장음표시 사용
401쪽
D istinet. III. Quaest: III. Qua ratione Bonitas, & Malitia ex objecto,&c. 36i
Probatur. Tum quia ita colligitur sed in honestate ipsius sit obiecti; unde ex illo D. Diqnysii αν. . de Dirin. nom. illud objectum dicendum est moraliter Bonum est ex integra causa; ac si ulceret bonum, quod est honestum ; & illud hic S. Pator, bonum actum debere tota- moraliter malum,quod est inhoncitum: liter, ocundequaque esse bonum; quod oc ut utile vel delectabile sit quoque non Contingeret, si praeter bonitatem moraliter bonum, ad honestum revo. . moralem, esset simul ametus Malitia cari debet in moralibus. Idem itaque morali: Ergo non potest idem entitative in proposito erit Bonitas moralis obje- Actus Humanus internus voluntatis si- cliva, ac honestas moralis objectiva ; dc mul affici bonitate, oc Malitist morali Malitia objectiva, idem quod turpitudo intrinseca. obiectiva. s. Dico quarto : potest autem eidem Nota tertio: Honestatis istius, dc . Nisi res rictui externo Humano, seu imperato a malitiae spectantis formalitur ad genus V voluntat simul competere Bonitas, cic moris fundamentum primum, es im- fisa --- Nalitia cinaspectu diversbrum operania mediatum eine conformitatem, Vel dis- ιum imm/tium. Ita S. Thomas, Herincx, Vasis formitatem ad legem proprie dictam, Ha -- estqueZ, Tannexus, Sc. vel naturalem, Vel positivam, Divinam Probatur: Tum exemplo Passionis aut Humanam: ideo enim dicitur ho- Christi, a Christo, di simul 1 Judaeis tan- mo in genere moris aliquid honeste ap- quam a duobus Operantibus proce- petere; quia vult aliquid consorme re-οτnte ς Tum famuli, qui ex mandato gulis morum, puta legi, Vel praecipien- Domini, intentionem vanae gloriae ha. ti, vel prohibenti, vel consulenti libi, bencis, elargitur eleemosynam ad suos propositum per rationis dictamen; dccurrendum egestati proximi; ubi elar- econtra dicitur inhoneste appetere , gitio eleemosynae, quatenus imperative quando vult aliquid eidum legi non Procedit a Domino, est mala; quatenus consonum; sicut in genere arcis illud vero executive a famulo est simul bonai dicitur rectum, quou est conforme rein. Ergo&c. gulis directivis artis; oc illud irrectum, quod est distorme iisdem regulis.
JuaesΤIo ili Nota quarto: Regulas morum esse
, legem, & rationem proponentem; Lex
Qua ratione Bonitas, & Malia sive naturalis , sive possitiva, Divina,
- in .. aut humana in genere moris dicitur
tia ex oblecto deriventur primaria di mediata regula morum per
in Actum Hum, ordinem ad quam conformitas praefata habetur: Ratio vero proponens legem, sve naturalem , sive positivam, dicitur C TR primo i Secundum regula secundaria, immediata, di proin
ει ινφΓ i pliei capite, Bonitatem dc Dico primor Quivis Actus Hu- 4.
v. orasin Malitiam Moralem deriis manus sumit Bonitatem, vel Malitiam η' ' μ' - vari in Actum Humanum moralem ab objecto, in quod tendit: videlicet ex obiecto, ex fine extrinseco, Ita Scotus. equori. ΤΙ -t. δ. unde imme s,t Aialitia qui dieitur finis operantis, & ex cir- rito eum in Oppositum citant quidam M .6. D. cumitantiis: rationam reddit Scotus, Thomistae; Scotum praeter suos sequia bonitas moralis consistit in integri- quuntur S. Thomas, S. Bonaventura, late eorum omnium, quae recta ratio VasqueZ, Tanner. Caspens.Morand.&e dittat,uehere ineste actui: Ilati recta ratio Probatur primo Authoritate Scri- dictatActumHumanum circa obiectum plurae; nam de Malitia morali, deri-honelium, propter finem honestum, dc vata ah obiecto in Λ tum Humanum cum circu instantiis honestis; unde si in intelligitur illud. Osee p. facti sunt abs- aliquo horum adiit aliqua turpitudo, minabiles sicut ea, qua dilexeram. Ergo iam actus non erit honestus, sed turpis; Λctus humanus sumit Malitiam ab ob- malam enim, inquit D. Dionysius, es. . tecto malo, in quod tenditi sed est ca-a aea Divin. nom. es ex quoeunque defessu. dem ratio de obieeto honor Ergo citc. ερ - Nota secundo: Bonitatem obie- Probatur secundo ratione Tum δ' , . ι- ctivam , seu ex obiecto derivatam in quia secundum Philosoph. ex a. de anxia, νε-.ω - Actum Humanum non consistere in k-; Omnis actus specificatur ab o m. utilitate aliqua, nec in delectabilitates irecto in genere naturae: Ergo dc in ge-μ. Remaria Sanni, Schoia Theold rimas G. Z a uera .
402쪽
36a Disti III. Quaest: III. Qua ratione Boiastas,& malitia ex objecto.&c.
