장음표시 사용
381쪽
Distincti I. Quat' IX. Num libertim arbitrium determinetur &c: 34
ductivam intentionaliter peractus eli-ν-ssa ei cos . potest enim suum actum produ- re, di non producere ; potest etiam per actum iam productum tendere, ocnon tondere in obiectum ; quia potest
suum allum continuare, di non continuare. Unde quando Scotus is i. dig
s. dicit, libertateIn convenire voluntati , ut operativa est, loquitur de libertate ut sic, quae est communis voluntati creatae, di increatae; ac etiam, quia mitra volu ruas potest libere operari absque productione, v. g. si DE IS ie s
id caularet actum in voluntate creata.
injicitur: Ex majori ves minori
titiona obia advertentia intellectus ad honitatem, raris. vel malitiam objecti augetur, vel minuitur libertas in voluntate i Ergo au- vertentia rationis est causa totalis libertatis in voluntate. Probi Consiq: Sicut
se habet magis ad magis, ita limpliciter ad simpliciter: Ergo &c: Respondeo
primo Argumentum nimium probare ,
scilicet, indisserentiam iudicij non esse
tantum radicalem, sed insit per totalem causam libertatis. Hinc concesso Ant: Neg. Conse l. cuius Probationis Antecedens tantum c urrit in causis praecilis oc totalibus : Sicut ergo non valet haec consequentia , ex habitu procedit intensior actus: Ergo habitus eli simpliciter causa actus; ita nec valet illa λdversiariorum. Respondo S. Eo Dist. Ant, augetur , vel minuitur libertas moralis Cone: Ant. physica, de qua hic, Negi Ant: ves melius lic , augetur vel minuitur lihertas accidentalis ac extrinseca actus Cone: Ant: haec enim provenit ex indiflerentia objeeii ; essentialis Sintrinseca, Nes: Aut: haec nam- xl. que provenit ex indist erentia potentiae. R. alia obliti es secundo : DEUS ideo tam a te amat neeessario quoad exercitium ;-ἰ- r. nec in se ipso , laec in exercitio a moris potest apparere aliquis desectus, vel malitia r Ergo econtra nos sumus liberi quoad exercitium , propter C guitionem inclinerentem, qua cum bonitate apparet aliquana alitia, vel in obiecto, vel in exercitio amoris. Respon-cleo Neg. Ant. Et ratio est ; quia amor
sui ipsius est persectio limpliciter,& beatitudo DEI, qua DE IM carere repugnat a & quia alias voluntas DEt non estet in desectibilis, si amorem sui omittere posset.
Num liberum arbitrium determinetur ab ultimo ludicio practico intellectus.
ab ultimo iudicio practi intellectus. Est Scoti m a.
contra Thomist. Probatur primo : Authoritate D. Ruguli. in illud Psalm. I 2 3. forte vivos deaesitissent nos, scribentis, vademus quid
agendum, tamen notum- agere. Secum
Uu , A ut horitate scripturae mam Lucae. Servus, qui cognovit Voluntatem Domini sit,aamion fecit: Ergo posito judicio ultimo practico potest voluntas illud non sequi, ac imo contraire,
consequenter non determinatur ab eo. a Probatur tertio ratione et Alias tol- Varaa ε
leretur usu, libertatis r Ergo dic: Probe ἔ - - λΛnt: determinatio voluntatis ab ultimo iudicio practico est unum ex prae requi- litis ad agendum i Ergo est quid antecedens ; sed postsi illo iudicio nequit illud
voluntas non sequi, alias non determinaretur physice ab illo et Ergo voluntas est necessitata per aliquod antecedens voluntatis determinationem; S consequenter tollitur libertatis usus. Prohatur quarto, Rursus alia ratione: stante iudicio dic ante , DEUM esse diligendum , voluntas est indifferens ad amandum , & non amandum .
Ergo&c: Prob: Antralias dilectio DEI non esset meritoria ; quia non libera , cum in illo judicio nulla sit libems; non est enim indisserens in proponendo objectum; quia est determinatum, nec etiam potest ab intellectu Elici, vel non elici ; quia intellectus, est causa natura lis operans necessario Praesente obiecto. terea experientia constat, multos recte iudicare, peccatum esse sugiendum , di tamen oppositum iaciunt et Ergo non determinatur liberum arbitrium ab ultimo iudicio praelico intelle
Probatur quinto iterum ratione et Stante ultimo iudicio intellectas de electione duorum mediorum inaeq ualium, non tenetur voluntas eligere, quod ub
382쪽
a Dillincti I. Quoesh X. De Iibertate proxima actus liberi dec:
detur utilius: Ergo in ipsa electione me. 'tivin dumM spo m- , quia non ba diorum non determinatur voluntas a buit enitam. Tum quia voluntas se- . iudicio. Patet Ion seq. cum enim intel- quitur intellectum: Ergo nequit errare, jectus sit potentia naturalis, iudicabit nisi intellectus erret. Respondeo Neget necessaru eligendum, quod utilius co- Min. ad'imam Prob. Respondeo scri-gnoverit; Prudi Ant. hoc ipso; quod pturam loqui non de errore intelligen- neutrum proponitur ut necessiarium, tiae is sed morum, S de deviatione a r potest voluntas non eligere illa, & con- ctitudine Iustitiae vel, s loquitur de e quenter eligere quodlibet illorum sin- rore intelligentiae , non intelligiturgillatim: Ergo dico de errore praevio ad peceatum ι sed de Probatur sexto denuo alia rati- concomitanti & conisquenti, qua cenus Onet ex opposito sequeretur, quod vo- voluntas eligens illicitum, intellectum luntas nunquam pcillet peccare line er- 1 ratione recta avertit vel quatenuS ex rore , di deiectu praecedente in intelle- imperio voluntatis , male eligentis,inctu : sed hoc est falsium ; iit patet tellectus approbat talem electionem; et ex lac Ohi. q. eas. sienti bonum facere s denique, si loquitur de errore intelle- nonfretenti, peccatum es illi. Sequeretur eius praevio, non loquitur absolute ;ctra in quod non daretur peccatum eX quia nec Lucifer, nec Adam ex inconcerta malitia distinctum a peccato ex sideratione peccavit i seu regulariter ignorantia , ex infirmitate. Tandem se- quia plerumque non persecte penetra- qucretur, quod quoties quis peccat , mus malitiam peccati, oc poenam, 'Liae emet h-ticus ; quia iudicaret hic δc alias nos deterreret a peccato. Adfec-riunc aliquid ei se eligendum . quod fi- δε- Prob. Dist. Ant sequitur intelleues dictat esse pecc tum & fugiendum t ctum ostendentem bonum, Conc. Λnt. Ergo liberum arbiti tu non determinatur judicantem semper Neg. Ant. ab ultimo iudicio practtico intellet sis.
