장음표시 사용
511쪽
loris, stristitiae, quaestionem resolliit, inquiens, I ximum, scilicet dolorem proprie dictum, nou oportet quatere in Spiritibus, siue Angelis, sue inmabus separatis, nisi fingathr, quod in spiritu si M'rato sit appetitus sensimus,c pari, at o ne se issc tu retia possit in esse pals ,rdm secundum appetitum illum, quἀmse-e dum sensum, quod illi a tuum es fe-
cunctim Arin. i. de anim. Nihil aliud est dicere, animam tristari, gavdere quam texere, di aedificare quod diique verum
est , proti sunt pactiones appetitus senstiui, quia ills sunt passiones totius coniuncti, sicut o sentire , ad quod si quietur ab io
est ergo totius cc xjhnoi ex se sensu, ct de fomii. Ex quibus aperte, complete clicitur,dolore, proprie loquendo, esse ad se nitim tristitiam ad spiritum.
It .m, ad utrumque requitatur, ut Ad doloae, obiectum vel sit disconueniens, veli det tristitiam litum, vi causet tristitia Iam CS, nam viqilraii. - e sitis glacies, ignis, mors,cli huiusenio di, disconuenientia sunt, ob idque, dolorem causant in sensu, ct tristitiam in anima coniuncta, ut sic namque tristatur, quia nata est, condelectari. conqueri appetitui sensitivo ubi vero talis sensus ceest, vel ratione obiecti nodisconuenientis, poterit tristitia causari ab eodem obiecto, pon quidem absolute tento, sed ut nolito sicque, si Michael esset in igne, minime tristaretur . non enim de se causare potest in spiritu tristitiam: attamen causat eam in Daemonibus, ratione, qua, contra propriam voluntatem detinentur ibi ex diuina vindicta ita quoque nec si in loco profudo, avi carceris, esset Michael, ita staretur, non enim contra voluntatem solet ibi sed voluntarie exequendo voluntatem Dei: at Daemon est ibi velut in carcere, ubi potentia eius motiua detineturi arctatur; cum vero hoc sit contra suam inclinati nem, qua cuperet, potentiam motiva sibi dimitti, nolendo talem detentionem, seu in carcerationein, inde trista tur Rationes vero aliunde huius pasesionis causativae asserentur infra.
in Demon 3 Hoc habito, admiuestionem di-bus tristitia cendum, in malis Angelis reperiri veram tristitiam dolorem vero eatenus, ut explicatum est,abstrahendo a te his, sumendo passionem in ipsia inmo.nlius causatam: Abis ut vero Doctorc aiunt,in psyrii dolorem quod te dum P. Tisomas recensitus, sed Scotus que iue admittit nisi quod ipse subdit, De otam, op ti dictum 'r'
tet haerer in D. - Et Ficinus lib.I. cap. et . de quoda co eximio Cae- monum cultores reserti xisse, Iram
nes non pati solum, sed Palae Pisit Ouidis
quid tamen sit de modo loquenta pro batur ex Apocal. I 8 uantum si, Sisca tit se, in delistis fluitantum itate illi tormentum, lusium Haec autem, quae deus ominibus dictitur, quadrant quoque Daemon ijs. Item 1. Petr. E. Si enim Deus, gelis peccantibus non pepercit, sed rudentibus inferni de ratios, in raditariem tradidit cruciandos Sc torqueri vero, aeruciari, non contingit absq; tristitia, dolore utcumque sumpto. Obstari posiet, scriptura loca svel no loqui de Angelis, ut est primus: vel lalte intelligi metaphorice Prob. passiones doloris dicuntur quidem de Deo, sed metaphorice, ut Gen. f. T ctiis dolore cordis intrinsecus, dixit, oen, tet ni feras i hominem . Est autem meelus natura spiritualis , ut est Deus, hac enim ratione non uidetur Deus es e capax veri dolotis,quia spiritus,e go nec Angelus. Nihilominus de fide
est Deum incauace esse pallionis, aut doloris, ut tom. ceum mutab.Delostem dimus Angelus tamen, quia creatura
est, obnoxius est mutationi, ,huiu modi passionibus. Causam vero exquirunt aliqui Dolori huiusmodi di ferentiae Aliqui aiunt, tristitia '
in ijs sequi dolorem, quae accidunt et ' tra
contra voluntatem nil vero contra Dei volinitatem euenit, cum tamen accidat plura contra voluntatem Laemonum: At minor est falla,cum peccata eueniat contra voluntatem Dei: Occurrui euenire contra voluntatem inessicacem, non autem efficacem: dolor autem euenit inii S, qua accidunt contra voluntatem efficacem. Contra, poenitens dolet quidem, attamen efficacem non habet voluntatem circa
praeteritum peccatum, impossibile est
enim non peccasse,quia pr tetatum . Alij, dolorem aiunt, esse de malo, siue proprio, siue conitincto, quemadmo
dum gaudium est de bono proprio, vel
512쪽
eon unc 'o at Deus nullum habet ma. Ium, nec ut proprisi, nec ut coniunii, omnia enim alia sunt extra ipsum, cusint alterius natura abripio, nec ipse egeat creaturis ideoque nequeat dolere et Angelo tamen contingit haber malum, etiam ut proprium ergo hinc tristatur caeterum, quidquid sit dorationibus, locus ille Scripturae, sicut consimiles, necessario exponendi sunt metaphorace, ut ibi diximus, dum ipse nullius est capax passionis, aut mutabili aris , Angelucvero, quia huiusmodi accidetibus obnoxius est, hinc in sensu reali, non metaphorico accipiendae sint passiones in eo. Ex quo autem in Angelis reperitur tristitia, seu dolor, ad sensum alia.