nere moris, 1 paritate: specificari autem ab objecto in genere moris est suis mere Bonitatem, vel Malitiam ab obje-etoi Ergo Sc. Tum quia in genere artis actus sumit rectitudinem, vel irrectitudinem ab objecto consormi, vel distormi regulis artificialibus t Ergo pariter in genere moris actus sumet Bonitatem, vel malitiam ab obiecto, Consermi vel dis mi regulis morum. mtandem quia Objectum etiam in genere est mensura actus: Ergo refundit in eum Bonitatem, vel Malitiam moralem Dico secundo: Bonitas, & Malitia moralis, quam Actus Humanus sumit ab objecto, est prima bonitas. Ita Se
Probatur: Tum quia bonitas, &Malitia moralis, ab objecto clerivata in Actum Hurnanum, non supponunt aliam, sed immediate ipsum aificiunt: Ergo eli prima. Tum quia Bonitas, &Malitia moralis objectiva, ut paulo ante dixi, sunt specificativum Aetlis Humani: Ergo sunt primae rationes affieientes talem actum. Conseq. eenet; quia ratio specificativa alicujus rei, est prima ratio eius. Dico tertio: Actus Humanus nedum Bonitatem generi cain; sed etiam specifieam specie intima sumit ab objecto. Ita Scotus q. uti prot in Aiat. rart. Henrici; quem proinde iterum talis pro opposito allegat Valentia r Magistrum sequuntur sui Discipuli; & D. Thomas, S. Bonavent: Caietan. Valent. &c. conis ira Vulpem, &c. Probatur: Tum quia in genere natum actus nedum Bonitatem gene-rieam. sed etiam specificam specie atomi sumit ab objetio suo, ut docet Aristoteles, a. de anima tract. n. Ergo idem dicendum de actu in genere moris, seu de Actu Humano. Tum quia ratio objectiva propriae vel alienae uxoris non solum dat bonitatem, vel Mais litiam genericam a tui copulationis carnalis cum femina, ut sit bonus, si sit cum propria uxore ι Malus si sit cum aliena ; sed etiam dat Bonitatem, vel Malitiam specificam infimam actus M trimonialis, vel adulterii: Ergo Actus Humanus nedum Bonitatem genericam i sed etiam specificam specie infimi sumit ab obiecto. Obiiciesr bcotus a. dis. o. docet, Bonitatem ex obiecto derivatam esse g Micam 3 sumptam VcIO .circuininstantiis esse specificam: Ergo tota Minnitas specifica Oritur . circumstantiis. Respondeo glossatido Scotsi,& dico eum loc. e. per Lygenericam non intelligere genus Logicum ι sed genus Physicum; unde in a. dist. r. hane bonitatem apis pellat quas genericam , cum diminuistione. Itaque quia bonitas objecti respectu Bonitatis circumstantiarum se habet ut subiectum accidentaliter perfectibile, potentiale, & sormabile per circum tantias, quasi per differentias; ideo quasi generica appellaturi Et quia Bonitas a circumstantiis perficit accidentaliter subie tum ; ideo vocatur specifica et Cum quo tamen stat, quod & ipsum obiectum suam propriam Bonitatem specificam communicet Actui Humano. Dico quartor ut in Actum Humanum debite derivetur honestas objecti, debet ipsa honestas esse cognita, Et exispeesse volita, ae amata ι & non fuimcit uolum voluntarium virtuale, vel interpretativum. Ita elicitur ex Scotindis. 17. quast. s. s. ad il2M authoritares. Et a. dist. l. quem sequuntur sui; &Suar. Va'. Averta, Ouiedo aliique R R. contra Meuinam, Hacque t. dcc. Probatur utraque pars simul: quia ita colligitur ex Philossiph . a. Ethie.eap. . dicente, ut quis rectὸ agat iidest honestei requiritur. vit agat Sciens, es eluens. σ uiatro, hoc est, ut cognoscat honestatem, Dexpresse eam velit: Ergo ut in Actum Humanum debite derivetur honestas objecti, debet ipsa honestas esse cognita, dc expresse volita, ac amata. Probatur seeundo specialiter prima parsi iuxta illud receptum axioma nil volitum nisi priscognitum: Et illud ignountilla es evido r Ergo honestas objecti, uepossit appeti a voluntate, di consequenter refundi in Λ tum humanum voluntatis, debet esse prius cognita. Probatur secunda pars: Tum quia alioquin sequeretur, quod volens subvenire pauperi ob finem indisserentem, poneret actum bonum; cum tendat in obiectum revera honestum; eic tali volitioni nil desit, nisi quod Bonitatem,sea honestatem objecti non amet expresset sed sequela apparet ex se salsar Ergo ut ponatur Actus Humanus honus debet ex presse velle, dc amari ipsa honestas objecti. Tum quia idem objectum p test appeti ob varias rationes: Ergo, iactribuat honestatem actui,debet expresse
velle, di amari ipsa ratio honestatas. Dic il
403쪽
Distinct: III. Quasi IV. Num aetiis externus iuperadda o&c: 363
Dico quin Non tamen in positione ac is ri toraliter boni dehet ipsa -- Deltas objecti ita temper amari, uc lit ratici formalis, aut sormale motivum appetundi. Ita Herincae, Malirius, Salas, Morandus, Alvarer, dc alii R. R. contra Suarsae, Amicum, Tannerum dic: Probatur: ponimus actum mora. I iter bonum amando scientiam, etsi protor mali ratione motiva non habeamus
ipsarn tionestatem scientiae; sed potius
maturalem intrinsecam honitatem, seu Tationem commodi, ac utilis , quam habet in se scientia : Ergo in positione Actus Humani non debet semper ipla honestas Ohiecti esse ratio sermalis appetendi . etsi debeat adesse ut conditio volendi , & a mendi,& ut in positione am ris scientiae ex motivo commodi, ac utilis servetur mens ara, a ratione praescripta. Dixi nonsemper ; quia quandoque ipsa honestas debet esse ratio sormalis motiva appetendi, seu volendi; puta in objectis indifferentibus,quae in elle moris nullam habent Bonitatem vel Malitiam obiectivam , cujusmodi est V. g. cibus , vel potus sumendus, circa quae in eliciatur Actus moraliter bonus, ne. cesse est, ut 1 tamente, tanquam ratio sermatis motiva intendatur honestas cibi, & finis; uvnimirum amumatur ad sustentationem vitae , vel aliam rati nem. Prosequenti conclusione Nota quinto. quod saepe soleant duo actus praediti Bonitate vel Malitia simul concurrere , internus videlicet, seu elicitus voluntatis, S externus, seu imperatus , voluntate ; v. g. interna volitio Iudae volentis prodere Christum; &ipsa actualis prodictio : quaertzur ergo hic, quisnam horum actuum prius A. ciatur Malitia. Nota sexto: Certum 'esse, amin
actu interno, quam in externo cubare Malitiam vel Bonitatem. De interno patet ex illo Matth. r. qu, ωdoris mullarem ad concupissendum eam, sem machatur est eam in eorde suo, ubi maechatio cordis est actus internus voluntatis perversae. De externo patet ex vatijs legibus Divinis veteris, & novi testamenti, prohibentibus tamquam malos complures actus externos , ejusmodi sunt: sornicatio, a.dulterium, mollities, occisio, dic.
