. Ita em de eo Dioscorides scribit, εοδεε καὶ . is
τῶν is cλε λαροις αυIHγκον. Quod est, tacit ad alendos in ,, palpebris pilos. Galenus quo let haud aliter quam Dioscorides ista lapidi A rmeno couenire docet, ita scribens: Quum igitur tali , ,
natura praeditus si, miscetur mescaminibus oculorum, ipsum , , quo seorsum terentes, de in puluerem quodamodo rediaentes, , , 'Diuntur sicco ad lugendos pilos palpebrarii, 'uando obnu M ,, rum acredinem quidam ex ipsis aecidunt,quidam non augentur , , ne i nutriuntur. Nam ubi huiust odi humorvmacrimonia si , , erit consumpta, ad naturalem habitu palpebra restituitur. EXIis ira clarum est, quod quaecunm sere cie lapide Laetuli resert Aui cenna, eadem omnia a Graecis authoribus Armeno lapidi tribui.
In eundem uero errorem lapsus est δέ Serapio, hic enim lapidem
87쪽
Laetuli noti sicans,eius potestates exponens, non alia refert quaquae de lapide Armeno Graeci tradunt. Ait enim: Virtus eius est
limilis glutini auri, nisi quia est debilior eo, & facit nasci pilos in .
palpebris. Hanc autem aescriptionem non conuenire lapidi La auli,sed Armeno,insuperioribus ostensum est. Quod uero Ausecenna de lapideLaetuli scribit huic inesse uirtutem eradicativam et putrefactivam,id uerum equidem est. Nam ea proprietas peculiaris est huic lapidi, qui ab Arabis Lazua, a Graecis stero Cyanus dicitur.Testis Dioscorides,qui libro quinto, p. .de eo ita scribit: κυανοσό μιν Aura καταπλτὶκ:ν ,κ μετείως σ3 filiκιν, t ic Dri O ελκωμα-κγ. Hoc est, Cyanus seu Ceruleus uim habet reprimendi, leniter putrefaciendi, mulcerandi, ac crustas ignis modo inducendi. Proinde satis constat Avicenam,ut in ple
risq; aliis,ita δc in hoc lapide rem differentias miscuisse. Et nisi hoe
fateantur aduersarii, numen eorum Avicennam in grandius erratum incidisse c6uincemus, nimirum quod sibi pugnantia in uno eodem capite scripserit. Si enim de uno tantum lapide tractat,
quomodo conuenien eundem habere uirtutem eradicauuam,et
nutriendi piloinnam uirtute eradicatiua,quae est innata ipsi,nullo pacto nutrire & producere capillos potest, sed eosdem magis e tirpat at' radicitus perdit. Insuper ne hoc praeteream, si hic lapis putrefaciendi uim haber,sicut Avicena atq Dioscorides latentur, Omniam eam uim habentia a medicis, Galeno praesertim,interuenena copulen tur, quo pacto ab exitiali errore se uindicabunt no/stri temporis medici,hunc lapidem,qui non minus uenenum est, Q quod uulgus Cenabrium uoca in catapotiis deuorandii quotidie praebentes Nullius ueteris authoritate sese tueri pollunt,
quando nemo ex Graecis authoribus Cyanum lapidem in pilulis surgandae atrae bilis gratia deuorari docuerit. Nec Arabum ea in re satis est authoritas,quando luce clarius sit,illos eorundem lapiis dum proprietates miscuisse, at adeo quod docent lapidi auli inesse uirtutem atrae bilis purgandae, hoc salsum admodum est,ea enim proprietas doctissimi Alexandri Grsci testimonio Armeno
debetur lapidi. Hinc cum Arabes unius uires acvroprietates in altero notent, consequitur illis parum aut omnino ninit esse siden dum. Itam caueant posthac omnes uere ac candide docti a lapidis Lazuli usu, quando is putrefaciendi ac ulcerandi uim hinea ato hoc ii cune merito inter uenena connumerandus.
88쪽
HAllucinantur insigniter, nec sine magno mul torum periculo, medici iuniores, qui in Catitharidum exhibitione alas, tanquam reliquis parti bus magis pestiferas, abiiciunt, cum iuxta ueterum
placita pedes potius proiiciendi sint.