tum quaeritur Utrum adeo necessario tristentur, seu doleant, ut non polline non tristari, dolere eruasque i. par. disp.rclx cap q. refert, Scotum arbitrari, posse damnato ab omni voluntatis aestu cessare . Ex qua sententia inde a sequitur, posse etiam cessare a tristitia subsequente ad actum, seu a tristitiae , quatenus, cessante actu cessat&tristitia: refertq; ita ipsum docuisse in a. d.
q. I. s. Restat nunc dicere . quanaesentenistiam tum Ariminensis, tum Basib ad
eum locum scenient esse falsam,quoniaposset damnatus cessare a tormentis,&rcen suspendendo actum c. Quem errorem ait Vai l. ore peioren erroreotigenis, dicentis, damnatorum pete nas finiendas tandem, id vero non ex
ipsorum voluntate, sed Dei misericor dia: at ex sententia illa,ij me damnati propria voluntate, propria vi facultate liberarent se a poena, suspendendo om
ageret quam quaest onem resoluendo inquit quod attenta natura volu ita. IS, quatenus est essenta aliter liberi, nil vult necessari male: unde insert. quod nedum non . cessario male vult, sed potest omnem prorsu suum suspendere, cessare ab omni operatione probatq; ex Aug.dlcente, v c d tam mi testate doluntatis , quam ipse Doluntas quod explicat, quoad actum secundum . probato autem hoc per suum discursu,
concludit tamen, inquienS,Proo cla et
est tamen, quod secundum hanc potentia, no exeant in actum, proptendlehementcmalitiam, secundum quam magis proba
hile est,quod agunt,quam secundum potes atem naturalem, seeundum quam pose sentinactus oppositos. Ex quibus deiscitur, quod aliud est loqui de natura voluntatis in se aliud,quatenus in te mino. statu danationis primo modo cocedite seo indo vero negat,quod vero hic sensus,reseram antecedentia verba ad haec ait enim aliquato prius.
Mirum di detur negare potentiam nat ratem in natura illa excellente, hi non
apparet aliquid prome quod si negandae lino est frequens Scoti; in tali modo loquendide voluntate semper namq;to loquens de Beatorum impeccabilitate, tum de gratia deque huiusmodi, semper quaestionis expedit, ex nera denis do quidnam possit, vel non possit, vo-
Iunias ex sui natura, quid vero cuar tia, siue caeteris concurrentibus.
Cuius etiam ad praesens restauistio, ad terminos communes reducitur, ut voluntatem mali Angeli spectamuhvel physice, vel moraliter primo. test ea omnia, carere omni actu, i.
Scotum in repore 2.d. p. quem, inquit, docere, posse cessare ab omni actu ste, quodque e.repore dixerit actum tristi. tiae a solo Deo produci, conseruari, ut sirineces Vario tristantur et a ueg, ut solat calumnias id-cerit colous non enim percipit men tem Scoti, idque vel mentis, vel animi
De indeterminato, seu vago, proci itur
idem et quo posset se suspendere ab omni volition sicut processit Una ratio, qua tamen assumit distum, quia non didetur,
quo po in se suspendere ab omni motui
ne c. Secundo autem modo, negars propter vehementem malitiatis, veri
quitur. Item I ttitur Scotus de vo- Praua dispositione religat quod placet, luntate quoad potentiam remoramin vel utrumque amplexetur. Ostenda proximam i taliterque, optime Pernus autem qualis sit Scoti mens ne trauit coli mentem Tataretu cibim Et in primis loco citato in a. dem in a parum ante solutionem arissent intendit quaerere, utrum Angelus umentorum principali usi ubi praesen-
malui possit bonum aliquod morale tiens dissicultatem, ex soluens eam, fic
513쪽
ght ibit, Dude'. resoluti Scoti est icta ,
no Angelus malus est in potesta rem ea ad suspendendum quamlibet volitiomem malam, quam habet, sed non in pio-rinqua, quia indiget alia Dolitione ad suspendendam eam, ad quam Deus no vult
concurrere. Item loquitur secundum
Mectionem commodi, ut habet in A. coco citando. Ad locum de Reportaris, plane non legit, vel impugnandi seruoreis vasque cecutiit, non enim Scotus ne- gat actum nolitionis elici a volunt Te,cum aperte affirmet, sed addit quod ad hoc, ut continuet talem actum, seu, continuetur ipsa in iis actibus, hoc
rendet extrinsece a Deo, quatenus no concurrente ad actum oppositum, seund cessationem a talibus actibus, alias tunc cessaret tristitiari quod autem ita sentiat,accipe eius verba,/.ss. Velsu-finendo aliam opinionem.ubi sic habet; Vel sustinendo aliam opinionem superius Positam,quam credo verioriscilicet quod obstinatus permanet in actu malo elicito, cita actualiter, scuts Onc eliceretur primo Quaerens vero, unde nam habetur illa permanetia, seu continuati, Respondet, Tunc oportet dicere, quod illa termanentia non sit a causa intrinseca. Aduerte, ita legendum cum praepositione, A. vi permanentia non sit a causa intrinseca etenim , clarum est,rermanentiam no esse causam intrinsecam imo ide esset causa sui fi namque,utrit,unde nam sit illa permane-aia, non est respondendum, permanenciam esse causiam, vel non causam, sed Nuaerendum a quanam causa sit illa Permanentia, ideo, inquit, non est a causa intrinseca, nempe volutatis,quia voluntas intrinsece libera est igitur intrinsece potius vellet Daemon,PPositum, non permanere, ut dixit in sententijs pergit autem, Et tunc opor te dicere,qno Deus influit ad subflantia iactus S paulo infra. Et tuc, sicut Deus conseruat actum elicitum bonum in bono,
in quo inuenit ipsu ta conferuat substan- Tristitiae ea iam actus in malo. Et rursus. Et quod intrinseca , secunda opinio sit probabilior prima, Dis inextrinis detar mihi,qitia aliternet posset poni,quod aliquid esset eontritians Angelum ejecti- ad incontinud quia ex apprehensione