ICO primo.Libertas proinxima in actu liberi arbitrii μα δε--
non addit supra entitatem ministisn
volitionis entitatem , Vel alium modum realem in.
Obiicies primo : Si iudicium est
indeterminatum, voluntas quoque eit indeterminata i Ergo si est determina. tum , sicut eli ultimum judicium practicum, voluntas etiam est determinata. Prob. Conseq. ali,s non esset ratio, cur voluntas aliud obiectum elegerit dimisso objecto iam iudicato; nec cur sic iaciat. Respondeo' Neg. Conseq. sed manet adhuc indisserens voluntas, donec stipsam determinet, & Nege etiam Ant. Prob. ratio autem erit, quia intellectus non tantum illud , sed oc illud bonum proposuit, saltem per simpli- triniscum , sed denominationem ex- 'Cem apprehensionem; nec voluntas teis trinsecam provenientem ex indisserenisnetur rtaluere rationem , cur sic faciat, tia proxima potentiae volitivae. Colli- nisi dum recte operatur alias autem gitur ex Scoto Hs. v. q. t. o quod . ly. stat pro ratione voluntas. quem praeter suos , sequuntur RR. Objicies secundo : Objectum voia complures. . Iuniatis est bonum, ut iudicatur conum Probatur: Illa entitas superaddiniens: Ergo praecedit iudicium de con- ta entitati actus, vel esset absoluta, vel venientia obiecti manuclucens volun- respectivat non primum, quia necessa. talem. Respontho transito Ant. su D rio imbi hit ordinem ad principium Iibe-ficit enim honum apprehensum ut tale rum: nec fecundum, quia libertas haec Dist. Conseq: iudicium manuducens de- in actu correspondet ut terminus liberis
terminando Neg. Conseq. suadendo tali proximae liberi arbitrii ut principiii Cone. Conseq. led libertas haec non est libero arbitrio obiicies tertio : Erso possiet pec- ratio physice agendi, sed tantum d
catum esse in voluntate sine ullo errore nominandi ipsam libere producentem smeuos, in intellecta r sed hoc est salsum : Ergo modo accidentali libertatis : Ergo noci . 6ce. Prob. Min. tum quia Prov. I . eγ- potest facere, resultare relationem re- rarit, qui Nerantur malum. Et Sap. a. eri alem, libere producti in actu ad amica avis illos maluia corum. Et Ela. s. ea- trium libero producens, Ergo tantum denomia
383쪽
. Distincti I. Quaest: X. De libertate proxima actus liberi arbitrij. 341
denominationem extrinsecam. Conseq. Conci Anti & Neg Conseqt quia libera patet ι quia ratio physice producencli tas proxima voluntatis non eli ipsi ratio in causa, est ratio sun dandi relationem psh ce agendi; sed potius modus qui- causationis ad effectum productum. dam acciuentalis, essiciens potentiam Nin. Prob. haec libertas non est differen- liberam.' Ergo nequit derivare in actum tia essentialis , liberum arbitrium di- nisi extrinsecam uenominationem possistinguensu principio naturali, dc con- hilis heri, & non fieri a potentia inditasti tuens in esse cause liberaei Ergo ne- serente Ad Confirm: Respondeo Diltiquit illi esse ratio agendi physice; quia maj: est etiam liberum libertate essen- , ratio agendi est id, quo agens consti- tiali, quae est Virtus agendi potentiae A . .. . tuitur in esse, V. g in igne torma ignis. cum sui ipsius determinatione , di di-m -- Objicies primo e Ergo actus elici- stinguit principium liberum a naturali. 'ti liberi arbitrii non essent magis liberi, Neg. mai: libertate proxima, quae est quam auus externi aliarum potenti. disserentia accidentalis distinguens po-arum. Respr Neg. Conseq. quia actus tentiam liberam a necessaria, oc nomiis externi di euntur denominative liberi nat libere producentem cum expedito remota denominatione, & mediata; usu libertatis Concr maj:& disti minue actus vero interni & eliciti dicuntur li- activo specificative Neg: min: ut activo heri denominatione proxima, & imme- proxime libero Cone: min: oc Nege diate in eos derivata a libero arbitrio , Conseq. issicit enim, quod ei corre-
S praecedente. spondeat in actu denominatio extrinse-
obiicies secundo r fictus liber ut sic ea libere producti, modo quodam acci-
vest obiectum specialis complacentiae, dentali libertatis. - 12
vel displicentiae DEI: Ergo ut liber ha- Dico secundor Libertas non est es- ὰ,isbet aliquod intrinsecum, quod nequie sentialis actui; scd accidit substantiae a- ροι -- habere actus necessarius. Respondeo ctsis. ita communis 1cotistr ctui. Neg. Conseq. Sicut enim denominatio Probatur primo: Quia idem specie extrinsece voliti in actu externo est ra- & numero actus fit de libero necesLiriustio ullii iens complacentiae, & displi- die contra: Eego libertas est ei acciden-centiae DEI , ita tu in actu elicito in- talis. Prob Ant. nulla facta incognitio- terno ne objecti mutatione potuit deesse conis obiicies Tertior Ergo non magis cursus D El , paratus ad utrumlibet; est intrinseca libertas actui liberi arbitrii, quo deficiente amor obiecti csset necesia quam Cuicunque rui creatae; quia quae . sarius; ablato vero illo concursu idem vis ita subjacet DEi dominio, ut ad nu- numero amor esset libere Ergo die. I- tum eius esse possit, di non esse. Re- tem motuS primo primi, cum primo e- spondeo Neg Conseq. quia actus vo- lieiuntur, sine sussicienti advertentia luntatis exigunt etiam produci a prin- rationis non sunt liberi, ea uero acceiacipio creato indeterminato, scilicci a dente, saltem semiplena sunt peccata Voluntate; non sic v. g.calcfactio ignis, venialia, di dicuntur motus lecundo illuminatio Solis de similes actiones ac primi, Sc liberi: Ergo &c. Item come-estuctus,qui ex se petunt produci a prin- dens inadvertenter die prohibito carnes Cipio Creato, ad unum determinato ; permotus delectabilitate cibi, si admo- qui proinde etsi libere producantur a nitus de prohibitione in eadem volun-DEO non tamen modo libero, sicut a- tate perduret, hic antea necessario, salis ictus voluntatis: tem quoad specificationem volebat
