De pictvra : praestantissima et numqvam satis laudata arte : libri tres

71쪽

6 DE PICTURA studiosus pietor. Idcirco labore hunc Dinnutria studiosi suscipiant, ut quantu in sym metria mcmbroru recognoscenda studi cae operae posuerint,tantum sibi ad eas res quas didicerint memoria firmandas, profuisse intelligant. Vnum

tamen admoneo,Ut in commensurando animante aliqua illius ipsius animantis membrum sumamus,qUO Aeetera metiamur vitruvius archite in

eius, hominis longitudinem pedibus dinumerat . Ipse uero dignius arbitror, si caetera ad quantitatem capitis

referanitur Tametsi hoc animaduerti,serme comune esse in hominibus, ut eadem v pedis c quae est a mento Alias uera ad ceruicem capitis, mensura intersit.ticem. Itas uno suscepto membro, huic caetera accomodanda sunt. Vt nullum in toto animante, membru adsit Iongitudine aut latitudine, caeteris non correspondens Tum prouidendum est, Ut omnia membra suum, ad id de qUo agitur, offficium exequantur Decet Virrente manus no minus iactare quam

72쪽

LIBER II. v quam pedes. At philosophoru oran

tem malo in omni membro sui modestiam, quam palastram ostendet et Am- Demon pictor Hoplicitem incerta Vae LMmine expressit,ut illure dare tum qui tinetis dem diceres, alterus arma deponen cM.tem plane, ut anhelare uideret. Fuitae qui Vlyxem pingeret, ut in eo noueram, sed ius amet simulatam insaniam agnoseas Laudatur apud Romanos historia, in qua Meleager defunctus asportatur, aequi subsunt, angi, vomnibus membris laborare

uideantur. In eo uero qui mortuias fit,nullum adsit membru, quod non demortuum appareat, scilicet omnia Pendensimanus, digiti ceruix Ommnia languida decidunt. Dens omnia ad exprimendam corporis mortem, congruunt, quod quidem omniti disticillimu est. Nam omni ex parte ociosa in corpore membra iungere, tam summi artificis est,quam uiua omnia,

ex aliquid agentia redderet. Ergo hoc ipsum in omni pictura seruandu est,

73쪽

ro D Eri crudi, Ut quaeq; membra suum, ad id de quo

agitur, ossiciuita peragant, Ut ne mignimus quidem artaciat US,Pro re,Vacet munere adeo ut mortuorti mei libra, ad unguem usi mortHa, tricentium Vero omniae,uicia esse uideant. Usuere corpus tum dicitur cum otia qUoda,

si sponte, agatur Mortemss, aiunt: esse, ubi membra uitae officia, hoc est motum v sensum, amplius ferre nequeunt. Ergo quae corpori simulachra, pietor, uiua appareret Oluerit, in his est ciet, ut omnia membra suos motus exequantur. Sed in omnimotu uenustas caratia sectanda est. Ac maxime hi membrorum motUS, Uit aces v gratissimi sunt, qui aera in altupetunt. Tum speciem quoci diximus in componendis membris spectanda esse. Nam per absurdum essit, si Helenae,aut Iphigeniae manus leniles vrusticanae uiderentur. Aut si Nestori Pectus tenerum v ceruix lenis: aut si Ganimedi frons rugosa crura athleae

pae aut si Miloni, omnium robustissimo

74쪽

LAEBER t. Trsimo latera leuia oc gracilia addere mus. Tum etiam in eo simulachro,in quo uultus sint solidi cu succi pleni,

ut aiunt, turpe esset laccrtos cum anus macie absumptas agere Cotracpqui Achamenidem, ab Aenea, in in tala inuentu pingeret facie, qua eum fuisse, Virgilius referti nec caeter faciei conuenientia sequerentur, essetis quide pictor perridiculus, atqM eptus Itas specie omnia conueniant oportet. Icum colore quoque inter se correspondeant, uelim Nam quihus sint uultus rotei uenusti niuei, his peetus ac caetera membra fusca, e truculenta minime conUeniunt. Ergo in compositione membrorum, quae de magnitudine officio, specie in coloribus tenenda sunt: diximus satis. Nam rei pro dignitate omnia subsequentur oportet. Et Venerem aut Mineruam saga indutam, minie me conuenit Iouem, aut Martem, treste muliebri indecenter vestires.

Castore dc Pollucem prisci pilatores, Pingendo

75쪽

uiderentur, in altero tamen pugilem naturam, in altero agilitate discerne.

res. Tum Sc Vulcano claudicandi uitium apparere,sub uestibus uorebant. Tantum illis erat studiu pro officio, specie dc dignitate, quod oportet ex corporum primere Sequitur corporum compocompositio sitio, in qua omne pictoris ingenium cae laus uersatur. Quam quide ad compositionem, nonnulla in composi, tione membrorum die a, pertinent. Nam officio dc magnitudine corpora omnia,in historiacoueniant oportet. Si enim Centauros in coena tumultuantes pinxeris, ineptum esset, in tam efferato tumultu, aliquem Uino sopitum accubare. Tum etiam ublium euet, si homines pari distantia, uir alijs multo maiores ut si canes equis pares, inpietura adessent NemParum etiam uituperandu est, quod Plerunque uideo pietos in aedificio homines,quasi in scrinio reclusos, in quo uix sedentes, cuin orbem coacti recipiantur