bet nolle respectu ejus explicans vela
causam continuationis, Rabdit, Si non remaneat in actu elicito deformi continue causa extrinseca, posset dimittere nolle illius obiecti noliti in tunc actu non conmtristaretti . Et rursiis, expendens quidnam Deus causet tunc, inquit, Oportet dicere, quod Deus immediate causat tristitiam, sine nolitione pracedcte te quod Deus construat nolitionem, quantum ae
subtiantiam actus coemtroque modo ennecessitas ab extrinseco: Notat Vasqueet, ex Scoto hic, Deum causare tristitiam, non autem nolitionem, quomodo e go impingit Scoto, quod Deus caulae actum voluntatis damnatorum exi solo DFallitur quoque, quia passiones doloris,o huiusmodi, ipse non putat esse passiones, sed actus, ideoque dum Scotus dixit, quod Deus causa tristitiam putauit, causare actum volunt iis at dato quod in ea sententia, saltealiunde id colligere debuerat, dum dixit caiisa tristitiam sis nolitione indicans, nolitionem causari a voluntate, Angeli Vbi quoque animaduertendum occurrit, non quod velit Scotus, haberi tri Ititiam abiq. notitione esset enim dicere dari Passionem absq; ca sa sed id refertur ad Deum, ut sit cauta passionis tristi ae non autem nolitio innix Uuod si dixeris, tristitia de se subsequitur, t quid ergo ponitur Deus vecausas Resp. t. scut Deus est causa omnium ita S pans ille autem dolor. tristitia a Deo author int igitur e Item passio, licet naturaliter emanee subiecio, non tamen emanat, ab uaconcursu Dei. Rursus ideo causalit te posuit supra tristitia,ut indicaret,nin causare nolitione, Pondera insuper quod inde subdit, Et quia nolitio nutrimtur, nisi ex volitione alterius, credo, quod cotinu remanet in multis actibus eliotri Nota, elicitis ostendens, voluntate cadamnati elicere. Quod si subdit, Des agente ad substantiam actus non inquit, Deo totaliter producente actum illuo sed Deo agente, si idem est, ac coop rante cum voluntate damnati, producente actum . Item sic dicit de Deo, ut ostendat deformitatem, non esse a
Deo, quia est a creatura, quod vero a Deo est, utiq; est actus quo ad substa tiam . Et paulo in si decidit intentiat
514쪽
principale, quod non potest desisterea
nolle, inquienS, Contini, deterin natur eius i ita sectus in consideratione, sius, ira auod non potest ut mittere nolle, propterea fem extrinsccam Deum . Hinc vero
repetit quod supra, indicans, voluntarem, spectata sua naturali libertate posse ab omni actu cessare cattamen minime poterit aliunde , quia detinetur in tali consideratione a Ueo. t tota confirmationem vero huius, ut omnis via recludatur Vat i sicut Ariminensi , atque Basolio, qui licet Scoti doctra: nae,n ignarus, alioqui Ain dicor Scoti, in hoc tamen, sua pace, o Percepit Scotum, ideoque declinat ab eo: asteram apestissimum eiusdem de re hac coli locum in terminiS; ipse
namqueo in . d. is . . s. Ad quaesssionem subdit. A. inter alia haec habet, Imog
neraliter omne nolitum, causat tripitiam huiusmo ii operatio nolita es immediata
consides a No ignis sicut dictum est, st. q.
qiiceti intria impetium doluntatis, colentis libet 8 ut intelligentia fua,adappliciandum, nunc ad istud obiectum, nunc
ad ali iid aeterminatur autem intelligentia contra illied velle, ex semper intenso conspeetatione ignis, per quod impeditur dre,fecta consideratione obiecto tum alio rum. Item in eadem quaest lit. H. J Iu arta, si scribit, In quarta etiam siu-Flitia, quia sicut intelli eius Beati ceterminatur ad videndum nobilissimum obiectum, Essentiam scilicet diuinam ct con- comitatur Doluntas ad fruendi illo obiecto,si ante tamen libertate considera si alia obiecta, amandi, quorum consideratio, es amor non impedit sit hcntim: Sic in-xillectus mali determinatur ad intense considerandum aliquod obiectum di
ctum, cui ia corporales voluntas ad nolendum aliquid positiuuine si , quod est contristativum, iussertur libertas considei andi, Si olendi alia, per qua considerata, O volita posit illa um-tio diminui ct c. sirursus, citata dist. q. q. .lit C. sic loquitur, Sic Angelas malus habet nolle detineri perpetuo a ignees specialiter sub ista ratione,ex sententia diuina, vel voluntate diuina,
illic e flective detinente i Et ad istud nolle,inclinat assectio commodi se cin
dum quam appetit liberii usum potentiae: ut sicut natura sua et in distere ad quodcunque corpul, sic posset se lacere praesentem cuicunque corpori Pro mouet autem superbia, propter quam appetit uti propria potestate: Consum mat inuidian Propter qua vellet determinate esse, propter flantentiam , vel actionem diuinam cistud nolle, praecedit detentio, apprehenso det retio nis dic En quomodo hic aperte declarat Scotus quidnam intelligat per id,quod dixerat in lacunc o, Posse cessare ab ora ni actu Sumit namque voluntatem, secundum atactionem coni modi, secundu quam vellet esse libera c. quia de sui natura indifferes est ad operandu, Massicestandia ab operari: alta. me subdit, aliunde determinatri, quae si Vasque et perpendisset, no ita temerarie
loquutus fuisset de Scoto inquieS,Sco ti sententiam esse peiorem sententia Origenis Etlit. . faciens ScotuSar gumentum a iiij, respondet, Non essi potetia te eorum,illud nolle, Delio nos-le. Sic enim aduersus dicta ScotuSM-guit, Si non nolit, et non odeat,sic detineri,Dela obiectosic immutari, non trictabitur et per hoc, ctim in potesate eius sit non olle, in poteDate eius erit nori cruciavi.
