장음표시 사용
391쪽
De Involuntario ex metu re sultante.
ota primo e Aristotelem. a. Ps, eme p. Ir describere 'Ge metum , quod M animi -gri uri, vel insatio ora
Distincti II. Quaest: III. De Involuntario ex nactu resultante, 3
neouea DEO poteli voluntas humana receptivi, ita ut cogatur aliquid recipe- violentari simpliciter. Ita Scotus. .disi. re contra suam inclinationem. ita Sco-υ. q. t. S. Thomas, Alensis noster, D, tus Dist: M. q. a. Vulpes , Herinex, ocBonaventura , & alij; contra P. Vul- alij Scotis .pem , Oviedo, Arria m, Salas,&c: Probatur. DEUS potest humanae Probatur e Actus elicitus humanae voluntati etiam renitenti infundere alivoluntatis eo ipsoι, e lod sit elicitus, quam passionem,uel aliquem habitum, est a principio intrinsuco vitali volunt, vel actum amoris; sicut potest eidemtis r Ergo qua talis nequit tale violen- insundere gratiam actualem; in hoctus; oc consequenter voluntas humana enim nulla videtur implicantia r Ergo . in eo elicientio non potest violentari tune in ratione reteptivi posset violetn- simpliciter. Conseq: utraque tenet;quia tari, di cogi. ad rationem violenti, & violentiae re
quiritur, ut sit 1 principio, quod sit
extra, seu extrinsecum ipsi violento. Dico quintor potest tamen a DEO violentari simpliciter voluntas humana in hoc sensu, ita ut non possit elicere suum actum, quem alias vellet elicere. Ita S. Bonaventura, Tanni Suar: BO tempo, & communis Tr.
Probatur: Tum quo DE IS pollet
omnipotentia in omnes creaturas, & onsequenter etiam in voluntatum humanam i Ergo hac impedire potest voluntatis actiones ;&consequenter tunc mali , quoda e mortem , aut molisti. imViolentaretur , ita ut non possit elicere niferre potest. Vulpianust. I. . de eo , suum actum. Tum quia DEubest cau- quod metus causa sic , quod sit in intis, si universalislprima coagens cum causis vel turipericuli cisa mentis trepraelii-ς secundis volentibus operari , & potens hinc metu fieri dicitur iis,quod quis mali suspendere suum coni. ursum : Ergo in declinandi cauSa facit, alias non factu- casu suspensionis sui concursus cum vo- rus: dicitur mentu trepida ro; quia ine-luntate humana , violentaretur volun- tus Oritur ex forti imaginatione pericutas humana, ita ut non possit operari. lituturi proxime imminentis : dicitur Dico siexto : Similiter potest hu- instarartim, quia valde. remota pericula mana voluntas a DEO violentari sim- non timentur, Lec mentem perturbant; pliciter in inibus aliarum potentiarum, hinC eum Omnes ceri 6 sciamus, nos mo- natis imperari a xoluntate. Ita Scotus rituros, mortem ut valde distantem non eit. S. Bonavent: S. Thom: Sc Commu- timemuS.' dicitur ι Τ-u . vel fusuri; ms DD. quia periculum nondum evenit. Distere
Probatur: Tum qui1 sic desacto rnetus a tristitia, oc dolore , quia hae violentatur voluntas clamnatorum in sunt aegrituaines caulatae a malo praemotu progressivo a se alias nato impe- senti. rari, ita ut non postit egredi ex inseruo. Nota secundor quod metus ali-Tum quia plus potuit DEUS in us sit co,cu us , ur qui per minas involuntatem, quam humo in brutuna et sertur; aliuS impressivus, qui uicitur neci homo potest violentare, oc cogere metus facti, ut cum actu interveniunt brutum: Ergo ex DEUS hominem in verbera & carcer; alius Susticisno, non actibus natis imperari a voluntate.Tum temerariae, seu violentae , qui dicitur quia voluntas humana est finitae poten- compulsi ι Potentiae; quia metum incutiae, adeoque superabilis ab agente in- tiens cit vir potens in Republica alius finito, Tum tandem , quia in huiusmo- Tacitus, re reperensialu ; talis est Fili di violentia a DEO inferenda nulla a erga Patrem, uxoris erga virum ; alius paret implicantia v. g. ut ex Compulsu Perfidia, ut si aegrotus . timens ne per- Divino manus palpet aliquid , quod fide curetur, medico prodige Iargiatur, voluntas humana respuit: Ergo potest vel cliens Causidico ex eodem Timore causari a DEO ejusmodi violentia. . ampliorem det pensionem. D. co Ibptimo: Potest pariter viis Nota tertio: Quod metus iterum olentari voluntas humana in ratione alius sit intrinsecvi, qui I venit a causa intrimari F meis
