장음표시 사용
161쪽
1IO APPIANI DE CIVILIBUS RO Pompeii castra penetrasset, ibidemq; extirustus essiet,qui in exercitu Pompei j aderant, quippiam splendidum ab hosti
hus ad se futurum predicabant. Caesar autem se in Pompeiuinsurgentem,gloriam eius extincturum. Ipsi deinde Pon Peio eadem nocte,cum uictima aufugisset, neutiquam de prehendi potuit. Apum praeterea examen in aris constitita Trepidatio quom ante lucem inexercitum incidit,ad quam accurrens Pompeius,& singula constituens, no multo post profundo somno est consopitus. Excitatus ab amicis soni Signa 'ς nium retulit,paulis ante templum se Romae consecrare ui
iuri eisu, sum Veneri uictrici,uoti Caesaris ignarus. Amici,& exercis tus Ois his confisi laetabatur, Θc ut ad caetera imprudenter cu impetu,&conleptione sic ad bellum quasi iam confectum
ferebantur. quorum enumero pleriin tabernacula lauro ad ornarant contubernii caussa. serui quoq; dapes opipare in striiebant. Erant ciui de Caesaris sacerdotio inter se contenderent,quae omnia Pompeius ueluti rei militaris peritissimus abhorrere uidebatur,acisper his turbatus dissimulabat, tacebat ambiguitate ductus , ac timore, quasi non ulterius amperaret,sed ab illis potius regeremr, cum ex necessitate, praeter ipsius uoluntatem pugnam cogeretur inire. Tatum
nomini magnifico, 5c cuiusq; ad id tempus prospere cessis ient omnia, timiditatis uidetur anuisse,uel quod utilia dijudicans illis non confideret, sed ad aleam tot uirorum salute esset positurus,propriam insupergloriam, quam inuictam
praestitiiIet. siue diuinatione quadam aspirante propius m malo terreretur,cum die illae tanto casurus esset principatu hoc solum amicis praefatus dicitur. Diem illam quicunq; uictoria potitus esse simagnarum Romanis calamitatum iu turam caussam,deinde aciem eduxit. Quamobrem eius metem a timore consternatam nonnulliintuentes, non imme
rito existimasse creduntur Pompeium si uicisset, neutiqua monarchiam fulsi positurum. Vtrius exercitus, ut mihi
162쪽
BELLIS LIBER SE CUNDVS. 23 uidetur ubia multorum dicitii perscrutati: manorsima/ mime . qui uerisimiliora de Italis uiris pericripsere. ibus
potissimum fidentes,socioru uelut aliena auxila haud multi existimant, di modicum illis incrementum ad ricere arbia trantur,summa huiusmodifere fuit. Caesar duo supra uigin Suma eoσti millia militum secum habuit,inter quos equites circa mil le annumeratur. Pompeium bis totidem secuti sunt, inqui. Pompeii. hus septem millia equitum fuere. Qui autem dehis uerissimilia loqui existimantur , septuaginta millia Italorum hoc praelio in unum concituisse memorant. Qui minorem numerum destribunt, sexaginta millia. Qui re in maius extollut quadringenta millia extitisse aiunt Horu sexcuplu. Pompeio alii tribus ex partibus duas illi ascribunt. tantum inter te dii senter perstrutantes ambigere putatur. uoquo modo res se habuit uterin maxime spem in Italis uidetur po fuisse. Sociorum quidem Caesaris, equites Celtae, ac Celta rum,qui supra alpes incolunt numerus fere alius. Graecoruad hos auxilia accesserat Dolopes. Acarnanes. Aetoli. haec Caesaris exercitus summa fuit. Pompeio orientis nationes
omnes magno numero astiterant, partim in equis, partim
pedestribus suffiitiae copias. E Graecia Lacedaemonii sub Opriis distributi regibus,α ex Peloponestralia. Boeotin prae. terea cu ipsis.aderat.& Athenicias in castris. Utriso igitur
Praeconis uoce proclamantibus minime iniuriam exercitui
inserre ueluti legum latores sacros ad gloriam conuersi heuli, quasi pro Romanorum dignitate pugnaturi Pompeio
adhaeserant. Ex Graecis modicum quid, uerum quicunque in circuitu maris orientem uersus incolunt, sere omnes ad
Eum uenerant , Thraces uidelicet, Hellesipontii, Bithynii, Phryges,Iones,Lydη,Pamphylii, Pisidar&Paphlagones: Cilicia, adhaec ec Syria, Phoenices , 5c Hebraeoru genus, Arabes quoque his finitimi. Cyprii insuper,&Rhodii, ec retesta landitores,di insulares alij. Couenerat oc reges, ac
163쪽
