장음표시 사용
421쪽
oistinctio V. Quaevio III. Num Conscientia Ρrobabilis sit regula, &c. 333
Uerbo seu Divinitate in triduo mortis' Christi exeitata inter Predicatores, &Minores Pius II. Bώlti in asili . edita ψ . permist, utramque opinionem posse sustineri absque peeeato . quousque a sede Apostolica aliter fuerit de-' claresum. Sic etiam Clemens VIII. post aeres disteptationes DD. de auxiliis , ubi opiniones Probabiles , I probabiliores. ac tutiores collidebantur . reliquit utrique parti libertatem opinandi secundum allegatas opiniones, quousque clesia aliud ordinaret . aut certum quid determinaret. sie quoque Innocentius Ill. relatis respontis Luetj II l. &Clementis III. super opiniones quasdam Prohahiles, di probabiliores ae tutiores cap. Λὼ hureas de resis. Spotiar: easdem permittendo dicit, nos aiarem ad praesenstiuitiis Apradictis sententus reprobamus, nee cuiquais en is ahquod praeiudierum ex nostra res none tolumas generari:
Ergo lieitus est usus.& sequela Opinionis Probabilis, relicta probabiliori, dilutiori. s. Probatur tertio aut horitaten: Pp: I em au- & spnanter D. Augustini; nam hie s. ιμονιι a a Doctor in multis ulus est opinione dum tri iaYat Porbabili, & eum tali operantes non reprehendit, unde sis. r. de a se. uiui eap. 25. ubi ex sua sententia resolvit Catechumenos jam iam agonixantes. θ senshus desti tutos posse licite haptietari; di tamen postea addit de aliorum opposita opinione . non tamen propterea dainnare delemus eos, qvii timidius agunt, quam nota videstir agi oporrere C
tia doctrinali alia . x morali sepe solis opinionibus probabilibus innituntur ,
quas proinde etiam alio te in re retra- ctant; ut videre est in Augustini retractationib'; di propterea posest quivis a Gmili eorum opinione sine peccato recede re, audi Augusti Lib.de λυο per .ea ar. dicentem : Neminem υρlliis se amptim omnia mea, ut me sequatur se. num pra-ptmea . ne faeis Iuros , in quibus opuscula mea retractandas ripio, ur nee meipsum iis omnisus servitiam fuisse demonstrem : Ergoio. lieitus est usus opinionis Plobabilis. Illi riores Probatur quarto exemplo illustrio rudi veterum 6. Classicorum, quorum DD sana opera ab Ecclesia sunt approbata: S. Tho- sis opsemas , s. Bonaventura, ct Scotus, trium 'nionis fra-
scholarum Angelieae se ilicet. Eonaventu iii tuli ea . & Motisticae laudatores ut omitta in Alen sein, Hugonem de S. Victore, Petrum Loinbardum, Riel, arduis de S. Victore . Guillelmum Parisiensem Episcopum . Guillelmum Λmisiodorensem Episcopum, Albertum Magnum Teutonicum. Egidium Romanum, Petrum Tarantas : posse a Innocentium V. Henrieum Gandau:& Richardum de me dia villa. quos Aetorius omnes Classicos primae classis esse scribit ; & Aurelium Oceani. Durandum. Palud. Arimin. Argent. Baceon. & Mars lium, quos in secunda elasse idem seriptor reponit illi inquam tres celebres Principes Theologi in suis operibus saepius in variis materiis sequuntur sententias Probabiles . relictis probabilioribus. & mas; a tutis; sed hi ab Eeclesia non sunt reprehenssi Ergolieitus est usus opinionis Probabilis. Prohatur Mai: δε S. Noma. cujus idoctrina in Eeclesia magnam habet au- , thoritatem ; Doctor iste Angelicus in 'pluribus casibus . quorum Matthaeus de Moga is quas: seIectis truseri I. q. r. adducit IO. resolutiones format se eundum sententiam . quae sibi videbatur valde Prohahitis , etsi minus tuta, quasdam
cuius doctrinam Summi Pontis: Sixtus V. Epistola deeretali Triumphauria Deiri veni m. s. m. quat poemittitur Tomo primo operum eiusdem summὸ editollit. & publice in gymnasijs, academiis, Seholis, lectioni hus & Concionibus Sc. ei tamdam, & adhibendam suadet, ti deeernit, pro eaque Romae peculiarem Cathedram instituita hi inquam seraphicus Doctor quandoque proeedit in suis resolutionibus ex fundamento opinionis Probabilia relicta tutiori; signanter in casu de circumstantiis aggravantibus non necessario eonfitendis. a.ds. I . Et p. I. art. I. q. a. in casu iuramenti dolou non obligantis In sero DEI. 4. ά . 39. ari. 1.
q. I. a. S in pluribus aliis. quos vide apud Mastrium ἀψ. s. ae actum Amanis.
Probatu ε eadem Mai: δε noto cu- jus textus nunquam fuit ab Ecesessa in g, Doctor minimo censuratus; imo decreto solemia subsim, ni Romano demandatum Magistro S. Palatii , ut eo ipso, quod Scuti esse constet.
422쪽
ssi Distinctio U. Quaestio III. Num Conscientia Probabilis sit regula, iis.
