장음표시 사용
321쪽
equi pii blici adcitipti sunt; quidam etiam in senatu legendoprieteriit. Sed maxime insignis ad memoriam P. Cornelii Rufini nota fuit. Diu consul et dictator fuerat, rolvisque magnis bello gestis triumphaverat. Hunc igitur senatu moverunt censores, Causamque isti animadversioni subscripserunt, quod eum inmperissent amenti facti coruor palm pondo decem fere. Isque casus non hominis modo, sed familiae ad longum deinde tempus fuit : nec ante Sullani dictatorem, quisquam ex ea summis honoribus usus est. Tanta temporibus istis parsimonia, tantusque in eadem civitate postea luxus fuit, ut quae supellex apud posteros contemptissimae vilitatis argu niculum sutura erat, eadem a prioribus pro intolerabili luxuria damnaretur. Censu perfecto lustrum cotiditum est: censa civium capita ducenta septuaginta unum millia, ducenta , viginti quatuor. XXXIV. In exitu anni consul uterque triumphantes Capitolium invecti sunt. Prior Curius : cujus et triumphus cum fama rerum, et lae litia successus, tum etiam splendore pompae
illustrior fuit. Nam ad eam diem sex vicinis et pauperibus populis in apparatu triumphi nihil ferme nisi arma fracta, aut carpenta gallica; in privila, nisi greges et armenta ducta
suerant; tum vero ct varietate gentium, quarum Captivi ante currum ducebantur, et spoliorum pulchrituditio ac magnificentia , cretebris species fuit: quum Epirotae, Diessali, Macedola es, Apuli, Lucani, Bruttii, vincti ante Currum agerentur : prati errentur autem tabular pictae, signa tio hilium
artificum, aurum, Purpura, Caetcraeque tran Smarinae elegantiar,
et Tarentini luxus instrumenta. Sed priPCipui miraculi gaudiique spectaculum elephanti suere. Cum ipsis turribus suis ilia tuor nam reliqui ex vulneribus interierant tum primum
Romae visi sunt : vulgus a nomine animalis, quod hactenus maximum noverat, et loci, ubi primum conspexerat, Moestineas vocitabat.
XXXV. Alterius consulis paucos post dies obscurior trium-
322쪽
IN LO C. LIB. XIV LIV ΙΑΝΙ. 3 ii
phus fuit. Neque tamen illi poetiiten lae res fuerunt. Samnites et Lucanos vicerat; oppida multa ceperat, Sed comparatione curianae gloriae, horum splendor aestimatioque decrescebat. Inter eos, qui virtutis ergo donati sunt, Ser. Cornelio Merendae auream Coronam ex prinia dellit, ob Samniticum quod-dani oppidum eius maxime opera captum. Romanis ad hunc modum victoriae suae Letitia fruentibus, longe dispar animorum habitus apud hostes erat. Ii jam olim imperio Pyrrhi minime laeti, post infelicem pugnam, animis timore atque indignatione plenis, nihil quietum agitabant. Rex ipse dudum romani belli pertaesus, et nunc desperata penitus victoria , nihil nisi rationem tutius hori estiusque discedendi meditabatur. Sed dissimulato interea consilio, hortabatur socios, ne ob unum adoersum proeliam conciderent animis et non plus eos cladis postrema hac pugna secepisse, quom prima intulissent e neque ideo Romanos ad pacem etiam bonis conditionibus permoperi potuisse. Iorum constanitiam si psi quoque mularentur, seque fortuniae Nertenti fer arent, omnia commodius Dbitura; superesse Nires ad hono diuturno bello suffcturas. In Grincia multos potentes amicos su habere, a quibus certa auxi a exspectare possis. XXXVI. Neque haec incredibiliter singebantur : quum et antea, praesertim a Ptolemaeo, qui Macedoniae tum praeerat, luculenter adjutus suisset : et in magna existimatione apud Graecos barbarosque esset; aliisque beneficiorum memoria,
aliis metu devinctis , ab aetolorum gente temporibus istis potentissima, ipsisque Macedonibus, praeterea Illyriorum regulis coleretur. Caeterum haec ita jactabat, magis ut desciscere parantes socios in fide retineret, donec aperto ad navigandum mari regnum repetere posset; quam quod aut bellum in Italia continuare vellet, aut magnam Uem in transmarinis auxiliis hal eret. Dimissis tamen circum Asiae Macedoniaeque roges legatis, ab aliis pecuniam, ab Hiis auxilia, ab Antigono, qui Macedoniam tenebat, utrumquepo, tuta hal. Hac spe utcunque retenta fioesorum Voluntate,
323쪽
quum interea dissi titulanter omnia paravisset ad discessum, legati cum litteris ab Antigono redierunt. Convocatis igitur suorum Italorum lite principibus, non quidem quas acceperat litteras reci vivit, sed fictitias alias, quibus paulo post
ab Antigono auxilia maona assutura osse Continebatur.
