장음표시 사용
371쪽
Distini h I. at' IV. Num hi Homine defacto extet Ecci UI
Probatur: Tum quia cie 'ovqactus thoritate SS. PP. idem dogmatietantiis intellectas & voluntatis superadduntur um, & libertatem seu rationem liberi naturae bumante, suntque separabiles arbitrii 3d voluntatem refierentium, ae- ab ea , quod diei nequit delibero arbj- que pro eodem accipientium, ut videistrior Epgo occe Tum quia ex usitato re est apud S. Augustinum lib. de Wale
modo loquςnci colligitur , liberum ar- σει. arbitri est a. Et apud Prospe-bliriurn non este aliquem actum ἰ uta rum Eb: t. de voeat gent. p. s. Et apud bene observat D Thomas, t. B.-δ. art. Ambrosium Eb. a. desaee cap.I. Et pro sed principium actus , quo homo li- pterea recte dicit S. Damasicenus inmhere operatur; dicimus enim in homi- defleapor . mirra liberam arbitrium vota his libeto arbῆtrio situm esIe, velle , vel cum alem esse definierun Ergo&c. aua non velle aliquid; eaque liperum arbὲ- to: bolius voluntapis est, operari cum trium a natura institis esse in ordiqe indigerentia contradictioniν , di conis ad aliquem actum, ut loquitur b. Ber- trarietatis: ipsaque habet in potestate ,
nard. M. dae grae. re M. arbit. Er- ct dominio actias suos sic, ut de eis augo liberum arbitrium non eli aliquod libitum possit disponere; quod propri coalescens exactibus intellectos, ex vo- um est liberi arnitri Ergo liberum a iuncatis. hitrium coincidit sormaliter cum ipsa vices: S. Bernar ius i& Magister voluntate. Sententi defini9m liberum arbitrium per judicium intellectus, di facultatem
rationis, utique actualem Ergo occ. Respondeo stim) cum D. Thoma. ci .a c. ad p. consuetus esse potentiam signis a-νi per actum; sic enim per voluntatem lignificatur tum actus , tum potentia voluntatis. Rei pondeo secundo i D,
Bernardum, & Magistrum Sentent. λ-li in velle, quod iudicium intellectusci facultas rationis praesupponatur, prε- requiraturatanquam conditio sinὸ qua non, ad hoc, ut liberum arbitrium poplit operari a nihil enim vplitum nisi pin-K. cognitum. ψο--- ' Dico quarto i Liberum arbitrium -- ῶν est formaliter ipsamet potentia volunta-
u. Et Scottis, cum D. Thoma ejusque seu fatui necessitati sequacibus. ' dstrum provenienti
Num in Homine defacto ex- Iet verum liberina Arbitrium.
Re quaestio movetur Gn- -- tra complures Sectarios rurinatiis Veteres, de novosi ex veis boumarii teribus negabant Stoici, -a
ex Pri lcillianistat extare in homine liberum arhitrium , potens O. perati pro libitu; unde docebant omnia hominis opera substare cuidam Fato ,
Contra quos egie Probatur '- t Authoritate S. cone. Bracar ι. an. st. D Augustinus μ' Seriptura:;quaeratione liberi arbitriI, seu trabar stt, har. Hieronymu. . Leo, libertatis attribuit voluntati, volens & alij PP. Eundem errorem resuscita- per hoc indigitarei quod sit eadem fa- runt Ahail ardus. & Wielephistae, ut cultas; unde dicitur ι. ad Cor . r. non ha- patet ex a cti' Concilii Constant sens cestarem, pytestatem id est liber- s. ex recentioribuq Lutherus M. contra litem, seu indi rentiam ad agendu tria Gas . de servo ar t: Et assert. s dicax, ainem sens sua voluntaris. Et Eccli: u. tiberam arbitrium estfigmentum inrissu, es posuis quam re ignem, ad uod -- titu Arare : quam doctrinam deinde Areis, s en liberum arbitrium porrige mitigavit sic in de visit. Saxone an. de μmanum tuam et Ergo liherum arbitra um obit. quod quidem in homine admitti est sermaliter ipsa ruet potesilia vosun- pcsit liberum arbitrium irespectu actio.
Mis . num externarum, ciccivilium; non ve-Prohatur RG nriauthqritat C in rorespectu mi alium . di salutarium i , ciliorum ; quae libertatem volpntatis Luthero subscribit Calvinus, Bucerub ,
vocant liberum arbitrium, atque adeo S ala NoVato β f. Contra quos lis si sti unum pro altero Unquam SynOnimyn PGO primo extat in homine etsi Κνω .νει- usurpant; sic loquitur Cone: Araulica- lapsis uerum liherum arbitrium , etiam imum is num L . Gm ut Ergo dic. Tertiὸ άu- adactiones morales salutares , quod est prin
372쪽
sai Distincti I. Quaest: IV. Num in Homine desecto extet &c
principium veri Achsis Humani. Ita est 3 quo praeceptum es, obedientiam no-sec dum Catholici omnes. 'am requirit, qua nulla essepotest sine libe-μψ --π' Probatur primo authoritate Sacrae ro arbismo. EG b. de Gratia Christi cap. Scriptura, verum liberum arbitrium ait, remelavit DEUS per Scripturas suas eum sua indifferentia ad utrumlibet famam, esse in homine liberum voluntatis moralium homini adscribentis; sic dici- arbitrium t Ergo datur liberum arbitriis tur Nurn. 3O in arbitrio viri erit, Ua- un verum in homine, etiam laps b, tameiat, sive non fariar. Et Jos: a . optio quoad actiones externas ec civiles ;vobis datur, eligere quod platet, eui servire quam morales oc saluti res t cum PatreSpotissimum debeatis, utrum Dys , quibis de salutaribus potissi ine loquantur.instruserunt Patres vestri in Mesopotamia; Probatur quarto ratione ; Tum an Dirs Amorrhaeorum: Et Eccle. i s. DE- quia homo quandoque peccat: sed ad ab initio eonstituit hominem; re reliquit peccatum requiritur libertas seu libe-itam in manu Confiij fui ; alecit mandata rum arbitrium; nam quod ex necessire praecepta, A volueris mandata servare, tale fit, peccatum non est censenuuin, eonfiemabunt te; apposuit tibi aquam, es secundum August.Lde ver e ton.e .l . ignem, ad quod volueris porrige manum tu- Ergo&c. Tum quia in homine olt visam I ante hominem vita, re mora, quod consultandi Ergo di eligendi: subsumo;