imprimi permittatur hie Doctor eximius , di iubtilis pariter utitur opinione Probabili. relicti tutiori, dum concedit, Consessarium posse deelinare insidias paratas , et si alijs appareat, id fieri ex scie
tia in Consessione accepta. Item dum ait , circumstantias intra eandem speciem aggravantes nou oportere necessario confiteri. 4. dis. P . q. v. n. 2ο. c
jus oppositum est tutius: Ergo D. Τhomas. S. Bonaventura, δι Motus sequuntur sententias Probabiles, relictis probabilioribus , dc tutioribus. x s. Probatur quintor sententia in eon RG r esulione asserta, magis consonat legi Di-
n missu Vinat, di Humanae: Humanae quidem. Potarusi. quia iuristae, di alij DD. aeirmantiu re-υ-m. bus humanis preserendas opiniones benigniores , juxta L. beneum . 1. de legibis. Et juxta eap. Aiale de transact. Di Winae ero, quia benigna est illa lex Christi
apud S. Matth. II. Numen meum seu vie i. oe onis meum, . Et r. J ann: r. Maudata his gravia non sinu i Ergo sententi a in conclusione asserta de usu probabilitatis est vera.,ς Probatur sextor remot5 Probabili- alia νὸιώ- tatum usu condemnandi ei sent innumerinti ad Veteres , dc novi celebres DD. sundate ἀπ- docentes in suis operibus opiniones complures Probabiles ; non tamea Christianae disciplinae relaxativas. Item sequeretur non teneri suba tos Religiosos dubios obedi re suo Praelato, praecipienti aliquid probabiliter lieitum, cujus tamen contrarium patet ex summis Pontificibus. qui remittunt subditos Minores in dubiis Regulam Seraphicam concernenti bus ad suorum Superiorum iudicium; unde ait noster Doctor Alensis P. a. q. I IO. p. 3. a. a. ad L. Consilentia subdi i du e formari secundum distretionem Ikalata indvbys. Tandem pro assertione postra
stat tum majus pondus rationum ι tum
major numerus illustriorum Doctorum omnis Leculi,& nationis: Ergo licitus est usus, di sequela opinionis Probabilis in conci rsu etiam probabilioris,& tutioris. 7. Dieo secundor non est tamen liei- Non licet tus usus. & sequela opinionis Probabilis I9ὶΜὸ ' probabiliori, di tutiori in casibus ἰάω - , gravioribus circa Sacramentorum admi- mim se . nistrationem validam, circa serendam ι,ο- Sa- sententiam judicialem importantem ;
gram amo. circa porrectionem medicinae tantum
probabilis; circa advocationem in causa notabili; circa belli plantationem, dc prosecutionem; & similia maximi m menti opera ; sed tutior opinio semperess amplectenda. Ita DD. relati prutertia sententia I praeter quos I. Partem etiam tenent Ua': Caspensi Bontempodie. Secundam vero Layman, Ledes a. BanneΣ , Solus dic. Tertiam Faventin: Portet, Beccanus, Sylvester, dic. Quar- tam Mastrius. Salonius, Mercino Sc. Quintam Villat os . Montelinus, Vasi quea dcc. Probatur prima pars δε administratione SacrameHorum . quia oppositam sententiam tanquam scandalosam, dc perniciosam damnavit nuper Innocentius XI. propriitisue r. quae sic sonat. Non ectile e tum iu neruisentis conferendis sequio ui nem Brobabilem is valore Sacramerui, rei
cta turiori cm. Probatur seeunda pars de sententia 18. serenda; quia de hujus partis oppositusn πι- ciest tanquam scandaloia . dc perniciosa Pmem doctrina damnata a praefato Papa proposi- j incialitione a. illis verbis, probabiliter exsimo, Iudiem posse judicare juxta opinionem etiam inium Probabilem. Probantur deinde praefatae, di reli- I'. quae conclusionis partes simul; ex usu, & γω - is sequela opinionis Probabilis. relicta tua y Urea tiori, in casibus di materiis speeificat s
ri gravisfinia nocumenta tum spiritualia is animae, tum temporalia corporis; puta Haman. in ipsa animae salute ex invalida Saeta- n θρυμ menti Baptismi vel Poenitentiae eollatio- ne; in saeuitatibus corporali bus ex pro- 'nuntiatione sententiae, atque advocatio
ne Judiciali; in salute corporali expor rectione medicinae minus tutae; dc tandem in publiea tranquillitate, emolumentis temporalibus publicis QSc privatis , di morte corporali praximorum e indictione, di prosecutione belli: Ergo
ad ea pmcavenda operandum est eum pinione tutiori , ex qua allegara n&cumenta non sequerentur. Λccedit alia ratio nervosior, quod valor Saeramentorum , jus tertii in res liti substratas. e. pulsio morbi, di vita ac facultates subdi torum in regno, non pendeant ex iudicio
magis, vel minus Probabili; sed aliunde, puta ex institutione Christi quoad Sacramenta ; ex legum dispositione, δρjustitia eauis publicae in actis deducta quoad Iudicem, ex effracta medicinae quoad Medicum ; ex majori Juris apparentia , quoad Advocatum, di ex daminio intrinseco vitae ac facultatum
quoad Regem ; adeoque in his casibus non licet uti opinione Pmbabili, relicta
423쪽
Distinctio V. Quaestio IV. Solvuntur Obj cctiones contra usum Prob. &c.
opinioni sienniuncta quaedam formido, etsi minor . quam Probabili tantum. - una quia etiam iudicium probabile est
Solvuntur Objectiones contra .hibum Melaes, gleonsilium stabile, id
est . moraliter certum. eo quod innitatur rationi hiis firmis. S authoritati pra-Biiciunt primo impugna' vi, prudenti ae suificienti DD. excluda tores omnium probabilita- que omnem dubitati ne in ah animo intum contra i. conclusio- perantis iuxta tale iudieium. Nec ter---nem ex Sriptura et nimo itur ; quia loeus iste non agit contra Pr Deut: 4. habetur, non addesis aὰ im suis. hahil illas ; seg contra eos. qui circum sit risis Ar,or . quod intelligendum est seruntur vento saliorum dormatum, ad- etiam de additione probabili. Secundo vellantium iis, qua in S. Scriptura con- Ecclesiast. 3 . dicitur, aure omnia vera tinentur expresse ι uti liquet ex glossis v r in verax praecedat te, es ante omni .Expositorum omnium hujus passus. Nec actum ransitam siti, quibus dictis ligni- auditis quia illa aut horitas solum qua-ficatur, ante Omnem actionem moralem diare potest opinioni tiram ce non proha- debere pnecedere iudiei iam omuimode hili sed relaxanti diseiplin im Christia- certum de renitudine actionis, di non nam atque ita mortem animae inducen probabile tantum. Tertio ad Ephesi 4. ti, quales sunt cum plures nuper ab Ala- dicitur, ut non sinum ρΛrivili suctus ius, xandro VII. & Iunocentio XI. merito
non circumferamur sinni vGIo victrina condemnatae ; non vero accommodari in neruilia lominum, in asutia ad eis -- poteli opivioni vere Probabili. Nec qu. ι-zentioneis reriris ; cireumferuntur au- ιυ, textus Doctoribus probabiles opinio-tem Probabilist, vento doctrinae Pro ha- nes foventibus sitim veritate magis ap-hilis: Ergo ae. uarro de opinione Pro- plieari potest . quam adversarijs proha babili proeedit illud Prove i ea via, qtia hiliores tuentibus, cum opinio pro habi- videtur loruisi is a , novi sura avitiis eius lior quoque careat motivis evidentibus, deducunt ad Mortem Misso illud Isai η ae consequenter vanitati, seu salsitati ex-n quadrat a gastris Probabilitatum; iae, ponatur. Deinde iste loeus scriptura: qui realsis Us Mirat His fusi si vinit.:- loquitur siclum de iis, qui firmiter adris, σώi uisitas m H Lxtim, ctionum uru- struunt malum honum; cum tamen nouluis SMI. I lib. I. habetur , qaam habeant certitudinem moralem de honia Asia porta 6 via e- , qua eis ad υirum: tate, ut patet ex glossa Canonis. s 7. Πvia autem Probabilitatum est laxi isma: quis dixeritissum injustiis, Od. ubi ossa Ergo dici tenus ait, Si quis dixeris. id es, imiser
Respondeo t alle attis , & smiles a firmaυeris, ram non fι enos i nunc au- textus Scripturae, quos acervatim con- tem Magistri prohahilitatum asse tendo gerunt adversarii. parum aut nihil sius opiniones Probabiles, hahent certitudire impugnatoribus prohabilitatum; ne- nem aliquam moralem de earum verita-oc tangere Probabilissas, minis, eorum te. Nee tandem ad propositum est rexIis .