obiicies quarto : Libertas in actu esium carnium; quia solum proponeba- est terminus potentiae, physice ope- tur bonum delectabile; postea vero vula rativae : Ergo est aliquid physicum & idem libere: Ergo&c. Nec obstat,quod
reale in actu. Confirmi Principium li- varietur cognitio quoad circumstantiis herum non tantum est principium acti- am prohibitionis ; quia cognitio Vum volitionis; sed etiam est liberum , quoad circumstantiam prohibitionis& ut activo praecise ei correspondet -- non est motivum voluntatis ι sed littor Ergo ut activo libere ei correspon- obiectum delectabile movet, quod madet effectus realis ; quia esse liberum est net idem. differentia prinei pii actionis ut sic. Re-' Probatur secundo; Etsi modus o- spondeo Dist. Ant. est terminus poten- perandi libere, & naturaliter nequeant Muiturtiae physice sumptae, Neg. Anti redu- ei de principio covonite;atiamsi oprandi V.
plicativo ut potentiae proxime liberae, eotingenter,seu libere proxime, liberta te indisse-
384쪽
Distin 1 L Quaesh XI. De pura omissione libera.
te indifferentiae, ac necessario, possunt sequntur Seotistae, Ockam, Richard eidem principio convenire, vel respe- Aurianus, Marii l. Medina, Tannerus, tu diversorum, vel sub diversis 'Erin & alij RR. complures Icontra VasqueZ, qui sitis, uo patet in voluntate Beato- Henric. Zumel, Caiet. Tum , unde principium proxime libe- Probatur primo: Illud est liberum, rum oc necessarium , tantum disserunt quod est indirecte in potestate volunt accidentaliter Ergo etiam idem esse- tis, ut sit, & non siti sed tam actus , tus secundum subitantiam potest modo quam ejus suspensio, vel omissio pura
contingente modo necessario prozede. est in voluntatis potestater Ergo Scrxe ab eadem voluntate sub diversis di- Prob., Mi voluntas aeque libera est li-spositionibus constituta. bertate contrarietatis, ac contradic i- obiicies primor Ex diversis cogni- onise Ergo sicut libertas contrarietatistionibus oriuntur divorsi amores ἰ ut immediatὰ potest exerceri a voluntate patet ile amore viae, sic patriae: sed illa per actus contrarios ; ita libertas convolitio libera, de non libera sequuntur tradictionis per actum, S. omissiouem diversas objecti cognitiones : Ergo die. puram actus , qui sunt contradictorii ;Rc spondeo , trant ita maiori Neg. Min. Sed duo actus positivi, v. g. velle, ocquia lassicit sola variatio concursus D EI velle non velle, non sunt extrema Con- inclisterentis , nulla facta cognitionis tradi torta Ergo si nequit aliter exer- variatione. ceri lilaertas contractictionis, quam per obiicies secundo: Vitalitas est tales actus, ut volunt adversarii, non quid essentiale a tui volendit sed liber- salvatur libertas contradictionis. ω- tas est modus quidam vitalitatis: Er- si νm: prim1 cognoscat Petrus bonitatemgo dcc. Respondeo Dist. Min. libertas unius objecti, Sc nil aliud quod postoxemora Conc. Min. proxima Neg. Min. fieri cereum est, saltem si DEUS subtra-
quia voluntas beata hac caret; ex tamen fiat suum concursum ad cognitionem
essentialiter distinguitui ab appetitu alterius amet Petrus hoc Objectum bruci. tune sie, petrus potest libere cessare ab amore hujus obiecti: sed non per acuunreflexum positivum, dicendo, ut g nolo
amplius amare, voti . non velle amare : Ε
gQ per puram omissionem ς Mai. patet pquia bonitas illius objecti est finita,concursus D El, ut supp nitur, indisserens, unde ergo necessitas i Mindi Prob: ει-
, slebris est haee inter Au- trus non cognoscit suum amorem: Ergo thores quaestio,cuius sen- nequit actu positivo reflexo dicere, volasus est, an aliqua clari pos- eespire ab hoe amore ; alias voluntas ser-lit omissio libera sine o. retur in incognitum. Consirin: Secundo inni postivo actu volun- actus reflexus , quo voluntas amoremtatis factus enim aliquis intellectus liberum positive omittit, est etiam liber praer quiritur necessario,sicut adactum secundum Adversarios i Ergo etiam il- omnem voluntatis ita Ec ejus omissio. tum potest voluntas libere omittere: sed nem P quaesit illius causa directe, vel in- non per alium actum reflexum; alias directe i tunc autem causatur omissio ibimus in infinitum ι quia δέ actus se- adirem ab actu voluntatis, dum quis di- cundus rcflexus est liber; dc se deinceps recte vult omittere, v. g. Orationem Ergo per puram omissionem. s Divitii ossieti, vel circa auditionem sa. Probatur secundo r eliciat quis a- alia rariovi Cri habet nolitionem positivam. indise- morem alicujus obiecti, dc DEUr, de- ρ MM-Πλ veio causatur , dum quis advertens neget concursium voluntati ad actum e teneri audire Lacruin , etsi clirecte ilis odii, vel alium actum incompossibilem Iud nolit Omittere, vult tamen aliquod cum amore, talis potest libere continuo hiectum illi incompossibile v. g. ludere are amorem, sed non nii, quia potest
vel dormire tempore Sacri. pure amorem omittet e t Ergo dcc. Prob.
