장음표시 사용
101쪽
Liber I. Commentarij Literales δί Morales,
de xὶ Ἀ- rum sermonibus eum, qui immoderatia loquibtinuitis Deo, ne moreris re Laio, seu implere; δ Ilicis enis, o instilis. Q. , seu non impleta, siue temeraria H m iE ' Stulti est temere promittere,&pol, uete, α quam promisit, de adimplenda promissione non elle Glicitum J Sed quia inque voti u reine Glα- -- promi se non reduere. Nee enim homo, tum non vovendo, peccat; & post votum , non ii plendo, delinquit. HEU Nad diris astulo, ut pece re fac earums tu Mn, vel tu pecces ut sit Synecd hepars pro toto. Ne sicile de temere os 1 obitas , ut votum emittas, qu tibi sint eausa peccati. Neque dicti coram qui unicuique coities adhaeret,&qui te mendacii potest redarguere : No est praui vita . seu hoe
votum inconsul Eprotuli, non tantum deliberationis praecessit, ut voluntarium censeri valeat, atque ideo illius religione non teneo xx. Ne dixeru, quia iam autui est, id est, quasi i in rans quid agerem, votum emisi. Ne forte ti Dem contra sirinovo trios, di i et cuncta inanisvmim Diarion. Alludit ad illas impiorum maledictiones Levit. 26. Gusumetur in cassinlaborisHer, I sera si eius se rutam. Delu.is. Multa tam reis . . mediens. Cr ex re aliens, isto. Cunctis maledictionibus circa operum dissi-Pationem videmur assici, qui votum emisium
negligit implere. Testoreos, qui Religio- m. ii a R. -& votis vel limplicibus illiga
ligione id eorum , fictis cautis, obtinent solutio-s,reulum re- nem , & remeant ad saeculum: certe cuncta manuum eorum Opera, Omnes conatus dissipa
iesiouε, I 6. Vbi multa sunt βomnia . plura si spatituti vanitates, or sermonet innumeri Hoc spectat ad cos , qui votorum obligationem ei idere conamur. Ae si dicat: sicut i inniorum, ita verborum maiorem patiem esse vanam: atque ideo cauendum , ne nos laetipsos decipiamus, de concupis entiis nostris blandiamur, finget
tes soninia, dum vota nostra irrita suisse ast ueramus. Tu tero Deum time. cui intimi cordis patent affectus.7. Si videris calumnia. egenorim, o
tiam in Prouincia non rex usuper hac
quia excelso excessere e statam : ct uester bos quo que e nitiemis sunt Hir: ct insuper uniuersae te rae Rex imperat fermenti. Ne mirere , seu aegrὸ seras, aut indi neris, si videris subuerti iusti xiam, pauperesque iniuria torqueri: tu res tuas cura iij sunt Iudicibus illis superiores, quibus haec curae elle debeant, ipsi viderint, quonam- modo tantis nolis sit occurrendum. Et praeter superiores Magistratus, qui Iudices inferiores. Pollunt coercere,adest supremus Rex, qui oui
nibus sibi seruientibus, & subiectis imperat. Ad eum pertinet quid facto sit opus, decerne- Cum vide ii re. Cum videris laedi iustitiam solatium tibi
nil uei' iudicis a ternam haud sore potesta
G ad ili is im: st enim supremus iudex aeternus, qui teti v I i. nauneris bene aut male gesti ab illo stria ricem qui stri- exiget rationem.l
gunt 'unias suas, nec illas audent expende re, ne imminuantur: unde illis non fruuntur. videor mihi, auari thesaurum esse argenti, D uesa '
aurities inam, sit tam apud Indos, quae in deo praedives est , sed illi non proscit, unde misero inopi non fulicior. J Et ite ergo υ-
Vers 1 o. Vbi miliae sunt opes, moti ct qui e medunt ea . Vanitas est in multis opibus selicitatem constituere; qui enim sunt diuites, multam etiam hes eant familiam necessarium est, quae ex eis alatur. Et quia prod possisuri,nis quia cernit a tia, oeulissuis. Ipse possesseti& dominus solum habet utilitaris,quod videat, se diuitem elle aliis; alij enim illas praecipue absumunt, ipse autem sicut unus ex illis cibum iuniit, A indumentum. VS f. i 2. Ducis est somni petrantia pararan, si rem tu coniecti. Qma lal re Diso corpori
suauis mittis snperuenit. Simita autem diu tis non iis eum do uno. Nam cum nimio cibo
distenditur ventriculus, somnus placidus non contingit. Ex quo patet quanta sit diuitia rum vanitas,quae domini quieti, ac valctudinios sciunt i iis eas omia i 3.1 .is. Est amissi uis φής - iis, atrox incommodum Gai suo seci. a uitiaco seruaratum, ui sui. Ob illas
enim asst igitur animo, dum timet amittere. vel imminuere; cruciatur curis,dum seruandis, augendisque iii cumbit .vexatur litibus, raptorum,& grailriorum insidiis: mortem incurrit non raro, seu i domesticis, seu i latronibus, seu a Iudicibus, &iexcentae sunt illi malorum occasiones. Igitur his bonis abuti dare, idem est A neu aac omnium malorum aciem instrui contra miserum pollet rem J Ad haee. P. eunt mimina se mi ficti M. teu cum aulictione pelli a posse inrti, denti misi i ii emerauit filium, qui in I, ori egestare erat. M uPereunt adeo diuitiae, vi etiam filius eius, Malij, qui speram se fore haeredes, extrema penuria dispereant. Sic iis .eν sim eiu uiscitis di mero matris sua, sic reu rteiuν. T nihil auferes scum dolabore suo. Quia diuitiae deperiere,& praemium
saturum ob pium earum usum minime expoctat, cum eas aut aia E scruatit, aut violent et
amiserit. illud tende. Et nihil auferi secuis sa a ruari labores . Non dixit , Fert, sed Aufert, quod innuit rapinam alio enim diuitis auati in seruandis diuitiis persistentia, ut si aliquid in testa- his quis mento pio operi litat, id a seipso quasi rapina rapitis a tollit. Miseriaulis prorsui infirmitas haec :mo senii nudus in mundum, sic reueneris ora pro is ei, piod laboravit: intum ' 6.i . Cunctis A in vita sua comessii tenebrii, in aerumna,atque tristitia. Tam par-cε auarus,& triri serdidὰ victitat, ut non audeat palam, Se coram aliis cibum sumere, si I salti-uε, & ut dici solet, . manu comedit. Tantum abest, splendida conuiuia instituat, & opes cum amicis partiatur. Mileti autem cibi illiu,
irritamenta ra gustum sunt curae aer innae, at
que tristitia. Hoe itaque vi inest mihi bonum comedat ovo, bibat, Ofruaturiaritia ex labore . quo LM ami ipse Iia ex ero dierum vita iniquitin nastiae quoi de Si iri Deus: O haec est para itam. ' esti diuitiis, sivi bonis, quae labore acquisuit. Iniquum non est quemlibet iuxta statum, de uerita vi u-
102쪽
ad Ecclesiastem Salomino. Cisput VI.