tticuerit ei, dabituν aeir Ergo datur in sed ubi est vis eligendi, ibi etiam est li- homine etiam lapso liberum arbitrium herias arbitrii, cum ea nil aliud si,quam . nomine optionis, electionis, & con- potestas elisendi, quod velis, ut cru-silii expressum, tam in ordine adactio- dite discurrit Nyssenus M. 7. Philoseph. nes civiles, quam morales ; aut hori- eap t. Ergo dcc: Tum quia homo potest tales enim istae generaliter, & indefini- mereri vitam aeternam Ergo meritum tς loquuntur. est in eius potestate ; Zcconsequenter Probatur secundor Authoritate ad illud extat liberum arbitrium, tan- Ecclesiae conclusionem definientis; um quam principium merens. Tum tan- de Clemens Papalyb. s. recogniti dam- clem, quia si in homine non extaret navit Simonem Magum , negantem li- verum liberum arbitrium,frustra DELIS berum arbitrium. Fundem errorem a- ei ordinasset aliquas leges, omnino obnathematizavit Concite Bracarense I. servandas, cum eas desectu libertatis eiu /o. Et Concilium Constantiensest observare nequiret; sicut stustra ordi-δ. S Arausicanum ean: υ. Et demum narentur aliqua praecepta pro Phrene- Tridend sess. Lean. δ. definit, bberum licis , ob similem desectum libertatis;
arbor iam cooperariassentiendoDEo excitan- unde Augustini M: deside eontra Manich. tr, c posse d/ssentires vetito sess. 1. can. s. ea .ro. ait, quis non clamet, sultum esse contra I ut herum , dogmatizat, siquis ρνα epta dare ei, cui liberum non es , quod liberum homnis arbitriumposina peccatum praeipitur facere : Ergo revera extat inam iam 9 extinctum esse dixerit, aut rem homine liberum arbitrium , quotan-
esse desolo titulo, &e: anarhema sit. Huc quam plincipio vero possit elicereΑctus et lanx faciunt Bullae Pii. V. Gregorii Humanos, tum civiles, tum morales,VV. Urhani VlII. & innocentij X. e- dc salutares observantiae legunt Divina.
tuitae contra qua dam propositiones Mi- rum, ae humanarum.
phaelis Bais, S Jan senii: Ergo. SQ obiiciunt Haeretici primo varias
Probatur tertio r Authoritate SS. scripturas, evacuantes liberum arbi-- stri. liberum arbitrium cum sua omni- trium t Nam is imo ad Rom. r. vicit A-ι-- moda in disterentia, etiam in homine la- postolus: non quod volo bonum, hoe ago; pso adstruentium: ut videre est apud D. sed quod uolo malum , iliad facio et Ergo Hieronymum epist. ad Damas de Filiolro- homo non habet arbitrium liberum ad digo. Et b. Ambrosium Bb. a. de fide ad agendum, vel non agendum malum
Grai. cap 3. Et Damascenum fib. 2. de Seeundo, ad Rom: δ. dicitur, non es -- fide, eap. id. Et Nyssenum lib. 7.sua Phia lentis, neque currentis 3, sed DEI miseremosph: Et Leonem epi pr. ad Grib. Et tis. Et ad Ephesi t. qui operatur omnia in Dionysium GEce his γα: OE: a. p. R. omnibu/. Ergo D EO imputari debent
Et S. Augustinum pluties, signanter in omnes Actus nostri Humani; & non
tribuι libris de libreo arbitrio ; EF eps: ψε. nostro libero arbitrio. Tertio, nostra VO's non est DEI Gratia, quomo- DEUSs L luntas movetur a DEO , iuxta illud
vat mundum ἰ σμ non est liberum arbitria Proverb. eo. ΣΙ. Cor Regis in Manu Do-um, quomodojudicat mundum R& ibidem minis, re quo voluerit, vertet istud: Ergo
373쪽
Distinctio I. Quaestio V. Quam libertatem; & cognitionem &c:
homo caret libeto arhitrio in ordine ad se movendum pro libitu. Respondetur ad Primum Negi Conseq. nam Apostolus illis verbis stilli in vult ostendere in homine lapsio adis esse magnam dissicultatem etiam cum auxilio DEI, superan i impetum appetit is sentiti vi contra dictamen redis rationis, quo fit ut voluntaS saepe immOderate condelectetur objecto delectabili appetitos sensitivi contra dictamen miaciat rationis; atq; ita agit malum, quod alias non vult secundum dictamen rectar rationis. Ad Authoritater lecund6
Ioco positas Neg. pariter Conseq. nam ex ijs sol sim habetur, quod homo ne-q ueat elicere Actus Humanos superna - urales, S meritorios vitae aeternae sine I Et auxilio speciali, quodque Dperetur DEUS solus tale auxilium in omnibus merentibus. Postet etiam dici, quod illa aut horitas ad Ephes. t. intelligatur se DEO ut causit universali, & pruna,
quae tamen secum compatit hir caulam
liberi arbitrii Ad Tertium Neg. Conisse l. nam etsi DEUS possit, in soleat cor
Irtuis vertere, quo voluerit; huiuim est tamen versio fit Rege libere consentiente, di se acl ejusmodi versionem condeterminante, uti explicui Tom. Tracto
Obi ieiunt secundo iidem erroneS: Pp. complures docent liberum arbitrium pectato Adae esse deperditum in posteris eius; unde Augustinus epist. tor.
male utens homo, e seperdidit, eF Vsum.