Dico primo: Ell possibilis pura o- Mai. quia non requiritur ad actum li- missio libera, independenter ab omni terum nisi potestas in disserentiae ad a- actu positivo voluntatis , qui sit causa gendum , At nonagend)m in volunta- directa. vel indirecta ejus. Est Seoli 3. te, sum ciens cognitio obiecti, dccon aes. N.q:nmc. Et quo l. ι x. ε ume. quem cursus DEI paratus ad utrumlibet contradia
385쪽
Distin m I. Quaest: XI, De pura omissione libera.
eontradictionis Extremum sed haec omnia adessent in casu r Ergo dcc. Objicies primo r omne Volunta
rium est exercitium potentiae vitalis: li- herae , & ejus actus secundus i sed pura omissio non est talis, imo potius est carentia exercitii , & acilis secundi rErpo dic t Respondeo Disto Mai: omne
voluntarium positivum est exercitium positivum , & voluntarium privativum est exercitium privativum ConceMai: omne voluntarium est exercitium positivum Negi Mai: & Disti Mini
Nes: Conseq. Itaque potentia libera ut libera est quasi duplex potentia, ad operandum scilicet , & non operandum ; omissio ergo dicitur ejus actus secundus privativus quia nunquam haec negatio athlis positivi ipsi competit in illo ligno , in quo posset hab
re actum positivum. Dices primo i Potentia libera ut lihera est vitalis : Ergo omne exercitium potentiae liberae ut sic est potentiae
vitalis sit vitalis r atque ita omne eXer.
citium est vitale: dc consequenter positi-Viam , ex nullum privativum. Respondeo Neg: seeundam Conseqr quia potertiae vitali liberae competit duplex
exercitium , unum vitale , alterum
non vitale ; quia libera est ad operandum vitaliter, & non operandum Vitaliter ς non tamen ad operandum nou is liter , unde potentia vitalis ut libera addit supra potentiam vitalem incommuni potentiam ad negationem actus vitalis, in quo distinguitur a potentia vitali naturali. Dices secundo r voluntas dum se exercet libere omittendo, aliter se habet in actu secundo, quam in primo ,
quando tantum poterat Omittere e sed in actu primo erat carentia aes os o Ergo
in actu secundo habet aliud praeter raren am illam. Respondeo Dilt Mai aliter se habet pr vative , Conc: Mai: positive Neg: Maii potest etiam Negabsolute Min: quia in actu primo
est praecisioa non carentia operationis , id est, pro illo priori naturae praescindit voluntas ab actu, & carentia eius, est. que indifferens ad utrumque ; pro posteriori vero iam non prael indit; sed hahet privationem actos, qui posset inesse. bjicies secundo r Nequit Voluntas exercere suam libertatem, nisi inducatur ab aliquo motivo i sed nequit ah hoc induci, nisi actu positivo seratur in motivum t Ergo dici Respondeo Disti Miit libertatem contrarietatis Conc: Bernarius Sannig, Schola raeole rimas αMai: contradictionis Neg: Maj: hane enim exercere potest ex sua innata libertate,quam habet circa omne obiectiam , maxime in via o imo voluntatem su-tipendere a tum circa objectum est sormalim me non permittere se moveri; frustra ergo laboratur in assignando motivo omissionis. Respondeo secundo: Neg. Min. si enim malὼtia moveat ad odiuum , magis movere poterit ad omissionem amoris; quia minus est Objectum, r.
non amare, quzim Od in habere. MisDices tertio : Saltem ut voluntas Notia humano modo exerceat libertatem , o praco Aur
mittere debet ob aliquem finem e Ergo saltem in humana omissione involvitur actus positivus. Respondeo sussicere
motivum interpretativum , unde Dist. Consi involvitur actias interpretativus Gnc: Con'. Formalis Neg. sic V. g. Frater minor non volens surgere ad Matutinum, etsi ad hanc omissionem formale motius no habeat, tame quisque interpretabitur ipsῶ a comoditate motuomittere. Dices quarto : Si voluntati duo g. motiva proposita poponantur ad omitis tendum , v. g. quod omissio sacri situ- ἀ-x νeplicatilis, vel ad dormiendum via adludendum, non possumus interpretari. si sacrum omittat, quo motivo persuasa nismittat nec cliam potest ex utroque motivo moveri quia no potust simul velle ludere & dormire: Ergo&c: Respoueo Nes. Autinam sicut voluntas per actum positivum potcst i lam omissionem velle propter utramqne utilitatem disiunctive , etsi non possit amare uir. mque
simul habendam,ita & potest utramque velle interpretative. Addo, quod tune
somnus,& ludus non moveant volunt
tem ad omissionem sub rationibus speetalibus incompossibilibus; sed l. brati neco nmtIni, quae est, quod hic ununc sit incommodum audire sacrum. Deniq; sufficit quod utraq; utilitas cog- nolcatur,& quod via ficti dorminatur, non ludatur; eo ipso enim censetur quis moraliter omissionem Saeri ob somnum intendere; non ob ludum. ' Obiles tertior omissiones frequen---.tatae destruunt habitum acquisitum; ut
docet experientia. Ergo non sunt sine a--ι ctibusaquia non ens nequit destruere ens --. Respondeo Neg: Ant: Experie n. ia eniin solum probat, corrumpi habitus per aisctus,qui omissiones regulariter comittitur, quibus si omissio est directe volita physice destruitur habitus v g. Religio onis freq leti volitione omissionis Sacri;
si vero tantum sint occasioncs omi Monis
386쪽
Diminc': I. Qtiaest: XI. De pura omissione libera.