Dico sexto t Omnis Bonitas, &Malitia moralis primatio inest Retui interno Humano ; secundario autem , di per participationem clemu derivatur in Actum externum. Ita Scotus r. dist.
δ . q. . S. Bonav. Occam, Richardus, Gabriel, Durantius, Montes,&C. con tra Valent. VasqueZ, Caspen S, ci C. Probatur primo: Ratio voluntarii,&liberi primario inest Actui Humano
interno; lucundario autem actui cXcer.
: Ergo similiter Bonitas & Malitia moralis. Secund. . eatenus Actus Humanus dicitur bonus, vel malus, quatenus ver
satur circa obiectum, s raeditum hon state, vel turpitudineo seu ratio honesta tis, & turpitudinis primario compecit, actui interno: Ergo ex Bonitas ac Mali intia moralis. Tertia, si malitia moralis prius inesset actui ex temo, sequeretur .. multiplicato actu externo etiam multi- plicari Malitiam, v. g. multiplicatis ictibus globi, quibus occiditur unicus Plato, multiplicari homicidia; quia multi. plicatosubjectu multiplicantur acciden tia, V.A. multiplicato pariete mulcoplicantur albedines t sed sequela apparet ex se falia. Ergo Malitia quae eitcicci dens actus. γ non prius inest acto i exaterno, quam inέurno. Ren anet itaque, quod Botmrtas&Malitia moralis primo, primario, dc per se insit actui 'terno voluntatiss securi. dario vero, & per participatiosum actui externo, qui est coniunctus, Ac exequitur internum , quatenus sicllicet exter rius ab interno quodammoclo insorma. tur, acasticitur.
Num actus exic mus supperribdat interno distinctam Bonitatem, vel Malitiam.
OTA primor Statum hu. Datmέ-jus celebris quaestionis es IWr quom se istum, an quando in D. dem Platone V. g. actus externus s.quitur actum internum circa idcm objectum V. g. ela gitio eleemosynae volitionem dandi eleemosynam , vel actualis sernicatio ejusessiemem 1 olitionem, num addat propriam & distinctam Bonitatem, vel Malitiam super illam, quae iam supponitur esse in actu interno. insuper status quaestionis secundum Scotum quinia. 38. non est de additione distinctae Bonitatis, vel Malitiae inrensivae ; sed de extensiva; pam de intensiva omnes Da conveni-
404쪽
364 Distinet: III. Quaest: IV. Num actus externus supperaddat &c,
unt, actiam externum regulariter adde re aliquid Bonitatis vel Malitiae actui interno causaliter vel occasionaliter; quia eo posito intenditur internus, ut docet S. Auguilinus p. de Trinis. iv. uis. Et eli Ratio; quia qui reipsa patitur Martyrium, regulariter ex hoc capite plus meretur, elicitque novos, ct novos inten- Siores actus, quam qui illud solum efficaciter exoptat.
Nota secundo e Duas hic reperiri
sententias r unam negativam, quam tu
entur Schola imprimis I laomittica; deinde complures RR uare Ualil: Ov- viedo , Arriaga, Hacquetus, LeZana, Palavic. Salamanti censes, di ex nostris Herinex, nimium in hoc Thomigans ,
ad secundum. Et ex proseiso quodE t. ara. 3. Alensis, S. Bonav. Scotitiae qmnes Veteres, ut Ba solius , Tartaretus, Lichetus, Gratianus, Rubion; di recentiores Hetrara, Λnglus, Mastrius, PontiuS, Vulpes, Faber&c. eandem shquuntur
plures Neutristae iuniores, ut Amicus, Granado, Ripalda Sc. Dico pruno: Actus externus super
addit interno distinctam Malitiam, dc
Probatur primo de M alitia Authois ritate S, Scripturae ; in S. Litteris actus internus, & externus prohibentur distinctis prae copris , uti patet de actu terno surti, non ortum faries ; & de in-Lerno , non comvses rem proximi tui, registratis in Decaloso : Ergo hi duo actus habent distinctas Malitias. Conseq. te net ἰ quia ex eo, quod adulterium , &homicidium prohibeantur distinctis Praeceptis recte colligitur, hos duos actus habere distinctas Malitias e Ergo idem dicendum de actu icit no circa idem objectum. Probatur seeundo aut horitate Glo ire receptae communiter : quae ad illud
non machaberis dicit, quia prohibitum es malam voluntatem in opus producere , ideo tontra prohibitionem faciens, plus Feceat: sic concludit, qui opus alicis voωntati, iniquitarem aruis iniquitati: Ergo externus actus malus addit distinctam Malitiam interno, quia novam iniquitatem. Probatur tertio authoritate SS. PP. conclusionem adstruentium , quo ad malitiam ; unde D. Augustinus iis, is .
in Trinit. cap. I. ait, mala enim voluntate
impletur: hoc autem, inquit Scotus, non potest intelligi de miteria poenae; nam implere suum appetitum non elipaena sed culpa: Ergo intelligentium etide miseria culpae, adeoque externu Sada impletivus malo desiderio, seu actui interno voluntatis addit novam culpam Ioc consequenter distinctam Malitiam.
Probatur quarto. rationet EX Opis posita sententia sequeretur, adium externum moraliter malum V. g. occilio
nem non esse confitendam; sed sufficere allegare solam voluntatem eis cacem occidendit sed hoc est coatra communem Ecclesiae praxim: Ergo actus exter nus occisionis a&rt di itinctam malitiam actui interno volitionis de occisione. Patet sequela Mai. quia solos actus malos, in quibus reperitur malitia , tenemur conliteri.