. Et inini homini, Deus med ex 'ma' 'o te sua, ct iatetur dei uine suo. hoc ut doniam Dii. De malis Dei est donuit . ut diues sordidus non est.& auarus, sed πιε diuitiis sitis cum laetitia foratur.' Preme liartiticulam, las αυ- rarus. . non dixit, tota sub-
ciis cor ei M. Probatur id donum Dei esse. int
rini enim dum occupatur huius vitae commo dis,quibus honeste tuuitur, non recordabitur, te lite ante oculos, & mentem obuer unciat aerumnae, ouae mortalium vitam iniucundam reddere assolent. ' Cur auteti, non dixit, Nuo D es humare δελι- νω--.m visas. a. sed solum,
recintilitardisrum vi sua i Quia dies biin aevitae idem sunt ac labores aerumnae. J Vnde omisi quis velit dicere : Tot vixi diebus, dicataot
Cutimi tufam diaris auari condisionem Salomon infectari p it.
sτ id aliud malum. quod vidi sub sole,& quidem frequens
apud homines: α. Vir, cui dedit Deus diuitias. ω substantiam de honorem, de nil ait deest animae suae, ex omnibus quae desiderat: nec tribuit ci potestatem Deus ut comedat ex eo, sed homo extraneus vorabit illud, hoc vanitas, d miseria magna est. 3. Si genuctit quispiam centiun liberos, Avixerit multos annos, & plures dies aetatis habuerit, anima illius non utatur bonis substantiae suae, sepulturaque careat : de hoc ego pronuntio qubd melior illo iit abortivus. q. Frustra enim venit, & pergit ad tenebrat M obliuione delebitur nomen eius. s. Non vidit Solem,neque cogi uit listantiam boni & malit 6. etiamsi duobus millibus annis vixerit, se non laetiti et fruitus bonis: nonne ad unum locum properant omnia 3 7. Omnis labor hominis in ore eius: sed anima eius non implebitur. s. Quid habet amplius Sapiensa stultor quid pauper nisi ut pergat illoc, ubi est vitat 9. Melius est videte quod
cupias, quam desiderare quδd nescias. dx hoc vanitas est, δί praesia mptio Spiritus. o. Qui futurus est, iam vocatum est nomen eius, &sciti ir lxiod liomo sit, non possit contra sortiorem se in iudicio contendere. 1 I. verba sunt plurim multamque in eisputando habentia vanitatem.
It vir, cin ridit Deus dilui-ii M. σ ctiano em,ct nihiI ad stantim se ex visio , qua de Her M. Cum tamen omnibus abundet, omnibus se vacuum ostendit. Nec enim tris it ei pinstarem Dem, vi c med i ια es. sed hama extra ιι vorabit illud: videtur non habere ius domi iiij ad diuitiarum vium,& negasse illi Deus, iberaliter & honest.
viuendi animum, voluntatem: vndE opes illius obitu ad alius venient potestate, qui miseri domini ieiunium auida voracitate vindicabit. z His ista 2 miseeria maerae i. ' Quid enim
ni is iniserum quiui te diuitem extraneae v via: racitati ieiunares Sige uerit qui I iam centum liberos, ore Arrit m lios anmi, Oti Daiei Maii, Lutuerit rcst tamen animai ra non ita in bovis sub stantiasse, sepudii raque careat : δε hoc eae o Pro incis. vi meliori δεμ .d Himti. Adeo graue malum est auaritia, ut omnia alia bona, quae quodaminodo selicem hominem iacium corrumpat. Id
vitet lis sapiens expendit, dium asserit aboc-tiuuin illo ei se meliorein, cuius differentiae nouem adiicit rationes. Pri . . s. 6. Prima est, Abuttatur bonis Urantias . Hi ne deletior est abortivo, quia Meliorem abortivus noli potuit uti quibus earuit: aliatus a niua non caruit bonis, & tamen illis vi in non Secundδ, iuraque cWtat. sepultura caret mon Met
abortivus splendida scilicet, de honorifica, sed minui Ostia
hanc nec mereri, wc procurare sibilotuit: pituit auarus, & debuit more gentis uiae, & neglexit. Fr,stra enim et i abortivus, id 3
est uo fine caret, ita simul omnibus in ii ii,
eximitur: auarus vel d& stustra natus est,&miseriis maximis seipsum inuoluit. Ido vitai Sesem, quia Nondum natus per i ad umbras. mortis, neque aliud potuit:potuit auarus iucunda vitae& lucis vlaira potiri, maluit autem in tenebris miseriae marcescet e Rumib. Erilli uoue dilebitur nomo eim, id est, aborti uir sed nec nomen habuit, nec potuit praeclaris foctis inciales cete: potuit auarus, & contenipsit. sextδ, Nequis cognouit AI iamiam iani mali. id
est, abortivus citi it inolestiis,& dolori,is,nec expertus est, quantum boni sit in una re, quam tum mali in alia: at auarus mille aerumni , de
103쪽
Liter L Commentari j Literales & Morales,
yers uitur balis. Abo laus vix paucis horis vel diebus aliquid incommodi subiit seia siue
seni i: auarias multo plures annos, ct pli ires dies aetatis miserrimus vixit: de si innumeris' annis vixisset, tot deni miser.& x amnosus cci ut octauo abortivus vix nomen filii in retur: . auarascentum liberorum Pater, nihil volupta-
iis hausit ex ipsi nihil viil: oris in ipsos deo-
o O id est uterque properati nempe mortis, sepulchri & inferni, gehennae uti adiicit Chaldaeus. Abortivus nulla sua a si culpa, nullo icelere naui nullis pinnis torquendus:
auarus plurimis, graui illinis, aeternis in gehen- . na cruciandus. Ommisia rhoin iis in ore riui Omnis sol citudo aliari diuitis vel satia ut victui sibi parando, vestitui, bc caeteris vitae fauendaene Ilariis studeat,nihil aliudcogitat, nihil aliud loquitur, nihil aliud curat. Auamma ei uim plebitur , seipssim inurina nunqu.uia cuiat victu quotidiano te defraudans, scie enecans Auitii, Crudelis labor, qui cum ad indulgen-vbei tu . a dum affatim genio vilice dirigatur, quo ube-' ocri rius laborando aequiritur, eo diri ore fame la- liui e tam excruciat.