doctri ratim evacuare. Non prirum; quia sextus is quia salsum est . quod via Proba- loquitur de praeceptis Decalogi , & aliis bilitatum sit via laxissima; cum ea non in s. scriptura clure expressis, ei rea quae in omni materia &casu utantur Proba nee opiniones Protrabiles, nee probat, ilici- hilistae; uti patet ex secunda estiri totieres habent locum: neque a Probabilistis prioris quis: ei rea huiuimcidi ad hi hentur; sed solum Obi ieiunt secundo Probabilior ista. circa alia. in scriptura non intenta ex- ex s. Canonibus: cap. iuven. destosi Et u m ti presse; sed implieite o virtualiter, sevi e .sigua de Chrie. exeom. Fleap. ad audia impώ nais conclusiones in principiis, ei rea quorum entiam. Et rap. significasti a. de homis. rur ex ca expositionem utilis suit labor Expost, D e. . si quis nisi vi, do ponis. ἀφ. '. sta η si rum.& DD. ut ait notus q. a. ibist in tuitur quaedam regula generalis ita, in . e. probabiliter magis, vel minus dissi diastix turiorem paruis ese eligendam. Et eurrentium. Nec Deianum; Tum quia Clement. Misi, de verborum signis dicitidem textus potest allegari eontra usum Papa, vos ita uo qui in sineres horum sci- probabilioris opinionis ; que ira tamen lieet FF. Minorum . pro quibus hic edidit adversarii admittunt; nam ' opinionem deela rationem super Regulam conscie σ- probabiliorem non praecedit judicium riis delecta Dur. attendenses, νουodis iis,qua certum omnimode moraliter; com tali an .essius resistanI, ad visanaos gr.
424쪽
38. Distinctio V. Quaest. IV. Solvuntur Objectiones contra usum Prob. dcc.
mes re a sin GVeientia pars se rior οβ υ-κ da dicimus G. Ergo in coneursu mpinionis Probabilis & tutioris tutior &seeurior semper est sequenda. Respondeo : allegata capita Iuris sis , Igam Canonici, di Clementina, solum statue rin. re regulam, qualis opinio stantibus dubii, fit amplexanda, nempe tutior ; nam eum dubiti non licet operari ; non vero
qualis stantibus probabilitatibus sit applicanda ; uti patet legenti textus capiarum chaIOrtiis. Itaque quando operans
habet opinionem vere Pro habilem. illa omnem dubitationem practi eam aufert ab animo operantis; tum ob gravitatem rationis, & authoritatis ; tum ob iudicium res exum hoc. quod lieitum sit operati eum opinione Probabili ; unde non est necesse, ut tunc elirat aliam opinio
privi semper sine visis es, se nutiis aliis θώ nuo eum vitio, Iersium ntinquam senelirior Ergo opinio Probabilis est vitiosa, δ. consequenter non lieita in praxi. Ω- eundo D. Cregorius Id. I 6. Morat V. I 6.
dicit, haec est sollieitudo iustorum , ut actus suos quotidie juxta vias veritatis examinent : huiusmodi sollieitudo non adhibetur in sequel 1 opinionis duntaxat. Probabilis: Ergo die. IH Ἀο Basilius itiissis. Monach. & Nazian renus eius Di Deipulus Ora . r. apolog. si aper illud Pro.
verh. a. ue3Me declines ad vix ram, neque
adsint uM. 3ieunt, virtutem in medio consistere , ct in extremis vitium esse, nempe excessum . per dextram seniscatum; & desectum per sinistram indigi tatum : sed via Probabilitatis deelinat ad extrema; quia in moralibus auendis tonet ultimum loeum : Elgo est vitiosa,& non practiviabilis. Plurima alia dicta PP. obtrudit Merenda, Sinnich, men-dr h. Mereorus, & alij Probabiliori stan: Sed quia non sunt ad propositum . aut
parum omnino probantes , consulto ea omitto... Respondeo primo hcee I sit ilias ais his h. PP. testimonia etiam militare contra Pr Lan in in habis oristas , agmittentes usum opinio-δετο m. num probabiliorum. Respondeo secundi, ad sin uia in partieularis au primum glosso S. Autustinum, &dico, cum per
. opinionem m. eis. intelligere salsam persuasionem scientiae de re, quae non scitur, uti patet ex eodem sub initium eis. e. . dicente. tria suns εο uin geuera, pr0 λ probaudia, ae deI6laώda ; primum ea opinauriam, ia est, eorum qui se arsit, avia turpire, qHaues tuus M. Ad secundum. Neg. Min. nam revera etiam in usu, &sequela opinionis vere P habilis adhi-hetur sollicitudo, & dilige alia moralis. quantum susticit ad actus morales rectὸ eliciendos, 1 examinantur actus iuxta vias veritatis; et si non cum sollieitudia ne summa, quam allegata authoritas apostulat. Ma Graiaru Neg. Min. lieὸt enim Probabilitas sit infima ratio agendi in moralibus ; tamen lineam vel viam virtutis non egreditur, quia utens Pr basilitate revera ponit consormitatem o perationis ad rectam rationem, quod vi tus postulat ; un4e talis Probabilitas non censetur decli nare ad extremum aliquod
vitiosum; sed intra sphaeram medii qua quandam patitur latitudinem ) adhue
subsistere. O ieit quatt5 earpserie Sinnieli 7. Lovaniensis Prosessor plura argumentat Primo Christus nequaquam flixisse per- . c. ,hibetur, Ego sum probabilitas; sed C. suns verisus Joann. r. . notitias in judi-eio DEI non quaeretur a iudieandis quid dixerit Diana, quid Caramuel, aut alius
quispiam talium ; sed quid Christus.