Ad hoc autem respondes paulo instausic loquitur, Ad Secundum,non es in potes ate corum illud nolle me non noue Putaueram Vasque Equid noui attuli se in melle in cum tamen Scotus antiquitus dit ficultatem hanc praeuidens optime resoluit idque etiam qtiatenus videbatur opponi suis dictis Accipe insuper quae habet in d. io. q. 6. t.P. S. Nespondeo, inquiens, Si quiAbet damnatus, praecipue Daemones possent si re in quieta cognitione sua. dilectione sua perpetua, et non cererminaretur ab hoc, et ab alio reputarent se beatos, ea titudine naturali, di idec in cognitione sua maxime quiescerent, credo,quou ab hoc impediutur, quod est in eis maxima et na. Item in eod. q. q. quas l. E. . Sed Titurius, inquit, obiectu in t iiDabile sopriccatis en ipsius , cluta quia nou volun talum mediatἰ tanc enim esset ni porci te eius immediate trinari, et e non tui ri, quod novelliserum dic. I Petes, qualis es istavclcntatis detei miliatio, dccotinuatio sic necessaria e
515쪽
saria e Resp. est determinatio, reecessitas moralis, quoniam dum intellectus se per stat in consideratione oblecti disconuenientis, Deo non concia rente ad distractionem ab eo, sequitur, ut voluntas inde tristetur nolens tale considerationem nec potest a tali nolitione cessare, quia Deus non concutarit ad actum oppositu, hec est impotentia moralis, qt: am Scotus appellatextrinsecam siue etiam impotent amproximam , stante opposita potentia remota Vulpes tamen ait, terminari voluntatem Demonis physice, intrinsece in et disp. i.art. o. nu. I S. Odisput. 6 art. . per totum et idque sustinet ad mentem Scoti Verum de re hac, supersedimus. Notet vero praecipue Scotilia Scotum in Report.loc. cit. dicere, permanentiam in actu illo non
esse i causa intrinseca.1 At abstrahendo ab his, quaenam erit ratio talis tristitiae priam dictum, id euenire , quia intellectus mali Angeli apprehendit statum,in quo est,esse ubi disconuenientem, veluti instrumentudiuinae vindictat:&quia non potest noconsiderare . Deo non concurrente adactum oppositii, siue ad considerati nem aliorum obiectorum delectabilita; sive, dato, quod delectabilia cosideret,
impedit tamen Deus redundantiam
oblectationis o quia obiectum, ut sie apprehensu est contra amorem Commodio concupiscentiae voluntatiS, hinc nolente illud voluntate, sequitur
passio tristitiae i de quibus hucusqueis
satis Scotus, di dicemus amplius iti irata Lices, quonam modo linei lectus, Cincessario perseuerat in cogitatione il-l: us, si ibi nullam reperit rationem boni lam Scotus respondi, necessitatemnare ab extrinleco, a sententia, a Deo, non concurrente ad considerationem
alterius obiecit, vel si intelligat aliud. non tamcn ab inde distrahitur, Deus continuat conseruando talem , vel tam es actus intellectus, ta nolitionis, obcu ad sequitur tristitiari aeterum spectata facultate voluntatis de se posset, remote quidem, abstrahere inde in reblectum, conuertendo illum ad obi ci alia minime tristabilia. Caeterat hebuntur, agedo, quona in modo agnis
cruciet DaemoneS. Plura diximus,agendo, utrum imis
Daemonibus esse possit gaudium,&da titia, supra disp. Io quaest. II.
An vero dolor, trili: tia, ciuius modis sint passiones an operationes a patebit ex materia de Leatitud utrum delectatio sit operatio.