f. s. Qi litis er Sapiens aicii prae stulto diuite auaro. Et quiura' er nisi eo per at clue, tibi est vitai id est. nisi ut laboret victui parando, quo vitam suam sistentet, & iucunde ae hilariter ioueati Q odetii labor ratisominibus,vel etiam mendaeando incere cogatur eo tamen licior, ae beatior est dicite aifaro, quod pauper salton labore par Felicio eatis viatur iucunde, tibique in lebeii faciat : dia
od ς ues auari s perpetuo laboret, de quantumuis
abundet, non cameli viatiis, ted et alia quoti-
modum di. diano dimense sese miter de Laudet. igitur uota felicior est inendicus quam diues auarus, ibi tibiisque vel liic bonis potitur .liae Cy. vi et, quod o pias. nn elius est considerare, de statuere, quid iit nostrod sideicio, noliraque industria,& labore dignum:
qua is uesiderare . quoa n sii M. quam igit aranti, in zxpertae, praeci iii, accineae licuiliscentiae hibi , laxare desiderii in res ilias, quas nescias, utrum molestiae tibi, de detrimento: an velo voluptati , ae commodo sint suturae. . Prius quam desideria tradere excutioni cuia Pi .s qua res , cogita quaa commodi, aut incommodi
sumptus utra Hebr. miusta, ac ia 1 io. qtucumque uti rus est quali. modi tumcunque diues, Se praesumptu i iis, iam voca ese . tamen cini, iacmpe Ad in ab Hebraeo a d, id est , hiaue uitis leti exi luere rubro coli pactus. Ex iunc, inquain, icitur fututum tetrenum, de mox itti uia in terram iesoluendum. Et quantas itaque congerat DPes, quantamctinique potantiam. Et scitur quoa D, O nan c ιν rasortiorem Dondici ontena re, cestuin est, b. mirae in elle se.igilem , necro te contra D. x in sortissimum, ac supremum iudicem decertate, qui nullis munerious corrumri , nullis blandiciis detinui, nuti s sca id i-bus falli potest. ' Apud so premi Iudicis tria tua te blinat diuitiae non valciat 3 vatem utique ad eum deliniendum, ii diues cas hic di. Peigit in iiis 4 .s opea pauperes.l e, peum ias eos ii. Verba imit plurima, multavique indi-i i me spiau habentia vanitatem. Multa iactantur scdisputamur ab iis, qui se Sapiente, eitc putant: ita si his, quae diximus, itiaeque cci Hisma sunt, non acquiestatu, nihil aliud celaenda
sunt, quam vanitas. Vanum namque cilio- violant tam id, quod cum virtute non colligatur,quod- Concionaque ad talutem animi non dirigitur. Vnde taxantur Concionatores qui sciuiones πostentationi, A non audito um utilitati Pro- lutem sicinserunt. J peninenta
Salomon humanae vitae breuitatem iuculcat : quae bova prae si s stagenda edocet, ad febrem Mortem 2 Ponit.: Vin necesse est homini maiora seq iaerere, clim ignoret quid
, conducat tibi in vita sua numero dierum peregrinationis suae, M tempore quod velut umbra praeteriti Aut limci poterit iudicare quid post eum suturi in sub Sole iit 3 2. Meliusi est nomen bonum, quam unguenta pretiosa dies in or- tis die natiuitatis. 3. Melius cit ire ad domum luctus. quam ad domum conuiuis: in illa enim finis cunctorum admonetur hominum, x vivens cogitat quid futurum sit. q. Melior eli ira risu: quia per tristitiam vultus corrigitur animus delinquentis. s. ' Cor sapientium ubi tristitia est, & cor stultorum ubi laetitia. 6. Melius est a Sapiente corripi, quam stultorum adulatione decipi: 7. quia sicut sollitus spinarum ardentium sub olla sic risus stulti. sed Ac hoc vanitas. s. Calumnia conturbat Sapicni cm,& perdet robur cordis illius. 9. Melior est finis orationis, quam principium. Melior est pariens arrogante. io. Ne sis velox ad irascendam quia iram sinu stulti requie citi ii. Ne dicas: Quid putas causae eliquod priora tempora meliora fuere quam nunc sunt 3 stulta enim est huiuscemodi interrogatio. 2. viatior in bapicn-
104쪽
ad Ecclesiastem Salomonis. C. ut VI. 93
ria cum diuitiis, oc magis prodest videntibus solem. 13. sicut enim protegit Sa pientia .sic protegit pecunia, hoc autem Plus habet cruditio de Sapientia. ivbd vitam tribulant posset risuo. I . Considera opera Dei quod nemo possit corrigere quem ille despexerit. in die bona fruere bonis, A malam diem praecaue: sicut enim
hanc lic de illam fecit Deus, ut non inueniat homo contra cum iustas querimonias, 16. Haec quoque vidi in diebus vanitatis meae: Iustus petat in iustitia sua, Mimpius multo vivit tempore in malitia sua. 37. Noli esset ullus multum : neque plus sapias quam necesse cit,nc obstupescas. 13. Ne impib aga; multum: 1e noli ei se stu tris, ric moriatis in tempore non tuo, i'. Bonum cst te sustentare tui uino eu x abillone subtrahas manum tuam: quia qui timet Deum, nihil negligit. 2O. apientia conso itauit Sapientem super decem principes citruatis. 21. Non est enim homo sustus in terra qui faciat bonum,& non peccet. 22. Sed & cunctis sermonibus qui