Respondeo , glossando PP: signanter Augustinum ti dico, eos soluin velle, quod liberum arbitrium amplius non sit instructum omnibus ad diligendum
DEUM viribus, Jultitia videlicet Originali die. uti erat ante peccatu m;assemque quod perierit peccato. quo ad posilibilitatem completam bene operandi; etsi quo ad substantiam S suam indisse.
rentiam entitative remanserit; uti clare docet idem Augustinus lib. contra 2 depis. Pelag. cap. a. dicens, quis nostram di- eat , qu.d primi homini pereato perieris Eis
ενtim arbitrium de humauogenere P
Quam libertatem , & cognstionem praeviam exigat liberum arbitrium ad A.
bertatem in creaturis ; pri- ma est Ebretas a servitute , secundum quam censientur libera illa , quae non sunt mancipia. Secunda est tibertas a coactione, secundum quam censentur libera illa, quae spontanee ponunt suas operationes, seu quae non patiuntur aliquam violentiam aut coa ionem ; haec convenit etiam hratis. Tertia elt libertus , necessitate, secundum quam liberae censentur creaturae, quae nulla constringuntur neces.sit ite ad operandum, sed pro libitu possunt operari, & haec est proprie libertas liberi arbitrij Hominis, de qua hic.
Dico primo e Liberum arbitrium iin omni opere suo humano postulat li- bertatem 1 necessitate, ita ut politis eti- .am omnibus prae requisitis ad agendum, possit nihilominus non ponere actio nem: Ita Malderus, Herincx, sic communiter Scotistae; contraΛlvareZ, aliouque Thomittas recentiores.
Probatur primo : Tum ex definitione supra assignata pro libero arbitrio Tum quia liberum arbitrium omni meliori modo defendendum est contra Haeis reticos , illud impugnantcs : Ergo ei concedentia est libertas in conciusione assignata. Tum quia Scripturae, concilia, & I'P .priori quastione relati pro li- heri arbitrij existentia, eidem. concedunt omnimodam libet talem circa sua opera sine ulla limitatione determina tionis ejusdem ad necessario ponendam actionem positis jam omnibus praerequistis ad agendum e Ergo&e. Tum tandem , quia non apparet ex quo capite limitetur libertas liberi arbitrii in eo casu, quo ad agendum omnia praerequi-sta adessent : Ergo dic. Probat. Ante non enim ex eo, quod DEUS tunc prae-
moveret aut determinaret phylice Uoluntatem ad actionem necessario po-inendam, it volunt Thomistae citati ;quia talis praemotio saltem in actionibus moraliter malis ponendis non potest a
374쪽
334 Distinct: I. Quaest: VI. De Actibus Potioribus liberi &c:
DEO fieri ; eum est contra eius san- eum stultionis circa DEUM, qui estctitatem: deinde gratis omnino asseri- longe persectior octu aliquo Humano
tur eiusmodi praemotio ς noti enim re hominiS viatoris . prae requiritur cogntis uiritur,ut se vetur subordinatio cauis iis beavis ea .' Ergo i sortiori, ut volun-eeundae liherae ad primam;eum DEus, ias hominis viatoris , se liberumquI eausa prima trem obstante libertate arbitrium ponat aliquem suum actum, omnimoda cauis secundae, adhuc pose amoris naturalis v. s. praere trivisit pro libitu impedire omnem actionem tur cognitio aliqua in ellectiva statu. ejus, sive suaviter, & sortitersuaden- ratis. t 'do omissiqnem actionis talis; sive alia Di eo tertio : Haec tamen cognitio media 1 mystea praemotione distincta pravia, intellectiva, directiva, non applieando, atque itasthi persecteta, influit effective in Actum Humanumit. Ordinare causam secundam r Ergo non beri arbitrii ν sed se habet iti' r dunta apparet ex quo capite libertasti peri M- Σat conditionis, proponentis di sistenia hi trii limitetur in eo casu, quo ad amn- ti3 ei obiectum. ita communis Scotino um omniae piae requisita adessent. Quo stari & Thomistar οῦ item Suarta ciet ad secundam partem tita quaest. contra paucos , Gabrielem, dc alios Dieo seeundor Liborum arbitrium Nominales.. ad positionem suorum Actuum Huma- Probatur: Npn sunt multiplicanis norum praerequiris cognitionem quam- da entia sine necessitate i seu ntilla est -alias. da, intellhctivam, directivam. Ita Scin necessitas multiplieandi eausas essective ristae communiter 3 S. Bonaventura , influentes in Actum Humanum liberi Henrieus, Cajetanus, Ualent. &Com arbitrii; cum ipsum liberum arbitrium munis; contra quendam taxium,Gre. abunde sufficiat, ut pote completa acti-gorium , die: Vitate praeditum, S operans eum quo P probatur phimor guthoritate SS: clam pondere, de inclinatione IErgo e. PPiado em operatioriem voluntatis, Deinde si ob aliquam causam cognitio& eonsequenter liberi arbitrii praerequi- intellectiva emetive diceretur influererentium dognitionem aliquam ἔ ut Vi- in Actum Humanum liberi arbitrii silere est apua D. Anselmum M. G ω - maxime ob subordinationem, eo quod eoνd. piament. ιε. Et apud Bernardum nimirum liberum arbitrium subordine. βλ de gratia s liberi ae sic in riseipio. tur intellectui in operando; sed ob eius- Unde S. Augustinus M. o. Din. eap. . modi subordinationem non recte die, liciti rem prorsu ignotam amare, stmnino tur Cognitio intellectiva essective infius mi u potest. Et Philosophus, nihili ναμ re in Actum Humanum liberi arbitrii rhum . nisis cognitu- . Et Poeta, ignoti quia etiam ipsemet intellestus subordia neu do i Ergo liberum amitrium ad natur in via phantasiae ;&tamen pham positione n suorum Actuum Humanσ- tasiatio non influit effective in Actum tum requirit cognitionem aliquam in- Humanum liberi arbitriit sed se habe tellectivam inolificativam honitatis di duntaxat instar considentis, & coasie maritiae obiecti, ei rea quod est ponedus quenter instar conditionis.