XXXVII. Hoc astu non sociis modo delusis, sed etiam Romanis, qui propinquo loco pria Sidium agitabant; consecuta nocte citra ullum impedimentum vela secit, Cerauniosque montes Epiri id promontorium est) tenuit. Sed quo minori turpitudine deseruisse bellum videretur, fidesque hominibus fieret, persectis quibus evocatus esset rchus reversurum, Milonem ad custodiam arcis Tarentinae reliquit; eique, ut non modo spe praemiorum, sed etiam Paris exitii metu in fide maneret, sellam dedit, cujus lora erant ex Niciae Pelle, quem compertis in caput suum insidiis occiderat. Huic igitur addito praesidio militum, Cum caeteris Copiis, OCtopcditum millia, quingenti equites erant, sexto quam exiVerat anno, i atrium in regnum reversus est. Interea Romaequum Comilia centuriata haberentur, Pyrrhusque hellum in-Stauraturus putaretur, M'. Curium ressici consulem placuit; quod unus ille adversus regem optime gesta re , ad reliqua quoque belli plus auctoritatis et sortunae allaturus videretur. Ex patriciis Ser. Cornelius Merenda factus est, eum quoque Pr Vehcnte recenti gloria, et commendatione gentilis sui, sub quo priore anno militaverat. XXX III. His consulibus in Lucanos, Samnitesque et Bruttios conversa belli moles est; qui cum locis potius quam armis se defenderent, nihil rei ad reli piarum exemplum memorabilis geri potuit. Neque tamen imminuta inde Curii gloria est, sic quoque judicanti hiis omnibus, regem nCerrimum , non modo cladem acceptam, sed etiam ducem ad emus se denuo venturum Curium, Oxhorruisse. Consecti
itaque belli hujus, fugatique ex Italia Pyrrhi penos illum
laus atque fama permansit. Anno, qui tertium Curii consu
s XXXVI. Dio apud Vales. - Pausan. l. I. - Iust. XXIII, 2. - Pol Faen. Strat. VI, 6. - s XXXVII. Maar. - Plu . In PFrrh. D. 59.
324쪽
latum sequutus est, primum ab alexandrinis regibus legati Cum muneribus Romam Venerunt; in C. Fabii Dorsonis, C. Claudii Caninae magistratu. Ptolemaeus cognomento Philadelphus, audita Pyrrhi fuga, gratulatum misit, petitumque, ut populi romani socius et amicus haleretur. Laetum id honorificumque patribus visum, quod amicitia romana ultro a tam potentibus tamque longinquis regibus ambiretur. Igitur comi ter acceptis habitisque legatis, societatem cum Ptolemaeo jungi placuit: simul delecti ex illustribus, qui confirmandae ejus, reddendi lue ossicii gratia legatione ad regem fungerentur, Q. Fahius Gurges ex consularibus, et cum eo C. ct
Numerius Fahii Pictores, Quintusque Ogulnius. XXXIX. His prosectis , adversus italicos Populos, qui
arma adhuc necessitate et desperatione retinebant, a Consulibus solicitor dimicatum est. Maiores alterius res fuisse Visas, triumphus C. Claudii Caninae argumento est, quem de Lucanis, Samnitibus, Bruttiis in magistratu suo duxit Quirinalibus. Sed rerum foris prosperarum laetitiam nonnihil turbavit Sextilia, quae Vestalis virgo quum esset, incesti comperta , temeratis religionibus, infensos civitati deos of cisse credebatur. Sed piaculis et sacris placata deum ira, sacerdosque Verso in noxium caput supplicio, ad portam Collinam viva defossa est. Iisdem consulibus coloniae deductae sunt, Cossa in Volscientibus , et in Lucania Paestum, quae Graecis Posidonia vocatur. tam Lucani Sybaritis ademerant: ab his recens in ditionem populi romani pervenerat. Illu- Strior anni sequentis memoria est, qui finem belli non adversum Samnitas modo caeterosque, sed etiam cum Τarentinis attulit. XL. L. Papirius Cursor, Sp. Carvilius secundum ConSules, Samnites Bruttiosque et lucanum cum tarentino populo Provincias nacti, exspectationem hominum snam in spem hoc anno finiendi belli par istud consulum studiose delectum
325쪽