dicuntur . ne accomodes cor tu una: ite fiat id audias ieruum tuum maledicentem tibi. 23. scit enim conscientia tua, quia&tu crebro maledixi lii aliis. 2 . Culichatentaui in Sapientia. Dixi : , apte . . sciliciar: 52 ipsa longius rcccstit a me. iarii libmagis quam erat: M alta pios in duas, quis ita temet cano 26. Litit raui viii uer se animo meo ut scire in . E consider .aren de quaei cm , apient alia,& rationem & ut cognoscerem impietatem stulti, verroicinii proiiciat Iin: 27. Ainuenia mari ,-rcio morte mulierem, quae laqueus venatorum cli & sal cita cor ciuς, vincula sunt. manu, illius, qui placet Deo, cffugiet illam: qui a tem peccator cii, i apietur ab illa, a. 8. Ecce hoc inueni . dixit Eccletia sic, unum & alterum, ut inuenitem rationem, 29- quam adhuc quaerit anima mea, non inuem. Virum de nil levitum lepeti; mulierem ex omnibus non im cm. 'O. Solummodo hoc inueni, quod secerit Deussiona: nem rectum, o ipse se infinitis nuscuerit quae itionibus. Quis talis ut Sapiens est toc quis cogito uici blutionem verbi
mari a se qi re e. id eii , am- , pliora, magnificem: Ora, A Plura, quam pro homini, sta i , et indigentia : c .m , cli d
et Haprare u ' His istud cndum Aon esse probo ex eo, quod homo ignoret, an qua: appetit , vere tibi conducibilia lint. Secuti do, quod breui limum vitae hiimatiae vitae termi- Dum non expediat impendere non futuris, incertis, vel alienis: sed propriis, utilibus eri s. ac praei tibus, Am qiur ei per ut micare,
erim suumn ob Tertio , quia incertum, quibus usibus seruiti ira sint ea, quae tanto istudio parat, sorsan exitio ei, tuisque fi tura. Stultum plane est, magno istudio parere, quae nescis, mim tibi, vel tuis parient exitium. Et an re Ex dilectione in filium curas comparare ne in filium dilutias ei relinquendas: & forsan quia diues fit, haeres damnabitur ex prauo opulo usi , qui si strictam haberet substantiam ad necetiarii imi hui sesi in victum, salutem ait queretur. Odium id dixe-κ ex uum rim, minime dilectionem Jας aut Meliso est nomen bonit n. Om 'etiosa. In Hebraeo ini r haec duo, in , & υUMntum, est quaedam par inna- Nomen x sia, nam nomen dicitur siem. & unguentum, una littera addita honem, ut ostcnda- siaueri incn εc si agrantium idem protius exi- odorem es stere. Si bonum iit nomen, vi guentum erit alum odoratissimum : si autem malum, i stilentem mst se emisit odorem. J Et a ii mreris melior est die nouitatis. Quaa cum nas mur , mistatarum stadii im ingredimur : cum ver a morimur, etia-dimiis huius vitae dicam verius mortis o pleni meritis, aeternitates iam candidati ei radainus. Ideo Dominus in Lazari amici morte laetatur: in resurrectione lacrymas, eius vicem dolens, effundit. Mel his proinde est, ire ad domum L .ct ii, quo ad domam conmm . in ali conui- prudens la uio natalitio iei ius dies aditur ptopter natam u
ι olim: in domo liactus mortuus aliqui, iacet
pulturae tradendus, vel in qua desuri ius luge- in domo i tur. in hae enim prudentes laetantur , laci 3- ctus lxἈ-mant:ir in illa. In ira enim sinia cuneior admonet Q homnium. vivens coiitar, qvid suum sem si . Vivens quidem ceti iustus cogitat in iustes;ria domo lumis, se etiam moriturum: qui autem mo luctui id, baca corde recogitat, si mortuum in crimine cogitat , seeit Emani stat .l rest ima risu Praestat, eum qui praeest, uelleritatem vultus pr. se ferre.
Bem mini se iudex ostendat delimi uenia iii Iodex seu sententia iurenda, non autem in vultu ita placidum, ut reus ne deliqii ille contemnatit in i pu guum Ure M. Cis Sapientium, vom ira tias r delinquentasti lim .im Diviai. Sapientes enim viri graues ostentat. iunt adseueri, non leviculi ad risim procli ues, uti ad olent esse insipientes. ' Grauitas e Gravitasvul gb vultus cor Sapiens indicat, leuitas vero cor δ'
annotat insipiens. Ided taminae ad ridendum p i,ui Proclive l s. 6. M litis est i S erat corripi quam situ
torum auida an decipi. Teccator enim correptione emendati tradulatione vero, pimila replicat. ' Apte autem adulatores vocitauit stul- AJulatorias, quia magna stultitia est velle ut quis pecea- su tu, planEtum putet elle virtutem J est. Vers. . ut Aius intus Pinarum ardentium
105쪽
ρ Liter L Commentarii Literales & Morales,
rexetit, seu deseruerit: hunc enim nemo h .nii mini cmuere Hebriu , reconciniis e potest. Hoe alii de aes ctibus naturalibus intelligunt, citantes Pio exemplo cincum,ta claudum. Ego autem cuin Theologis ad defictus spirituales Hextenderim exccccatorum, & indulatorum ex crimine,quod Deus delὶ . . ac deserere di. citur,non omnino, ex totoque; nunquam cium abnegat eis suisicientia auxilia ad rumi Piscet dum sed ex parte, oc respectu aliorum queis longe plura, nobiliora, euicaciora auxilia la gitur. Hos tales quandui tales suiu, nullus Nulla arte Dominum milia arte, ingenio, labore corrigere peςς em
tus ardentis spinosi rami longe auditur, sic de tangem si h stulti cachinnus: ' Prudenti quidem audienti mi p Misen pungens spina4 v ita .d ιν obur cor o ritu. Moerorem ei affert,&aura frons eritatem in agendo disturbat. Nihil enim sa- st , : lenticuiq:ie magis durum , quatra videre eius 'famam iniuste de dari. Insipientis quidemi E ulla eii, dolore non assici cum cius fama vulnera
9. Melior est fuit orationis. princi
Chald.veriit. Docet sapistis, parum eue ccili in Mel ox perficias. Si autem lubeat illud veria,'. orati mi de precibus ad Deum profusis initium. Noa exponere, melior quidem est eius finis, quini in sine ex principium; iuia praenulla initio consideratio-- ne, in sine accenduntur assectus ad petendum, 'Id quod spirituali proiectui consonum videatur. Atiliore paruus M V. te. enim verbi gratia j iiiiiiiiaalse itur, 3: patienter tolerat; iniurianti. stangit iram, eumque ad resipiscentiam Iniuria a ficile adducit. Arrogatis vel 5 magis illum e o p Neot aasi erat, vi ad uberi eiu prosiliat inii