392쪽
332 Distirlisti II, Quaest III. Delavoluntario ex metu resultante.
intrinseca ; puta cum ad avertendum mitteret. Posterior est , qui causatur as malum, sive ex causis naturalibus, si- malo minoris momenti, & facit ut quistiis. ve ex quovis alio insortunio exortum se exponat majori malo; talis eli omnis ultro metum quis elegit, quod alias nol- ille , ob quem quis peccat. let; item si metu naufragis pecunias a, Nota quintor Metus cadens in viliciat; vel castitatis votum emittat. Ι- rum constantem aliter exeplicari debet ι , . ..tein si, ut mortem inserendam eVadat , in Ordine ad evitandam culpam ;& ali- spondeat matrimonium; vel pecuniam ter in Ordine ad evitandam Obligati- ι-a 1 a, Offerat, ut Iudicem reconciliet : aliuS onem ex promissione aut contractu ; li- es terri . oririsse , qui ab extrinseca persona di- cet enim metus iactum aliquod alias il- recte incutitur ad extorquendum com licitum,cuius et, ipse metus causa, a
sensum alicujus rei; quod fieri potest culpa excuset, oportet i tamen ut sit vel juste, V. g. Si Episcopus excommu' majoris mali, quam sit illud, quod me-nieationem minetur Titio, nisi Beribam tus causa fit; hinc metus etiam gravis. ducat, cum qua Sponsalia contraxit ;vel Judex cogat illum adducendam ει. minam ab i pio defloratam e isjψὲ ut siquis velit aliquem interficere, nisi pecunias det, in matrimonium consentiat, qui ius in vitam, vel hona illius non
habet; unde pecuniam acceptam talis injustus invasior tenetur restituere ; &matrimonium eo metu extortum est irritum. Et de hoc metu intelliguntur Jura Canonica ,&Civilia, dicentia, promissisnes, cs contractvi gravi metu in li-dMi ivelis sidandos esse.Si autem quis iniuste mortem aut grave malum comminaretur alicui, non ad hunc finem, ut In matrimonium consentiat;ssed ex odio, v lv indicta; alter vero speret, se of serendo utim ad matrimonium, malum
comminatum evadere , oc ideo ad matrimonium se offert, v. g. si maritus deprehendens Adulterum cum sua uxoreminetur mortem, Adulter autem spe. rans sed asurum mortem, sese offerat
ducere asgressoris Filiam , hic metus
non invalidaret matrimonium; licet enim interveniret iniustitia ; non tamen ad extorquendam consensum matrimonii; qua de re vide plura, quae dico
rom. y trare desacram. Hst. U. q. . 4. Nota quarto: Metus ab extrinse-i a d sit mr- eo maxime incussus, alius est, eadens in
a ita emi virum constantem , qui& dicitur metus
ε'' U gravis, probabilis, i ullus; alius cadeη
visun incon Atem, qui etiam mutus
levis, vanus, injustus dicitur. Prior causatur a malo prudenter, & honelle,raeserendo illi malo, quod ob metumi; nam Vir constans, ut talis, est vir bonus, & agens secundum virtutem rsid virtus dictat praeserendum malum majus malo minori; hinc metus mali maioris imminentis est metus eadens in virum constantem , id est, metus, Obob quem ipse deberet se exponere malo minori, quod aliti non faceret nec presimi mali v. g. mortis, aut torturae non
censetur justus, si propter eum aliquis iapeccatum,etiam veniale consentiat quia
hoc omnibus aliis malis majus est ex S. Augustino de Civit: DEI eap. I unde nec pro defendenda propria , aut aliena vita mentiri licet,ex eodem supra Psalm: s. Ut autem metus invalidet promissiones, & contractus, qui metus causas ineuntur alias non ineundi, sufficit, si
sit metus gravis mali,&ut vim aut atroia citatem contineat, ut voluntatem limmanam plerumque concutiat & inclinet in rem, quam alias abhorret. Ita
Navarius, Petrus de Ledestia & alii. quos sequitur, & citat Leyman M. I.
Nota sexto : Mala autem atrocia , quorum metus sit iustus ac probabilis a e M--
censeri a jure , dc DD. sequentia, scilicet, metus mortis, enormis mutilationis, corporis cruciatus, servitutis ,
exiiij, captivitatis, diurni carceris , gravis Insamiae, stupri, injustae excommunicationis, amissionis omnium bonorum aut saltem ex inagna parte,si haec
propriae personae , vel alii usque ad
quartum gradum saltem consanguinitatis, di secundum aliquos etiam . ami cis inferenda sit. Attamen Judicis arbitrio relinquuntur haec determinanda . utrum in particulari alia sint mala,quo. rum metus gravis reputandus siti inspectis diligenter circumstantiis , maximeqvialitate personae, sexu , aetate, sortitudine, & innata animi magnanimi istate, stagilitate; hinc secundum communem apud Sancti Z tib. . de Matrim. Dis. s. prope sinem, minor metus desum ratur apud seminam, quam in viro,ita ut, dum dicitur metus cadens in virum conflantem , nomine viri intelligatur animus non facile pavidus pro cujuscunque condicione. . Nota
393쪽
Distinct: II, Quaesh III. De Involuntario ex metu resultante.
Nota septimo i Secundum Scotum quos allegat Sanchez.Si etiam Pater lubin. . dist. v. q. un. duas maix me paena maledictionis praeciperet Matri conditiones esse metus cadentis in Vi- monium, metus inde secutus non su Drum constantem; Prima est, ut grave sit ficeret ad irritandum illud; quia male malum , ex lut secundum rectam rati- dictio illa non est causa neces I ria even-- onem a viro Brti, & constanti elidi non tus, Attamen spectatis pluribus circum possit; debetque haec gravitas mali at- stantiis particularibus v g. si Filius sit tendi ex natura mali, ut patet ex malis Valde obtemperans, Pater vero valde supra assignatis; non autem ex Vana , austerus, dic. Metus reverentialis erit vel non fundata aestimatione metuentis. sussiciens ad reficindendos contractus se-AM , ut illa mala certo immineant , cundum SuareZ, & alios DD. . id est, secundum prudentem, di sun- Quaeres secundo: An blanditiae, vel .catam, seu probabilem aestimationem. preces importunae, quales sunt initan-τ. His conditionibus deficientibus metus cissimae, saepius replicatae, asserant me. to , censebitur levis. tum cadentem in virum chnitantem Quaeres primo: An metus Reve- Respondeo cum Mastrici in dist nq. .rentialis censeatur cadens in virum coq- art l. num. U. Layman, Brugnuli. excrstantem, ut irritet obligationem volun- Ruodsi adhibeantur ab aequalibus, vel tariam; pro Responsione. inserioribuS, Petris; cum non sint con- Nota octavo . Ex natura re imo- junctae cum metu reverentialit liverorem ReverentiaIem dari Primo in Cleri- adhibeantur a Superioribus, & Maio
co, respectu Epistopi; in Religioso, re- ribus, Respondeo cum Coninck , Le spectu Praelati ;. in Saeculari, respecta tio, alijsa marites ; consequenter lus Magistrallis; in uxore, respectu Viri; ficiunt ad irritandum matrimonium ἐν in Filio, respectu Patris. Ita DD. com- quia prudenter censentur hahere anne- muniter. Et patet; quia cum hi Supe- Σum periculum gravis indignationis xiores sint, & alii ipsis subiecti, suapte Superioris. Quoti si huiusmodi pericu- natura quandam reverentiam, & obse- lum desit, rationabiliter possis pressu.quium eis debent,quae reverentia timorem incutit. Secundo, respectu Soceri :quia Socer obtine. locum Parentis. Tretio, respectu Avi; quia colitur ut Pa-mi tenere oppositum. His prae in illis ad quaestionem principalem. O. Dico I. Actus ex metu. sive eliciisti, sive imperati, tuniper se si brater saeuter. uarto, respectu curatoris. minio, voluntari=; freo uenter sicundum ouid m-
licet non tam facile hic metus praelumatur)respectu Matris, sit pia sit crudelis ,& austera, sileatque minas exe. quis quia proles iure naturae utrique
voluntariν. lda Scottitae communiter a S. Bonavent. D. Thomas, ac co omi
Probatur prima pars: Actus eg me.