Satri, ut cum tepore audiendi Sacri quis tur a DEo,ut meritoria gratiae:Ergo nulludit, vel studet,dis Ofitive tantum cor- ladescit conditio ad meritum supernarum punt,quatenus ex affectu, inordi- turale. Nec requiritur influxus physticus nate ad lusum vel studium inclinante gratiae habitualis in opera moralia jullo- facile oriuntur volitiones directu omit- rtim, nam clatiOEleemosynae v. g.coletur tendi Sacrum vel fluuium. meritoria; etsi in eam non influat phy-Dico secundo tAbsolute loquendo, sici gratia habitualis. Nec etiam requiri- probabiliter potest pura omissio libera , tur,ut omissio sit honesta, quod actu re- esse moraliter hona, ac etiam meritoria seratur in finem honestum virtutis;quia praemii supernaturalis. Ita PaterMastriis potest sussicere relatio interpretativa , us M, sq.a.art. .Angestus, sic Ripalda, vel virtualis remota, quae pridem prae- cot tra communemThomtae RR: maxi- cessit,v. g. si Virtute int tionis ante iactae me pro secunda parte.dixit absisu laqueis ex motivo Observantiae legis quis huma-do; quia sicut regulariter non datur pura nae omittat actum prohibitum vel ex inis omissio libera; Ita nec bona aut merito- tentione semel facta peregrinandi ad D. ria; iuque maxime ob infirmitatem na- Jacobum Compostellam operetur, tun turae lapsiae, quae ad merendum indiget opera bona in itinere facta censentur ingratia, S auxilio praeveniente exci- terpretative in DEum relata,licet uili ratante voluntatem ad bene agendum se- cte fiant. uarior potest DEUS, absolute cundum Pyrti Concilia. loquendo, praecipere angelo vel homini, Probat ursummo pars primat ex Ari- ut cesset ab omni actu: Ergo in tali casu stot s.Ethici ea . non agere honestum est , Angelus,ves homo obedietido hujusmo- ubi Vere turpe es: Ergo &c: feeundo ex di praecepto mereri poterit, cessando ab
H.re non est traWVressu '. Ergo non trans- Objicies primo : Ergo tam diu ho-
gressio meretur laud m&consequenter mo merezur, quamdiu non iuratur,vel Proemium. Tertio. bmne voluntarium est non adulteratur: Ergo etiam in somno,
i uuabile,vel vicupcrabile,qui hae sunt & distractione, di denique quando non assectiones consequetes voluntarium ut elicit actum prolithi tu . RespondeoNegrscised pura omissio potest esse volunta- Conseq quia no lassicit materialis omitria.& libzra:Ergo laudabilis, vel vitupe- .sio,& impletio praecepti negativi, qualis
rahitis:Ergo moraliter bona, vel mala ; etiam brutis copetit,&pueris; sed requi- martὰ, secundum Communem DD.non ritur sermalis, quae tuc sit, Cum adest ad- requiritur ad omne opus inoraliter bo- vertentia intellectus ad prolithitionem, num speciale auxilium gratiae .Ergo nec di tentatio pulsat ad commissione prO- ad omissionem bonam . item siecundum hibiti;verbo uno,quando negatioes illae Suai LE Arriagam, x aliosR: Rrpotest ho- sunt volitae ioterpretative; tuc enim rumo lapsus totam ligem naturalem ali- ctitudo naturalis in illis scindata, est ad-
quamdiu implare sine speciali gratia: led implatio formalis legis, & non tantum
in lege naturae continentur praecepta non violatio.
ne aliva,quae per puram omissionε im- Dices primo. Adhuc sequitur, meritu pleri possunt: impletio autem tigis est cuiustaq; Justi esse quasi imensum,quia
digna laude Ergo est moraliter bona. scienS,S prudens in ulta mala omittit Probatur secund i pars. Wrmo ex Resis OileoNrg:Corvi q. quia rota malD- Ecclesiait 3ι rataro, ubi addituro eo sisH- rum collectio non urit tirur volunt ine; issasuntliona tinxι in Domino: Ergo occ)M- cum nequeati 1ta exerceri. Meremure do, adimi letio praecepti est meritot ia: Ergo omittendo voluntarie id,quo i inis
sed praeceptum negativum adimpletur ter occurentia mala magis sollicitat, ecper solam negationem actus t Ergo&C: est magis ad manum. I f pura omissio potest esse libera & Dic es secuntio: Omissio mali ut sic conformis dictamini prudeliae,ac etia in non est liberatnemo enim potest non Olegi negativae; potest exerceri ab homi- mittere malum ut stor Ergo nec bona. ne viatore justo,&digni fi Cato moraliter Respondeo Conc: totum sed nihil con- per gratiam habitualem p xpotest haberi tra res bluta, quae loquuntur de omissi- ex adiutorio gratiae actualis in intellectu one mali propositi sub ratione boni , u- moraliter efficacis v.g. ex illuminatione illis, vel delectabuis. Sancta,retrahente hominem a peccato; obiicies secundia omissio actus boni, licet voluntas nullum actum habeat. Er- qua homo refugit objectis malῶ praeco-go potest habere su sticientem Valore, oc gnitum, est otiosa; imo moraliter perieu
lignitatem in orat: m, ob quam accepte- losa quia Voluntas negative se habendo,
387쪽
Distich II. Quaest: I. De quid litate ii existentia; & divisione 34