3Σ Arpi ANI UZ CIVILIBUS RO. A ι, i. dynaslae auxit ia secum afferetes. Deiotarus orientalium Gathea rex latarum tetrarcha, Ariarathes Cappadocum rex. Armenios Taxiles. intra Euphratem incolentes Taxiles princeps adduxerali Armenios uero supra Euphratem Megabates Artapi regis
raesectus. Alij prsterea inseriores potentia dynasis ad belliaborem una se contulerant. Feruntur& ex Aegypto nauei sexaginta ad illii peruenisse. et ex Aegyptijs regibus Cleo Patra,fiatre puero adhuc existente. Verum hs quidem bello minime interfuere. non enim aliae naues ad id accelserant, sed Corcyrae in otio cum caeteris degebant. Quod a Popeio minus prude ter factum existimatur, cum clailem neglexiLst qua longe praepotens, omnem, qui ad hostes serebatur commeatum, iacile auserre potuisset. Is autem terrestribuafretus copiis,uiris ex longo i abore assuetis,& in praelijsseroetoribus sese immiscuit. Caeteret meos ad Dyrrachium ser uantem inselicitas quaedam ad hec tempora,Caesaristotissi . rnum accommoda uidetur adduxisse. Ob haec quippe Pom,a zui .. PQqeXercitus leuiter elatus imperatorem suum supergres. Ec impius ius in bellum minus prudenter se conuertit. Sed nare dentia. ita deus statui Gad imperium, quod nunc uniuersa obtinet, trans serre meditatus. Tunc uero uter eorum copias in unu congregans hortari nitebatur: ac primum Pompeius sic morsus eii. Vos quidem o commilitones huic labori praeside iis, magis quam ab aliis uobis imperetur Nam cum Caesa rem diutius macerare in animo ei et, si hac pugnam inire
deposcistis. Vt igitur belli cosultores, paucioribus loge plures insurgatis,contemnite eos ut uictores uictos decet,cor fectos state, iuuenes,ct plura perpessos,quibus integraeui res manent. Tanta ulterius potentia adest, tam ingentes apparatus. adhaec conscientia causs optima.Pro libertate enim
Pompeii re patria pugnamus,lure legum freti, opinione recta, tot oratio. praecelletibus stipati uiris , quorum pars Senatorii ordinisci pars equestris aduersus homine per latrocinia imperia.
164쪽
BELLIs LIBER SECUNDUS . . , ε 3 sibi uendicantem. Ite igitur ut dignis est cum bona spe,eorungam cum ad Dyrrachium essetis, signorum numerum quae unica die ab illis ademistis,in conspectu uestro praeponentes. sic Popeius elocutus est. Caesar contra suis militatius Caesisse haec edisserit. Quae difficiliora nobis fuerant amici iam euia oratio. cimus. pro fame quippe,& inopia cu uiris decertamus. haec dies cur lorum ataret iudicium .Recordemini eorum quae ad Dyrrachium mihi nomisistis, ei quae me intuente iure iurando confirmastis,cum ad inuicem succenseretis no nisi uictores esse redituros. Hi sunt comilitones asuersum quos ab Herculeis accessimus columnis,qui nos ex Italia emigia Hercule Mnt,9uiper decem belligerantes annos,ac tot hostes,uicto, 'Φμ μὴ riasma deptos ex Iber is,Celtism,ac Britannis, quadringe tis fere nationibus patriae additis sine honore,ac triumpho donis cir rehciunt. quibus nec ipse cum iusta peterem quivi suadere:qui meritorum gratias nobis renuunt.Nostis quae
sinetilla ambitione posuerim,cum quippiam ab illis iustitis
pietatis 3 sperarem.Horuomnium uinuices in unum mihi
adeste,& meae erga uos siouid uobis est ingenii, fidei, cumraeci reminiscamini. liberalitatis praeterea, ac munem, quae Mobis contuli. Non enim dissicile admodum tyrones inex
pertosqcie uiros ab his, qui labores, ac praelia experti flanti pugna superari. Adhaec iuueniliter ad inordinationem. α di itidentiam ducis conuersos, quem ego ad hoc bellum irrepidantem,inuitum* descendere certo scio, fortuna iam deluetum,segnitie ad omnia tardum iam effectum,nem im iperantem magis Ru suorum imperio parentem. 5c haec pro Italis solum loqui me arbitremini. Socioru quippe nutila ulterius a uobis cura aut ratio habenda cst,nem cum illis pugnandum a uobis credite. ancipia quidem illi e Syria, Phrygia,N Lydia ad fugiendum continue, seruiendum FParata,quos ego clare expertus sum,&uos statim intuebi
inini,di Pompeium ipsum neutiqua ad ordinem belli pro α
165쪽