Non arbitror esse aliquem, qui ignoret nostrae aetatis Medicos in Cantharidibus propinandis omnes ex aequo proiiciendas inealas docere, idq; quantum cdiei hira assequi possum, Arabum aut eosdem male interpretandum praescripto factum est,quando pasesim in istis,dum Cantharides exhibet, scribatur abiicere oportere alas & caput. Id quod maxime liquet legenti metam libro nono ad Almansorem, capite de mingendi di cultate, & Avicennam
Fen rix. lib. iiii. tractat. l. cap. viij. dc passim alibi. an tu autem ea in re errauerint boni illi uiri, aut certe eorundem interpretes,satis patebit huic,qui Cantharidum uires a rnaturam iuxta ueterudeu riptionem expenderit.illi enim ex proses docent,alas malo
scio Cantharidum esse remedio, atin hoc nomine minus abiiciendas. Testis est in primis Dioscorides libro secudo, cap. iiij. dicens, ει δεε τα 'ῆεζα αγῶν os bis mi ου- τας αὐτ t- ν.κον. Quod est, Retulerunt plerim alas&pedes Can tharidum cotra earundem maleficia remedio esse. Quamuis uero L. Dioscorides ideκ aliorum potius sententia qua propria scribat, ita tamen esse post eum Plinius lib. Nix. cap. iiii. manifestissime inγdicat, sic scribens: Ipsarum Cantharidum uenenum in qua parte , , sit, non constat inter authores. Alii in pedibus & capite existimant , , esse,alii negant. Conuenit tamen pennas earum auxiliari,in qua ' , , ni parte sit uenenum. Hinc est quod Hippocrates libro quarto , , deuictu morborum acutorum, Aph. ii'. in curatione aquae in ter cutem, non alas,ut nostri seculi medici, sed pedes Sc caput proiicere doceat. Eius enim haec sunt uerba: Cantharides tres, abie res pedibus & capite,terutur in aquae cyathis tribus &c. Vbi anuquus interpres non sine errore readidit in sita traductione, Ause rens caput dc pedes & alas. Proinde utcunm de pedibus adhuc distentiant autnores,conuenit tamen inter omnes, ut ex Plinii au
thoritate diximus, alas eorundem maleficio medicari, ato ob id ,
89쪽
minime proiiciendas. Vides iam,quantu in manifestissmlietiam
excutiant medici iuniores. Hinc factum, quod non raro eisdem Cantharidum usus male cessit, ita ut Cantharides sua ui erodendi saepius sanguine promanare secerint. Quod si uero alas,quaehuic maleficio remedio sunt, no abiectas uoluissent, sorte nihil horum consecutum uidissent. Quamuis si me audierint, in uniuersum ab exhibitione Cantharidum abstinebunt medici. Verum utcunq; moneas, frustra uereor moneas, quando errore penitus obstinati obsurduerint.
ERrat Pandectarius, Alibium herbam Eryngiuinterpretas, cum illa sit uerius, quam Graecisubonion, Latini uero Inguinariam uocant.
Author Pandectarum in litera A. Alibium lalsissime pro Eryngio interpretatur,quando sit ea uerius herba, quae Inguinaria Latinis dicitur. Id quod in hunc modum ostendimus. Cum Arahis Ahben uel Athalibe sit inguen,aut abscessus qui sit in inguinibus, hoc quod etiam Pandectarius satetur, consequitur necessario, ut ibium stinguinaria herba, quae id nominis sortita est, cyprostinguinibus. At quid opus multis in re omnium apertissima: se notandu tamen, eandem herbam alio nomine a nostris appellarIStellaria,a positura Sc forma,quibus stellae modo radiatur. Graeci uero non solum a solioru situ dc figura αsερα, sed etiam,quoniam inguinibus,quae Bubones illi appellant, tam prssenti remedio medetur, ut Malligata tantum medicinam in eo malo homini faciat, Bubonium uocarim Id quod tinatur in primis Paulus Aeginem his uerbis, ο δεε incoeαsἰρ ἱ προιὴν cου ονιον δε ἰαυτοκαλωσ1ουμινον κα αὐαένυον ἀχλα πυοιῆορ νον ωφελεῖν et τι ' τια . Id est, Atticus autem Aster herba,quam Buboniti, id es inguinalem ob hoc ipsum uocant, no tantum emplastri modo imposita, ueruadalli ara etiam prodesse creditur. Desci ibit uero dc Dioscorides hanc herbam libro quarto, cap. i. in huc modum, ατin os, I puIουν ου ίλινον, ωs zπρ κε φαλi s
90쪽
Escin summo habens florem purpureum & luteum, ueluti Cha moeniali capitulum,undiqr per orbem in cisuris diuisum. Folia au , . tem habet stellae similia, quae uero circa caulem solia oblonga & ,. densa. Haud dissimiliter eandem depingit Plinius lib. sevii. capite , . quinto, inquiens: Aster ab aliquibus Uubonion appellatur, quo , , niam inguinum praesentaneu remedium est.Cauliculus soliis ob- , , longis duobus aut tribus,in cacumine capitula stellae modo radia , , ta. Praeterea non praetereundia,quod apud Auicennam secundo Canonis, cap. xxvii. falso scribatur Atrati sus, pro Aster Atticus. ita sere omnia herbarum nomina apud eundem corrupta sunt. 'Verum hic finem de hoc Pandectarii errore faciamus, cuius equi ldem hominis errata unIuersa s quis prosequi uellet, nunquam finem sortiretur,adeo omnes sere paginae erroribus scatent. Nos in .men cogitamus aliquando conscribere Pandectas omnisi earum . rerum, quae ad.Graecam Latinam 4 medicina spectant, ut tandem . consulatur iis, qui mendacissimi hominis Pandectarii interpreta 'tionibus seducuntur. Alcli hic primi Tomi, continentis ea quae ad plantarum ac medicae rei notitiam attinent errata,sinis esto.
nens,qui ad medendi methodum attinent.
PErperam medici recentiores Auioenam sequen
tes, in interiorum membrorum ac uiscerum in/flammationibu enam, quae ex opposito est lateγris assecti, incidendam contendunt, cum potius ueterum omnium testimonio, ac ratione ipsa astipulante, ea quare directo est, sit secanda.
Avicenna Fen prima, Canon. iii. tractat. i. cap. XXIX. uidetur eius erroris esse author, dum inter caetera sic scribit: Et oportet ut sat phlebotomia earum in contraria parte doloris. Quem erro rem&passim in tertio libro, ubi morborum curationes tractat,