Parenti est subdita. Sexto , in Sorore re- tu facti procedunt a voluntate , cumspectu Fratris majoris natu, si eum eo praevia cognitione finis r Ergo fiunt vo- habitet, ab eoque gubernctu Idem est luntarii simpliciter Prob. Ant. projiciens in Fratre minori ac in Soro in nori co- hic in nuc merces in mare metu naufra- habitante majori, a qua gubernatur. git,vel dans pecuniasLatroni metu mo Septimo , respectu Atavi. ita Sanche Z tis, Consideratis omnibus, ac si .i cilis Bl. . . dist. M & alij ΑΛ. complures ea consulto eligit,ut sibi hic, & nune boaralati . . num, dare pecunias, vel merces abii Respondetur nunci Solum metum Cere : Ergo &C. Confirm primo qui metu Reverentialem, nisi graves minae, ver- quid facit, potest illud iacere, uti l n inbera aut gravis saevitia, vel indignatio faceret Ergo com faciat, libere faci. ;diuturna Patris, aut alius metus graVis quia cum inu Srentia ad oppositum radiungatur, non cadere in virum con- sed omne liberum includit vel supponit
stantem, consequenter non annullare Voluntarium t Ergo&o. Con m . Fennae Matrimonium, ut dixi tom y. trari. t. Illi actus non sunt contra inclinaticinem Hyl. te. q. s. cone. a. neque annullat proin elicitam e Scacem voluntatis;alias idem sessionem Religiosam , aut alios contra- simul vellet, illet essicaciter ; quodctus. Ratio est; quia metus Reveren- implicati Ergo sunt simpliciter volunta-stialis solus non videtur tantam habere rii, hinc patet, metum per se non ex- vim ad cogendum voluntatem , ut vir cusare a peccato ; ut constat in eo, qui constans eo debeat terreri. Uide alias ex metu mortis, aut tormentorum a Fi-
probas dc sumptas ex rutibus Iuris , dei consessione deficit. Dixiρrest, quia .
394쪽
3s Dimi illa II. Quaest IV De Involuntario ex Concupiscentia orto.
per accidens quandoque potest ex eonsideratione mali imminentis a dei
ad observantiam Fidei Christianae Ergo quod metu fit, absiaute est in voluntarium , & voluntarium tantum secun dum quid , seu conditionaliter. Reia spondeo Caput majores tantum velle , esse adeo gravi ver perturbari ratio,ut libertas, maxime perlecta, impediatur. Probatur secunda pars ι Quia actus -- 'φ' ex metu factus,ut apprehenditur extra conditionaliter voluntarium , & abis- hune cassum,&exclusis his particulari- Iute involuntarium quoad apprehensi- a ' hus circumstantiis non poneretur ;imo ooem, in quantum actio apprehensia saepe fit cum formali displicentia,ut quis . vellet non facere,si malum non timeret: Ergo tune est secundum quid voluntarius. Dixi frequenter; non enim semper; nam qui ex metu gehennae mandata DEI custodit, aut peccatum detestatur, nec ine Scariter ei placet transgressio te, extra hunc casum, & has circumstanti. RS , non eligeretur I non vero quoad a-etionem; quia ut actu geritur, est voluntarium. Similiter explico Philos
Phums. Ethiereap. I. ubi metu facta, absolute dicit esse invita. - . . O icies secundo Contractus exis.
gis, aut peccatum: alias habendo adhuc timore initi, sunt invalidi. Seu non ex affectum ad peccatum, peccaret et talis alio capite, quam ex desectu'ibertatis nee secundum quid in voluntarie id facit. In iis autem casibus, in quibus intervenit subinde renitentia in observantia mandatorum, non provenit ex affectu tali, ut quis habeat hanc voluntatem v. g. nollem restituere, aut aliud opus praeceptum facere , nisi esset infernus ;talis enim actus malus esset; sed provenit illa renitentia ex affectu, quem quis v. g. habet ad pecunias secundum se inoluntareitatis:Ergo metus tollit rationem voluntarii. Respondeo cuin Sancheg M. . D . g. Saliis,quos citat iste. Neu. Mai: quia nec iure natum , nec positivo sunt irriti; valent ergo mero jure. Deindo metus iuste incussus, non irritat contractus; & tamen tunc nonsant magis voluntarii quam si metus, injuste sit incussust sunt tamen remedio Juris invalidandi,& rescindendiex L ' l. raticine cuius sentit dissicultatem in re- Τ. de eo, quodmetus e.nsa: Et ex L . Masistituendo;quam tamen vincit, alias non Coae de his, qua tububi dicitur venditiones, victurus,nis metus gehennae adesset,& donationes, transactiones, qua Perstorem tune nil adest peccati; sed majoris me- tiam extorta sunt, praecipim- infirmar ,riti occasio. Potest etiam fieri, quod vo- Et cap. 2. dolis , quae, vi; ubi habe-luntas conditionata, opposita voluntati tur qua metu, re vi fiunt, de Iure dein ah solutae , non adsit ex mera voluntatis beni in is rium revocaνί; contractu S m
libertate, quae affectum in Meacem te et trimonii tamen sponsalioruni ob gra-eor tibi m cum metu i potest ad li- veminiustum metum sunt ipso jure fi bitum rejicere; hinc potet, quis ex me- clesiastico irriti.