Tertio, Lactantius dehortatur nos a sequela Pmbabilitatis, nam lib. a. DAU. D- sit. cap. I 3. ait ne tragamur au soritate eu
in aeternuus sultitia poena sus uda ea, snkl persona inavis aut opinis fisa dereperiti Ergo&c. Respondeo ad Primum retorquendo R. argumentum ; Christus etiam non pRhibetur dixisse. Hos probabilior opinio nee Mosais Midentia ; & tamen sinniebutitur probabiliori opinione. & evidenti sententia. Deinde etiam opinio Pro ha-hilis suam habet vetitatem , ex pondere rationum & authoritatis D desumptam; quae proinde ad utieem Christi veritatem enunciantem potest reduci. Ad sp --
dum, retorqueo quoque argumentum
nee quaeretur in iudicio DEI quid dixerit Sinnieh; aut alius similis Probabiliori sta ; sed quid Christus. Praeterea cum
opinio vere Probabilis suam habeat veritatem . & eertitudinem moralem, ita ut possit esse suffeiens regula actionum humanarum . idei rei, secundum eam operantes, in iudieio DEI interro ali respondere poterunt, se operatos esse non tam, secum
425쪽
Di ctio V. Quaestio IV. Solvuntur objectiones contra usum Prob. dcc 38 p
. secundum opinionem Dianae . ac Caramuelis ; quam secundum veritarem. quam doeuit Chiassus. Ad Tertiuis ex
ptim Lactantium . 3c dim, eum loqui iaca veritatis infallibilis. eertissimae. Ae videntillimae. in quo utique non debet. Cperans trahi authoritate cujusquam. aut opinione Probabilir cum quo stat, quod in eo casu. quo veritas non est instilli bilis .eertissim. & evidentissima. sed latens. possit trahi authoritate DI &rationibus probabilibus, veris tamen.
Obi ieiunt quinto alii adversarii va-
ramis obj- rias rationes: B imo in moralibus tequi-aon se ritur maxima inquisitio veritatis; qu era urum I s non prasiaturper a haesonem opinio
ni Probabili r Ergo die. Se nia, ideo's - ρη quilo opinio est eligenda in dubiis, quia subest periculum violandi legem Divinam e sed idem periculum est in Probabilibus: Ergo etiam in Probabilibus est
tutior opinio eligenda. Treris ex eo clusione sequeretur positum eise in arbitrio cujuscunque operari quomodocunque voluerit; eo quM in rebus moralibus fere omnia snt posita sub opinione Pro tali DD. Sequeretur etiam nobis .este liberum opinari. sicut nobis liberum est imaginari; quod est contra Arisse a. ἁe anima reat: rs3. quisque enim pro libitu invenite potest opiniones ProDa. hiles; atque ita relaxabitur giseiplina Christiana eum ingenti animatum dispendio. Quarto in quibusdam casibus, di materiis, pinseri quaestio : ranti um I. relatis non est licitus usus Probabilis opinionis: sed e*8em, aut aliae atqui- pollentes rationes suadent in omnibus alais quoque ςasibus, dc materiis non esselieitum eiusmodi usum: Ergo c. I
numeras alias rationes minoris momenti
contra opinionis Probabilis licitam sequelam , obtrudum Merenda. Comit ius, Philaletus. Mercorus. Sinnichius. Conet, Fagnanus, ct alii, quas vide s Iutas partim apud P. Maurium, partim upud Bardium, Heri nex, θαr . ' Respondeo ail D - , Neg. Anti &Dι ausuri sane s maxima inquisitio in moralibus
requireretur, non esset scrupulorum ia- Dis. Itaque quando pervenimus ad certitudinem moralem, qualis est in op re vere Probabili ) quae prudenter sussicere eensetur in rebus humanis etiam
gravissimis . esto non sit summa. ad uueteriorem inquisitionem non tenemur. Λά si utam Neg. Min viam operans cum Probabiti opinione habet iudieiori firmum de honestate actus. dc consequenter de conformitate ejus3em cum rege Divina; eo quod inuitatur Tationibu dt authoritati DD: huiusmodi bonita
tem. ac conserinitatem ducentium; a '
que ita non laborat aliquo periculo ira mali violandar legis Diriuae. Eis autem periculum materiale inhonestatis Ohiectivae, de consequenter violat ioni, legis Divinae subesset; illud tamen llante tali judieio non est curandum; modo nullum formale, dc manifestum eurieulum alis inhonestatis atque violationis adsit; posset etiam negari caussitas Maj. seclideo potius tutior est eligenda in dubi in
quia operans cum dubio non habet determinatum sussieleus motivum ad op randum se vel se; unde tenetur tuti
rem sequi, in qua motiva suficientia adsunt Λd Tertium Neg. quelam Antinam non quaecunque sub opinione Dinhodie posita sunt, in praxi tuta sunt; eum multae invectae sint opiniones rei
xatae; & ideo prohibstae a Seda Λ stostea; ut ostendi supra. Itaque in praxἰ sola illa opinio, vel sententia inservire
poterit pro operando, quae revera Pr
babilis est, id est, innixa frniis rationibus. Et authoritati DD. illustriorum. nee est difformis dissi altio a Melesae.
communi Ss N. dc TT. consensui. Unia etiam Neg. alteram sequelam de paritate imaginationis, cum sua Ratione; nam vere Probabilem modo iam dictd opinionem non tam facile quis invenire poterit, ut si suffciens motivum operandi.