. achus, di directivam eiusdem. - Probatur secundo rationibus e Pri-
Rati ram qui avoluntas,& consequeter liberi -- rbitrium lacundum commune Phila
ziaua sophorum axioma, est potentia caec ,
- adeoqae indiga praVis lumini. in pydi' De actibus potioribus liberi
mira -- lumen est cognitio intellectiva. dire arra IrrI ctiva, ostendens, & dictans honitatem,rit maditiam actuum ponendorum et Ergo die. Meundo. ut appetitus sens-tivus p a suam operationem , praeis requiritur holita sensitiva, seu phancasticar Eincla pari, ut appetitu S tati-
arbitrii alios esse elicitos , alios imperat . Aestiae elisiti sunt, qui per se , i cimmediate ab arbitrio li-onalis ponat suos Actus Humanos , hero eliciun)urr eiusmodi sunt volitio, prie requiritur notitia, seu cognitio ui- dc nolitio. Imperati sunt , qui non imtellectiva. Nemb ; ut voluntas homis mediate ab arbitito libero eliciunturnis comprehentori' in patria ponat ejus tamen ductu oc motione ab alia
375쪽
Distineti I. Quaest: VI. De Actibus Potioribus liberi dec: 33s
potentia ponuntur: tales sunt, loqui, oc ambulare ex imperio voltintatis, Ssimiles eomplures alit. Nota secundo : Pro actibus elicitis liberi arbitrii sequentes recenseri pallima DD. volitionem scilicet, nolitionem intentionem finis, electionem mediorum, imperium, consensum , dissensum, usum, eic fruitionem, de quibus sustissime agunt SuareZ , Tannerus, Vulpes, S alii Authores ; ego solas exinplicationes, seu descriptiones eorum insequentibus pr.eram; remittendo me aes fusius examen in cursu meo Philosophico Nota tertio : Per volitionem liberi arbitrii generaliter acceptam intelligi actum, quo quis sibi complacet in aliquo bono. Et est alia efficax, alia inefficax. Meax Mistio est, qua quis prosequitur objectum cum absoluto ordine ad executionem; talis est, quo Sanctus Francistus voluit beatitudinem, & ainplicavit actu media, id est, Merita in
ordine ad eandem obtinendam. Ine axes e contra; talem habent peccatores, volentes quidem di appetentes beati tuadinem: sed tamen in peccatis perseverantes. Et haec rursus, partitur in simplicem, & conditionatam i Prima abnque conditione; Secunda cum conditi ne tendit in objectum; secundi generis esset haec, vellem agere poenitentiam ,
si ea non foret difficilis: A vocatur passim velleitas.
Nota quarto: NolisioMesse actum liberi arbitri j, quo alicui eisplicet aliis quod objectum. Et paritur pariter inefficacem, ex inefficacem ; quarum in tellectum facile venaberis per opposit- tum volitionis efficacis, & inefficacis. Nota quinto: Intentionem finis esse quamdam specificam volitionem finis, per media prosequendi: talis es t volitio, animam Calvandi mediantibus Sacramentis Ecclesiae applicandis. Elemo vero est volitio specinca ipsorum mediorum, ad finem consequendum ἰ V. g. volitio Sacramentorum, ordinatorum ad Luutem consequendam. Nota sexto r Imperium esse motionem esticacem, qua voluntas 2,aut si- hi subditas facultates movet ad positionem alicujus operationis; talis est motio , qui Franciscus se movet ad amandum DEUM super omnia. Consensin, est actus liberi arbitrii, quo quis amplecticur bonum sibi propositum e V. g. quo amplector poenitentiam mihi praedicatam , ut necessariam ad salutem: Dissensiis est e contra actus, quo liberum arbitrium, objectum aliquod tibi exhibitum repudiat, V. g. quo Franciscus reiicit turpem cogitationem, de objecto
Nota septimo t Usum esse applicationem medij ad suum finem; talis esset applicatioSacramenti poenitentiae in ordine ad obtinendam justificationem. Fruitio in proposito est amor efficax finis
jam obtenti, v. g. amor gratia: sanctificantis jam obtentae mediante contritione, vel Sacramento poeni tentiae. Circa
actus imperatos liberi arbitraj. p. Dico primo : Liberum arbitrium :
potest exercere verum imperium in aliquos actus intellectus quoad exercitium,qui proinde dicendi erunz actu, im- tillimis. perati a voluntate Ita communis ΑΛ. Probatur: Tum quia ita constat experientia, qua fidelis compertum habet , se posse imperare suo intellectui ,
ut considerct aliquis, v. g. moti Va cre
dulitatis Fidei orthodoxae , eisque ad haereat per altum credendi; similiter potest praecipere alteri, ut attendat &ratione utatur in hoc, vel illo articulo Fidei credendo i Ergo Ecc: Tum quia
voluntas communiter vocatur regina potentiarum, caeteraeque potentiae hominis ejus vasallae , eidem subiectae quoad exercitium ac uum suorum et Ergo de intellectus erit vasallus voluntati: Et consequenter voluntas seu liberum arbitrium potest exercere imperium in ali quos actus intellectus quoad exercitiisum , qui idcirco censendi erunt actus imperati voluntatis. 9 Dixi in aliquos actiu et quia non ip -- omnes potest exercere suum imperium, G. deiectu nimirum subjectionis similium actuum; v. g. in primam cogitationem, seu apprehensionem, quae antevertit
omne impertu liberi arbitri j, dicritur in intellectu posita specie objccti in eodem. Similiter non potest imperare intellectui, ut eliciat actum judicii sine omni
prorsus fiundamento; aut ut iudicet fil- Ium , quod ei evidenter apparet verum,& ipse intellectus convincitur illa evidentia rationis, ac sundamenti ; cum intelleclas sit potentia naturalis si eut visus; ac proinde determinatur ad speciem actus, sicut supposita sussieienti
propositione obiecti. MM--α Dico secundo et Liberum arbitri- ώ--μum etiam in suos proprios actui elicitos mitteνρ potest exercere imperium , quo casu censebun-
376쪽
Distinctio I. Qi vestio VI. De Actibus Potioribus liberi Jccci
eensebuntur suo modo simul actus imperati voluntatis. Ita communis Scholasticorum. 'Probatur e Tum authoritate D. Augustini, dicentis fib. s. de Eser: Mur v. I. actus voluntatis maxime esse in potestate nostra: sed in illud, quod eit in potestate alicujus , potest exerceri imperium: Ergo & in actus elicitos li- heri arbitrii. Tum quia ex=erientia con-rtat, nos saepius exercere imperia varia in nostros liberos actus elicitos, ut clu U. g. imperamus nolitae voluntati, ut tibi complaceat in aliquo obiecto bono, vel
maior ut paeniteat detonteratur, vel atteratur , item ut eligat talia media , adeonfecutionem talis finis intenti aptata necessaria; qui sunt actus eliciti i pIi ulm t liberi arbitrii: Ergo liberum arbitrium etiam in suos proprios actus elici. tos potest exercere imperium, quo casu dicentur actus simul imperati a voluntate.