tu ita prolicere merces m mare, ut nec
voluntatem conditionatam habeat eas retinendi, idque ex mera libertate, ex qua licui potest amorem continuare, 4, ita cic deponere.
Nota nono: Esto sutunde ex metu G. -- sint secundum quid involuntaria ι fiant in metum tamen non esse proprie, cic periam ria , se causam illius in voluntarii; metus e-mram mm nim est potius causia voluntarii, quia est a s m ratio , ob quam voluntas illud absolute γ' vult acere. Potest tamen dici causa per accidens involuntarii;quia causat opus, quod aliunde est contra inclinationem voluntatis , quae actum , qui ex metu fit, retardat, eumque lecundum quid mentem asseclum in voluntate circa iduinvoluntarium redditis objectum. Hic motus appetitus s&sitivi eo: M M objicies primo : Cap. Majores. g. quandoq; ira intensus est,ut testeD.Lum. item quaeritur ἱ is, qui terroribus atque ginineis civis: Dese is ne omnis acies, suppliciis violenter attrahitur ad Baptis- quasi inratia eoritationis obruattir. Et te. mum I tanquam conditionaliter volens, ste Aristotele g.Ethicaeap.ρfuretur intelle. licet absolute non velit, congendus est sium, etiamso M sapientis.. Nota OTA primo per Con - . piscentiam hie intelligi βψμε quamdam passionem, seu U. motum appetitus sensiti. - vi, prosecutiviis' boni delectabilis,qui ex quadain coistigantia potentiarum deinde causiat quoque vehe-
395쪽
Diiuncti II Quaesti N. De Involuntario ex Concupiscentia orto. 33s
Nota secundo: Con piscentiam Et S. Scriptura ad Rom: ' ubi Paulus
a. aliam esse antecedentem, aliam conse- ait, Ego sum carnatu homo, venundatas relian inpremio m quentem. Antecedens vocatur illa, quae sub peccato, id est , sub concupisceritia. 'Ordine causalitatis antecedit volunta- Et inir, conqueritur se videre abam se aut tatem ,omnemque ejus deliberationem; rem in membris, repugnantem legi mentu ,σ sis excitat autem, & invitat voluntatem id est , concupiscentiam : Ergo dcce ad consensum ; talis est motus ille, qui Respondeo Nege Ant. lIambcotas,&ex visu primo objecti delectabilis con . Scriptura solum volun , concuplicen. surgit in appetitu sensitivo, invitans tiam minuere voluntarium, uti mox Oluntatem ad similem. actum. Cons dicam; eo quod saepe quasi absorbeat suens est,quae ordine causalitatis sequi- usium rationis rectae, S magno impetu Luractum voluntatis, excitaturque de inclinet voluntatem , ut prosequatur
imperatur ab eadem ad promptiorem idem obiectum delactabile. Unde Gci expeditiorem operationem. Dico secundo: concupiscentia ta- -ψεν NO tertio e Extra controversiam men minuit rationem voluntarij, &si .cbisse. esse , concupiscentiam consequentem liberi, ejusque persectionem. Ita b. Bo. prem ... non posse causare ullo modo involunta- naventura, D. Thomas, Herinex, ex iam. Tium, neque auferre aut minuere ; cum Recentiores communiter, Arriag. Va'. ι haec comparetur ut eflectus voluntatis, Pasqualet &c.&conssequenter ut actus imperatus sub- Probatur prima pars : Tum quia sequens; quare est poti sis signum causa- passio vehemens concupiscentiae essicit, ii iam voluntarii, QSc maioris, vel mi- ut intellectus magis aettimet, & poti- noris assectus voluntatis circa suum o deret motiva occurrentia pro parte illa, iectum, ut recte diseurrit D. Thomas ad quam inclinat appetitus sensitivus ,
pag. 2, Ψ, 77. art. 6, idque ob naturalem bympathiam intere,. ν ην Dico primo . neu piscentia an- potentias sentitivas inseriores , di rati
uaritiae. tecedens rCgulariter non causat in - onales superiores ; stante autem ejus
luntarium simpliciter; sed potius us modi aestimatione di ponderatione o. in risi. luntarium. Ita communis Scholastico- stensiva ex parte intellectus , sequiturrum, mn S. 9m i contra Patrem in voluntate desiderium vehemens pro-Vulpemi - sequendi idem objectum delectabile Probatur primo i Authoritate concupiscentiae sensitivae, qua multum Nyssent M.y, Phil. cap. . res. Et Da- debilitatur ac minuitur ratio indiffereuia mascent. a. deside es a . Et Aristotelis viae,sic consequenter voluntarii in v s. Ethic. conclusionem asserentium .' luntate : Ergo ecce Tum quia passio
Ergo&c: concupiscentiae ut supr1 Notabo ex Probatur secundo ratione:Tum quia August: dicebam quandoque quasi