Prohatur praeterea etiam specialiter conclusio de Bonitate primo authoriis tatb. Bernardi; qui Epist. γ . docet, actibus bonis externis, martyrii, virginitatis servatae , dc instructionis Doctorum correspondere speciale proemium, quod vocatur Aureola : Ergo hi habene
distinctam Bonitatem ab actibus internis. Conseq. patet; quia proemium cleahetur Bonitati actus : Ergo distinctum , seu speciale proemium cultiuctae, ex speetati Bonitati. Probatur eadem pars seeundo ratione: Tum quia Christus meruit aliquid externa tua Passione , quod non meruit internis actibus circa eandem Pallionem acceptandam e Ergo eius ex terna Passio habuit distinctam bonitatem a bonitate actuum internorum. Conseq. tenet ; quia novo merito cor
responde nova bonitas in actu. Tum quia si actus externus non adderet novam honitatem , di meritam , frustra Martyr iugulum praeberet, frustra Conissessor tot laboriosis actibus se exercitaret ,& probaret ; quia sussiceret bona
intentio interna circa haec objecta. Tum quia si intentio interna bona tantum valeret sine actu externo, quantum cum eo, sequeretur Petrum intendendo internu opera omnium Sanctorum, uia
actu interno posse mereri Gloriam omnium Sanctorum, Beatissimae Virginis MARIAE ,& Angelorum: sed sequela videtur falsa r Ergo, L . Probatur tandem utraque pars simul ratione Scotir Bonitas moralis ex supra uictis dis. 3. q. r. est integritas O malum eorum, quae recta ratio dictat, debere
405쪽
Distinc t. III. Quaest: IV. Num actus externus superaddat &C .
debere in esse actui ;& Malitia e contra est carentia alicuius eoru : sed alia est integritas actsis externi, tu alia interni; quia actus externi sunt subordinati legi,& regulis morum quibus consormari possunt, vel difformari,non minus quam actus interni: Ergo actus externi habentuistinctam bonitatem , & Malitiam ab internis. Praeterea in sententia Adversariorum sequeretur, Fidem, Haerelim, ex omnes alios actus intellecisis nullam habere intrinsecam bonitatem, vel malitiam & idem est de actibus virtutum in irascibili, & concupiscibili sita sequela est salsae Ergoyc. Prob. sequela Naj. intellectus, potentiae irascibilis ac concupiscibilis nullam habent libertatei mediatam, plus quam potentiae externae: Ergo cum potentiis externis, ob desectum libertatis, necundum Adversiarios denegentur ratio bonitatis, & Malitiae propriae, pariter dicendum erit, actus intellectus , & potea tiarum irascibilis, ac concupiscibilis nullam habere bonitatem , vel Mati m. obiicit primo P. Herinex authoritatem S. Scripturae r Genes M. dicitur ,
sata ferasi id est facere paratus suisti
hanc rem, re nonpepercisti unigenito filio tuo Propter me , benedicam tibi: quibus veris
his DEUS voluntatem Abrahae pro facto non minus gratam habet, quam si opere
mued DEUS impediebat, complevisset.
Et a ad Corin h. Laecitur ,sivolunt aspromispra est, secuniam id quod habet, accepta est; non sieeundum id, quod non habet: ubi t uti Patres Theodorctus . & Anselmus volunt j Apostolus videtur docere, quod voluntas efficax sit ejusdem apud Deum meriti, ac cum opete conjuncta: Ergo, e . Respondeo quoad primum ἰ ex illa authoritate solum haberi, quod Abraham sui hona voluntate,qua voluit immolare Isaac sufficienter proneruerit praemium aliquod , sibi a DEO conie-rendum , ac si eum actu externo immolasset; non tamen habetur, quod praemium tam excellens, & perlectum sibi Promerucrit, quale accepjsset , si actum externum immolationis adultarilet. Ad feeundum dico similiter ; ex hoe textu tantum deduci, Od voluntas efficax sit eiusdem meriti quoad sufficientiam, ut ei videlicet retribuatur proemium eia sentiales non autem quod sit ejusdem meriti quoad excellentiam, ut nimirum ei tam excellens proemium conseratur, sicut si actus externus additus suisset. Objicit secundo: SS. PP. Volunta tem pro facto reputant; sic uicit Augustinus lib. ι. de lib. arbit. eas. s. de eo, qui cupit adulterari, ex Iesum omittit cluseactu occasionis ; vel sacultatis, non minus rem est, quamst in ipso facto deprehendere atur. Et Ilaria ardus epist. 77. quid planiau, quam quod voluntas pro facto reputatur, , bi factum excludis necessitas: similia habet Leo Papaferm. v. dejutinio decimi Mensin
Ergo , M. Rusipondeo glossando Patres; & di- eo has , di similes SS. PP. aut horitates intelligendas esse, quod voluntas reputetur pro facto, quoad culpam; non Ve ro quoad quantitatem culpae ; hoc est dicere, quod solum cupiens cubare cum aliena uxore, non minuS peccet, quam qui cupit, di cubat actu, non vero quod solum cupiens cubare cum aliena uxor tantam culpam committat, quantam cupiens, ex actu euhans cum ea. Objicit idem Scotista tertio a rationeprimo: actus egiernus est tantum honus, vel malus denominatione extrinseca, desumpta a Bonitate, vel Malitia actsis interni imperantis 2 Ergo I GI ς
test actui interno superaddere distinctam Bonitatem vel Malitiam. Sectinis: ali quin sequeretur, quod minus peccaret, qui jam jam elevaturus manum ad alte rum occidendum divinitus impediretur quam si impeditus nyn suisset. Tertior Similiter seq ueretur, quod minus mer intur is, cui te paranti ad dandam eleemosynam ligaruntur manus, vel qui non reperit nummos in sacculo: sed sequelae istae videntur fatis: Ergo &c. Respondeo ad Primum Negr Antinam ut recte docet Scotus quodlas.list. T. non solum actus internus est natus h bere Convenientiam, vel disconveni. entiam ad dictamen rectum; sed etiam actus imperatus exterior est natus meiadiante tamen interiori , hahere suam propriam Convenientiam, vel disiconia venientiam, di consequenter intrinseiacam propriam Bonitatem, Vel Malitiisam dependenter ab illo; unde non est dicendus honus , vel malus sola denominatione extrinseca, desumpta a Bois nitate vel Malitia actus interni. Ad δε- eiandunt, & Tertium Conc: sequelas ς α Neg: Min: intolligendo per ly minuι miis norem quantitatem peccati, di meritia cum qua tamen stet substantia ipsa peccati, & mariti, ita nimirum, uz eleva turus manum ad Occidendum, dc datu
rus et cmosyaλο stusti impediment.