Dico tertio. Tandem liberum arbitrium etiam potest exercere imperium in aliquos actus potentiae sensitivae internae, sensus communis seu phantasiae; item in actus locomotivae ; imo di in actus facultatum externarum puta sensitivae, vegetativae, dc generativae, qua tenuk hae potentiae pendent a potentiato motiva; quo casu harum potentiarum actus recte dicentur actus imperati a voluntate. Ita quoque communis D D.
Probatur de potentia communi seu Phantasia ἰ sensitiva , oc locomotior tum quia experientia constat, quod li- herum arbitrium applicet quandoque sensum communem , seu phantasiam circa obiectum phantasiandum hoc, dc appetitum sensitivum , ut occupetur eatea objectum delectabile, voluntati tropositum: similiter applicat potenti
m locomotivam ad talem motum, imperando motum corporis, vel membrorum, aut etiam cessationem a motu : Ergo tunc exercet imperium in memoratas iacultates. Tum quia etiam respective ad has potentias voluntas a Dindicitur Regina, utique cum dominio, es potestate in easdem quoad quosdam actus earum: Ergo ipsarum aliqui actus censeri debent, ex imperio voluntatis
proficisci, dc vocari proprie imperati λvoluntate.
Probatur etiam de actibus Potentiarum sensitivarum externarum, qu tenus hae pendent a potentia locom-va: Tum ratione Scoti a. disse a. q. . secundum Rugustinum, tr. Anm'. v. 8. inquit Scotus veratio palpebrarum requiritur necessario ad vitionem quae est actus potentiae sensitivae externae νputa visivae dc motus localis palpebrarum obedit animae, ac consequenter est in potestate voluntatis: Ergo voluntas exercere potest in ejusmodi visionem aliquod imperium, mediante potentia motiva imperando ejus positionem. Tum, quia experientia quoque constat, voluntatem posse impgrare visui, ut continuet visionem jam inchoatam, vel ab ea videndo se avertair Ergo in actus
potentiarum sensitivarum externarum suo imperio potest influere, quatenus hae pendent a potentia lommotiva. . IJ. Probatur tandem de potentia ve- μνοσγ- gelativa, sic generativa οῦ liberum arbi- intrariι- trium poteli imperare, mediante po--σtentia locomotiva , appositionem ali- menti nutribilis , item applicationem activi ad passivum, ut sequatur debita nutritio, &Consequenter vegetatior similiter potest manclare actum generationis, ut tali tempore, de cum tali subjecto fiat, oc tali circumstantia modi fiata Petro, cum Sc hic pendeat a potentia
lotomotiva i Ergo tunc censetur liberum arbitrium posse exercem imperium in hujusmodi actus potentiae vegetativae, de generativae, in quantum pendent 1 potentia lotomotiva. Dat notantur in conclusione in a- uos actis: quia voluntas non in omnes dictarum potentiarum. exercere potest pinni suum Dominium cum effectu; sic in a- tum potentiae externae sensitivae, vi
sivae, praesente iam obiecto visibili
debite applicato non potest imperare Παculo , ut illud non videat, supposito quod alias eliciat visionem; cum sit potentia naturalis. Item ut phantasia non habeat apprehensionem imaginariam supposita specie phantastita in phantasia; ob eandem rationem. Item ut motus paIpitationis cordis, dc arteriarum non eliciatur a potentia locomotiva. Item ut specialis motus membri genitalis quandoque excitata iam rebellione Carnis non sequatur, ut discurrit D. Tho
377쪽
Distincti I. Quaest: VII. An; & qua ratione liberum arbitrium δα. FTI remissior vehemεtior est, si appetit sen- URSI IU V II. stivus magno impetu seratur in iucundi
tate, & delectationem honesti,ita ut adeo
An t & qua ratione liberum absiorbe t usum rationis rectae quod vin
i turpitudinem obiecti, sed solum conve-
arbitrium moveatur an appe nientiam naturalem & jucunditatem , titu sensitivo i obiecto ue attendat, ae repraesentet; quo casu ob
INC . 4m VHἰe . R- Λ consensiam naturalem, di Sympathi- UELI, Angelis , - Δ' , m eum appetitu sensitivo Volunt
IIriS. quoque ita vehementer moUetur, udclifficulter reluctari valeat : Remissior retis r ICO primor Liberum ar- autem est , si appetitus sensitivus re bitrium hominis viatoris missius seratur in obiectum iucundum, 'η-n aliquando movetur omni- &delectabile. s no ab appetitu sensitivo, Dico secundo: Non tamen ita mo- ἀ- seu passionibus concupi- vetur,& trahitur liberum arbitrium hoscentiae ; dc quidem moraliter tantum . minis viatoris ab appetitu sensitivo, seu Ita Scotusa. dist. U. &communis G. concupiscentia, ut non possit resistere contra Thomilias , quoad sEcundam eiusdem passionibus , si velit, maxime Parcem. stante ratione plene deliberata ira com-Probatur prima pars t Tum au- munis G. cantra Haereticos recentiis thoritate S. Scripturae, ejusmodi mo- Orus. tum passim asserentis, ut Jacobi t. unus ProbaturiTum ex dictiςprioriqus.