a Via duplici poena torqueri tur mali Angeli, damni,
, gulariter erit discurre du. Ad Primum vero uriendum , quid sit, hin cino nam consistat poena damni. Ex placim Theologorum omniurn poena dam rei est carentia visio.nis Dei. In hoc quidem nul a contrinversia et Attamen illud erit explicandu. De qua re varie sentiunt Scholastici. Et quidem aliqui aiunt, carentia absolute tentam, esse poenam damnitetseq; veram poena: interi est Suar. lib. 8. de Angei. cap. . num S. in lutcnS,
poenam damni sufficienter salirari ita sola priuatione Ata tque, quod hanon cognosceretur etiam effet Poena et
Item , etiam si separata foret ab omni trillitia in dolore, adhuc emet poena damni quin etialibbit, esse communem sententiam laeologorum. Pro batq; Primo tristitia non est de ratio ne poenae, ergo stat pinna damni absque dolore, sitristitia assumptum supponit, tanquam versi Secundo,exemplo puerorum in solo originali decede tium etenim priuantur gratia, at ria, nulliam tamen sentiunt poena.Co firmat, quia in huitianis poena pecuniaria
516쪽
niaria poena damni est, siue de illa rei
stetur, siue non tristetur, pecunia soluens Tertio infert,etiam si poena illa inuoluntaria no esset, adhuc foret poena,quia ad ratione poenae sufficit, quod sit malum aliquod,propter culpam in- sietum Quarto addit, cuncta mala , quae vel intrinsece vel necessario ad poenam damni sequuntur, omnia illa comprehendi sub eadem poena damni. Insuper poena infamiae, vel priuationis honoru per se primo insertur ad causandum damnum, seu nocumentum is etistitia aute inde sequens, non est per se intenta, sed est quid consequens. Et ob hoc ait pertinere ad poenam damni, quia accestbrium sequitur naturam sui principalis . Denique, si in priua-aione visionis Dei, ultra poenam dam- Mi apponeremu quoque poenam sensus, ergo similiter in ipsa poena ignis
dirae erunt poenae, damni quidem, propter damnii, seu malum illatum, quidquid illud sit, sensus,ratione tristitie, doloris insurgentis . Adhaec aliunde addi potest tristitia illa oritur de carentia visionis cataearentia liaec est poena damni, ergo tristitia spectabit ad poena damni ratem, sicut delectatio de visione diuinae Essentiae in Beatis peribret ad premium cssentiale, veluti complementum illius ita oppositus dolor, in tristitia orta ex carentia , seu ex pena damni, ad illam utique spectabit raddunt Paludanum, Moinin Sot in
a stilum luida in Recentiore S, ut Molin. i. p. possinium . 63 arto. cum VasqueZ I. par. d.et r. cap. et Licendum ergo Primo in p*na damni spectanda esse duo Primum est, carentia visionis, ut sic, Mabsolute tenta: Secunda spectatur, quatenti cognita, nolitari damnato Primum esse poenae talis consistit in priuattuor Secundum in positivo De Primo patet,quoniam est sola priuatio je Secundo probatur,etenim actus ille noli, tionis est cluid vere positiuum reale saetuales, vel e namque voluntas talem nolitionis actu elicit. Item dum actus
iste est quid positiuu, dumque est actus nolitionis, sequitur, ut obiectium nolitum, quod est carentia nolita sit utiq; inuoluntariarat quia Tnctitia, ex Aug,
es de iis , quae nobi volentibu accidunt, hic dum poena illa est inuoluntaria,
nolita,consequenter tristantur.
Adquiditatem pendi damni per Tristitia antingentes, viri tristitia, O dolor sit de de quid ira-quiditate pinna damnis ita prima a. 'TE J
cie videtur prob. alias non esset poena 'Item, alias, etiam dormientes, siue lethargo aflecti, velibri velamentes, vel pueri ante rationis usum, posse ne poenam damni pati a nullam experiuntur, namque interrogarentur,responderent,nil prorsus pastbs fuit e igitatur requiti videtur ipsamet affictio,
Ne tamen videamur verbis citendere, reddendo singula singulis , dicendum Secundo estu etiam nulla habita, siue cognitione, siue nolitione Psius carentia visionis, utique vere camrentiam illam esse poenam damni et vltra autem allata, probatur insuper, v re da natus caret visione illa ergo vere habet poenam damni. Item vere infantes carent visione,etiam si nullam haberent de ea cognitionem, ergo Insuper,dato, quod damnaturi cognoscedo carentiam , nullam tamen haberee nolitionem de eas nihilominus vere damnu hoc sortiretur priuationis visionis damni. Item in temporalibus: ignoret paterfamiliam totam domum
esse igni tradita, filiosq; flammis consumptos, nihilominus, vere damnum a parte rei patitur, etiam tunc, antequade ijs certus fiat: ubi tamen postea inresurgit poena sensus, dolor, O tristitia , adueniente scientia,sistante inuoluntario in aduersis illatis Deniq per Dei potet tiam, separari posset, etiam sta te cognitione, tristitia, Molor a tali apprehensione, sinuolutario in damnatis, nihilominus vere haberet penam damni, non luendo penam sensus tristitiae, doloris. Durum videtur
aliquibus, dum volunt,penam, eatenus esse penam,quatenuScognitam,&sensibilem si hoc spectat ad aliud capue
penari non enim hoc ingreditur primamrio in ratione poeira damni Quodamplius declaratur, quia si e ut in beatitudine prior est ac ius visionis, ad quem a tamen inde succedit delectatio ita in statu damnatorum, prior est carentia,
inde tamen siiccedit tristitia. Et sicut
517쪽
in sententia multorum , de potentiae
Dei separari potest visio a delectatione de quo in materia de Beatitudine . . quemadmoduin ano docuit, passionis tempore , a visione beatifica Ani-rnae Christi Domini separatam suisse, siue impeditam solitam delectatione, ita si separetur in damnatis tristitia acarentia visionis adhuc vere dicerentur luere poenam damni.