urgente gravi tentatione ad malum , res ratione gratiae factificantis, S au. . exponit se periculo consentiensi poli- xilii superna durabis; quod PPr , Con live r Ergo &c: Respondeo Neg: Ant. Cilia non minus requirunt ad O ervan- qaia Voluntas circa malum propo- da mandata affirmativa per actum, situm est libera tam quoad specificati- quam negativa per Omi ilionem actuum , di onein, qu1m quoad exercitium;& mn- probibitorum. Σὰ is, sensui in malum non minus opponitur obiicies quarto: Ad bonum requi- , vis. pura omissio, quam actus positi Uus t ritur directe velle honestatem Virtuti g, unde etiam perpuram omissionem evi- &non sufficit velle indirecte . sed pertatur peccatum; quia non urget ullum omiissionem non fertur quis directe in praeceptum eliciendi actum positivum. honestatem, nisi adsit actus positivus Fateor tamen gravi tetationi regulariter Ergo cic: Prob: Min: quia pura timissio resisti per aEum positivum Fateor dicitur tantum indirecte, Sinterpre- etiam suspensionem actus boni , lative voluntaria. Respondeo Argumen- . qua refugi tur malum propositum per sum laborare aequivocationetitaque si Cogitationem non esse laudabilem; sed per voluntarium indirectum intelliga-i . indisserentem; sed omissic em actos turillud, quod tantum est voluntarini ustu- mali nego non esse laudabilem,&bonam. um in ratione alterius, ut in causa vo. Objicies tertio cum Oviedo, Me- lita, ex qua sequitur; salsum esto milli-- ritum debet esse ens intrinsece,& in sub- onem esse tantum indirecte voluntaristantia supernaturale : sed hoc tantum um; cum non minus sit immediate in is M,--. conVznit actui positivo: Ergo &c: Re- potestate voluntatis suspensio actus,
spondeo Neg. Mai. nam ipse Oviedo in quam ipse actus; quare omissio bona po- actibus externis, ut Ieiunio dici veram lius debet dici formaliter, expresse, α rationem meriti admittit; quae tamen directe voluntaria: si vero per voluntari- non habet supernaturalitatem intrinse- um indirectum intelligatur illud, quod eam; sed derivatam ab actibus internis: aequaliter se habet ad actum expressum, lassicit ergo, quod omissio sit superaa- quia voluntate positive procedit, sic. turalis quoad modum,& extrinsece si- omissio pura dieitur indirecte & inter- eut hoc sufficit in actibus positivis se- prelative Voluntaria, ex quo patet, eundum Suareet & alios graves Autho- quantam vim habeat argumentum.
De Voluntario, & In voluntario conditionantibus A dtiis Humanos.
De quidditate; existentia ; &divisione Voluntarij.
OTA primor Rationem Voluntari j esse condit,onem Actiis Humani, ut
patet lia pr1 dist. I. I. con sc s. r. habet autem Uari
as defin itiones; nam S. Damastenus ob a. e Me e.F. a . definit illud sic, Vol-tarium es, euμου principium est in agente, qui habet compretaε omnes, er singulae cimeumstantias actus; quae definitio videtur este desumpta ex Philosbphos s. DLe r. vhi ait, Voluntarium est, eujus princiFium
es ιn ibo agente , cognoscente fletu id est omnes circumstantias ὶ in quibuι s
nit voluntarium, est illud, quod est a prin-
luntaritim persectum, quod fit id, quod i
procedit a Voluntate . eum stravia eo niti
388쪽
3 8 Distincti II, Quaest: I. De quidditate, exislantia; de divisione.
. Probatur Haee definitio convenit omni, dic soli oluntarior Ergo&er Explicantur autem singula membra: Lyquod praeerit ἁ Volux ore indigitat rationem liberi in Actibus Humanis repertam indispensabiliter ortum ducere a Voluntate , quae sola est principium Voluntarie operandii quare 1 ratione Voluntarii excluduntur actus intelle-ellis, etiam judici j, oc discursos; actus item phantasiae; S appetitsis sensitivi.
Ly eum pravia Cogniti ne intesiectiva, per fecta objecti, caesi is innuit ad rationem
Voluntarii perfecit , di stricte sumpti
praerequiri actum intellectus pers
ctum, seu deliberatum, exercitum circa bonItarzm, vel malitiam atvractivam, vel repudiativam objecti, ita quod tendit voluntas operans voluntarie; unde a ratione voluntarii persecti excluduntur operationes brutorum , etsi illae fiant ob aliquem finem, dc ex praevia ali-rua pliantastica apprehensione ejunem. item actus voluntatis primi seu in deliberati ; ti alius externi inde orti ;hae enim omnes operationes non pro edunt ex praevia cognitione perseeta seu deliberata; unde duntaxat voluntariae 4 imperfecie vocari possunt. LMMN Dico secundia: Voluntarium per- νενδε - ι. sectu in reciprocatur cum libero, seu raris 3-d tio voluntarii est eadem cum ratione li--ον-. heri. Ita colligitur ex ScotO. e. d s. ro. contra Thumillas. Probat ur primo: Authori rate scripturae; quae unum pro alio usurpat ; &unum per aliud explicat; quod eli evidens signum, unu incum alicro reciprocari; sic Ecclr tr exprimitur liherum .hominis pcr illa verba , reliquit illum in manu Consili ui, adiscit ei Mandata πρυ-
repta; & de inue cxplicat hoc liberum Circa mandata , & praecepta DEt per
,- definitio Voluntarii persecti su pra datam ' convenit libero; nam actus liber Voluntatis v. g. amor DEI, procedit a voluntate ex praevia persecta , seu delibe - .rata cognitione DEI ut obiecti , S ultimi finis: Ergo ista duo inter se recipro- s. cantur, ita ut nullum sit dilaemen inc
s. sse ιιμ obiiciunt Thomistae r in Divinis
, soamen ad intra reperitur voluntarium, &non. liberum; quia Spiritus S. proe dic vo luntarie ; & tamen non procedit liberi ιquia procedens libere potest non pro - -. ---dere, elique propterea Contingens : P . Ergo haec duo non reciprocantur. Reis spondeo Neg. Ant. cum sua Ratione u Iraque; nam non omne libere proceis dens contingenter procedit , sicut patet
in hoc ipso exemplo de processione Spiritus S. sed in processionibus attende narium est ad exigentiam objecti, num litobjedum contingens , vel necessarium; nunc autem Spiritus S. est obiectum necessarium; adeoque ejus processio , etsi sit libera , non tamen continsens. Circa secundum punctum quaeli: 6. Dico tertior Dantur dei acto comis plures Ataus Humani,perfecte volutari; ita colligitur ex bcuto. aes. ε. q. I. Probatur. Tum ex uictis supra abi. . s s. cones. t. ubi late ostensum est , extare in hominibus etiam lapsis verum liberum arbitrium , quod
proinde est principium elicitivum Λ-ctuum. Humanorum voluntariorum.