406쪽
366 Distinet. III. Quaest U. De Acthus indisserentibus, carentibus, dc
quidem peccet mortaliter, S mereatur proemium eleemosynarii non tamen in tanta quantitate , 4icuti li actum exter. num apposuisset.
Objiciunt quarto Thomistiae princi- pale suum lan lamentum: ubi non c linova, & distincta libertas, neque est nova, &distincta Bonitas, v Ll Malitia, meritum, vel demeritum . quia hac in
libertate 1 undantur : sed in actu externo non est distincta libet rins ab interno I quia e X terna necessario i quitur ex effi-- Α' caci volui tacer Ei Ooc creri .ev. Kς pomi μιν , retorquendo ar I usis. gumentum in actibus imperatis: ipliusiam et Voluntatis; v. g. in imperat aptu
nitentia non est nova libe rtas, dii lincia a lihertat 2 actus eliciti voluntatis imperantis sibi poenitentiam; quia poenitentia ponitur codem libertatis usa , quo ponitur arius eam imperans latamen hi duo actus habent distinctas Bonitates, ct Malitias secutidum ci homi stas. Respondeo Secunia cum S. Bonaventura Negi Mai: quia lihertas non est tota ratio moralitatis, uti supra ostendi disi. a. q. a. seus bilim fundamentum praevium totiuS generis moris, ad cujus positi. nem sequitur moralitas idi quare plures
Bonitates, Se Malitiae distinctae U. g. a-iari interioris , di exterioris in eadem libertate poterunt suntlari. Respondeo Tereid eun Scotistis Neg: Mim ecdico, moraliter posse dici distinctas esse libertates in actu interno, & externo conjuncto, quatenus voluntas distinctum habet dominium, & imperium revocatorium in utrumque, quousque Pris-ctus sit, ut significat Scotus ι. meis. Quando ergo libertas actus e-lieiti. seu interni se te extendit ad externum eum imperando, quamdam libertatem novam participatam in eum refundere censetur, quae sufficiens ast ad inducendam novam Bonitatem, vel Malitiam.
De Actibus indisserentibu , carentibus Bonitate, & Malitia morali.
beris, de deliberatis, num Itio M. aliqui dentur, nulla B nitate, vel Malitia morali praediti; non verti de actibus, qui ex defectu libertatis, S deliberatio ius carent Bonitate, & Malitia morali. Nota secundδ : A ctum inclisserenistem alium esse talem secundum speciem,
ut supra dist. r. q. a. notab. I. docui i alium inuisterentem in individuo. Actus ---. indisserens secundum oeciem est ille, qui ex obiecto, seu fine intrinseco 1 quo actus specificatur, seu speciem sumit nec est honus, nec malus moraliter, tallas sunt ambulare, spuere, &Iimiles actus naisturae, exobjecto nec honesti, nec inhonesti. Actus indifrens in sessividuo dicitur , qui hic di nunc elicitus spectatis etiam circumstantiis quae dicuntur ac cidentia Actsis IIum alii, a quibus taltem extrinsece individuatur, quatenus a parte rei nullus clatur Actus I sit manus nisi cum his, vel illi ircunis aut iis Inec est bonus, nec malus. Nota terti. In hac patiter solemni quaestione esse varietadem magnam iei visibin
tentiarum circa actus memoratos inullinferentes: nam Prrmo complures A ut hin inius
res docent, dari quidem actus indiflerentus secundum 1 peciem, seu ex suo immediato objecto, non tamen in individuo ; ita Schola Thomistica ; & ex
Secund. quidam Scottilae ex quibus
Vulpes, qui ila Scotum ad suam mentem trahere conatur9 docent dari. ius indifferentes in individuo ; non tamen in specie, seu ex objecto. Terra. tandem alii tenent, dari actos indisserentes, tam quoad speciem, quam quoad indivitiuum . ita MX presse Scotus a dia. t. vhi ait .sunt ergo mulat actur ind/sserentes , montantumseeundiam esse, quia hib aer in 'erie natura; sed etiam ferundum esse . nuod habent in esse morali ; & paulo post , multi erram gulares aeIMι elicitasunt indit orentes qui nec sint tests, nee tales. id est, nechoni, nec mali. Eundem drictrinam h n.
perperam proinde Bontempn eum pro contraria Opinione citat, eidemque u considerate impingit insussicientiam , quasi ob accessum ad secundam opinionem nonsatisse Efendere ρst a censera
407쪽
Distincti III. Quaest: V. De Actibus indifferentibus, carentibus, &c. 36
Nuli sunt opera in erotia; quam cen. quod excludit malum; sub bono autem iuram, quis non eruditus Scholasticus late sumpto etiam comprehenditura. videt esse indisci etam , & absque sun- ctus indifferens, ita ut dicatur hoc sensadamento Z cum Concilium non inten- honus, quia nimirum actus indifferens clerit Scholasticorum opiniones circa a- qu, talis non est malus; & quia potestitus indifferentes componere; sed me- fieri honus ex circumstantiis boni finis. moratam propositionem ad mentem Itaque loquendo de bono late sumpto, cluntaxat Haeresiarchae Huti damnare, Et malo eidem opposito haec uuo sunt qui ut ex sequentibus verbis patet immediate contraria, dc interea non censebat non dari opera media inter ho- mediat aliquis actus indifferens; quix na & mala, ratione status operantium, hic reducitur ad primum membrum, existimans omnia opera iustorum esse puta ad bonum; mediat tamen talis a opera viva, & bona; & omnia opera ctus inter honum stricte sumptum, pro Peccatorum esse peccata, quod est erro. ut importat conformitatem actus ad Meum. rectam rationem, quae proponit legem. Dico primo: Dantur actus indi praecipientem Uul prohibentem ἰ exm--- - ierentes secundum speciem in genere ter malum stricte sumptum, id est, pro .ct- - moris. Ita Scotus citarus pro tertia opi- ut importat carentiam talis consor mi-- m nione; quem sequuntur tum vetustio- tatis ; quia actus indist rens nec impor- P res Scoti liae, Rabion, Bassole Tataret: tat eonformitatem actus ad rectam ra-
- Lycheti Gratiam Herrere &c. tum re- rionem, quae proponit legem p aeci centiores, ut Mistrius, Pont. Faber, He- pientem vel prohibentem ; nec Caren rinex; item S. Bonavent. S. ThomaS tiam talis conformitatis; sed inclisserem cum suis; de Neutristis Amico, Tanner, tiam,&omissionem utriusque. Suare et, Arriag: Vasqueet, &c. Dieci secundo i Dantur pariter - γProbatur primo authoritate S. Hie- ctus indifferentes in indiviuuo. Ita μι- ronymi; Epis I9. ad Augusti mn dicen- rursus Scotus citaras notas 3. cum suis; etiam-tis, bonum es tantinentia, malum est luxu- & S. Bonavent: P. de Ales , cum Garia. ter utrumque indisserens, ambulare, briele, Almaino, Bontcmpo, Ange- digerere amistereora, capitis naribuιρ-Ρ- sto, &e. Contra I homillas; di plures menta projicere , sputis rheumata jacere; R R.eodem notabe relatos, pro prima opia
Boe nec bonum, nec malum est in e enim fe- mone.