Dices, poena haec esset tantum verbalis, siue nominalis, quia careret tristitia, in qua consistit vera ratio p*nae, quemadmodum hin dolore afflictione, tormentis Sc. Resp. lare verissimam poenam, realemque, nedum
verbalem mices , saltem iure metaphoricam Resp. nec hoc concedendum est Dices lare materialem, non formalem Resp. re utrumque, Diaces, lare incompletam , deficiente tristitia Resp. re completam,tameI
in genere suo, quonia in genere solius poena damni nil deficeret, Si quid
ultro adueniret, transiret de genere in genus, de poena damni ad poenam sensus ergo sibi nil deest, ut sit vera poena
damni . t damni alias infantes non baptiEati, minime, vere punirentur; at vere carent visione Dei, vere habet hoc damnum, vereque hoc poena genere sunt damnati,ergo quod vero nodoleant, no tristentur, hoc aliunde prouenit, sispectat ad alterum poenae gemnus, quod est sensus, non pertinentis
Obiectio ex Dices, Scotus docet, poenam Scoto damni eatenus essescenam, quatenus carentia visionis est cognita, Sion volita ergo non de se sola est poena , sed prout admittit inuoluntariti. Item habet, omnem psnam in natura intellectuali esse essentialiter tristitiam de
go non erit damni, abstrahendo a triuitiari ita in M. v. q. . ad 3. M s
q. 6. Ad Primum respond. non negat,
poenam damni de se sola esse poenam, etenim iam diuisit poenam in damniici sensus voluitq; membra ista est , alterius rationis esseq; distincta Sed loquitur de poena sensus, ut sit sensus, sola carentia,absque cognitione,&inuoluntario, no asteri cum tristitiam, dolorem,qua est poena sensus Cum ergo ait, Sola carentiaionis poena, in-
tellige, Ton est poena sensus. vide Tatani d. so. q.6. s. Arguitur sic poena damni. Secundo loquitur de poena completa, Madaequata, atque in habentibus peccatum actuale, siquidem in his diuina Iustitia poenam damni, seu carentiam causae de super poenam sensus, sicq; completur ipsa poena; .propterea pueris deest pars altera poenae r phtet ex facto beatitudinis cui non satis est actus vitalis, seu visio, ac tentio
beatifici obiecit, etenim subsequitur insuper delectatio in gaudium , quod
heatitudini det complementum, ut omquitur Aug. i. de Trin. oc est plenum gaudium nostrum, quo amplius nomen, frui Trinitate. Tertio, iam diuiserae Scotus poenam in priuatiuam, reposi- sitiuam Primam explicuit per solam
carentiam Secundam per tristitiam sequentem ad inuoluntarium: dum edigo quandoque ait, solam carentiam non esse poenam et modis his loquitur et Nec dubitandum est de eius mente is etenim . 6. q. . . Ad quasionem imquit, Secunda voeatur poena damni, vel damnum, vel damnatio Paulo autem a prius dixerat, Ergo in natura intellectuali duplex es punitio, per priuationem dum plici boni Rursus vero paulo insta subdit, hi vero inuenitur ibi, quod siti
stiuum dic ergo poenam damni vere aestimat esse poenam, imo damnum, seis damnationem no tamen de se sola consistere in positivo, sed in sola priuati ne Amplius vero id repetit saeptiis et quo fit, ut parcatiquantopere labantur plurimi in intelligentia Scoti, in hoc
autem singulariter errat Suare supra recensitus, id coto imponens et nec enim omnia legit, seu potius impugnam di calore ductus, no penetrauit, nitens Scotum capere in sermone. Et prosecto ita est, ut Scotus docet Ratio ultra allatas, quia si de ratione, qui ditate poenae damni esset tristitia, iam pueri
haberent poenam sensus, non enim potest Deus separare rationem sermadem
alicuius,integro eo remanentes Unde est, ut carentia,quatenus carentia,afferat quidem damnum,ob quod appellatur poena damni,c terum amictio sentitur, quatenus illa est cognita, Si
Ad Secundum,minime de poena damni
518쪽
damni loquitur, ut visum est Secundo nec intendit id quod verba serunt,s i mens eius aliundi est eruenda, docet namq; aperte, tristitiam, doloremq;
sicut & oppositum gaudium oblectationemque, nequaquam esse de essentia operationis, siue beatificat, siue punitium, sed passione esse consequentem, ut aperte docet in .d. o. q. T.&i,3.a,s uni c. F. Totest aliter stra. Minci .d. i. qtiaest. e. io Circa locum vero recens tum de tristitia, ubi concedit,poenam ess
essentialiter tristitiam, cuius oppositu ait de gaudio, seu delectatione, quod non sit de essentia hoeatitudinis ut hahet ibi Ad tertium sub lit. D tali u est expositio Scotinarum Caeterum
non acquiesco ipsorum expositioni in primis autem quaero quidnam intelligitur per tristitiam, aut quidem operatio voluntatis, aut passio subsequens: non Primum, de mente Scoti, ex lociscitatis igitur Secundum et Dices, intelligi v. g. in sensu, tagellatione, vulnera, inorbum S huiusmodi haec autem po na sunt, siue iudiciariae, liue e
sectus peccati originalis At quaero, quidnam pre naualis in Angelis utiq; inuoluntarium , seu nolitio illa detei
tionis, siue veluti in carcerationis, siue considerationi ignis,quatenus noliti:
an erit ipsa nolitio poema, an passio sequens Quidquid tamen respondeat,
dicamus, poenam considerari, vel suniadamentaliter, siue materialiter,uerso
imaliter: timo modo erit omne id, ad
quod sequitur passio illari ut tortura , in carceratio, detrusio, expoliatio bo-
notum, eiecis, dignitat flagellatio, abstitieti violenta a somno,cibo p tuq neces ario, ,huiusmodi loquEndo de his , sicut hi Angelo nolitio
considerationis de tentionique, Sconsideratio ipsi haec utique, poena appellari non poterint, nisi materialiter, Sut
Poena male namque materia poenae, tum obiectum
issus ' ' Pli m,tum cotidcratio nolita, tumq;&dloso '' Psa nolitio at loquendo depasione , inde insurgete qua est tristitia, leti dolor sumptis i his prosormali,erurit soria aliter, Stasiecit, aliter dolor, tristitia Poenas ergo surirepta tristitia materialiter, importabit, cinae diximus, rum
pia vero iutinaliter, si essetialiter pe-
nas sumimus autem eam in ordine ad
peccatum. Sieta consimilitere poenae
in se vel spectatur materialiter, iuxta dicta et vel formaliter: in secundo quidem sensu prima erit formaliter,&ec sentialiter tristitia His explicatur germana mens coli ex quibus cessant,
quae aduersus Scotu congerit ibi Suareχ: qui poterat utique sic distinguere, penetrare sensum Scoti sicque ar eumento allato factum est satis.1 His actis, habita iam ratione, quid itate poenae damni, capita Suarii
non obstanti ex dictis Ad illa autem
ultima duo,scoena sensus, siue dolor,&tristitia iam dictum est, subsequitur ad poenam damni di hoc non uniuersaliter, propter pueros, sed militat in n.