Tum quia psum. II. dicit David de voluntario actu sui lacrificii, voluntariose- erificabo tibi. Tum quia dantur uel ct actus meritorij , ex imputabiles ad vi.
tam aeternam; ut patet ex variis Seriis
pluris , di CCt Ergo hi sunt perihcte v luntarii , di in potestate hominis. Conis seq. tenet ι nam nil est meritorium, elim putabile , quod non est a potestate merentis , & quod , potentia l. hera li-hLre seu voluntarie non procedit; abru emm . qua naturaliter id est non voluntarie, & libere uobis insint, nee iam damuri nec istaseramur , inquit I)hilosophus. 7. Dico quarto: Actus Humanus ita pend:t a ratione persini voluntarii, uz.---
nequeat ullo modo potni,qua Humanus, rati- sine ratione voluntarij. Ita Scotus quoia iam raru 7.art. I, cum suis 3 & communi DD. Probatur: Tum, quia ut paulo ante dixi ex Philolapho , ab iis, qua ustinbis nariar Eper insunt, nee laudamur, Nervituperamur r Ergo cum per Actus Humanos laudemur, vel vituperemur, illi
nobis debent inesse libere, seu. volunt rie. Tum quia in hoc potissimum sece nuntur Actus Humani ab actibus sortu, tis ,&casualibus, quod priores sint v luntarii, di liberi posteriores vero non: adeoq;ratio voluntarii ita imbibita est in Actibus Humanis, ut sine ea nequa
quam possint poni. Tum tandem, quia ita patev ex dc finitione ocius Uumani,
389쪽
Dimet, II. Quaest: II. De qui klitate existentia; & divisone &c: 3 9
supra dist. r. q. r. data. Circa ultimum L. Eadem possent dici voluntaria intempunctum huiusquaesti pretative; lictat voluntarium interpra Nota secundui Voluntarium pri- tativum sumatur subinde pro eo, quod mo dividi in interprieativum, &fremale. ad ine praelum, tur ex aliquo signo exte-Dterpretatinum elu Omissio;qua quis vo- xiori sive positivo sive negatis o . secvn-luntarie omittit aliquid sine actu positi- dum illud , qui tacet, eonsentire videtur , vo. Dμmala est actus positivus voliti- ut ait regula Juris in6. S h. bct locum emis, aut nolitionis alicuius obiecti. in foro externo t subinde etiam non pro O. Nota tertio : Formale rursus dividi voluntario . quod defacto est, sed quod aeuia iam in Perfectum, puod prae lupponit cogni- prudeter conjecturamus futurum, si ad--- pe tionem distinctam intellectualem 1 S in osset, vel sciret, vi cujus asscnsus deside- Imperfectum quod praesupponiae vel sien- ratur ; sic religiosus Superiore absente sitivam e vel intellectualem confusam ct inscio interdum aliqua iacit, vel reci-
tale datur in brutis, S aliquando in ho- pit, sciens fratum fore bu riori, si sci- .m, sminibus: dicit imperfectam, non quud ret, &consensus peti possct . poteraui z ratione volutarii ut se imperfecte insa- Nota sexto : Omissio libera, etsi in m o dat .sed quia disserεtia illius cotrahes est dixerim supra , esse etiam altum interis . . σ imperitatior differeti 1 alterius persecti . prelativum voluntatis, posset tamen eis Merum. Nota quarto : Volumariam refe- tiam dici directe, & in se voluntariactum iterum subdividi in volumarium cum secundum se sit libera , S ut ita necessa-m; hujusmodi est omnis actus loquar, negative volita si sit libera o- voluntatis rationalis , quo neccssario millio puray utpote secundum se pen- vult bonum sibi propositum V. g. actus dens a voluntate libere, non ponente Divinae voluntatis , quo sie ipsum amat, actum oppositum; cum voluntas etiam amor Beatorum circa DEUM clare Vi- libere non agat. Qi. 2.
sun i di in voluntarium Bberum ἔ hu- Nota leptirno : Voluntarium rum mpria, Nivim , di est actus, quo voluntas tendit sus aliud esse vobistareWoprias aliud vo- atuna fi in objuctum propositum, cum tam n ou1ratae ab , quoulicet procedat ab alis possit non tendure ; quae divisio etiam terius voluntate, moralitur tamen im- apud Scotistas valet, ii per vol Nara m putatur nostrae voluntati, commissae a- necessarium intelligatur liberum liburi lieno arbitrio; quod fit prim3 authori Melientialis de per voluntarium librem l ,- tale Divina i se peccatum originale heru libertate accidetali, leu indiiscretiae. contrahimus, quia ex paelo Di vino v voluntarium liberam libertate proxima luntas nostra fuit ines usa in voluntate non uit persectio simpliciter ruspectu Cu- Adae Meundo. authoritate publicas. sic iuscunque hiecti; alidis D Eub dehercv actus Tutorum sunt quodammodo vo- se amare libertate disserenti .e ; quod ta- luntarij Pupillis, quorum voluntas est men esset imperfationis in DEOr ordi- per leges translata in voluntatem Tutonarie tamen voluntarium ii herum eli rum. Tertio, authoritate privata; sic periectius perscctione Reu dum quid aci us procuratoris sunt voluntarij, proin ratione voluntarij; quia Lael crS P. - curationum committendi ad certa nego. ribus actius eo magis est v c tu tarius, gotia; & hoc etiam posset dici vυlunt quo magis est contentaneus interno RP- rium voluntate proprὲa. petitui ,&inclinationi voluntatis; quia eo magis censitur provenire 1 principios is , v.