pinquantem, Italos itam duritaxat insequamini. Et si sortet
socii uice canum uos circuncurrerint aut tumultum concia
i rarint,eos auerteres ueluti cognatis uestris parcite, sociis Adhorta ν uestris ad illorum terrorem pariter utamini. Ante omnia ueuψ QP i- ro efficite,ut eorum,quae polliciti mihi estis,non immemO res uos intuear, uictoriam potius quam mortem eligetes diruite ad pugnam accurretes moenia, fossas uestras obrui te,ut nihil niu uictores abeamus. Uideant nos hostes ipsi destitutos castris,sciarum quoniam ex necessitate nobis iniu ctum est in eorum tabernaculis castra ponere. Haec effatus, ueteranorum ad duo millia e castrorum custodia emittit. hi muris egressi magno siletio fossas aequauere terra. Videsio Pompeii tur eos Pompeius,cum nonulli iussam ab illis meditari cro: querela derent, audacia eorum cognita, suspirio palam conquestus a x-- est, se ad pugnam cum feris accessisse, famem patientibus. quae dignum ferarum es Iet pharmacum. Caeterum nec ultem rius cedendum uidebatur,rebus omnibus iam in ensis mi crone consistentibus. eam ob rem ad quatuor Italorum milialia ad exercitus curam derelinquens, caeteros omnes inter
Pharsalum op pidu,Enipheum cs fluuium ad pugna instruit Quo in loco Caesar copias suas p ariter eduxit. Ac primuIta
los uter eoru in tres acies diuisos in fronte collocauit,mo . dico interuallo inter se distantes. Supra hos equites per Dari tes cornibus attribuit,quibus sagittarii,& funditores aumtixti inerant. In hunc modum Italorum natio ab illis distribtiata est,qua maxime uter eorum confidebat. Sociorum utaro copias ueluti ad ostentationem quanda protulerui. Pompeio socioru copiae aderat multiformes uariaru* linguarii. ex quibus Pompeius Macedones, Peloponneses, Neotios, atm Athenieses ob ordine,ac silentiva caeteris selectos ph
tangi Italicae adhaerere uoluit.Reliquos queadmodu Caesar arbitratus est, extra ordine per patrias distinctos, θc in sub hdiis manentes,cum ad manus uentu esset hostes circudare
166쪽
BELLIS LIBER SECUNDUS&illos inuadentes simul insequi mandauit Caesaris praetorea exercitum nullo ualli munimine firmatum, in praeda ponere. Phalange in medio regebat Scipio Pompeii socer. in sinistro cornu Domitius: in dextro Letulus constitit. Astrarius, ac Popeius exercitus curre priesuere.Caesari duces ad xant,Sylla, Antonius Zc Brutus. Caesar ipse ut assiicuerat te DIIa An gioni decimae praesedit. Quini intuentes hostes, praecipuos ronius Sequitum contra illum collocarunt,ut plures eXistentes,si pO Ckt tis esset,eunde omni ex parte circudaret. His perceptis Caea duces sar audaciores ex omnibus pedites,uso ad triu milliu numerum in subsidiis locat,iubet p utcum primu hostes acies cir . cumcurrentes uiderint,subito exiliant,unac, prosilietes reis ctis telis hostiu facies invadant.Non enim iuuenes,&inex . Pertos, haec ipsa intuentes uultus discrimina facile laturoses .Sic uteroe exercitum adinvice constituit. Singulositam. circueuntes,&quae oportuna forent disponentes ad audacia adhortabantur. ad haec madata illis proponebat. Caesar u . ctricem Venere, Pompeius Hercule inuictum in auxilium uocabat. Cum omnia in bellu parata essent, diutius magnoi silentio immuti constitere, ueluti ambigentes adhuc, di deissides, sem alterutru intuentes,quis prior pugna iniret mora hantur. Multitudo enim quae nullius commiseratione con mota fuerat, tam numeroso Italorum conspect exercitu, qui belli unius discrimen essetfubiturus,cum uti tute utra. ex Parte in iudicium uenturam cerneret,coepit misereri, potissimum cum Italos Italis aduersos intueretur. Appropin quante deinde malo,ambitio,quae eorum mentes inusserat attexaecatierat,extincta est, di in treaidationem demum, timoremque conuersa. Ratio quipp e cum laboris glori am diligentius expenderet,periculum quoquemetiebatur. Causam praeterea, qua duo inter se de superioritate con
senderent, di seipsos pro salute propria periculo subiiceret ut qui uictus esset,iae in ultimis quide locu suret habiturus:
167쪽
Tanta bonorum multitudinem propter illos interire. Suba deinde recordatio ueteris affinitatis,atiu amicitiae,qua mulista re praeclara pro diunitate,& gloria inuicem millent, nucautem gladiis inter se armis 3 contenderent, omnes quom sub illis militantes ad simile bellorum facinus adducerent, qui eiusdem essent charitatis ciues. simul cognati, amicique nonulli fiatres. na id quoi nec in acie ill a defuit. Nam inter
tot uirorum millia, qui in unum concurrebant,multa prae
ter opinionem dc admiranda coligere, quae quis in animad uertens,acri poenitentia eo in loco repletus est. Et ueluti is dies eorum,qui in terris sunt,uel primus, uel ultimus futu rus esset,magno stupore in dubium couertit omnes. Vtra etiam ex parte lachrymas emisisseserunt,cum ut se amplius intueri possent,dies illa uideretur eripere. omniscv Italan
tio magno silentio immota perstitit. Vides ita* Pompeius
os ..... sectorum copias, huiusmodi prospectu terrefacias, ueritus eae pugnω ne pugnae initio confusio ab illis protinus emergeret, bellisnitium. signum ultro protulit. Cui exaduerso a Caesare conclamatuest,statim tubarum sonus,&lituum clangore erecto uni uersos excitat,& utpote sn tam profunda multitudine praecones,& praefecti hinc inde discurrentes, exercitum persaries hortabantur. At illi ardue admodum miro silentio, di horis rore, magois experti in praeliis inter se concurrunt. Cum in proximo uetum esset,primum sagittis,fundisq; bellari Ge.
ptum. Equites quocu peditibus admixti breui in spacio pu gnam iniere. praeuasentes igitur Pompeii milites, legionem decimam circundare festinant.Signo a Caesare elato, qui in subsidiis constiterant subito accurrunt, & ad equites delati, erectis pilis ob sessorum facies inuadunt. Illi hostium auda clam, plagasci in os illatas non serentes, nullo ordine fuga capellunt. Eo loci peditatum omnem, depulsis Popeii equi tibiis,Caesaris equites inuadunt, circundant , qui prius G.
illis circundari timuerant. od animaduertes Pompeius peditibus,
168쪽
peditibus edicit,ne se ulterius in eos uertant, nem a phalan
ge longius excurrant, aut telis cominus Ulantur,uerum eminus distantes aculis e manu missis insurgetes repellant tu stes.quod mandatum cum circuitionis discrimen imminet nonnulli utile arbitrantur esse. Caesar autem in epistolis id Pugnae genus maxime contenti. Plagas enim ex impetu factas potentius infigi, uiroso ab incursu promptiores esse.
immorantes uero tepescere admodum, ac refrigerari putat:
Audacter quoq; ob firmitatem insurgentibus, ueluti signuquoddam sese osterre,quod &tunc fieri contigit. Decima quippe legio assistente Caesare,leuam Pompeii aciem, lux Aus ab equitisus destituta fuerat.circunquam Percurrit, di i ateo uictoriis
ra eius omni ex parte immobilis, telis,missilibus cofodit, Caesaria. quoad conturbatis omnibus in fugam uertit,quae res uicto. riae auspicium illi attulit.Rellatia interim multitudo uulne ribus,nece,uario belli opere urepebat,nec tamen uel unica uox in tam immensa phalange to i inter se pugnantibus au dlabaturinon eiulatus moriensium,aut serro petitorum,uerum fremitus,& suspiria omni ex parte resonabant, eorum maxime.qus quo in loco constitissent,honeste occubuerant Sociorum uero copiae ueluti certaminis huius spectatores quidam, acierum ordinem formidine, metum repleuerant, non Caesaris castra ob admirationem aggredi ausiae, paucis quibusdam ueteranis adseruanubus, nihil aliud qualiantes trepidabant.Sed cum sinistra Pompeii acies hostibus cede,
re, um moueri implicari. ccepisset, socij omnes in fuga
Mersi,nullo ordine clamare occipiunt. superari sumus. Deinde tabernacula eorum,ac castra ueluti aliena inuadentes,dis ripientes , quocunt licuit uarie sparguntur. Iam reliqua Italorum acies intellecta clade,paulatum quanquam seruato ordine a potentioribus tutata,pedem retrahebat.Incubentia
hus postremo,ut in uictoria hostibus,ecipia pariter in fuga Stratages
ouersa est. Quam re astutissime quide Caesar, ne ad pugna S denuo