concupiscentia antecedens per se incit. totam aetem mentis absorbet , ita uenat, & invitat voluntatem ad idem Olm attendere nequem ad illas circumstanti-iectum delectabile prosequendum , ut as objecti delectabilis,quae si aliis atten-Notab. a. hic animadversum est; adeo- derentur, omnino averterent voluniaque non inpellit voluntatem ad aliquod talem a consensu subsequenti; stante triste, aut voluntati advolam, cujus- autem eiusmodi absorptione mentis . modi censetur esse involuntarium; sed quis non videt voluntatem Ob natur potius ad aliquod iucundum,&volun- lem consensum cum appetitu sensitivolati conveniens, quale est voluntari uest magno pondere serri in objectum ejus- Ergo&c. Tum quia preces, beneficia , dem atque ita minui in sua indisseren-& oblationes donorum, ac similia alle- tia, alias causiante liberum. nni ctamenta suavia, sit arguit D. Boii aven- Nota tamen quarto: In casu dimi- --nia tura hic non causant involuntarium in nutionis voluntarii, regulariter adhuc Petro, cui exhi hentur et Ergo neque remanere libertatem sufficientem ad ramis si, concupiscentia , quae instar suavis alleis peccatum formale; quia regulariter re- ' ctamenti se habet, quo appetitus sensi- manet adhuc tantus usus rationis , qui - tivus modi ante propositione delectabili- distinguat inter malitiam, & prohibi eatis & commoditatis obiecti allicit, de tionem objecti; item remanet tanta in- e. trahit voluntatem ad consensum vo- differentia , ut voluntas saltem, si essi. - re luntarium. caciter vellet, absolute possit respuere
me inta Objicies cum P. Vulpe : Seotus consensum in obiecto delectabili a conis videtur conclusioni adversari s dist. g. cupiscentia transinissum; hoc enim spe-
396쪽
Distincti II. Quaest V De Involuntario ex ignorantia dcta
ctat ad substantiam liberi arbitrij, ue Typositis omnibus praerequisitis ad agen. MumS 1 Io v . dum c utique etiam allactamento, &
suavi invitatione concupiscentiae) pQR De Involuntario ex ignoram
sit non agere, ut dixi supra diu. l. q. I. .
onct. ι. Quare merito in S. litteris in. Lia consurgente:
struuntu omines , ne motum concu- struunt uchomines, ne motum concu- piscentiae sequantur,&abeant post in TA primor Ignoranti. - - nem alteram; se dicitur Ged post eon. am varie partiri a Tr & cupiscentias tu- non eas. Et similiter vi- L LNv ljJ. Primo enim alia est quartu perancur,qui adhaerent concupiscenis ignorantia positiva tiis, ut Jacobi. s. east: seritu, oenon a pravae dispositionis , alia Hu, eo γὰου maypetatis, ut inconcupi- mere negativa , alia tandem privativa. ν . Aent se vestris ιnsum m. Ignorant positιυaprava dispositionis est ep. tr. Probatur secunda pars conclusi. ror quidam intellectus eirca aliquod o nis .i- onis i persectio voluntarii , de liberi in lectum,talis est error Haereticorum, o 'mini F hoc consistit, ut voluntas eum omni positus contrarie Veritati. Ignorantian promptitudine uti possit sua indiflaren- Vima est, quaedam nescientia de aliquotia, atque se determinare 1 semetipso obiecto, in subjecto non apto hic Σab intrinseco ad operandum quodlibet i nunc; talis esset ignorantia Petri adhue sed exurgente vehementi aliqua passi- infantis de existentia Indiarum.' εο ne concupiscentiae voluntas non po- roma tandem privativa, de qua potasti. teit cum illa promptitudine uti sua indis mam hic, est carentia cognitionis debi- serentia; eo quod vehementer in idem tae. talis esset ignorantia Pauli, apti objectum d c lactabila rapiatur 1 tali pal. hic, ex nunc scire indias existere; eassione, oc quodammodo ab extrinseco tamen ignorat existere din tu studii , , determinetur ad consensum circa tale di indagationis circa earum existcn. a. objectum r Ergo concupiscentia aliquo Liam. tam Ir- modo minuit persectionem volunt rii , Nota secundo Ignorantiam pri- rara ia'. si liberi. vativam rursus subdividia Scoto. .dfl. σμ 9. Dico tertio etiam per accidens ali- υ q. a. oc Juristis, in ignorantiam Jue quando concupiscentia causat involun- ris, & ignorantiam facti. Ignorant a P tarium secundum quid. Ita Herinex, in est carentia Notitiae de ipsomet Jure, --.. Tannvrus contra VasiqueZSc.' seu lege, aliquid praecipiente vel proinritim se ... Probatur et patrantur aliquando a- hibente; talis est in Petro, ex ignorari. - id. liqua opera ab operantibus rationalibus tia portante arma Lempore nocturno ,
non sol im ardua , difficilia ,& molesta; suppostio , quod talis portatio legused etiam cum aperto vitae discrimine Prineipis esse interdicta. Ignoro, fassi onjuncta, quorum retum et onni. Ut catentia notitiae de facto, vel iacti hil mitigare soleat concupiscentia ι non particularis conditione seu circurnstantamen omnino tollit; tale est, dum fur tia 3 tal s esset in Joanne , stlante qui- aliquis effringit domum alienam, ex su- dem extare legem de audienda Missa clieratur, 'ciae opura, utpote cum vitae pe- seito; ignorat tamen hodie esse inem periculo aut infamia conjuncta, aliquam lastum. displicentiam in voluntate generant, & Nota tertidi ignorantiam privati. rarum amconsc quenter rationem involuntarii se- ζam rursus partiri . Scoto a. dist aa. in δ' , cu dum quid ι sic similiter ij, qui in . antecedentem , concomitantem , ex dulgent diutinae veneri, magnas mole. consequentem . . Heredens describitur ,' stras, imo oc gravissima vita ' incom- quod ut carentia notitiae debitae, ante. moda, ac pericula, nec non vehemen. cedens omnem actum, vel liberum contes rem Orsus conscientiae patiuntur, ob tensum voluntatis; unde est prorsus inquae desiderant, etiam dum veneri in . eulpata, di cause actus, soletque alia dulgent, aliquaclo liberari 1 concupi- vocari a DD. probabilis, S in vinei hiscentiis ; adeoque in his concupiscentia lis; eo quod non possit ulla morali xiiii. causat per accidens ratione scilicet prae- gentia ab operante superari; talis est in istorum incommodorum, involunar, eo, qui tajieit in sylva hominem , in-um secundum quid. vincibiliter putans esse seram, alioqui non interfecisset. Concomitani clostribitur, quod sit illa, quae simul natura cD