cessitas faciunt actum magis procedere
Nota quinto et Voluntariumώd- divitione Involuntarij; de
Nota quinto: Voluntarium iaci- .matri hue aliud esse directo, cum quo conis fundi solet voluntarium explicitum &isse: aliud indirectum, cum quo confunditur voluntarium implicitum di incisu. D: sie inebriatio volenti se inebriare est directe, 6e explicite, ac in se voluntaria; homicidium vero aut alia peccata, quae ex ebrietate sequuntur, sunt voluntaria indirecte, implicite, &incau- νηe Ut in re communis DD. sensus. xx a Probari
finitur, quod sit id, quod Nin
390쪽
3so Distinet: II. Quaest II. De quidditate; existentia, & divisione μ
' Probatur Hae definitione debite praeditis appetitu sensitivo, vel rationali;
exprimitur natura involuntarii proprie Violentum vero etiam competere ulteis dicti. Ergo ea recte definitur involutariv. rius potest rebus aliis, praeditis solo ap- . Per Ly quod proe it ab agente rationali petitu innato, seu pondere naturae v. g.
datur intelligi, rationem Involuntarii aquae,cui calefactio censetur esse violen- proprie dicti reperiri cluntaxat in ere- ta, & tamen noy cogitur proprier qua-aturis intellectualibus; cujusmodi est re violentum est magis late pa-
Homo, Angelus,rna licet etia creaturae tens, quam coactum. Necessitato cle- inanimatae v. g.lapides,quatenus volum scribitur esse illud , quod determinaturtate , ex voluntario carent, involunta- ad aliquam rem, ad quam prius erat .riae dicantur; haec tamen acceptio in- indifferens v. g. dum cauta secunda de
voluntarii est impropria, S ad praesens terminatur ad hunc effectum per ali- institutum impertinens. Per Ly contra quod prius ista productione, ad quam
voluntatu inelinationem positivam iasinu- alias erat indifferens. Impeditum descriatur differentia Involuntarii a volun- hitur esse id, quod non permittitur ha-tario, quod fit secundum inclinationem bere operationem suam, quam alias ha- voluntatis. Circa exilientiam involun- hiturum esset, v. g. ignis Babylonicus a. tari j. ' dicitur impeditus, ut non comburat Miu AEdis Diio secundo: Dantur quandoq. tres Pueros, DEO subtrahente tuum 'tu actus, Involuntario proprie dicto prae- concursum generalem. Ioitum descri-diti. Est communis TT. bitur ex Philosiopho esse id. qiad quidem Probatur: Datur quandoque pro- est ab intrinseco , id est a voluntate esiectio mercium in mare tempore immi- eam n ob ignorantiam eoram, tu qmbuu estnentis naufragii, in ordine ad exone- istio, id eli exigentia circumstantiarum randam navim, & salutem Corporalem oe esus gratia est actio ; tale Invitum unprojicientis conservandam ; hujuD set, si Petrus vesccretur carnibus die ve-
modi autem proiectio est involuntaria, neris ob ignorantiam circumstantiae di- saltem secudum quid; quia proiicietis ei veneris , quo casu dicitur illa com libenter eas retineret, si absque vitae Ilio invita. Non spori eum describitur periculo id posseti sic parit cr condem- ah eodem Philosopho esse id, quod sic tnatus ad triremes ip voluntarie remigati sit ab intrinseco, nee μι ob ignorantiam Ergo dantur actus, praediti Involunta- eo um, in quibus es actio, es tamen ab gnorio proprie dicto. Citca divisionem in- ν te id est, non considerante actu aia voluntarij. quomodo agere oporteat, & a quibusaeuia os . Nota primo InVoluntarium recte litabliinenclum; tale habetur in ebrio,
-- Mia dividi, primo m -οί- araum simplici- vel irato , qui non videtur ob ignoran- Implicueri re ex ministiant arrumseeundum quid. Pri- tiam agere ; agit tamen ignorans, id σ se mum habetur, quando aliquid agitur, est, non attendens ad id, quod condue ' quod est absolute cum inclinatione vo- eit ad pravitatem sui actus. His ita di-luntatis pugnans , quodque propterea stinctis. s. voluntas 1bsolute , & emcaciter respu. Dico tertior a violento , seu vi-it; tala esset, si DEUS voluntati Petri olentia physica causatur in actu secuto
nolentis, S efficaciter contrant tentis involuntarium simpliciter. Ita Scotus. infunderet amorem aliquem, qui amor .dis. v. q. . A. ad quas. & communis esset actus involuntarius. Secundum, si DD. Petrus projiceret merces in mare ad sal- Probatur r Ex definitiona supravanclum se a naufragio. Circa ultimum data involuntarium simpliciter est, quod articulum quaest: est contra inci nationem voluntatis ,
. II , Nota secundo: Esse discrimen inter eum efficaci & absoluta repudiatione 2 2,m. hae violentum,coactum, nocessitatum, eiusdem: sed tale causatur a violentori statia'. impeditum, inVitum, non spontane- seu violentix; cum hoc procedat a prin- imp/duum, um. Violentum enim describitur ab Ari- cipio extra, seu extrinseco, passo con- insitum, re stotele Acthie. eap. t. esse Hud, cum pranci tra nitente simpliciter V. g. dum compel- ρεπα-niam est extra eonferente vim passo, id est, uti litur a Tyranno Eleazarus manducare glossat Docti Subtilis. a H ιδ. contra- carnes porcinas contra legem r Ergo anitente, vel resistente passo. Coactam violento seu violentia causatur in actuclestribitur esse illud, quod repugnat meu in Involuntarium simpliciter. Vbi iainclinationi appetitsis ex quo patet , Dico quarto It nactibus elicitis pro- --- coactum competere duntaxat rebus priis quὶ talibus, neque a. ea turis , neque