AI quaHMm Neg. Min. in aliis namquocasbus. dc materiis, distinctis ab iis .
quae cive: I. prioris quasi relatae sunt. agitur tantum de honestate actus , honestas autem actus, 3c consormitas allegem praecipientem totaliter pendet ex prudenti iudicio, di aestimatione ope rantis, per quam ei proxime proponietur lex praecipietis: at in Casbus in eadem conra a. speeificatis agitur de ual re actus. qui non dependet a iudieio nostro; sed aliunde, nimirum ex institutione ; uti patet, de valore Sacrament in xum dc alijs. ut dixi in prolatri piu ea
civelisse quare nec eaedem, nec aliae inqui pollentes rationes possunt adduci. quae in omnἰ prorsus easu illieitumi cerent usum Probabilitatum.
426쪽
38s Distinctio V. Quaestio V. De Conscientia Dubia; an Iit regula, &c.
De Conicientia Dubia; an sit regula sufficiens Actus Hu
si animi suo, fio, quis neutriparti Aurisivati as,rior. shuiusmodi
spenso eontingat per meram carentiam omnis acuis, vocatur Diaitiis ne
latituis si per actum positivum haesitationis. θ porplexitatis inter duas partes, vocatur Diabluis more is, v. g. si uctu haesitem. an hodie sit jejunandum. Nota secund : Dubium positivum rursus aliud eise speculativum;aliud practicum. Dabim ινρ luit Maest haestatio de re aliqua secundum se cons terata, a strahendo a ei reum stantiis; ut 6 haestem simpliciteri an lieeat Zie festo venari, piscari &e. Duhium hoe est fuse omni exe citio operationis. Dubium proieruis est hxlitati dere eonsiderata . pro ut h;e &amne est eum omni hus suis cireumsta tiis. S in ordine ad operationem; v. g. si haesitem an hodie si jejunandum propter aliquas circumflantius, ieiunium ex- santes. elac 3ahium eMemper in ipso
exercitio operationis. Nota tertio: iterum utrumque pra
satum dubium diuiditur in dubium i ii 1; & dubium facti. Dubiuis tiaris est lia statio da aliqua lege . an ipsa si lata
3c acceptata, ex qua proinde pendeat, quod actio aliqua moralis licite . vel illicite ponatur; v. g. s haesitem, an extet
lex iri unii Meles ast iei pro hodierno die.
Dissiam ficti est lia statio de opere per petrato ; v. g. si haesitem an hoqie aictu fregerim ieiunium; ves an actu oeciderim Platonem. Ex his saetu patet. quid si Conscientia postive dubia . specula rive gubia . practiee dubia, dubia ei reatus, vel ei rea factum; nam talis erit Conscientia. quale est gubinm, quod hie 5 nune actitat Conscientiam, eam que format. & informat. Dico primAt non in lieitum op tari ex Conseientia practice dnhia, sens ante dubio practiso, sive iuris; sive ficti ; atque ita talis Conteieatia non est regula suffeiens Actsis Humani. Ita Scotus qaas: a. 'oh in fine, cum suis;& Adriano, Angelo. Navarro, Λ2orio, valentia, atque communi OD. Probatur. Tum authoritate s. Scri- .pturae; nam de hujusmodi Conseientia procedit illu/ , ad Rom. r a. quod non es ex se, perearum es , id est, ut glossantPP. Egnanter Theophylactus quod non est secunAum judicium Ctinscientiae,peecatum est; quia i hi fides pro Conieientia
usurpatur. Tum quia contra tale dubium practisum potisti me pro dit illa regula Julis , quae habetur cap. iaὰ . di tiam. Et cap. Amoasi. Et e p. jumenis do 1 onsul. in dialis IMrior pars seligenda. Tum ratione; quia ope ns ex Conseientia practice Dubia exponit se manifesto periculo errandi; quod non
est licitum; nam qui amat persevium. perilis in eo, teste Ecclesi s. a Tum quia se operans ex modo procede di con-vinaiiur interpretati ve tam aifiei malitiae, quam non malitiae, Neque curare,
esto seret peccatum 1 sed hoe est illieitum: Eryci non est lieitum operari ex Coti lentia praebcὸ Dubia , tanquam regula sussieienti Actus Humani. Dieo secundA: lieitum tamen est ex Conseientia speculative duntaxat Duhia opori ; modo operans practice iudiem s.
ob rationes iussas, tale opus esse sibi lici- Remia tum. Ita Maserius , Heri nex , Bonaeina ' Moraudus, Caspen. Ovuiedo. Sc. Probatur; nam ut bene argvit P. M strius hie , regula nostrarum actionum non est notitia speculativa, quae in sola obiecti veritate eognoscenda Miti sed notitia practica . quae omnium circum stantiarum qualitatem, & conditionem perpendit: sed potest ex aliqua occurrente Cireumstantia obiectum. quod secundum se θ speculative consideratum apparet dubium . reddi practice certum; ut patet pluribus exemplis. ita ut stante
eiusmodi circumstantia st licitum operari : Ergo licitum est opera i ex Cnn- scientia 6eeulative duntaxat Dubia.Ρ hatur Mint mim. , exempl5 Platonis possessoris alicuius caselli, qui potest spe lative duhitare, an eiusmodi Castellum evera sit suum; hie si alias pragieὸndicet, sta licere retinere ejusmodi Castellum . eis quM in dialis melior fir euv- ditisposMorti iuxta regulam duris receptam, lieite operari potest actum retenistionis. Secundo exemplo militis. quis eulative dubitat de iustitia Hicujus belli; hie s alias sbi persuadeat licere militare in ejusmodi bello. Eo quod stademandetur a suo Rege, ut militet;&quia in dubii, standa est judieio Superi ris, tune lieite poterit militare: Erpo &a.