ereis sive non feceris, nee justitiam habebor, Probatur primo authoritate SS. nee invulitiam: Ergo &c. PP. oonclusionem assirmantium ut is Probatur secundo ratione: dantur patet ex S. Gregorio Homu. M in amplisi. D. actus in genere moris circa objecta ex gelia Ex auctore Hypognostici apud ἀον-.. su indisserentia, seu quae non important August. tib. s. Ex D. Gregor. Naziania
ιβ aia m. ordinem ad rationem nec Convenientiae Zeno orat.f. s. ad hac quomodo. Et clare
nec clisconvenientiae , eiusmodi sunt ex D. Hieronymo, pro priori quaes. rela ambulare & alij citati ex S. Hierony- to; his verbis, sive ista feceris e non fecerno; hi enim s in nullum finem bo- mis, me justitiam babebis, nee inissitiamnum, vel malum referantur, nec erunt quae dicta significant actus indifferentes boni, nec mali, sed in sua intrinseca in- non tantum ex objecto, seu quoad spe- differentia, neutralitate manebunt: E ciem ; sed etiam in individuo; quid
go dantur actus indifferentes secundum quid enim fit, utique fit in individuo;
speciem in genere moris. tam actiones fini simularium ex a. Me
g. Objicit Iri Uulpes i Scotus. a. di T. eaph. unde θ feceνis lecundum Philoso- insolut quo. negat clari actum indiffe- phos semper denotat actum singui rentem ex genere suo, seu ex specie sua, rem, seu in individuor Ergo Sc. quam Scotus hic synonimitat cum Κο- Probatur secundo ratione t Tum p.
nere; ait enim, quod bonum ex genere Quia omni naturae specificae corresponis V O M
Et malum ex genere sint contraria im- det aliquis actus in individuo, in quo ιι uti ad mediate; atque ita, sicut inter priva- petit conservari: sed ex priori conplu---.tionem, di habitum nullum datur me- sione dantur actus secundum speciem dium, ita & hic. Respondeo glossando indifferentes: Ergo etiam clari debent Scotum; & clico, eum De. rat. loqui de aliqui inditarentes in individuo. Tum hono latὰ sumpto, & malo eidem Oin quia si ponatur v. g haec fricatio bar holito; inter quae non mediat aliquid; bae, vel haec ambulatio praecise ob albhonum aut in uia lumptum est id, quam. naturae rudigenuam, vel com- .modita.
408쪽
ws Distinsti III. Quaest V. De Actibus indifferentibus, carentibus, dcta
moditatem, quae tamen levis sit, & modica, ut suppono, vel etiam propter aliquam delectationem non prohibitam; sin tali casu fricatio harhae, & deam hulatio neque est bona ς quia caret honestate morali; neque mala; quia ea redinhonestate morali: Ergo erit indisserens in individuo, mediaque inter bonam, oc malam moraliter actionem.
Tum quia nusquam invenitur registrata aliqua lex Divina obligans hominem, ut omnes suos actus liberos reserat infincm honestum ; & propterea nemo in Constitione se accul. t de simili referentia omissa, dum v. gr. sputa ejicit, vel nares emungit; nec Consessarij, etiam circumspeciisti mi, Zelantissimi suos lycenitentes de simili intentione, &referentia ad finem honestum examinant in Consesssione: Ergo potest homo
aliquos actus facere indisserentes, &praescindentes a Moitate, simulque carentes malicia morali. Tum quia d
mus aliquem Thomistam neglecto suo Doctore Angelico sequi opinionem scolisticam de actu indifferenti, atque ponere aliquos actus indifferentes Iine appositione ulterioris finis honesti ; talis nec actum moraliter honum,nm moraliter malum poneret: Ergo indifferentem. Non malum; quia accommodans se opinioni vere probabili squaliς est opinio haec Scotillica9 non ponit
actum malum e nec etiam poneret hOrium s quia nullam honestatem, ut suppono, in objecto attenderet, nec agminsceret
ειν tina pluram; S. Literae mandant, ut omnes sua An exin actus nostros liberos reseramus ad fi- ροπις nem honestum, nimirum ad gloriam
DEI, juxta illud Apostoli. r. ad Corinth. to. Omnia in gloriam DEI faciter Ergo omnes actus nostri liberi, aut sunt relati ad finem honestum juxta hoc praeceptum, & sic erunt honis aut non sunt relati,& sic erunt mali, ec nequaquam indisserentes. Respondeo ex Scoto, ex S. Bonav. Neg. Ant. nam illa verba Apollinii non habent rationem mandati, seu formalis praecepti positivi; sed tantum Consilii. Insuper tantum Volunt, ut nil faciamus, quod esset qppositive contra DEI gloriam e cum quo ital, Ut 9 pos lint poni actus indifferentes, DEI It -- gloriam non laedentes. ιca .... Objiciun secundo: Omnis actu, inisi pr. . moralis Onosus est malus: sed omnis
μι. actus carens tinc honusto, sicu bono squalis est actio indisserensi est otiosus:
Ergo talis est malus, di neqti aquam in
te. dicentis, Amen deo vobis, omne ver.