fuerat) consiliis sactisque magnificis expleverunt. Et Samniates quidem a Carvilio perdomiti, primum atque Septuagesimum post annum, quam decertari coeperat, meliori quam antea fide conditiones pacis a Romanis impositas accepere. L. Papirius Bruttios et Lucanos magnis cladibus subactos ad pacem petendam compulit. Ut tamen in uno muliorum finitimorum populorum bello, terminis quoque regionum ipsarum permixtis, etiam Papirio cum Samnitibus, Carvilio cum Bruttiis Lucanisque, et utrique cum Tarentinis res suit. Nec enim modo copiae Tarentinorum fusae fugataeque; seclipsa quoque civitas in fidem accepta est. Quod negotium, quia praeter victoriam ex nobilissima urbe, Pyrrhi regis ino tem, Carthaginiensium calliditatem , et prima aemulati Onuui
inter Poenos Romanosque initia continet, paulo accuratius explicandum ESt.
XLI. Pyrrhus ante biennium ex Italia sic abnavigaverat, ut, relicto in urt,e tarentina praesidio, spem reditus sui faceret. Ea paulo post novo regis istius in Macedonia successu non parum aucta, Italoriam alii mos adversus praesentia
damna Susteritaverat.Vir enim ardentis animi quum diu qui fiCero non posset, Antigono, quod in Italia belligorantem nullis auxiliis juvisset, bellum intulerat, eumque priulio Victum universo prope regno ejeCerat. Unde Romanis quoque continuus per ea tempora metus fuit, ne auCtioribus copiis regressus in Italiam , majus priore bellum excitaret. Sed inopitiata mors regis spes metusque omnium subito incidit atque sustulit. Pyrrhus enim, ut erat potentiae in immensum augendae insatiabiliter appetens, per causam reducendi in regnum Spartae Cleonymi, qui cum Areo dissidebat, Peloponnesum ingressus, ad illam etiam occupandam adjecit animum. Et Lacedaemonios quidem, licet urbe frustra oppugnata, magnis assecit incommodis. XLII. Sed Argis interea, quum adversae saCtiones duae PS-sent, principes earum Aristippus Antigonum , Aristias Pyr-
S XL. Liv. XXIV, 9; id. XXXI, 3r; ejusdem Epit. - Zonara . - Pau n. lib. I. - Plutarch. in Pyrrh. cap. s . - S XLI. Pausan. - Plutareb.
326쪽
rhum, ad opprimendos inimicos advocat; nam et Antigonus, Contra coni Inunein hostem Laconibus auxilio futurus , in Peloponnesum venerat. Ita diversis portis, sub eandom no-Ctem, utriuSque regis copiae in argivam urbem recipiuntur: Pyrrhus cognito urgeri suos, urbem et ipse ingressus, quum die jam oriente lupum et taurum ex aere, certantium inter se habitu, vidisset, imminentis sati indicio exhorruit. Oraculum enim oriat vetus, satalem AEacidae locum fore, ubi taurum cum lupo dimicantem spectavisset. Igitur retrahere ci pias, et ex urbe recedere Cogitabat. Sed DC urrentes cum Holono Pyrrhi filio suhsidiarii inilites elephantique, clauserant exitum : hisque in urbem irrumpere, illis exire nitentibus, quum hostes etiam acriter insisterent cedenti turbae, et in angustis tartim spatiis Argivi, Macedones, Epirotae, qui quo cum Areo venerant Spartani Cretesque, ad haec elephanti quidam truderent inter se truderenturque; omnia trepidaticine et tumultu miscebantur. XLIlI. Dum inter haec Pyrrhus ubique consiliis, clamoribu S, manu, semare Suos, arcere hostes satagit; a juverae quodam Argivo lancea leviter vulneratus est. Matrem hi Chabebat anum pauperculam, quae cum aliis mulierihus ex tecto domus praelium spectans, quum Pyrrhum in auctorem vulneris sui toto impetu serri videret, periculo filii attonita, Protinus tegulam corripuit, ac utraque manu libratam in caput regis demisit. Tam inhonorus et miserabilis exitus Pyrrho fuit, quo maiorem animi robore. solertia ConsiliΟ-rtim, Scientia rei militaris, multisque prwterea corporis ingeniique bonis, aetas illa non tulit. Sed fructum laboris operumque Suorum, et ornamenta virtutum, ambitione Corrupit, felicior futurus, si suis rebus contentus; potentissimus Rutem Omnium, si quam in quaerendis opibus industrius fuit, tam in retinendis circumspectus esse potui Sset. XLIV. Haec igitur postquam in Italia sunt audita, pro variis hominum studiis , laetitia luctuve civitatos assecere.