427쪽
Distinctio V. Quaestio V. De Conseientia Dubia ; an si regula ,&e. 33
Nota aute in quarth: quod speeu lative dubitans debeat diligentiam proportionatam gravitati materiae, A ci cum stantiae loei, ae temporis adhibere in vetitate inquirenda, ne imprudenter dubium leponat & operetur; debetque res singulis examinare, juxta earum n turam & conditionem. Hinc si respen deat a dispositione iuris, non est examinanda meris rationibus naturalibus, sed Jura consulenda sunt, aut Julisperiti, et Authores de ea tractantes: si spectet
ad Jus partieulare loci, inquiren a sunt Jura, ct consuetudines locorum ab iis, qui in his e reduntur versati. Nota quintδr ad ritὸ procedendum in duniis, ct recte sermandam Conscientiam duas notandas aeta Regulas Iuris; nima esta in dubiis tariis pars eli eligenda : Seeunda. in dubiis melior es
conditis pos ensis. Socianda non contraria tur primat; quia ratio possessionis indieat partem tutiorem caeteris paribus; alias non esset mulior conditio postidentis. Insuper j e, ior non respicit tu
tum quia potest quis sequi tutam, &
bonam Conscientiam relicta tutiori sed respicit periculosum. etiam non tutum; hine dum dicitur. fiasior pars es eligenda, idem est. ac sententia tuta, vel imperi eulosa est eligenda. Ex seeunda autem regu l. possessio quandoque stat ex parte lesis, dum scilieet hase eensetur habere vim obli pandi; quandove verpi ex par te operantis, quando se ilieet cessat obligatio legis. Pro cujus dilucidatione aecipe sequentes regulas, utiles ad plures casus resolvendos' uti priwu : Quando rationabiliter dubitatur de legitima institutione, promulgatione, receptioue legis, vel au thoritate legislatoris, vel de ipsa trans . prellione praecepti. manenteli dubio inculpabili, possessio adjudieanda est in sa-vorem dubitantis. Ita sua reet , Scotus, Barbosa &c. Rutio est quia lex , S praeceptum sust quoddam gravamen respe
ctu hominis; sed qui 'clest liber a pra-
amine. antequam constet de onere impositoe Ergo &e. Item Judex in foro externo nequit obligare aut eondemnare dubitans, an sit obligandus. 1 condemnandus: Ergo etiam cum quis sit Judex suarum actionum in foro interno.
non debet se obli patum iudieare indu-hio. an sit obligatio, vel an iactum eonistra obligationem posuerit; quia in dubiis faetentaru es 8re, ex regula Juris, in sexto. Ηinc. Collige primo di si dubites an extet preceptum hodie audiendi Millam, ieiunandi &c. Item an voveris, juraveris cica item percussisti Clericum, nesciens esse talem . sed nosti postea, dubitas ansis exeommunieatus; item dubitas, an legem quamcunque in genere vel in specie violaveris; possessio stat pro te; liberes a lege. Exeipe dubium eo inmissili micidii, v. e. vulnerasti eum aliis, vel
suasisti. occisus est. dubitas an ex tua vulneratione, vel aliorum, debes te gerere irregularem Ita habetur cap: auis
.ietitiam. Et eup: signi eis i. Et rap: peneia Homicivis. secus dieendum: ii dubites, an homicidium positum sit. In alij dubi js Facti non teneris te gerere ut 4r- regularem , excommunicatum, vel aliis censuris innodatum. Ita La1naan, & alijDD. apud ipsum. Secunda Regulae cum constat de aeceptatione, vel valore legis vel de transis pressione legis; & tantum dubitatur, an lex sit abrogata, vel cessaverit, vel antransgresso fuerit ex indeliberatione in materia gravi, vel levi &e. tune sesso stat ex parte legis. Ratio est; quia lex semel legitime obligans est in pose Dsione contra libertatem obligati; unde donee probetur legem non obligare, homo versetur spoliatus libertate agendi contra illam; si agat contra legem,&dubitet de circumstantia aliqua. in hoe dubio debet favor exhibeti legi osse iis e.
sed dubitas an deliberate. an valide, vel invalidei item seis te possidere rem alienam ; dubita is tamen an restituere tenearis ob praeseriptionem. vel aliam ei se eum stantiam; item scis te peccasse; d bitas i autem an mortale sit . vel leve;
teneris votum implere, restituere, examen de quantitate peccati subire. Item eonstat jejunium Eeeles assicum, vel a stinentiam obligare die sabbati usque ad mediam noctem; sed dubitas, an medium noctis pertranserit; teneris abstinere r e contria die Jovis suis abstinemtiam non obligare nisi a medio noctis: sea dubitas an si ultra medium et potesve sei carnibus ; quia possessio stat ex parte tua ; cum non constet adhue legem obligare. Ita anchez. Layman &e. Sed quaeris: an Saeerdos dubitans, num noctis medium cienando, vel hibendo excesserit. Mi liam poterit altera die dieere 3 negat sanche et lib. 7. Matri Disp: i. Afirmat Diana de Capyllo, Cee a Layman,
428쪽
383 Distinctio V. Quaestio VI. De Conscientia Scrupulosa; an sit &e.
Lay man, δι noster Boseus, etiam os se iam deutitionem nulla cogente necessitate. Ratio est; quia lex Eeelesiastica de ieiunio Communicaturis servando non videtur tam a te constringere conscientiam in easu duhio. cessante autem Oh- ligatione legis Eeelesiastieae nulla est irreverentia eum tali dubio communicare. Alia ratio est, si dubitetur de eo, quod ad Sacra menti substantiam pertinens ab Ecclesiae voluntate nondhpendet. Collige tertio i ii seias, te peccatum mortale commisisse ψε sed dubitas an confessus sis; teneris consteri. sed numinquid etiam si post diligens examen rati Onabiliter quod dieo propter scrupulosos, quarum dubia non sunt ration, bilia )dubites, an mortaliter peccaveris, teneris ut dubium eonfiteri ρ Negat Co nich, quia inquit dubium est de lege . Ohligante ad consessonem dubiorum ; di in dubio non est pix mendum delicium
ex Regula duris. Afirmant tamen communiter DD. eum Alensi D. Bonaventura. D. Thoma &c. A favet praxis, ae puriuaso fidelium reeepta. Deinde Steramentum Poenitentiae est salutaris vindicta ex Trid : IUL. I . eap. ι 3. id est non tantum in punitionem criminum; sed etiam animarum salutem institutum e sed in dubi9.de salute animae tutior pars est sequenda; idq; cedit in se vorem poenitentis et Ergo dic. Uide circa dubium plures alias regulas, pro particularibus casibus datas a me in deis
cursu aliarum materiatum moralium
I . Nota ultimo: stante dubio. θ pe Documen a plevitate de re aliqua agenda, a dubi- Irotollan tante servanda esse sequentia salutaria documenta. I ima, ut ad Deum recuris rat per orationes. supplicando ut ipse mentem duhiam sustietentet illuminare dignetur ei rea apibilia. iuxta illud a. Plaras . zo. cap. eum ignoramin, quia et ν des/amis , Le sitim labe rinis ref h, tis oeulos πυ is ad te dirigainus. Soeundo; ut dubitans allaboret. vel per studium. vel per doctorum virorum consilium V
ritatem aile lui; qua post ad lithitam laia
scientem diligentiam asseeuta deponat conseientiam, A operetur eum determinatione ad unam partem. Terrio; ut dili penter attendat ad citatas duas regulas
Juris. in . Mus turior pars es oligenis; Et melior es randitis hos dentis. Et illas
alias, ex duobus malis minuet eluenta, sEt leve crestiis, se iste incer m.