gelis, in adultis hominibus subsequitur inquam, completq; statu damnationis, qui ex utraque poena consubgit, damni, sensus, non tamen est de quiditate poenae damni, cum illa antecedat haec insurgendo subsequatur. 1 Quantum vero ad id, quod Sua Tristitia est reae aiebat, tristitiam de carentia visio poenas esurnis spectare ad psnam damni Fallitur, est namque tristitia, dolor psna fensus igitur erit tarmaliter haec, non illar Imo aduersatur sibi ipsi, aiebat namq;Poenam damni abstrahere a tristitia. dolore, quae si non essent, posce, nihilo minus adesse poena damni hoc autem stante, quonam modo spectabiit ad ipsam Possunt tamen aliunde aliquo pacto ad eam spectare, non sormaliter, cum sit prima sensus, sed occasionalia ter, seu obiective, quatenu carentia , seu poena damni obiectum est nolitionis, seu occasio tristitie, doloris.13 Circa eandem poenam damni cena dant
quaeri potest, utrum poena haec exten a specterdatur quoque ad carentiam gratiae. Vi et carci' iadetur ita esse Prob. magnu i damnu , - '' est, giatia Dei priuari ergo pertinctad p. nam damni Item magnum incommodum a fieri damna multa&c. Nihilo miniis dicendum quod utique
damnum, imo magnum est, inc Ummodum gratia Dei priuari, attamen
hinc non deducit tir, nisi quod larget sumpta hac pren i poterit sic appellati: sumpta tamen stricte S in rigore, nequaquam Ratio. quia proprie damni
pinna spectat ad statum alterius vitae,5 s et ergo
519쪽
an sit cQmplementum danataoni S. Insantes cognoscet sua Poetiam
ergo non erit sc appellanda in via et Item diuina visio promittitur prosectura vita in Christo namque secta fuit
hic dispensatio per totam vitam, vi fimul esset beatus, viator, in quibusdavero alij vel ad modicum tempus, pertranseennam c. quod si beatifica bsio spectat ad statum alterius vitae, carentia quoque eius, quiest poena dam ni, pertinebit ad statum alterius vitae. Insuper, poena damni includit nedum carentiam grati habitualis iustificantis, verum S carentiam omnis in uniueruam, gratiae, vocantiS,excitatis,pra uenientis, adiuuantis operatiS, cooperantis, omnim auxilii specialis, inspirationis a ad salutem irat quandiu homo est in hac vita, non derelinquitur de toto a misericordia Dei, sed pro loco S tempore excitat, vocar,ergo c. Rursus quod Paulus ait, Deus tuli omnis homines saltio fieri locum habet in praesenti vita, non in futura quandiu
enim vivit peccator, spes est salutis si velit, at dum est in termino, ibi priuatur, destituitur omni spe auxilio salutis. Consentit Scotus d. o. q. q. liter B. in I caid quod diximus, poenam
sensu , scia tristitiam, sequi ad Poenam damni non est intelligendum , sequi ad eam, nude acceptam; etenim ad ps- nam damni pueroru non sequitur' sed sequi ad eam, quatenus cognitam, a P-psehensam ut sic di quatenu nolita. insuper, dum fuit dictum p Enam sic n-sius su tristitiam, esse complementum, non intelligimus, esse complementum poenae damni, in genere suo, etenim de se completa est in generes nae damni, alias pueri non essent integre, complete damnati hoc genei escena damnii sed quatenus de Angelis, de adultis agimus, spectando eorum statum damnationis, quoniam utrumq; pSnae genus sibi ipsis debetur, hinc tota ipsorum damnatio integre, coplete constat ex poena damni, sensus.1 Sed utrum pueri noscant puniritali poena damni si namque norunt, ergo tristantur, quoniam talis poena non est obiectram volitionis. ergo erit inuoluntaria, nolita Respondi bene noli , cognoscent namque quar
priuati remaneant Dei isione negatur vero inde tristare Deo no concurrente ad pullulationem tristitiae: ita plures: Non tamen desunt, qui poena sensus ab eis auferentes, afficiunt nihilominus eos tristitia Alijs quoq; opi-
Nantibu utraque poena affici: de quare diximus in mater.de Beatitud.agendo de Beatitudine naturali, quaerendo, utrum paruuli taliter decedentes sint tali beatitate donandi dispi . q. Iq. Scribit aut Tataret .lo: cit. inquiens, Pueri decedentes in originali an nolint habere poenam damni,an habeant nolitionem illius carentiae Disonis Dei: Dico,
quod se nolint carentiam Disonis diuina, seqtieretur mirabilis tristitia, nisi fiat braculi rasi Deus suspendat causalitate=cundarii causaru quia ad nolle ictud, sequitur tris illa,ct, habes nisi na pena,
scilicet damni: ideo melius est dicere,quod non habent nolle, dato, quod haberent nolle, diceretur, quod Deus suspenderet
causalitatem causarum secundarum re-
speii illius tris itis. Haec ille.