76쪽

LiBER II 3 recipiatur corpora igitur omnia,ec magnitudine octo cio, ad eam rem de qGangitur,coueniant. Historiam Historiero qua merito possis oc laudare cadmirari crusmodi erit, quae illecebrisqtribusda sese ita amoenas ornatam exhibeat, ut oculos docti ais indoetisperi atoris, diutius quada cum uoluptate, cu animi motu,detineat. Primuenim quod in historia uoluptate afferat,est ipsa copia dc uarietas rerum ut enim in cibis atq; in Musica seni,

per nouac exuberantia cum caeteras fortassis ob causas,tum nimirum eam

ob causam delectat, quod ab uetustis ec consuetis differant. Sic in omni rerum uarietate,animus ae copia admodum delectatur Idcirco in pietura,cucorporu e colorum uarieta amoena

est. Dicam historia esse copiosissima illam, in qua suis locis permixti aderunt senes,uiri,adolescetes,pueri,m tronae, uirgines infantes, cicures, a

telli aviculae equi pecudes, aedificia, prouincipes omnem* copiam lam

77쪽

dabo,modo ea ad rem de quaaIlie a

tur,conueniat. Fit enim ut cum spo antes, lustrandis rebus morentur, cum pictoris copia gratia assequatur. Sed hanc copiam uelim cum uarieta te quadam esse ornata, tum dignitatere uerecundia grauem ais modera tam Improbo quidem eos pietores,

qui quo uideri copiosi,quoue nihil vacuum relietum uolunt, eo nullam sequuntur compositione sed confusi cudi lute omnia disseminant, ex qUo non rem agere, sed tumultuare,historia uidetur ac fortassis qui dignitate in primis in historia cupiet, huic solitudo admodu tenenda erit. Vt enim in principe, maiestate affert uerborei paucitas, modo sensa v iussa intelligantur,sic in historia competens corporum numerus,adhibet dignitatem, uarietas gratia affert Odi solitudine in historia,tamen copiam minime laudo,quae a dignitate abhorreat Ais in historia id uehemeter approbo,quod a poetis tragicis at* comicis obseruatum

78쪽

LIBER II. Tyrem uideo, ut ci possint paucis personatis Libillam doceant. Meo quidem

iudicio nulla erit ussa deo tanta reru Iarietate referta historia, qua nouem Historia aut decem homines noso inrcondio noum magne agere,ut illud Varronis huc perti decem petnere arbitror,qui in cotrivio tunnil tu odii Devitans, non plusquam nouem accu poterit hantes,admittebar. Sed in omni historia,cum Uarietas iocuda est, ea tamen inprimis omnibus grata est pietura, in qua corpori status atq motus, incer se multo dissimiles sunt Stentigi ruralia toto uultu conspicui, manibus supinis,c digitis micatibus,alterv in

pede innixi rati j aduersia sit facies, ecdemissa brachia,pedes s inlueti,singulis singuli flexus,c actus extet aliqconsideat,aut in flexo genu moretUr,

aut prope incumbat finis nudi, si ita deceat, alici nonulli mixta ex utrissarte Partim uelati, partim nudi as I stant Sed pudori semiae uerecundiae

anseruiamus obscoenae quidem corporis, octae ossies partes,quae parum gratiae

79쪽

γ6 DE IIcTUR A gratiae habent,pannosiaut frondibus,

aut manu operiantur Apelles Antiisgonis imagine ea tantu parte uult Us Pingebat, qua oculi uitium non aderat. Et Homerus cum naufragu Ulissem e somno excitat, ex sylva,ad mu/liercularum uocem progredi nudum faceret,homini,ex frondibus arboreis

ramum, obscoenaru partium corporis,legumentu,dedisse legitur Persinclem referunt, oblongum S deforme habuisse caput,idcirco a pietoribus ocsculptoribus no ut caeteros in operto capite,sed casside uestito,eum formari solitum Tum antiquos PaetoreS, re

fert Plutarchus, solitos in pingendis regibus, si quid uitr erat formae, non id ptermiss im uideri uelle, sed quam

maxime possent, seruata similitudine, emendabat. Hanc ergo modestiam Scuerecundiam in uniuersia historia obseruari cupio,ut foeda aut praeterean tur,aut emendentur. Beni* ut dixi,

studendum censeo, ut in nullo ferme idem gestus, aut status conspiciatur. Atam

80쪽

LIBER dies

Animos deinde spectatium mouebit historiae,cum qui aderint quieti homineS,statim animi Ottim maxime praesic ferent. Fit naris natura, qua nihil sui similium rapatius inueniri potest, ut lugentibus, collugeamus ridentibus,arrideamus: dolentibus condoleamus Sed hi motus animi,ex motbhus corporis cognoscuntur. Nam videmus,ut tristes,quod curis adstric is,c aegritudine defessi sint, totis sensi bus ac uiribus torpeat, inters pallentia, vadmodu labentia membra sese lenti detineant. Est quidem merentibus pressa frons,ceruix anguida denis omnia ueluti defessa re neglecta Procidunt. Iratis uero,quod animi ira incendantur, c uultus viculi intumescunt,ac rubent,membrorum omnium motus,pro furore iracundiae,in

eisdem acerrime ae iactabundi sunt Laeti aut e villares cum stimus, tum solutos, e quibusda fiexionibus graetos motus habemus Laudatur Euphranor,quod in Alexandro Paridis uultu fi