bum otiosum, quod . locuti fuerint bomines, reddent rationem de eo in die Iudit j ; in quo textu, etsi sit sermo tantum de veris
his ; tamen 1 pari eadem est ratio de factis otiosis. Respondeo Neg. Min. nam ille a tus solus cehsetur esseotiosus, qui caret omni prorsus fine, etiam utilitatis ς quares non sunt actus indisserentes, qui ad finem saltem utilem ordinantur, eo quod ad aliquod levamen
naturae deserviant, etsi modicum. vel commoditatem temporalem, vel delectationem non prohibitam, qualis est.in musitav.g. ad delectando aures a in olfactione ad oblectandos nais res, &C. . 'Obi ieiunt tertio Apostolus dicit, ita
nos statuendos in die judicii ante tribu- -- imnal Christi, ut quisque reddat rationem asse mcunctorum, quae gessit in corpore loo, sive bonum, sive malum: Ergo omneS nostri actus sunt prcumianui, vel puniendi; & consequenter nullus datur indifferens. Relpondeo Neg. Conseq. nam Apostolus non dicit absolute, nos reddituros rationem de omnibus actibus; sed de bonis, & malis Huntaxat; cum quo stat, nos posse elicere indifferentes, in judicio non adducendos. Potaset etiam concedi, quod ipsi etiam actus indifferentes in judicio sint examinandi, ut videatur,an fuerint facti iuxta regulam rationis,illos permittentis,puta sine aliquo excessu, ct temporis dispendio, vel alia mala circumstantia; vel utrum fuerint relati ad finem bonum ζ tunc enim, dc hi iudicabunt Fr in ordine ad prcumlum,uel poenam; & sic erunt de
numero bonorum, vel malorum. ' II.
Objiciunt quarto : Homo debet Q am suas actiones Hirisere in finem consentaneum rectae rationi s eum recta ratio sit regula actuum humanorum J quod si faciat, elicit actum honum; si non, e. licit malum i Ergo nullus datur indissi
rens in individuo. Praeterea non dantur habitus indisserentes, ex actibus in differentibus geniti; quia horum nulla est experientia; di Aristoteles cap. de
qualis. docet, omnes habitus voluntatis, vel esse virtutes, vel vitia, allicemquzbene, vel male obiectum: Ergo Occ. Tandem D. Augustinus excludit omnes inditarentes actus in individuo, dum ait M. a. de pecc. mentis, remissi cap. t
409쪽
Distinctio IV. Quaestio I. An & qust pacto Actus Humani assiciantur,dec. 3s'
quamqAam voliausas mirum, simus in is repetitis ap:bus indisserentibus ; nam dis quodam ita eo sere . tis nee bona , nec quidam assueti talibus actibus vix pos- mala fit 1 Ergo &c. sunt deinde ab eis abstinete; quod est fi- Respondeo ad I inuis disti Ante ho- gnum evidens inducti habitus. Ad Arses Disum mo dehet suas actiones dirigere in finem so Aem di eo; cum huiusmodi habitus sint
consentaneum re rationi, semper prae- rari, eum non multum curasse horum
cipienti. ves prohibenti Negi Ant: rectae actuum consulerationem Philosophicam; rationi permittenti Cone: Ant. Itaq; dum di eos duntaxat sic cinc aisgnasse, qui frequis ponit actum indifferentem. dirigit quentes.' communes sunt . puta hah eum in finem consentaneum recta ratio- tus virtutum, & vitiorum. Ud Temni. quae hie & nune ob indifferentiam ii iis glosio S. Patrem , 3 dico; eum non ol ecti permittit eius positionem ob com- loqui de voluntate. ut substat volitioni modum aliquod, utilitatem. vel delecta- seu actui, sed prout est potentia, quaetionem naturalem, non prohibitam. Ad utique, vel est bona, vel eli mala, & non secuti tum Nege Ante nam ut recte doeet indifferens ι eum quo bene stan quod ejus Motus 2. Hs. I. ct in a. dis. 6. q. io. actus aliqui sint nee boni, nec mali; sed re era gignuntur habitus quidam ex indifferentes.