io Ad poenam sensus accedendor
Poena sensus dupliciter capi potest: vel quidem proprio, quatenus est affictio
sensus, siue partis sensitiuae Vel large, pro quacunque afflictione tristitia, dolore, in rore ac huiusmodi Prima reperitur in sensu, atque sensatis, Scorporeis animatis, quale sunt homines, Salutari Secunda reperitur in omnibus siue sensu, sue sola ratione pollentibus primano est in Angelis, secunda lita sicut nec prima reperitur in anima rationali cetenim conscientia morsus. sive vermis conscientiat,est p*na sensus, tamen no est in sensu sed in anima De hac Mati et s. habetur, Ite maledicti in ignem aeternum, qui paratus est Diabolo, ct Angelis eius Aug.
ri .de Ciuit cap. io Cur non dicemus, quamvis miris , deris tamen modis , spiritus incorporeos posse poena corporalis ignis assigi. Gregor dialol. . cap. δαSi Diabolus eiusque Angeli,cum sint ii,
corporei, corporeo sunt gue cruciandi, quid mirum, si anima antequam corpora recipiant, corporea, sint sentire tormenta e Et hinc fit, ut poena sensus non sit
necessario in solo corpore. Prob. vermis damnatorum sedem habet inanima, eamque affligit, anima autem est spiritus, ergo ema sensus in praesenti,
520쪽
ma eria, permeat omne subiectu, trini pirituale, tum Corporale. An, Crovermis ille sit luturuSeti: corpoieuS, tradimus in tract de damnatis.1 Singularito tamen ad eius explicationcm accedendo dicendum est, in
damnatis multiplicem oriri tristitiam, quae est poena sensus: duplicem quide priuatiuam: duplicem positivam :loquendo de priuiali uis, stria est de priuaticiae gratiae propter peccatum tristantur namque priuatos remansisse gratia,cuius priuationis causa fuit peccatum, S obstinatio de quo quidem
peccato tristantur, non utique quatenus est oti sa Dei, sed quatenus causare ternae damnationis, via de fit, ut detestatio eius no sit ex assectione iustitiae, sed proueniat ex aficetione commodi, quatenus in tale dananum incom- inodum incurreruiu ob peccatum,quq poena appellatu etiam vermis, ac remor susci scientiae. Secunda tristitia est de carentia beatitudinis, ad quam tantopere aspirat creatura talisque, ac tanta est tristitia ista, ut Scotus d. 6. q. q. liti appellet eam,absortiuam quia contristat totaliter a tibi bendo subditque, Ves nominatur poena camni, isti cons ructio transitiWa, ides poena de dam
no; nam et ocando sola in carentiam com-
m eha damni, cons ructio est transiti rea. Nota autem obiter ex his, qualiter Scotti, carentiam visioniS, seu penam damni nominat, poenam de damno aduersus Suarc recensitu circa meritem Scoti Circa vero tristitiam antecedentem; quod in eis sit vermis, conscientiae remorsus de peccatomon est utique de peccato, ut Dei ostensa , sed prout causa tali statuS, poenae . IIuius, triuique poenae causa postiua non est Deus rati, consistunt inre rentia, iriuatione gratiae, aioriae; est vero Deus causa negativa no conferens gratiam, denegan gloriamo: causa itidem reperta ex parte damnati
demerentis, indignum se reddentis gratiae, gloriae. Haec de poena priua,tiua: Duplex insuper insurgit pinna , Positiva atque tristitia, una est tristitia de ipsius damnati detentione perpetua imgne, Se hanc Scotus appellat, penaincarcerationis, quatenu namque uti
vellet ad libitutii Laemon potentia sua
motiva viden , quod ibi ligatum detinet diuina Iustitia tristatur Altera est de intellectus eiusdem detentione in consideratione intensa talis ignis, qua idem appellat penam excecationis, qua tenus vel obiecta alia non possunt intelligere ita intense, ut distrahantiara consideratione igni S; velut ex obiectis alijs intelle ais, nullam oblectationem capiat reuelantem pCnam ignis. erum quia omnia haec quatuor, tum negativa, tum positiva, sunt inuoluti taria Daemoni, linc tristantur, est enim tristit de hs , quae nobis nolentibus accidunt. Et haec duo postiua sunt positive a Deo, quia Deus alligat Daemonem
ibi, siue per se, siue per Angelum bonsi, ut ex Apocalypsi: ipseq; detinet in co- sideratione ignis C Caetera vero spectantia admodum haec fiendi , habebantur infra, quae redo, quomodo ignis
torqueat damnatos.18 Quia tamen in peccato duo sui, Auersio duauersio a Deo,& conuersio ad creatu Picibram merito duplex pyna correspondebit damni quidem,qus auertit peccatorem a visione Dei, ac propterea talis sna est carentia visionis Dei riensus etiam,dum torctuetur igne aetermnali. I Remaneret cui aerendi ,quae nam Grauior peistarum penarum no sit maior . Tatar nassi d. o. u. s. Quaeritur,quae est maior. Re an quivi. spondet, iura ratione penae esse maiorem Psnam sensus, quoniam ratio penae est affligere. Inde vero obiicit, quare dicitur, peDam damni esse maiorem caeteris respondet, maloiem esse,ratione maioris incommodi: quia incommodudum maius habere non valemus, qua Carentia vicaret aeterna beatitudine. Loqui tui consequenter, quatenumait, PS nam
sensus no esse de quiditate penae damni magisq; ad mentem Nam pli riumq; statuentium pinam damin inratione priuationis commodi,ad quod natura inclinat caeterum pSna damni adeo magna e sit, vi pena sensus quasi nihil reputetur in ordine ad eam unde Chri soli. homil ira ad philipp.ait, Tantum m in malum.widetur de tanta gloria
decisse, Ut Sehenuam pro ibi Io habeant prae hoc damno, re ruina August. lib.
de Tripi. Habitaticap . inquit, Abstui praefectia Chris , quoad Psionem eiu u