quisque tentasura eoxeupiscenti sea abs is conetras. t. re q. s. de hber: arbit: per i ctus, re isiectus. Et ad Romi . iideo tum. Tum quia alias liberum arbitri- aliam legem in membris meis , νepugnantem um sic motum ab appetitu, operando legimentu mea, εν eaptivantem me intege illicitum non peccaret: nam siccundum Peccati, quas in membmis meis. Tum ra. D Augustinum lib. s. de lib. arb. cap. 3.
ioner quia externa propositio alicuius hoc brepissimum tene: quaecunque ista causa sacta ab extrinseco sua tore v g. Anetelo, es voluntatis , Enon ei potest resim , Vel homine Lepius movet libcrii arbitri sine peccato ei reditur me quis enimum hominis creati; uti patet experien- peerat in eo , quod nulgo modo caveritia quotidiana : Ergo a fortiori huius- potes ρ pereatur autem, caveri igitu potestimodi motionem exercere potest princi- Ergo non ita movetur ec trahitur libe- pium aliquod internum quale est appe- rum arbitrium hominis viatoris ab aptitus lensitivus. petitu siensitivo, ut nan possuit resistere. Probatur secunda pars o obiectum objiciunt Haeretici D. Aug. qui di- conveniens appetitui sensitivo propter Cit apud S. Thomam q. s. de verit. art. con nexionem potentiarum fit conveni- ra. cogenti cupiditati voluntas resipere nonens quoque voluntati, & voluntas ab potes: sed cupiditas est idem quod ap- eo allicitur ad condelectationem : talis petitus senstivus : Ergo &et Respon- autem allicitio est moralis tantum mo- deo glossando S. Patrem; dc dico, eum lior Ergo liherum arbitrium moνetur solum velle, quod cum magna dirutantum moraliter ab appetitu sensitivo. cultate; & quidem gratia D Et speciali. Nota autem primo e huiusmodi cupiditati resistatur; nam simpliciter motionem moralem fieri modo sequen- pom resistere, patet ex illo Gem. . seu bmiabisjν ti' Primo, Phantasia proponens objectu te erit anetum eses, re tu domi breuia m. bavetitis appetitui senstivo derivat species eius Et ipse Augustinus lib. a. de Actia ctim Fe- D. in intellestum: Secundo intellectiis ict6 Me Manich. e.ν. o. indefinite ait, habet obiectum a se cognitum proponit vo- --quisque in volumate. aut eligere, qualuntati tanquam valde conveniens, & bona ic utique etiam in casu excitata iucundum: tertio fit, ut voIuntas ob cupiditatis. Jer esse arbor bona, aut elige- quamdam colligantiam & potentiarum re quamistisimi ,s esse Arbor mala. Dici consensum alliciatur, ut desideret id , tur itaque cupiditas quandoque cogen&quod absente concupiscentia abhorre- ad assentiendum, non simpliciter; PShat; atque ita prosequatur idem cibieia ut ait D. Thomas eis. Lot. profer vehe-eium, in quod prius tendebat appeti- mentiam inclinationis; cui tamen potus seri sitivus, heu concupiscentia quae test resisti, licet eum disticultate, exa prosecutio nunc e si vehementior, nunc'. Rernardi Sanni, Scbola Triate Tomis v. V a cedenta
378쪽
Distimst: I. Quaest: VII. An; & qua ratione liberum arbitrium &c:
eedente gratia DEI. Ci a alterum arti- su a causalitate physica in omnes causasculum quaest: secundas cle quarum numero etiam est Dico tertio: obiectum quodcunque liberum arbitrium hominis influere de- illud sit, semper movet liberum arbitri- bet, eas sondendo, administrando, cO-um ad prosecutionem sui sub ratione ali- adjuvando, di similes motus philice im-
qua boni. Ita bcotus φ. U. p. q. ro. primendo, ut operationes suas emcere S insigniores Scotistae ; contra Nomi- valeant; unde Augustinus. 7. de inbitrminales. DEIcap.3. H DEIS res, quas contaidit, ad-Probatur primo authoritate Ss: minuerat, ut earsuos motis agere at. 8.PPr nam D. Dionysius M. de Dis. nom Probatur etiam de motione morali et Ρ - eap. . ait, ηemst Proposito sibi malafacit, DEUS liberum arbitrium peccatoris sae- qti faciι , seu ut citant alii, nemo adma- pius praevenit piis inspirationibus, &- intendens operatur. Et D. Augusti- allicit atque inflectit suaviter ad operanus hb. de duabus animabus eap. ra. inquit, salutaria poenitentiae : quod est proprie Bis autem ahquid c quod scilicet appetit moralem causalitatem , di motionem
voluntas. aut bonum erat, aut bonum - exercere tu de ejusmodi agendi modo labatur τ non enim abier appetist ei. Et procedit illud Provr ai. sicut divisiones a. D Anselmus fib. de eoneord. e . a . nihil quarum, itarer regis in manu Ies, s. vult voluntas msol commoditatem aut rein quoeunque volvierit, flectet isiud: Ergo: mctitudinem : Ergo objectum liberum' ar- Dico quinto e liberum arbitrium Emisa hi trium movet ad sui prosecutionem pariter ab Angelis aliquando potest mO. Iesimi iurusub ratione aliqua boni. veri. Ita communis H. Me a Probatur secundo ratione e Tum Probatur: quia tametsi Angelus quia appetitus sensitivus non movetur non possit directe efficienter influere in
nisi ab objecto sub ratione sibi conveni- liherum arbitrium hominis; indirecte entis, S boni: Ergo a pari idem dicen- nihilominus, & mediate potest influere;
dum ue appetitu rationali seu volun- movendo videlicet temperamentum , late. Tum quia intellectus non assen- ac humores eorporis , & agitantitur falso cognito, ded soli vero, ut ta- do Spiritus vitales , ex quorum com-li cngnitor Ergo similiter voluntas non motione causantur in sensu communi movetur a malo, sibi qua tali praesenta- varia phantasmata, & in appetitu senisto, sed bono, vel malo sub ratione sel- sitivo variae operationes, in intellectum tem boni proposito, uti fit in peccato quoque deinde variae transsundundurluxuriae v. g. quod Voluntati peccatoris species, aetandem ad harum exhibiti- luxuriantis proponitur sub ratione honi onem nascitur in libero arbitrio motus