De Conscientia Scrupulosa; an sit sussciens Regula mo
ralis. . OTA primo : Conscientiam scrupulosam nasei, di diei qe : si talem , Scrupulo; deseri- PQ
ct inauilis Ofιμώθ, qu. puratur adesemutiri in ah tiam mores m. qAa revera non aues. Talis est in Petro, putante omnes suas cogitationes obscaemus, vel
alias ere suggestione Daemonis immissas eo ipso elle peeeatu; et si illis assensum non prubeat. Differt porro se rupe insa dubio, quod dubium teneat animum ab utraque parte suspensum, o ansipitem; serupulus veri, dcterminat animum ad unum partevi, licet ex levi-hus m :ivis , a fundamentis. Ex quo patet Serupulum esse iudicium quod-dani salsum, atque ita Conscientiam serupulosam esse quamdam speciemCo
Nota secundo: serupulos ex vati is
turali. quando scilicet natura hostinis abundat nimia melancholia. θ frigiditate, fracile causativis timiditatis cujusdam, quae animum occupat. eumque continuo fhrmidolosum, suspieiosum,ae ancipitem reddit, ita ut quavis inani ratione moveatur, A velut arundo imflectatur. novas . s intellectus laboret . ignorantia , modicaque acie, o iudici O . tenui sit praedi s a natura. Terra, s v luntas affec a st nimili umore proprio.& excessima timore in peccata labendi, .
qui usum rationis vehementer coniundit, ac perturbat. Mario, si lateat interna quaedam elatio, di superbia. qua vertitur scrupulosus, ne .um judi-eium submitta alieno prudentiori dictamini , sed iuum sequatur ari,itrium.
cuimo, intensa ae continuata applicatio intellectus ei rea res serupulosas. s/xti. eausa est saepe protractum commerincium . communicatio θ nepotiatio eum
se pulosis. si primo , hoe malum in jugiet a Dei. quae sunt abysIus multa , referri posset . qui vel in poenam . di ex purgaticinem priorum eriminum a vel ad maiorem prosectum specialem permittit
429쪽
Distinctio V. Quaestio VI. De Conscientia Scrupulosa , an sit &c. 389
mittit in quihusdam confiicium serupulorum ingentem. Octavo , tandum, n-riuntur sa pe scrupuli ex supuestione Dialioli, in ordine ad confundendos, retardandos, & perturbandos homines in pietatis operibus exercendis.
Dico primo: licit ἡ excuti potes
Conscientia Serupulosa. -Ontra eandem operari ; atque adeo non est reaula suffciens moralis actionis. Ita Bonac: Laγm: Λχor: Heri nex, Mastrius, o Communis Casu istarum. . Probatur: Tum quia Conscientia scrupulosa. ut ham deleri psi supraq: Gmiab. .. ess iudicium intellectus, frixolis, & inani hus innixum rationibus :sed hujusmodi iudieium lieite excutitur, tanquam imprudens, di impers num dictamen, ae veluti opinioncm improbabilem continens; impediens in insuper operantem a maiori hono prosequendo; insuper saepe inducens ad varia ineommoda, o periculosas inflexiones animas: Ergo &e. Tum quia sapientiores, discreti. I timorati DD suadent infundatos serupulos esse excutie dos. variaque remedia de quibus infra) pransiritium contra eorum assitutionem : Ergo licite excuti potest Co scietit a serupulosa. in scrupulis indiscretis standa: a: atque adera non est regula sui sciens actionis moralis. Dieo seeundor imo sepe scrupulosus tenetur. & obligatur excutere Coriseientiam scrupulosam, contraque eam operari. Ita Heri cx. Layman, banchez, Bonacina, Navarrus 1 Prohaturi trepe ita ingravescunt.& erescunt scrupuli, ut quovis ne momento animum scrupulosi mirum in modum exagitent . compluraque mala, tum corporalia, tum spiritualia causent . quae sane sussicientem continent obligationem excutiendi serupulos, S agendi contra Conscientiam similibus imperfectionibus al- sectam: Ergo Se . Probatur Ant: nam, ut ex praxi sundate diseurrit hic P. Heri nex, ex serupulis nascitur gravis an
Σietas; ex anxietate autem Oritur in mperando tarditas spiritus. S taedium in exercit ijs honorum operum ; postea sequuntur frequentet nagriis desperatio nis A pusillanimitatis de operibus rite..ci b e praestandis; & tandem honorum operum contemptus. Aulue ita per hujusmodi inquietudines. in principio quidem sub speete pietatis. & timoris Domini suggestas.naehinatur Daemon men . tem hominis . continua Conscientiae trir- tura iam iam debilitatam, ac tandem superatam, a Deo quasi duro exactore alienare. Accidit, quod ex conflictu conat in uia. scrupulorum vehementer de hilitetur caput hominis . reddaturque scrupulosus finaliter penitus indispulitus ad exercenda su a offeia; 5 tandem gravi symptomati perieulos morbi subjiciatur: Ergo serupulosa Conseientia plura
mala tum spiritualia. tum corporalia causat. o
cundum commune axioma Canon istarum ; in Διι Iiar pars es elyten ta :Ergo licitum est scrupulizare, ut ita eliciatur & eligatur tutior pars. secun A, s. Gregorius ad August: Episc. Angliae se ibit.& refertur cap. 4. Q f. s. soniar is mentiam es, ut timere ccisam , nbi culpa nou es . quod saeit Conscientia Serupulosa : Ergo cie: Respondeo Neg. Conse l. ad priinum alietuom axiem , di eo illud non habere oeum in scrupulis ; nam per eorum praxim nee inqui ritur nee invenit ut tutior pars ; sed haeretur in meris inani hus, & frivolis rationibus, inflectentibus animum, ut ad alterutram partem levi fundamento nixam se determinet. Aa see 9um plo:so S. Gregorium, di diuo , eum loe . eis. Mgere non de Conseientia scrupulosa; sed de diserate timorata, vera, & rationali, quo sensu etiam intelliyitur illud Pi Verb. 23. Reasus homo , quis Ner es p. viam. Di illud Eeeses. s. de propitia opereato noli ese me mesu. Nota seeundo 1 signa quadam esse. ex quibus quis colligere potest . se revera esse icrupulosum. In o si raro . aut nunquam certo a firmare . vel iurare pollit , se ea commissile . quae continuo ment in vexant. Sectiva a. si de innu-eentia alicuins facti Otius sit , & pro aeterea in alio iliti l exeuset , in se vero damnet. Tertio, si quis turbetur contra communem sententiam. Quareo. si tu Majoribuε pnbeceptis eum communi vi Vat , V. g. in charitate. Obedientia. ieiunio, in aliis vero supra communitatem si anxius v. t. in Divino offeto rocitando, di simili hu, Nota tertio instruitionem sequentem Consessarii eum serupulosis . ante omnia Consessarius non Deile debet f-dem ad bibere serupulosis . afirmantibus se habuisse dictamen practicum de malitia actus: hujusmodi enim homines etiam tunc quando arbitrantiar se habere
430쪽
Distinctio V. Quaestio VI. De Conscientia Scrupulosa; an sit &c.