VP fio. 'sio velox DraFeudum, cima ira in Gust dii requiescit. Stulti prorsus est , non solam iram facile concipere, sed Je eam diuus plena ta animo uete. ' Sapiens accepta iiiii tria saci-c iec .cirte iamfactionem admittit, si ulto vero nulla
Versit. Ne dici p/ina tempora me raro utre οι an nunc Iuvii Hi in pane dicimus: item me-jor. Stiara enim est huius nossi interrogatis. Qitia argumentum quidem est ignorat. Oriis temporum, historiarum, & eris rum morum, qui Praesentia etiam suere corrupti inini. Nolui illos vidii A. ζ' ' vicem praesentis temporis dolentes, inclaii via.. H re. O tempora liqua, qui quidem ii praelapsi tum temporum vestigarent aerumnas aperte dilanos celent praesens tempus cile telicius. l
.r ii . Villis est Sapieratia ei divitiis. Nam sapiens si diues sit, poteti diuitias in multos bonos usus expendere :& quia diuitiae ipsi Salii Misi di pici tiae decus addunt. dii lii beat de in
uis si . lon-gistratu, ad litem sapiensaigitiir, locum ex-gita a rix pendere: magni momenti est illum este diui- ab mbs. teio , egentis iudicium muneribus corrum-
nominibus uiuentibus. Vos i 3. Sicut mi protegit Sapientiar cy-xitpecuni .i multis enim malis,& incommodis
eripit : dummod5 Sapiens sit polle laser illius:
dixit enim ea Sapientiat eum diuitiis. Perania pro- Qui enim insipiens pecuniis abundat, ape- isi cuma non protegitur iudexitialiteritari s vul-M, nisi ii neratur 4 H e in empli,s habet eruditis, O sa-tuma, vitam tribuunt possessoris a, mem riam, ac simae diuturnitatem: tranquillain devere homine disti iam vitam : imo aeternam, quam sibi verὸ sapiens comparat , iuxta legis praescript im vivendo.
Hrfi . Considi opera Dei, siue disce, pudm nemopessu emisere H ire δε exeris. dam. sunt opera Dei, quae homo iiii Sapientia vel viribus mutare non valet : sed ad ea corrigenda opus est recursu ad Deum . qui solus illis malis mederi potesti Talis est quem Deus decrotest: potest tamen Deus, Noli ergo i 2 Etia sim liumanis remediis, sciastra adhibendis, ten
upsis. tigare, sed ad Deum recurre, ad illum Preccstim iem . silanter essunde.J Deum nori ofi 1 In die Miras rei bonis. In die plena iueunditatis de laetitiae hi. bonis potire: π -- lam dum praeire, tempestiue dispice, qua rati ne possit tempus aerumnosum vel eii adere, vel commodissime transigere. V luit enim Dei is alternis nune prosperitate,nunc aduersitate limminem in hac vita perpziud exercere: i in alias ob causas: tum ut 1inus eniat homo contra exisi isti querimonii sui ne queri possit,seu iustus, seu iniustus, de perpetuo aliquo constanti rerum statu, qui & satigationem, de nauseam,de contemptum parere solet. Pulchre igitur de Villi rutiliter vita hominis alternis silicitate, ac aerumna componitur,l lare strum Versi 6. Hac ei Pe vidi is diebus vanitarii cacompotii O , dum vixi in Lae vita taxa, inani, de inlia-bili: perii ita in mas , cum tamen ivit Evivat, inimature moritur,& diuturniore vita diagnus videatur. Et impius m. o vi ut temp. in malitia sua , cum tamen eius impudens vita praeproperae morti e te videretur agnata. Mi- Civilissime. or sapientcna inde elle commotum, cum sciat suppi,
dii mirnam vitam impio ei se supplicium , qui quo dii iiiiisv uit in malitia si ,riure eiu nuit' fui e visit. tiplicat actus dirius plane torquendus.l l
V. si .: N. i. se iustus mutire , criminando diuitiam prouidentiato, iliae perinittit, ius iuniperire seu obire iniustitia sua,&impium longo tempore et se superstitem. 2 prussa M,prarannecesse est, Dei arcana consilia scrutans,de quasi cum Deo expostulans, quod impios non illico
puniat. xxx. Noli argumentari ρ quam oportet. Talis videtur illa disputatio Ierciniae cum Deo p. ix. I. 3us p idtin tu es Domine, si diasturem te ne vera iramen ista loquar aute era via impiorum pro 'raru , cstc. Noli ergo at gumentari, sivi. Nam horaior maie- statis o prinutura gloria. P Ou. 2 F. Ver; .is. Ne impie Mas modii . madmodum monui, ut iustitiae zelum sinino ratiun colit tes: nec diuinam criminarciis pro- itidentiant; ita nunc moneo,v t ab altero etiam extremo recedas, ut scilicet diuinae proii identiae obliviscaris, permittens impietati habenas. Ei mii esse saliui, nunquam diuina prouidentia cogitando : nemo seris into Me non tuo, ne tuo malo cogaris, diuinam prouidentiani, Velocitas quam non cogitas , aut non credis , scelerum caudi de vindie in exi et iri, de medio immature subta i s
tus. Velocitas enim peccandi, de unxnatu is soles freta
106쪽
irens obeas. vitae enim tempus homitiis tempus est, ad poenitetitiam aget innarii oriis autem templis, ninninis quo Lirimodo non est; quia illud tibi accipit Deus in delinquentis sis plicium: ait enim , cum accepero te m ego itim iri Aecipit Deus tempus mortis tapE, vel repente vitam neccatorix sexens, vel aegrituainis vi mem Eillius obturans, unde haud poterit poenitere. Igitur in tempore M ote tuo poenitentiam . , quam in tempore non
tuoa Deo quidem sublato, agere non poteris .in Vest y. Rotiis su Mutare iusto Hebr.