397쪽
Distineb T Quaesh U. De Involuntario ex ignorantia &cr
ineidit eum ipso actu, seu libero cen- Tum quia voluntarium ex Aristote i, Eis sensu voluntatis. & qua non coinci- this: cap . Mevi, cujuι principium est in imuente nihilomnius operans id fecisset , cognosi te finguia; non habetur in eo , quod ignoranter secit; talis est ignoram quod procedit ex ignorantia antecedentia de die festo , quo Petrus laborat ii privativa , utpote afferente carenti- manualiter, qua amota adhue laboraret am omnis cognitionis debitae deo eis Petrus. Consequora est , quae sequitur ctor Ergo ignorantia antecedens priva. voluntatis constet sum liborum p α ὶ- viva in genere moris causat silmpliciter
let alias dici culpabilis, vincibilis , di Involuntarium. Qiniusta; quia potuit superari morali, ac Dico secundo: Ignorantia conco- ω lia humana diligentia ι & tamen ex .negli- mitans non causat voluntarium, neque gentia superata non fuit; talis estat igno- Involuntarium; sed non Voluntarium. Irantia de hodierno die sello, quo Petrus Ita S. Bonaventura, D. Thomas, & laborat, putans esse'erialem; potuis- communiter DD. contra Couar. Gaia see tamen scire ex inspectione Glenda- briel Gregor. &c: rii, vel Directori j Divini Diucij, eum Probatur prima pars i Causatum esse festum. ab ignorantis Concomitante non est c Nota quarto Ignorantiam Con- gnitum. Ergo neque Voluntarium, quod sequentem rursus membrari in assecta- praeviae cognitioni indispensabiliter intam, di non assectatam. Alfectata ha- nititur. hetur, cum quis directe, dc data opera ' Probatur secunda pars i factum negligit inire ea, ad quae selenda alias eum concomitante ignorantia , adhuc obligatur; talis est in eo, qui non vult factum fuisset remoti tali ignorant, a seire legem DEI, ut liberius possit in- Ergo non est censendum Involuntariis dulgere peccatis; de hae loquitur Psal- um. Cod seq. tenet; quia non est conis
milia, no is intriuere, ut benὸ eterra ἰ tra inclinationem voluntatis, neque existi Joh: ar cap. Scientiam via um tuarum presso, uti patet; neque interpretati- noluimuι. Non assectata est qua quis qui- Vo, puta in sua causa a adeoque nec indem directe non assectat carentiam no- Voluntarium. S. titiae de aliquo objecto ι indirecte ta- Probatur tenta pars i nam cum men assectat, cum possit, & debeat de- ignorantia concomitans non caulet uois pellere talem carentiam; S tamen ne- luntarium , neque Involuntarium, reia
gligit illud facere: quae negligendia, si manet, quod causet non voluntarium, sit sine omni prorsus applicatione, & id est, hic, dc nune procedens ex non cura, inscrt ignorantiam non assectatam, Voluntate; tale enim desectu scientiae erassam . latam, re svi mi si vero sic prae viae nequit voluntas intendere, di eonjuncta eum aliqua applicatione, di ponζrς- . O. eura, etsi non lassicienti, dicitur non Dico terrio τ Ignorantia Conse- θω. - erasia, & nonflupina: Exemplum primae 'uens causat quandoque Voluntarium habetur in eo, qui stertit in lecto toto in causa, quandoque in voluntarium se. tempore, di negligit ingredi Ecclesiam eundum quid. Ita S. Bonavent. D.Tho - -- ad audiendam legem DEI. Exemplum mas, hierinCX: Tanneri Bontempo.&e. secundae habetur in illo, qui quidemin. Probatur prima pars: Tum au-greditur Ecclesiam ; sed tempore con- thoritates. Scriptum, quae damnat ea elonis garrit, aut alio modo voluntarie opera, quae patrata suere ex ignorantia distrahitur. consequentit quod nonficeret, si ejus. Dico primo i ignorantia antece. modi ignorantia non causaret in illis dens privativa in genere moris causat operibus rationem Voluntarii, sicut vi- simpliciter in voluntarium. lea Scotus. dere est ad Ephesi .&Psalm: a . Et Leis . ae . q. r. S. Bona Uentura . Vul- Vit. s. ex hac ignorantia etiam procedit pes, Herincx, Bontempo, SuareZ SQ illud Lucae. M. qui non cognovit, vaptiis prebatur b Tum quia laborans e- iabit paucis: Ergo &e: Tum aut hortis iusmodi ignorantia communiter cense- tale D. Augustini stb. I de Eb. arbit . ea tur immunis a culpa. Hac etiam excu- dicentis, non tibi imputatur adeustam satur laeob ut advertit hic S. Bona. si invitin ignores; sted cire neelexeris, quod ventura eum tali ignorantia accedens proprie est ignoraqtiae consequentis as- ad Liami Ergo talis ignorantia causat sectatae quod autem imputatur, debet simpliciter Involuntarium. conseq: te. esse Voluntarium t Ergo ignorantia conianet, tum quia tale est immune a culpae sequens causat voluntarium. Tum tan.