327쪽
Sed alii quidem populi, qui suae spontis erant, PaCem amicitiamque Romanorum, quibus poterant conditi otii bus, redimebant: tarentinum, ne suis consiliis uteretur, praesidium Epirotarum et praesectus arcis Milo vetabat. Intor quos res paulatim ex levioribus injuriis atque contumeliis in apertas inimicitias processerat. Itaque maximis in dissicultatibus constituti Tarentini, quum extra inconia Romanos hostos, intus Epirotas haberent; missis legatis auxilium a Carthaginiensibus petiverunt. Poeni, qui Siciliae magnam Partem tenerent, et maritima Italiae loca sibi, quam Romanis, accedere mallent, specie ad ejiciendum Milonem, caeterum si Tarento
tirontur, etiam adversus Romanos tuituri, cum instructa classe prompte a CCurrerunt. Quum inter haec etiam L. Papirius consul advenisset, undique Clausa Tarolii Is erat, BO-manis a terra urbem simul arCemque, Poenis eamdem arcem
a mari obsidentibus. XLV. In hoc statu rerum, quum haud minor Romano
Cura esset, ne Carthaginienses arCEm Caper ni, quam ne a se non Peretur, omnos victoriae rationes subtiliter indagans, Milonem per idoneos internuntios tentat, si Tarentum ejus opera obtinuisset, ipsum popularesque cum rebus suis incolumes dimissurum esse, pollicitus. Milo nihil ex praesentibus videns Potius, cum Tarentinis agit, ut Iunctis consiliis de communi salute deliberarent: sensimque persuadet, ut se imgatum ad L. Papirium mitterent, de conditionibus ex omnium urigi a te frendis diligenter acturum. Ut homines taedio curarum periculorumque sessi lubenter asson si sunt, ad consulem identidem profectus, quocum sallaciam istam Composuerat , luculentas plerumque Conditiones , et spem nori poenitendae pacis certam reserebat. Ea credissitas, si quid in animis Tarentinorum diligentiae ac curae Superfuerat, EPCuritate fiduciaque resolvit, occasionemque Miloni priobuit, qua non ara modo , Sed etiam urbs ipsa Romanis traderetur. XLVI. Carthaginienses hoc eventu minime laeti, sed amiacos Romanorum se ferentes, nequae Hiram ob causam, quam
328쪽
ad expellendum Milonem venisse, discesserunt. Auctores habeo, Poenos a Romanis monitos, si tarentinoe rei se immiscerent, contra foedera acturos et ideri, non modo denuntiationem hanc insuper habuisse, Verum etiam in acie tarentina contra Romanos auxilia Punica stetisse e qua ex offensa maxime bellum, quod adversum Carthaginienses in Sicilia gestum est, eruperit: quanquam Poeni periurio culpam tegere volentes, nihil ab se dolo mal actum esse, juravissent. Ego sicut non abnuerim, Vel inter ipsos duces tale quid agi potuisse, dum Romanus Poeni praesentiam aegre patitur, Poenus instituto suo quam potest causam praetexit; vel populos ipsos publice isthaec disputavisse : ita veriores belli mox exorti causas alias suisse existimo; quod neque statim bellatum est, et postea natum in Sicilia bellum, ob Mamertinos praecipue, manciatibus adhuc punicis Dederibus, exarsit. Aucto ad hunc
modum imperio, redeuntes Romam consules a gratulantibus e Cepti, magno omnium saVore, magnaque sua gloria triumpharunt.