id est, ο ιbandere. I limi amem esti utrius generis. Bonum est , te apprehendere tenere id, quod iustum est, seu iustitiae aliqua opera facere. Sed nἡμι - ricia iriniimet Deum, ibi nutuit. sedilis iustitiae exercitamento non recedas aliqua pia operae reueris : ibi adra stude contendere. In via enim: -- iri ritus non proficere descete prorsas est. ta ut in νγ .io 1 i. Sapimia onforrauit, auxit, in Dii ei stam constituit sapit m surricem, sciamultos in umerus est definitus pro indefinito C talia. Qiasipientia patio labore Ee industria acquiritur, natalitio autem otiosis His icti sine labore aecidit principatus.' Vnde di- Pliori dignum aestimatione , quam Principes, crediderim este sapientem. J enim semo
ticula enim more seripturae abutat.Nemo adeo iustus , qui pio si agilitate humaira in aliquo non coci, aut peccet. Quod si causalis ea pallicula retineatur, erit liaee clausula castigatio sit Ne ita perioris sententiae : quasi dicat: ' Sapiensis consortatur, roboratur, &c. Q niuis nemo
si Sapien, it, iustus , qui pro fragilitate humana
non ei ut in aliquo. V. s. et Lis. Sed Ausem das. qui illam
odes cortium . ne aurem Praebeas,
ct sis ii sis eorum censor, quae domi tuae a dometi is aguntur: ne Mi in se mori u in Hiie tem tibi. ne fortassἡ exacerbatus nutus,vel seruus tibi male pre tu onuitietur, vel aliquid de te indignum loquatur. Hi Haud est prudens natet sarii illas, vel Prael deas piael. t qui faciles, grata ite exhibet aures famulo seu iubdito alius famuli, vel subditi aperientides: cum subolet prauam descientis imm--. de aliis xi aduersum enim se totius similiae, vel iiis siti communitatis odium excitabit. Scit enim con- ων ' -- Diniis π tuerebra maledixisti alio. - si dicat: Tibi ipse testis esse potes, quam graue sit hoc ad rendum; nam etiam tu, cum terremunt, vel te subditum Praelatus preme si indignabaris de eius damnabas seueritatem.
G P elatus aliqua subditi errata dissimulet, omnium rigidus vindicitor: ad memmimi. - afferat quia graui sit, litus olim ipse inolestia assiciebatur, qii in male precabatur'. indignὶ Praesuli nimium cli censori errati. J
ta si sapienter, attent ἡ,sedulE, ut consequi intelligentia possim, iii id boni,& voluptaris, quid mali in inolestiae, in unaquaque re messet. Dixi: Sapiente riser hanc etiam sapientiae expertinentalis pinem theorieae Sapientiae adiiciam. Et ipsa longius reos ta-. Cum me S
pientiae huiusnodi proximum reputaui. adhuei longi illine me distare deprehendi. ' Scientia
experimentalis persem seria nunquam acquiri- petieunt alia rur. Vnde Praerules post multos regiminis an- 'lui nnos prima experimentalis scientiae rudimenta
ricor. Et prosociis profoid . Pro indissima oti est,&estiuinia huiusmodi sapientia ita vi illam sei E sit impossibile persecte exhaurire.
Vis.16.1 . Lust xii vitiosa amuro meo , ut scirem. ct consurrarem, O emererem Sapientiam, Orationem, Hebr. Supputatii em. OPlaui,&temaui rerum causas, effectus, ae proprietates mente comprehendere, ut qui arit timeticam callem,multorum numerorum summam computando conficiunt, Sex ψὰ sciunt, quot sine unitates. Et ut cognoscerem impietatem stiari.
erroruis imprudentison : ct imium a 'rariorem molestiorem, & nocentiorem nurte milterem, quat luet venato umest, o sagem creeim. vincida
s imum iri. o. Cum iam iam quid boni, quid mali in quacumque re inesset me alsequi putabam. ut per se id Sapiens redderet, e sapientis
simus mortalium eis ter: me vacuum inueni. Nam ipsa sapientia per experimenta rerumicii sibilium fuit in me imminuta, & hcbetata,
cum inueri in timare nimi te mulierem, id est,cum
Di immodicis,immu is voluptatibus irretitus. luimoderatus namq; veneris uspei spicacis- lm -- sinu hebetat intellectu.lis placet De effugio ius Ventiis istam. iustus e sanctus est,ac propterea in agendo cum mulieribus circiim spectus & cau- iEM' Vtus. ' Q ii enim non fugit occasionem, mise- be M. capietur. Nam vitium libidinis Liga est ci- Do s perandum.' Qui autem peccator est, ac troin-dE in huius m rebus incautus , occasione que non praecidens delinquendi, capietur ab itata. Preme illud : e cor eivi. Cogitatio, mens , an iis mulieris impudieae in hune unum conspirant,ut laqueos,& insidias Eomitanibus instruanti ' Vt ediscas, impossibiliter in ima fere sine magna cautela posse te a tot ietibus possibila, sive tensis liberari. t eautela v. 28. 29. Dcehu in i, is Ecclesiastes. inn
statim . Arabica interi elatio habet, 'rumper ἰicae serenis unum, Syriaca,tinum in v , de respondet Hispa- nae liberatunica phrasis,DIolamve ima revis.Noster iram
Ecclesiastes asserit, sediligenter, & minutim
omnium mulierum propensiones,& studia vestigalle, ut agnosceret, num bona aliqua mulieri Oilet iniunire. Vt inuenirem rinionem. eius sci-icet, quod se lititur , quam adhuc Paris anima mea, o non unum. Vis se de miri Wisse reperi. lierem exam ibimu im. o. Hi perbolica lo- Piuei Hii curione ostenditur, raucos esse viros omni ex posco ,--
pane persectos: tantinas paucissipias, aut nubias propter sexus imbecilitatem l lii Ea a. Vissso. um a. hoc feretis Demianum n mitim. cum naturali animi remtudine, sincerum paucis contentum, simplicem, cum