De Circumstanti js moralibus Actuum
mani assiciantur a circumstanti js moralibuS. OTA
flantia moraris hie intelligi id, quod Asar a Mentis in ratis eircumstar ossem a. us, o aliam ipsiam iam in Go 49 speci eo moris ιοψlisuiuis at cis: quod contingere potest dupliciter . vel ita ut impertinetifer se habeant circumstantiae adactum moralem . di nullo modo varienteius moralitatem; taliter se habet tempus antemeridianum V. g. vel po meridianum in ordine ad actum homieidij. quo Plato interimitur : vel persimnser se habent ad actum moralem, eo quδd assiciant eum in genere moris, dando aliquam honitatem vel malitiam seeundariam ; taliter se habet conditio loei saeri, in quo committitur surtum: di de ei r-cumstantiis in hac aceeptione procedithaee Distinctio. Nota seeui At secundum eommunem doctrinam H. septem assignari ci eumstantias morales ActusHumanos assicientes, quae continemur sequenti Versu: n. Bemaria Satine. Setiti Neoti Tamus iacuis, quid, ubi, quilus auxilise , cur,
Dico primo i quilibet Actus Humanus, sive fit interior, sive exterior habet aliquas Cireum stantias morales. ab eisque sumit aliquam honitatem vel malitiam, diversam abeo. quam ab objecto
hausit. Ita scotus. 2. dist. q. h. s. ad
suus. Et quod1 I s. s. ae primo. Cum suis& s. Bonavent. s 'rhoma & Thomisti, ae communi DD. Probatur primor authoritate Conc: Trident: quod sese: I . cap. F. des nix, in ci ..is Consessione Sacramentali esse aperiendas sci, iaCireumstantias quae peccati speciem mu- .ia. tant: unde o Ivimses: Cun, . damnat do- r. m. octrinam oppositiam dicens, s quis dis iis malitiam tin Sacram to elimi Iosia ad νε-ELMm AEM 3, perrarorum nec lirium non essebre Divitio eonfieri omnia Osingula P cema mortalia . quorem memoria in delira, ct dii olinameditariam habe tor, etiam occutia. σqua Dur contra uisimia duo Decalori prae Ia.CI cireumstantias qua precari oeciem musam M. Anarbema sire Ergo dic. Probatur secundo: Tum communi totius Ecclesiae Romanae doctrina. Tum unanimi omnium Seholasticorum Comseu R. Tum quia, ut bene arguit s Thomas, ita se habent Cireumstantiae morales ad ens morale, sicut aecidentia physiea' Λaa ad
410쪽
3 o Distinctio IV. Quasilio I. An, & quo pacto Aistus Humani assiciantur, m
ad ens naturalet sed ens naturale sumithonitate aliquam naturalem , vel impersectionem ab aeeidentibus physeis: Ergo A ens morale seu Actus Humanus a Circumstantiis. Tum tandem, quia, ut erudite disturrit S. B naventura, id dat bonitatem, o malitiam aliquam moralem,
quod dat actibus moralibus laudem de ituperium ; sed eireumstantiae dant acti-hus moralibus laudem 3c vituperium: Ergo di honitatem aliquam, δc malitiam. Mai: patet ex Philosopho. a. Edictore. r. Et ex NIsseno lis: r. nam: ΔΨ: I. Nin: probatur, quia vituperabilius est, laseive osculati siminam in Mesesia ratione videlicet Circumstantiω loes saeti
quam extra; item eam osculari, quam manu tangere, ut ex s. Bonaventura ar-puit Bontempus r Ergo Circumstantiae dant actibus moralibus vituperium, &laudem. Pro sequenti Cunclusione. Nota seeundor ex circumstantiis, alias esse speetem mutantes, alias dunt at aggravantes. Grevi antia flectem ruditores . ut dixi ram. p. nact. de Sare mens. ais. I o. q. a. sunt illae, quae actum moralem mutant, di transferunt de --
eie venialis peceati ad speciem mortalis; vel de una specie peeiti mortalis, ad aliam speetem mortalis;talis eircumstantia est in actu copulationis carnalis cumetoniugata, vel persona DEO consierata. cis Manlia duntaxat Vir aures sunt, quae aggravant tantum, seu augent
malitiam v. g. in actu peccaminoso; talis hubetur in actu oecisionis Petri, qui necatur magna crudelisate. dc repetitis compluribus ictibus. Nota terti hi ex ei reumstantiis agis gravatibus alias esse formales; alimo jectivas. Formiam sunt, quae se tenent ex parte actus; eiusmodi sunt intensio, de remisso actus, maior vel minor libertas, ei litas vel daeeultas in operando, duratio, die. Objectima sunt. quae se tenent ex parte obiecti; tales sunt, qualitas. conditio A quantitas obiecti, v. 8. major. vel minor quantitas eleemosynae, major vel minor indigentia subjecti, eireum-santia, loci, temporis . persinat, dic. Dieo secundo: Cireumstantiae quindam sunt tantum aggravantes, seu augentes honitatem, vel malitiam actus intra eandem speciem. Ita communisTΤ.
Probatur: Circumstantiae formales actus boni non asserunt actui motivum irtutis speeie diversum; uti patet inoctu interiori isto Religionis, volo tolere DEUM, eui si addatur Cireumstantia intentionis haee, Golo relero DEUM omai renatu, actus prior Religionis est , dc duntaxat melior gradualiter in eadem speeie virtutis Religionis: Ergo Circumsta
tiae quaedam sunt tantum aggra ante , seu augentes bonitatem. vel malitiam actus intra eandem speciem. Dico tertio. quadam ver5 Circumis stantiae morales etiam addunt novam h
nitatem. vel malitiam speeiscam, distinctam a bonItate . de malitia objecti- a. Ita Scotus. 4. LA I r. q. i. s.
mas, s. Bonavent: dce. Probatur: Τum authoestate Τridemti ni supra pro cone. r. relati. Tum quia quaQam Cireumstantiae transferunt a ctum moralem de una speeie in aliam. . p. Circumstantia copulae carnalis eum persona sacrata transfert actum sernieationis de sua speeie quam actus habet ex Objecto, di adhue retinet) ad speciem sacrilegii: Ergo quaedam Circumstantiae
morales addunt novam malitiam, vel ho nitatem speelseam. distinctam a malitia . A bonitate objectiva. Qualiter auistem cognoscantur hujusmodi Circum-ssantiae, vide quae dico Iom: meo. 3. cinm s. Dico quartor ut Cireumstantiae o lectivae addant novam honitatem, vel
malitiam specisseam distinctam a honitate, & malitia obiectiva, debent esse praecognitae, & insuper volitae directὸ Ita Massiius, Poneius, Herinex, Curiel. Aversa, die. Contra salas, Medi m quoad seeundam partem. Probatur phima pars: Tum quia ut bonitas, S malitia obiectiva influat iaactum moralem, & eum assciat. de e
t cognoscit Ergo idem dieendum de
initate, ti malitia Cireumstanti arum. Tum quia praecognitio est conditio ne- celsaria ad voluntarium, quod neeessa rih ad bonitatem, & malitiam requiritur: Ergo, dic. Tum tandem, quia alias committens sitnicationem cum persona coniugata, quam omnino arbitrabatur esse liberum, committeret adulterium; quod tamen negant communiter Mora. lis Ergo ut Cireumstantiae addant novam bonitatem, vel malitiam speei fi-
eam distinctam ab obiectiva. debeat enpraeeognitae.
Probatur seeunda pars: bonitas obiecti debet esse directe volita, & intenta,
ut censeatur vere aiscere actum moralem: Ergo idem a paritate asserendum de bonitate Cireumstantiarum. Qua set Io