delectabilis.Circa quartum artic. quaest. desiderii vel fugae. Et sane Angelis nulla Dico quarto: Liberum arbitrium ratione negari potest hujusmodi motio hominis movetur etiam a DEO,&qui. indirecta; cum summa activitate& ρο- dem duplici motione, physica videli- tentia locomotiva expeditissima praediiscet, & morali. Ita Scotusa asis. e . cum ti sint, qua alios effectus magis prodigi- suis; & communi TT. osos essicere valent , ut docui Tom. t. Probatur de moti e phsica auim - ἀμ . quast. s.' es d .ult. q. vlt. p xitate Scripturae: nam de ejusmodi mo- Dico sexto e Tandem etiam ab a-tione intelligitur illud Apostoli ad Phi- stris aliquando moveri potest liberum
Iipp: a. DEUS est, θω operatur in nobis vel- arbitrium hominis. Ita S. Thomas, eri , EF perficere pro bona voluntate. Et il- communis Theolog. ac Philoisph. Iud Act: D7. inses enim vita-u, move- Probatur : Quia licet directe, de -- utique etiam operando libem cs immediate non possit liberum arbitri- fiamin. Et illud Sapient. 7. cum H una um hominis moveri ab astris; cum sit
scilicet sapientia Incarnata DEUS potentia pure spiritualis; ut proinde ob
omnia potes, inflepermanens omnia inno- hanc ipsam rationem recte Ptolomaeus o , re pre rationes in animas sanctas se in remitiq.sub initium dixerilsapiens domia eransfert scili. et cooperando physice nabitin astris, eo quod, ut aiz D. ThO- ad singulas eius operationes voluntatis mas L eontragent. eo δ s. resistens Passis- S intelleΦi s r Ergo liherum arbitrium ni in impedias per voluntatem tiberam re hominis movetur a DEO motione phy- nequaquam motui eaelestisubjectam , hujus sca. modi motum esse si attamen indirectu Probatur secundo rationer DEUS oc remote liberum arbitrium moveri
est causa prima, & uuiversalis : Ergo potest a corporibus caelestibus 3 quate
379쪽
Distincti I. QuHLHE. De prima radice libertatis arbitrii &c: 339
nus nimirum quodvis corpus hominis eli subjectum corporibus caluitibus, tanquam causis univer talibus, ut proinde ab iisdem possit pati varios influ-Xus , i, alterationes in suis humoribus; ut manifeste apparet in Lunaticis alteratis autem humoribus incipit quoque moveri phantasia, ac appetitus sentiti u&; tandemque etiam intellectus , dc Voluntas ob colligantiam,& consensum istarum potentiarum p ita tamen, ut nullatenus laedatur, & violentetur ipsa libertas voluntatis; Ied non obllantequycunque influxu astrorum, & alteratione humorum possit, vel non possit ponere suos actus liberos. Ex dictis
ν r. Cape ssequens. AH HL Corollarium t Artem Genethlia--crum re- corum,de liberis adtibus sutura prognορ st scantem eat memorato altrorum motuta influxu, esse falsam, demerito damnatam ab Ecclalia, singulariter a noltro Sixto U. in constit. asi ubi inter caetera ait ad furtiros eventus mixime liberos
nurus esse veras artes aut ἀριplina sed fol. laces s vanas, improborum hominum astutia , cs Daemo jam fraudibus introductas.
De prima radice libertatis libe.ri arbitrii creati.
praecipua radix extrinse-2- , ea libertatis liberi arbitrii
creati, eli libertas Divi- nae voluntatis non V Oeius omnipotentia, seu infinita voluntatis Divinae efficacia Eit Scottin l. dist. a. q. a. Et aest. I9. Et Suorum s contra Λlvarra, di veteres Thomistas.
ad extra ageret necellario, vel tolleretur omnis actio causae secundae, vel omnis causi secunda necessario ageret,
ct nulla contingenter oc libere r Ergo praecipua causa extrinseca libertatis arishitrii creati elt Divinae voluntatis Iibertas. Prob. Ant. impollibile est, non exiliente Ente per Essentiam remanere ens per participationem ; quia hoc ad illuc habet essentialem clependentiam et
seu nostra libertas non est per Essentiam, sed per participationem 1 Ergo si nulla esset in DEO libertas ad extraoiullus esset libertatis usus in creatura. Probatur secunda pars e praecisa
libertate a voluntate Divina,&data hyis a. theli, quod adhuc esset omnipotens, Non e
oc infinitae emaciae, ageret necessario ad extra ; quia sicut pollet, non sicut
vellet: Ergo non remaneret libertas ereriata:& consequenter praecipua radix creatae libertatis est Divina libertas. Confirmitante hac hypothesi,vel virtus D, Vina applicaretur ad extra secundum voluntate potentiae suae,vel applicaretur
attem perata & commodata creatura rnon Meundum,quia in ejus potestate non
est actio, nec in potestate eius est modus agendi r Sed agere attemperate, est modus agenuit Ergo dic: Si Primum i Ergo vel causas secundas actione privaret, eas praeveniendo, vel si non praeveniret 'altem ad agendum necessario eas apis pliraret; quia cauta secunda non agit
nili sit mota a prima r Ergo nulla emelibertas in actione creada. Di Xipraecipua quia non nego nec Scotus negat, uti.ase ei imponitur a Molina, & alijs RR. um in ι. disi. D. Et in a. dist. L . q. s. 6c in s. diit. i 7. esare oppositum teneat libertatem di contingentiam actionum
creaturae per creatam voluntatem e
tiam attendi debere; sed sol sim dico .