XLVII. Inter haec Q. Fabius Gurges et caeteri, qui missi
Alexandriam fuerant, in senatu legationem renuntiarunt : ni se genere hospitalitatis ac bene lentiae aeceptos habiatosque ἰ munera Nenientibus magnifica missa; majora eti tu discedentisus. Sed priora quidem illa modeste recusari, magis eae dignitrus abstinentiaque romana visum esse: coetera, quin omnino recipienda fuissent, a se Priusquam alianum remum quidquam agerent, in inrariti populi romani delata esse. Sed et Alexandrio, quium ad solennes Fuias in Mitatis, more
apud reges usitato, coronin a rem missin essent, eas Ominis causa acceptas, noctu statuis regis imposuisse. Senatus et
successu legationis, et gravitate legatorum mire laetus, gratiis actis, quod sua continentia mores romanos extemis quoquUntionibus et enerabitis reddidissent, restitui munera, quae ii
aerarium detulerant, praecepit. Continuo populus, ita demum rempublicam optime gestum iri, dictitans, si ditescendi ex
329쪽
publieis negotiis infame studium tot retur, idem scivit: qui storibusque pecuniam eam, uti jussi erant, prompte restituentibus, digni hoc abstinentiae fructu homines, pari gloria et recusarunt aegyptias opes, et receperunt. Q. Fabium, qui caput togationis ejus fuerat, hoc quoque nomine pra)latum tot egrogiis viris existimo, ut a censoribus M'. Curio, L. P, pirio princeps senatus legeretur: quum nobilitate domus, et paternis meritis, simul Consulatibus duobus totidemque iriumphis, nulli jam honori impar viderotur. XLVIII. Iisdem consulibus M'. Curius censor Anienis amnis aquam in urbem ducendam locavit, ex manubiis hostium. Ex quibus adeo privatim ditari noluit, ut aliquando,
quum a malevolis interVersae pecuniae argueretur, gutto ligno , quo ad sacrificia uti Consueverat, in medium pro lato, juraverit, se nihiI praeterea de praeda hostili suam in domum intulisse. Vir profecto tum rerum gestarum magnitudine, tum otiam aliarum virtutum illustribus experimentis meritus, ut quaedam ejus insigniora dicta factaque modico excursu annotentur. Neque vero indignum, aut historia oondendae ossicio alienum iudico ea referri, per quae homines in reptililica versaturi, haud sane minus quam consiliis operibusque militaribus, ad felicitatem ex virtute petendam instruantur. IBello sabino quum tantum praedae fuisset, ut tum primum Romanos gustum divitiarum cepisse scriptor historiae Fabius autumet, Curius nihil ox tam opulenta vi Ctoria, praetor conscientiam famamque, si hi vindicans, in pristina paupertate duritieque mansit: etiam publicae continentiae magister id ni idoneus, et severus Custos.
XLIX. Agri enim captivi parte maxima publicata, privatis haud amplius quaterna dona iugera viritim divisit;
ipse, quum Senatus majorem ei portionem assignaret, eodem quem caeteris dederat agri modo contentus fuit, malum esseseioem dictitans, cui non idem, quod aliis, satis esse Posset.
S XLVII. Marm. Capitol. - Iiis . XVIII, 2. - Val. Μaxim. IV, 4, 9. rarit. Ann. II, 5 . - ranar. - Fron . de Aquaeduci. - Plin. II, 41. XLVIII. Auet. de Vir. ili. c. . l . - Strab. I. V.
330쪽
Haec deinde in Sabinis villa Curiana fuit, in qua sorte rapa torrentem victi nuper Samnites quum adivissent, ingensque pondus auri afferrent dono: Ego hinc, inquit, in flatilibus
meis esse molo, et aurum bentibus imperare. Cui villis quum vicina priodia senior Cato possideret, eo Ventitabat crebro, tenuemque casam, et rusculum, quod Vir tantus post tros triumphos manibus suis si derat, Cum recordatione vitae abstinentissime actae contemplatus, animum ad parem constantiam, antiquae simplicitatis et virtutis aemulatione componebat. Et prosecto viris haud aliis opus suit ad imperii futuri tam firma ponenda fundamenta, quae et impositam molem perferre possent, et non exteris modo concutientibus resisterent, sed ipsis quoque domesticis vitiis aegre vixque convellerentur.
S XLIX. - Plut. in Apopht. - Front. Strat. IV, 3. - Plan. XVIII, 3. - Auet. de Vir. ill. - Cic. in Catone, cap. 16. - Plutarch. in Cat. viri.