398쪽
dem ratione,quia talis ignorantia quan- minem, imo nee desacto vult etsi Inessiis doque est causa, ut ponatur actus V. g. caciter trajicere, adest ignorantia conis omissionis Missae die festo, de quo Petrus sequens, vincibilis r sed haec in trajici- noluit inquirere: Ergo causat volunta- ente causat Involuntarium secundumto. rium in causa. quid; quia videlicet non voluisset traj, a. . Probatur secunda pars r Quando cere hominem, si scivisset esse homi--.--- quis sagitta traiicit hominem in nem nem: Ergo ignorantia consequens cauis --. re existentem, putans esse seram,quem set quandoque Involuntarium lecun- non traiecisset, si cognovisset esse ho- clum quid.
De Bonitate, & Malitia Actuum Humanorum. PR ENOTATIO
Praesenti Disputatione ad mentem Doctoris mei Subtilis post trutinationem Conditionum conclusionum voluntarij, & involuntarij explicabo dif
ferentias Actuum Humanorum, Bonitatem videlicet, & Malitiam , quas secundum rationem genericam mstralitatililam supra ait: r. q. a. eluciclavi 3 nunc vero secundum rationem specificam moralem easdem explorare oportebit. Quare sit.
Scotum. a.dis. o. q. ι. in actu aliquo pone spectarii duplicemicinitatam,unam naturalem, alteram mOxalem. Romeas natiaradu importat integritatem seu aggregationem eorum -mnium, quae ei secundum rationem phylleam actus competunt. Moratu minaeis, importat integritatem, Saggregationem eorum omnium , quae secundum rectam rationem eidem inesse debent. Similiat Malitia, alia est naturalis, alia moralis. Naturalis est, quae importav carentiam eorum, quae Etaui secundum suam emitatem physicam conveniunt. Moraia vero est carentia eorum, quae actui secundum dictamen rectae rationis inesse debent. Praesens quaestio procedit de Bonitate, ec Malitia Guntaxat morali. 2.
Dico primo i Rect/ describitur Bonitas moralis Actos Humani, quod ,29H Ategritae, re aggregatis omnium , qua titiarera ratio δctae, actus debere inesse : NM LMlitia vero mrdiis,quod Aerarentra eorum qua recta ratao Enctat, aestii debere inessea a deducitur ex Scoto citra Et in . δμ εδερ. s. Et in a. dist. I. Et quodi ι Lao.I.
Probatur r Ambae cluscriptiones exacte explica ni quiduitatem, & nat ram Bonitatis 6c malitiae moralis: Ergo ea recte describuntur. Ly aggregatio,σintegrit- omnium in prima descriptione est genus reliqua ponuntur pro dimerentiar dicitur aggregatio omnium &integritas, id e si complexio illarum rerum, quae reqhiruntur ad rationem actos moraliter honi, cujusmodi sunt i potentia, obiectum, tempus, locus, modus ,
399쪽
Diaenet: III. Quaest: I. De Quid litate Bonitatis;& Malitiae &c: 3s9
modus, finis, S aliae circumstantiae , habitudinem ad objectum , aratione ut explicat cur Doctor. IIaec porro com- practice propos tum, ut conveniens plexio omnium ; quae Actui Numano vel disconveniens naturae rationali ἔcu. debent inesse , infirmatur illo dicto D. propositioni praci icu si consormetur a- Dionysii de Divin. nom eap. . B times clus voluntatis, dicitur honus; u dinex integra causa. Adclitur qua recta ratio semetur, dicitur malus , denominati- dictat, actui debere inesse; ut Ostendatur, one extrinsece derelicta, ex terminati-ruod actus praeditus Bonitate morali one dictaminis recte, vel male dictantis,leat habitudinem ad regulam rectam ex derivata in ipsum actum, sinu omnimorum, quae est ratio recta, dictans prorsus interventu alicuius entitatis quo pacto actus sit eliciendus, ut sit bo- stricte realis pro formali, etsi pro fiunnus. damentali plura entia realia int vetem In secunda deseriptione, Ly em tia possint considerari. q.
rentra eorum, qua recta ratio dcc. insinu. Dices primo: Decor convenientia, at mal tiam moralem ex opposito n- ac coniurmitas actsis ad rectam ratistere in desectu eorum , quae deberent onem in Bonitate morali concurrentia actum moralem circumstantionare, ut videntur importare aliquid stricte reale: esset bonus. Ergo Ser Respondeo Nege Ant: nam Nota secundor praefatam descri- cum memorata Omnia in proposico con-ptionem Bonitatis moralis , esse descri- surgant in Actu Humano per operati-ptionem bonitatis moralis iundamen- onem intellectus practici, proponentis taliter consideratae ; nam pro formali objectum, sub ratione boni,vel mali; non importat, secundum Scotum cit. ι dist. autem a parte rei, ideoque non sunt uit . quemdam decorem illius actus , qui cenda entia stricte realia; ledde nomina- includit illam integritatem, di aggrega- tiones eogniti, sciti, iudicati, & simitionem, seu quoa idem est , importat les, de quibus latius ago in Schola mea totalem convenientiam, integramque Philosophica tracto de Enterationis. Et conformitatem actus ad rectam rati- alteram partem quaeli: onem, consurgentem ex eorum aggre- Dico tertio e Dantur a parte rei satione. Similiter uesicri ptio malitiae est complures Actus Humani, tam mora descriptio duntaxat ejus pro funda- liter boni, quam moraliter mali. Ita mentali; nam pro formali importat de- communis Tr contra sectarios R. R. O- sectum illius decoris, convenientiae , mnia opera Justorum mala proclaman- seu integrae conformitatis ut recte hic tes. ad principia Seoti dileurrit P. Mastrius Probatur primo: Authoritate S. ad rectam rationem, quam praesesert Scripturae, quae commemorat utrosque Bonitas. actus; nam Genes: . dieitur , Mnn si Dico seeundo i Boreas , dc Mali- bene egem Precipies; sin autem mystatim tia moralis formaliter si est aliquid in foribuspeccatum tuum aderit. Et in E- reale siriete; sed denominatio extrinse- pist Iad Romsa. ea : stribitur, Tribula-