habere persectum dictamen eum omni loso, se . & alios, etiam sanctos viros, certitudine citea aliquid, vix iudieium sanctasque mulieres si pius variis serm peculativum hubuerunt; sed meras ap- pulis di vexatos, & turbatos sutile; ied rehensiones inanes , quae ita animum Dei gratia, di obedientia exacta ei rea occupant,3 conturbant. ut nequeant cu- agibilia Confessario ptiellita liberatos dete persecta iudiea piactica. Itaq; Con- suisse, hac via plures curati fuere, ut-sessarius imiruis diligenter exploret na- pnte erecti in spem, quod hic morbusturam, conditionem , qualitatem . seu animi sit iis se curabilis, quia commu- . . statum serupulosi , in quo positus est, nis. an nimirum procedat in operando ex Sexti: Con fessari us in dandis re perturbatione animi; qua observata non sponsis si cordatus, resolutus, & gen eredat narrationi scrupd se; cssuctua- rosus; meticulosa enim responsio nontio, & penurbatio animc possidens valde elidit. sed auget angores scrupulosus iainficiat miles narrationes; dicunt enim Scrupuli Zante. di affirmant frequenter . se varia pati in septimor ahstineat Confessarius a voluntate & corpore, quae sunt tantum protractis, moross, S susis discursibus. in imaginatione; se consentire . cum ta- ac probationibus; in similibus emitis men in re dissentiam constanter. Gon- cile potest subministrari nova seges no- tingit autem hoe inde . quia quae in po- Vorum scrupulorum. tentia imaginativa . & appetitiva ani- Octavat non praestet Consessarius
mali fiunt, sunt similia iis . quae in im benignas aures rationibus scrupuloso-tellectu, o voluntate fiunt; ae proinde rum; sed instet opportune. importune, serupulosi aecipiunt actus potentiarum ut sibi potius sim elieiter obedia ut, &animalium pro .ctibus intellectus, & stent regulae'ipsis semel traditae, eapti-
voluntatis, ut bene advertit noster P. vando suum turbatum intellectum: sia Marchantius, vir in praxi exercitatis militer ut non Neurrant toties propter simus uis . I. TrituNat Saeram: nati quemvis scrupulum de novo exurgenis
q. a. oritur etiam saepe hujusmodi error tem ad Consessarium; sed ipsi met aud in serupulosis ab impugnatione Daemo- rureum explodant. reputando indignu, nis , implantantis atio sortes imagina- talibus nugis occupari. iones, ut credant se ijs praebere assen- Noaio: Conicitarius non examinet sum ; quem tamen non prebent. Con- varias, & entiosas cireumstantias actio.
surgit etiam quandoque illa falsa opi- num . quas scrupulosi allegant; nequenio a spiritu melancholico vehementi, meditationes, vigilias, ieiunia, & simi- vim inruginativam a ciente , & eom- les austeritates ipsis injungat; similibus movente; quod si huic spiritui sinul enim humor melancholicus fovetur, c
Daemon se se immisceat. versatur seru- rebrum enervatur, di inducitur inser
pulus in summo periculo deceptionis . pulosis dispoliis ad latuitatem, atque di satuitatis. phnenesm; sed potius praecipiat eis, ut
Se udo : Consessarius applicet scru- exerceant opera recreativa licita, labo-pulossu num, vel plura ex remediis, in- res honestas manuales, ut ita mens scrusta recensen lis pro curanda scrupulosa pulosi ad talia obiecta distrahatur , &Conscientia. phantasia laesa cum merito obedientiae 'Tresso i deelaret iisdem . scrupulos Curetur. esse duntaxat actus imperfectos, &illu- Nota quarto remedia contra scru- 8 siones, quae ex naturali corrupta comis pulos 3 Primis generale & oin mum re- Varaar
plexione per melancholiam causata ; ex medium est, conscientiam ψώ.α .ua suggestione itidem Daemonis; I aliis ca- deponere; quod ut pra stare valeant fetu- pitibus uorab. a. supra registratis pro- pulosi disponant omnimode, &ohedien- veniunt; qui proinde sunt generose ex- tissime conscientiam suam juxta Cons-eutiendi, di contemnendi. lium docti, prudentis. 5 probati Co Quaν . : non eoncedat serupulosis, sessarii; ci eius sententiae omnino acquie ne minutim allegare, & donfiteri pos- seant, ut suadu S. Bonaventura a. dis.stit singulas suas phantasias; sed tantum 3 9. art. a. q. I. in tenere dicendo. sui assi ictus tenta- seeunri: se pulos ingestis ple- . tionibus carnis, haeresis, blasphemiae cibus implorest Divinum auxilium. Ece. Non tamen mihi constat depraesti- quo e scrupulorum Labyrintho educanto consensu. tur per viam a Deo noti seandam:
proponat effeaeitcr scrupu- Terii. ; exerceant .aepe humilem subini D