169쪽
denuo rediret, nec unius p elti, sed totius belli opus ad ἡλPleret, egisse uisus. Praecones enim acies discurrere,&a Ro rhanoruca de omnes teperare iubet,solum ad sectos afferte
manus.Victis dein d pius admotion trepidos manere ad monet. Id cum unus ab at io in teli igeret,omnes costitere. Etiam Pompcianorii id unicum signum erat, tuto permanoe.b Caeteris deinde Italorumore consistetibus, similemq; uoceitaueo. ' edentibus,discurrentes Caesaris milites, socioru copias nul. Io praesidio munitas interficiunt, ob id* inetentem edidere strage. Pompeius militum suorum conuersione perspecta', triente collapsus ab exercitu secessit, indeq; in tabernaculudelathis,sine uoce aliquandiu perstitit,queadmodum Tela monium Aiacem in illo passiim fuisse memorant,inter me dios hostes a fortuna destitutu Reliquoru pauci ab exerciti, abire ausi, praeconis Voce eos a Caesare tutos pollicente. Accurretibus deinde hostibus per partes dissipati sunt. Finiete iam die,Caesar per exercitum prouectus, ut maneret preca satur,donec Popencastra recepissent.Qtiippe si hostes per diem unicam uires assumpsi litent,uictoria denuo habituros' este: sin castra,&exercitum simul occupassent, bellu omne samesse profligarum. Adhaec manus ad eos protedebat, eccui su prior antecedebat. Quoru igitur a labore corpora ex hausta fuerant accendit animos,cum ducem ipsos praeeunte aspexissent. Erexit adhaec etiam eos spes, ac felicitas gestarii rerum,ut castris potirentur, di quaecunq; in illis essent sibi assumerent. Homines quidem in sipe,ac prosperitate minus labores sentiunt. Sic igitur omnes incumbentes magna ui
aduersos pepulere. Pompeius his inspectis,cx tam longo si. lentio hoc soludixisse sertur. an ad castra &hi nostra ui.
hus dictis mutata ueste conscendit equii:quatuor ex ami cis eum comitantibus,nullo in loco cursum intermisit quois ad exorta luce Larissam tandem uenit. Caesarin Pompcij ta.
hernaculo, quemadmodum se factumn dixerat consedit, di quae
170쪽
nELLIs LIBER SECUNDUS. M'nquae illiin coena apparataliterat, sibi assumpsit. itidem ocreliquus exercitus ex hostium epulis rccreatus est.Cecide re hoc in praelio ab utraque parte, Italoru m quidem, non enim sociorum copiae ob multitudinem contemptum m an numeratur, e Caetaris primum exercitu turmarum dure, Interfectores ad numerum triginta, armati ducenti, ut ath scripsere mille &ducenti. Ex Pompeii uero partibus Senatores do Pharsaliocem,quorum e numerQ fuit, Lucius Domitius, olim Coz- cci sari in Gallia succcssor destinatus,equestris ordinis ad quadraginta ex illustrioribus . Ex reliquo autem exercitu, qui rem in maius extollunt, quinque supra uiginti millia cecis Asinius
disse aiunt. Caeterum Asinius Pollio qui sub Caesare ea Pollio in pugna militauit,sex millia ex Pompeia exercitu interii ste ς - - Glum scribit. Et hic finis admirabilis illius circa Pharsalum Belli filii. Caesar munera quidem prima, oc secunda ex omnibus protulit, fas ius eos egregie pugnasse, &cum ipso te
gionem decimam. Tertia Crasinus turmae ductor habere meruit. Is cum Caesar pugnam ingrederetur, & ab eo quid speraret exposceret,elata uoce Vincemus inquit b Caesar, sec me hodie,uel uiuum,uel mortuu recipies: Exercitus auteiste, me ad quascunci accurrente acies S multa praeclara,ecillultria agentem intuebimraestis. erit ulmitis meae. Inter cadauera itaq; repertus muneribus donatus est,quae cum ivlo sepulchro illata sunt,quod insigne prope stragem Caeruris mandato erectum constat. Popeius ex Larissa simili cu su ad mare usq; delatus est. Eo loci paruam ingressus cyna ham,cum ad nauigantem nauem ostendisset mitylenaspera uenit. Alsumpta igitur Cornelia uxore triremibusquatuor Mitylenae comitatus,quae a Rhodijs & Tyriis ad eum uencrant, Corcyram tunc quidem,& Libyam praetervectus est,quo in Ioaco exercitu alium, re nauticos habebat apparatus. Ad orie tem itaq; conuersiis,Parthos,ucluti ab illis opem petiturus
nulli patefacto interim consilio adire statuit,quod pene cum