gratuito iustitiae originalis dono. Ei i sese imp u cuit quassionibus. Abii Asnuentis vitai miliis. Multa homines excogitarimi, & multi sum vel ad voluptatem, commoda, vel ad limnestatem,& splendorem vitae,quae summas secutraxere dissicultates di mala, litibus caruissent, si , piistina illa rectitudine no deviassient. QMstadis G Ssiens est' quis cumuli solutiorem verbi. Quis erit ita ut sapiens, seu vi Sapienti similis, vi soli itionem, & rationem noverit re rum diciei lium, de quibus est actum
107쪽
dic Liti II Commentari j Literales & Morales,
Salomo Sapientiae elucentu quidem in vultu ι iaci prosequitur, aliaque
misistiorum vanitatum genera , queis Sapiemia
A pirN Tt A hominis lucet in vultu eius,5c potentissimus faciem illius commutabit. 2. Ego os regis Obseruo,&praecepta iuramenti Dei. 3. Ne festines recedere acie eius, neque permaneas in opere malo : quia omne quod voluerit, faciet:
. de sermo illius potestate plenus est: nec dicete ei quisquam potest: Quare ita tacisi s. Qui custodit praeceptum, non experietur quidquam mali. Tempus id responsionem cor sapientis intelligit. 6. Omni negotio tempus est,& opportunitas, & multa hominis amictio: 7. quia ignorat praeterita, de sutura nullo scire porcist nuntio. 8. Non est in hominis potestate prohibere spiritum , nec habet potestate ni in die mortis,nec sinitur quiescere ingruente bello, neque saluabit impietas impium. 9. Omnia haec consideraui, de dedi cor meum in cunctis operibus, quae fiunt sub
sole. interdum dominatur homo homini in malum suum. io. Vidi impios sepul- ros: qui etiam cum adhuc viverent, in loco sancto erant, te laudabantur in ciuitate quasi iustorum operum, sed re hoc vanitas est. 3 Etenim quia non profertur cito contra malos sententia,absque timore ullo fili; hominum perpetrant mala. Q. Attamen peccator ex eo q idd centies facit malum, dc per patientiam sustentatur, ego cognoui quod erit bonum timentibus Deum, qui verentur faciem eius. 13. Non
sit bonum impio, nec prolongentur dies eius, scd quasi umbra transeant qui non timent faciem Domini. i . Est de alia vanitas quae si super terram: sunt iusti, quibus mala proueniunt, quali opera egerint impiorum: dc sunt impij, qui ita securi sunt, quasi iustorum facta habeant : sed de boc vanissimum iudico. is. Laudaui igitur laetitiam, quod non esset homini bonum sub sole. nisi quod comederet, Mbiberet, atque gauderet: de hoc solum secum auserret de labore suo, in diebus vitae
suae quos dedit ei De is si ib sole. 16. Et apposui cor meum ut scire in sapietitiam, cintelligerem distentionem quae versatur in terra, est homo, qui diebus d noctibus somnum non capit oculis. 37. Et intellexi, quod omnium operum Dei nullam possit homo inucii ire rationem. corum qi ae fiunt sub sole: de quanto plus laborauerit ad quaerendum, tanto minus inueniat: etiamsi dixerit sapiens se nosse, non poterit rescii re. vultus modestiam, ac seueritatem in risim & rat sedes
hilaritatem con mutet,opus est, potenti illim
Dei nonum adesse: tam stabilis debet ei vultus adesse eueritas.Jν f. i. Ego MM is inferno. Subdita petao- stitiam induit ad subditorii in eruditionem. Ego, inquit, Regem reuereor, & illius iussa exequor: O praceptatur eati Dia, id est, quae iureiurando colanti uti. vel ita studeo Regis asseritare praecepta, ae si Deus ille esset , moue ad ol temperandum iuramento adstrinxit . ' Prae- piaesulisti enim cibditis quasi Deus, cui debent obe- di ita sdire ea promptitudine, ac debent
emissa compleri l .s Regem Oiseri disti, redi cum eo in gratiam; implerufugere enim tutum non est, cum longilliinae
sint Regis manus. Ne per eum Det opere malo,
quo Regem offendisti, vel inconsulto prorosi- irore detuli rex imp lacntiam, aut cibistinatio- ,
Dr vultu ei . seu oris & ficiei lineamentis, adeόque uniuerscorporis babitu, nempe lumine quodam modestiae , grauitatis, Ei latitatis in vultu, in sentione, in incessu, in omnibus motibus, & operibus. Et pol resis insui Deus faciem latus comm .dit.
sue a Glet commutare, ut pro variis temporum, ac rerum neces statibus, varios induat vultus, nunc ridentis, de consolantis: nunc sientis,& compatientis: nunc obiurgantis, & corripientis. Sed quemcumque vultum induat, sena .
per in eo relucet Sapientia, semper amabilem, visi=lani, , gratum serra bet. Preme illud , 'iemissimus uismi ucem risu. Vt Sapiens
108쪽
re id facis QDd Dei, iiiviri Principis potestati ad adducendi , vel puniendum si igientem, sacile est accommodatum. Me s. Qui custodit praeceptu R is,aut Dei m qui ani , ali , ei ad supplicium, iusti iri. T. pu res em cur Sapiretui in git. Sapiens opportuna sandi remi orascit captare,& ita rei nil item te orare, dulci oues iniseere,vt Regem non ostendat. Licet una amara sint veritatis verba, ea se sari cit condire. Prii cipis gustum dulcedine -- οῦ ii iit. Politici alitici hac tempestate mos turicis : ad Resis ita liuex rogata adolatione ici pondet omnia prospera Re ni
ad Eeclesiastem Salomonis. Caput x
. circa severans, cum omnem Rogni Pros perita- trutile soliti Princeps ignorat. l Apamtu nitin. ta ho vini t ar tm a nullo o est remo cio. Omni negotio conseiendoctus est modus, ac tempus op- rortuitum.Sed magna est perplexitas, dii scunias . Se anxietas in eo vestigando. Nam P fieri non nouimus, ex quibus potic musa re coissectiliam de suturis:&futura ipsa sint admodi mi, seu penitus obstara,cum incelius steti tus, qui bonus, aut malus ei e possit.