ea. Eruitur ex principiis Seoti. r. aes. tio aegustia in omnem animam ho mora. q. t. ubi ait, liber statem Actus operantis malum; gloria autem honor, sHumani pro formali esso tantum p.re omni operanti sonum: Ergo&c: denominationem extrinsecam, prove- Prohatur secundo i Specialiternientem ex indifferentia proxima po- contra Haereticos de ambiti bomi: DE-tentiae volitivae ; moralitas autem live US ipse fatetur, eleemosynas esse bonas, Bonitatis, sive Malitiae libertatem sup- se Lum. 1 . dicitur: Deste vobis amicos ponit tamquam proximum sundamen- de mammona iniquitatu. Et Danielis P. tum ; unde pariter erit tantum denO- habetur: Occata tua eleemosnis redime. minatio extrinseca. Scotum sequitur Et Rch: ω. memosyna tua accepta sunt a-
Probatur. Tum quia moralitas generi ea Acisis Humani ut supra dis: ν. . δ. eonia. 3. Ottendi non importae pro formali aliquid stricte reale e sed χἀ lam denominationem extrinsecamr Ergo idem dicendum de moralitatibus tmeificis Bonitatis, dc Malitiae. mouia actus dicit, bonus , vel malus per A
400쪽
Distincti III. Quaest: T Quo pacto Bonitas & Malitia afficimi M
nequit esse simul assectus Malitia odii. Unde supra di f. r. q. t. docui, Actum Humanum ut sic , recte primo dividi
Quo pacto Bonitas & Malitia τὴν uam in species, ur bonum , mari
num. Dico tecundo Idem entitative Actus Humanus tam internus , quam m
ICO primo : Bonitasr& externus bonus potest successi, e affici
Malitia moralis non sunt malitia morali. Ita Scotus auosibo ιδ. d. fierentiae essentiales A. n. s. Vulpes, Herincae, & alii Scotistaeictus Humani, comparatae item Durand: Caietam Capre. Maiora ad ipsum actum. Ita beotus &cet contra Conrauum, Gregor: L V s. Et na. Hs - o. cum suis; lento Richa . dcc Probatur primo utraque pars siis muli Bonitas & Malitia non sunt differentiae essentiales Actus Humani ut priora Conch ostendit Ergo ijs successive asilici potest iclem entitative Actust Ium ais
S. Bonaventura, Major , & plures RR: contra Conradum , AZorium, Capreolum , Ferrari Occam: Granados, Serprcibatur et Tum authoritate D
centis , PecGuum in quo est malitia moralis ) non est natura ab a ; sed actus inocci Tum ratione d quia Bonitas, &Malitia moralis possunt separari ab Actu E mano, manente ipsa entitate physi. ea ι -uti patet de actu comestionis carnium itichoato ante mediam noctem die Jovis, cx continuatum pest medium nora is, quo casu Bonitas moralis
ridens ex defecta boni ; quod aut cm est luntate. incidens, est aliquid accidentale i Ergo Probatur deinde spetialiter prima
, - - . - - . pars r utimus aliquem Actum Huma
num voluntatis exhrceri per ignorantiam seu inaevertentiam invincihilem pro instanti A. circa objectum in se malum , & eundem continuari per instans B. accedente jam ignorantia vincibili, uti defat ili fieri potest, v. g. dum vult quae prius poterat inesse huic actui, tu p. Sacerdos celebrare Missam, ignorans posito quod Religiosus v. g. ex obedien- hanc Eccusam esse interdictam ; p tia illas carnes eo in disset. , sic paratur a stea vem aliquid audit de interditio , tali actu, dc succedit Malitia in r. lis r negligit tamen de eo inquirere, ex pe Ergo Bnnitas, & Malitia i rat s non Luerat in eadem volitione prima; tunc sunt differentiae essentiales Achos Ηuia idem numero actus pro initanti R. est mani Conseq. tenet; quia Armalita bonus moraliter; pro initanti vcm B. tes essentiales nequeunt si parari a re , est malus mori iter . Ergo idem encita cuius sunt formalitates essentiales, v g. cive Acius L anus honus, internus rationalitas ab homine. Sunt itaque elicitus voluntatis potest successive assi- hae cluae differentiae , accidintia dunta- ci malit a morali. xat moralia Actsis Humani, afficientia, Probatur secunda pars t Demus modificantia entitatem physicam a. Platonem ponere actum externum visi etsis , iuxta divorsitatem conformitatis, onis circa aliquam pecuniam, sine ulla vel dissormitatis e jusdem ad rationem prorsus intentione mala, illumque con- proponentem Dbji ctum, & practicereis tinuare, sed pollea addere intentionem gulant in , quo pacto ipse Actus Huma- malam stante tali continuatione, de eas iaciac nussit se uςndUS ab operante. surto auserenda; hoc casu idem actus
Dixi eo aratis adi omissum; quia externus visionis bonus , sueCessivo fit M. f. si Bonitas, oc Malitia comparentur ad malus: Ergo &er μωσμ se invicem, sunt duae speci cs moralita- Dico terto: Non tamen potest idem --tis ut sic, essentia litet tibi oppositae, in- entitative fictus Humanus internuS, seu compatibiles limul & semel in eodem a. elicitus voluntatis simul & semel afficictu; ita ut actus Petri internus, am- Bonitate, & malitia morali intrinseca.ctus Bonitate aliqua morali in sensu Ita S. Thomas, Herinex, Caietan: Grecomposito, seu stante & perseveram e gor. a Ualem: Zumel, Medina , Tan- ejusmocli Bonitate intrinsece non possie ne rus &c: contra Bello monte, Ala- esse malus, malitia tali honitati opposi- mainum, & nonnullos RR.