quod lihertas creata utpote participata reduci debeat ad libertatem per Essentiam, seu Divinam. Objicies primor prima causa con- --iam ut tingentiae debet continere sermaliter, tib sVel eminenter omnem modum causaliis con e
tatis causae secundae e sed soli omnipo emmo tentiae hoc competit, ob infinitam ejuς. - f. emcaciam: Ergo&c. Prob. Mab prima causia contingentiae ad extra applieae causas secundas ad producendos essectus, earum naturis proportionatas et
Ergo continere debet specialem modum naturaliter, Vel lihera agendi causarum Respondeo dist. Min. soli omnipotentiam vel voluntati Divinae, ut infinite em-cax est, praecise ς hoc competit Neg: Min. ut etiam libera est, Conc: Min. αNeg. Conseq. itaque causae secundae vel possunt spectari quatenus habent vim. agendi praecise ; S sic continentur iri. causia prima eminenter, ratione infinitae eius emcaciae; vel quatenus habent virtutem sic, vel sic naturaliter, vel libhere agendi ; dc sic continentur in causa prima pracise ratione summae libertatis eius, vi cuius habet dominium supra causas secundas, sinendi vel non
sinendi eas agere proportionate ad modos agendi causarum secundarum, qua- Uu a --
380쪽
3 o Distinctio I. Quaestio VIII. De prima radice libertatis arbitrij Aca
tenus cum liberis libere, & modo libero cognitum per simplicem apprehensionereon urrit, exhibendo eis concursum , Ergo etiam voluntas potest sic serti sines aratum ad utrumlibet; cum natura- praevio judicio indifferenti t Tum quia ibus vero libere quiuem concurrit, non simplex apprehensio intelliativa non aurem modo libero ; sed naturali , ex- minus bene repraesentat rationem honi, 4. hibendo eis concursum determinatum quam sensitiva. Tum, quia experjen- Des παν- ad unum cluntaxat. tia constat. homines saepe delectari de Γνώ υ Objicies secundo:dato quod D US aliqua dignitate, quam non sperant, ut ageret necessarii , adhuc caus e secundae, dum quis se apprehendit ut Papam, vel -
ί- ας homines essent desectibiles in suis a- Caesarem, S de hoc delectaturi imo de , d. h. ctionibus, & mutabiles ; quia hae im- obiecto cognito impossibili , ut cum
perfecitiones non conveniunt illis ab ex- quis se apprehendit volare, vel in Antrinseco , scilicet ex modo agendi DEt gelum converti, ut Angeli mali appe- ad extra r Ergo adhuc claretur contin- tierunt vel saltem appetere potuerint gentia ad extra. Confirm: libertas no- aequalitatem DΕl eis impossibilem.Tum, sera non est perscctio simplicitur; quia tandem quia quod subinde exigatur j cssa rectitudine dc sectibilis o Ergo non dicium, id praecise est, ut vi illius quae-eii propria passio libertatis DEI; oc con- rantur media pro consecutione finistis
sequenter ablata l. hertate DEI non au- actus voluntatis inessicaces non dicuntiaretur nostra. Respondeo Dist. Ant. eL talem ordinem ad media r Ergo ad me sent delactibiles S mutabiles ab intrin. citationem eorum lassicit sola appre- Risis m. seco Conc: Ant: ab extrinseco Neg.Ant. henso simplex. Itaque tunc causiae secundae essent imis Probatur lacundo r Voluntas no- - - - mutabiles in actionibus suis ab extrinse- stra libere appetit honum incommuni, coquidem; sed tamen ita, ut non pon vel beatitudinem in communi, ac etiam sent ullam actionem liberam & contin- ultimum finem ; ex quoad exercitium
gente habere., Consire insto Ergo e- potest etiam suspendere actum, si velit; tia cum sapientia,ex justitia&c. in nobis sed in his nulla potest esse ratio mali, si- non sint persectiones simpliciter, suppo- ve veri, sive apparentis: Ergo nec Ci sit, qu6uliae non essent in DEO,ati huc ca hoc potest clari indisserentia iudicii: 'Iotante M in nobis, quod falliam est. ex consequenter prima radix libertatistaque sufficit quod perfectiones nobis creatae non est indillarentia judicis
cum D LO communes, ut libertas , sa- Probatur secunda pars. Tum, quia pientia &c. cundum suam rationem ex dictis libertas non radicatur super 'formalem, ut praecis ea creato, & in- indisserentiam iudicii r Ergo supra i creato, sint persectiones simpliciter, Ii- disserentiam voluntatis. Tum, quia in- ώ---cet in nobis tales non sint, ut dato quod disserentia libertatis formaliter reperi- - .in DEO deficerent, etiam eas in nobis tur in voluntate, estque vel modus, vel deficere sit necesse. disserentia eius potentia naturalii Er- Dico secundo: Prima radix intrinis go non tantum sermaliter ; sed etiam laca libertatis creatae non est indifferen- radicaliter est in voluntate; quia mo-tia. Iudicii; sed indifferentia activa ipsi- dus didisserentia rei ab eadem redima- .us V luntatis. Esticoli. a. aes. Π, q. un. nai, cujus est modus, Cic differentia, fio prima parte, pro secunda parte qais . non ab alia. Misere . L quem prae er suos, sequuntur Sua- Nota tamen primo : Libertatem freZ, ex R. R. passim; contra Thomi- voluntatis radicaliter contineri in inte, staS. per indisserentiam autem uiuera intel- lectu, si radix vel eausa sumatur laxe pro ligo iudicium intellectus, quo volunta- conditione sine qua non ς qu tenus niti proponitur objectum indiflarenter mirum voluntas nequit libere operari sub ratione boni oc mali, stu ut hinc& quoad exercitium sine cognitione obje illinc appareant rationes, ut ametur, cti; quatenus etiam ut libere ope tur vi respuatur, aut non ametur. quoati specificationem, requiri cur prae-Probatur primo pars prima i ex- cedens aliquod iudicium de conveni-- perimur nos liberos etiam circa obiecta tia, vel clii convenientia objecti; non au-Voluntati proposita per simplicem ap- te si principium vel radix sumatur stria prehensionem , quorum adhuc nul- che,ut voluntΤhomis Et per hoc sol umlum iudicium indisserens praecessiti Er- tur multae Ohjeetiones adversariorum. go dici Prodi Ant: Tum , quia appetiis Nota secundor Voluntatem mintus sensitivus sertur in suum objectum istram diei potentiam liberam, ut pro