Pe s. s. pons in hominii t testate prahibera Non potest homo probibere spiritum
vitalem, ne exeat , corpore : nec harii potestat in die martis, ut eligat lcmpos, aut genus ατ utiliis, e e. nee si uisur quiesiere ingruenterio. o dimittitur, seu emittitur e castris, instant reficitu: neces le est inpra Ilo vince - linori. Porrb hostis hic elimini, ut quidam e ponunt: vel ut alii, Ei os, qui sobextremum vitae potissi inum nos oppugnat. AeeVisurum alii trepictas i vita a. isnam imi pote- rit impius diaboli tune tela retundere, ac vin
celsam est arma virtutum praeparare, dum vi- ua uis , ut tela diaboli validius te in morte oppu-M i. gnaturi valeas iniit macel a s. Omnia iuri ea sidera a de cor me in miluo erat m, seu ad opera Omnia consideranda, quae accidunt in mundo. tu iam natur homo iamim in malum I ran, seu eius inui subii domitiatum, ut sub tyrannis accidere solei Seu eius qui dominatum exercet. Nam frequenter qui tyi anni Edominantur, sibi exulum, ac remitiem cream. Textus Hebraicus ae o i utramque a mittit expositionem. ' Graiae
hq gu Madem est onus perpeti alterius hominis di minatum: sed crediderim grauius longe esse
dominatum exercere.JH. fio. Vidi impios si diei honorisce &magno sanctis iumptu: qui etians cicis huc vine tis iocositu. . ant optimorum & sanctorum Principum loeo habebantur,& praedicabantur ab adluatoribus, ilia si iustaeissent opera eorum; aes hoc vanitas est. Oampo eis spectanda set ei tibi tio, quae iliis Post coitum nianet.
Petrant m a. impii vident, praesenti: se, cum delitiquunt lini incolumitate, futurorum instantium quidem pluriarum obliti, laxant iniquitati habenas. sita et peccat ex eo quia centie faciis in . seu permittatur multiplicare crimina, oese patientiam Dei sustenta ur, ceu toleratcii : edocet O , quod imi thuelibus D. . rentur faciem eiu . Vt impiis male erit, licet eos Delis aliquandiu in hae vita toleret, & ad poenitentiam expectet; ita bonis, qui Deum tiament, prospere erit in nouissimo tempore uiri Deus pro merito cuique retribuit. ' Diuturnior D erunt uis enim Dei patueritia grauius connotati, caloris Ila radientia
supplicium Q illudnnota: Quive e tu faciemetio, eu qui recte operantur, iente Deum cuia ctis action: bus , acci gitationibus esse ubiquὸ cium.
Praeleliteio. Et iii idem in ili bilis praesciuiae L stili Dei fide videtur non liabere, qui audet in necessaria ludici, praesentia cotta ipsi ina delinqxicio. Verisi . Nis bubonum i o, nec pro ore rentur ita fi
' l. o sit uiri, sit potius eius, quod sutilium est praedictio. quam imprecatio. Iria enim Iniqua ope iniqua opera impii infelicitatis, de intimi urae mortis iam prophetia l Ir; ι . Oct alia vanit M. p sit superier m mi. 2
egerant impiorum: σ sunt imis. qui hascis thoit. quasi iis imi folia habeant. Est quidem alia vulgi deceptio, iuba ex iis, quae czrnir, iudicat, ite Dei prouidentiam in hae inaequalitate a se cit quali iusti seinper lint aerumnis praemendi:
ct iniuili semper proii ria situ acturi Finis
iustos & impios vere inaequales esse monstra- finem hi bit, patientia iusti aeternum coronata, breui lim bant, biolacia imitate i inpii perpetitae addictali elicitati. Seu hoc etiamsimum ei te tu a. i s. Laudaui latiriam, quod non esset sibis Mo- i l mimis sub S. e. nisi quia comede et oe biseret arque gau retas' hoc solum sectim fert de Ia- ιον esu in Libui test uae . ervis aruit ei Dominus hi sole. Noli fauet epicurei sed reuocat hominem ab inutili meruis euriositate, accureissitas molestiis. in inquirendis, vel alserendis diuinis indiciis, Se arcana rerum humanarum prouidentia. Eos, inquit, commendo, qui a molesta curiositate stracti acquisita iubstantia honeste & moderate victitat, laeti utique, quod ab hisi incommod ., ii imiae solici iudinis abstra- iri sino, halitur. ' Proiecit, Glam laude digna expetibi- eo venda. lisque illorum vita, quam non angit necessitas, dabilis vita, α quam laetitia comitatur. J qu in v I vers. . , ut starem S u. .. pilanti . ct interigerem Asentionem. quae versa- ix tur iis terra. Toto animi affectu licere curaui mi tui. distomnem seu occupationem,quidquid scilicet animum distinet, de anxia solicitudine exercet. Est homo, rii diebus noctibussemnnou capit oc iis lieitudii libus&cutis somnu eripientibus, ac praesertim res arcanas vestigandi ac cogno- standi. Verisi . Et inrenaei, rura omnium operum Dei nusiam 'sit Mino inuenire earum rua sunt ab Mi . seu exul E digitoscere. Sunt enim arcana diuinae providetoiae,quae Deus potius vult
vellerari,quim scilitari. Et qua u. plus laboraueritia ny retia , tanto minus inueniat : etiam dixerit Sapiens,se nosse, non fera reperi e . Fallitur tui enim, aut fallit, neque enici in iacieta illa
109쪽
98 Liber II. Commentatij Literales & Morales,
Parios humanarum rerum euentio, ratione quorum ad potentiam, ac prouiara tria, d mam accurrendum Salomon memorat: honenia iucundVtati,
d Dictae a vulgo Sapientiae studendrim hortatur.
M Ni iv haec tractaui in corde meo, ut curios) intelligerem: Sunt iusti atque sapientes,& opera eorum in manu Dei: z. octamen nescit homo,utrum amore, an odio dignus iit: scd omnia in suturum seruantur incerta eo quδd uniuersa aeque cuc-niant iusto & impio, bono de malo, mundo M immundo, immolanti victimas, Id sacrificia contemnenti. Sicut bonus , sic & peccator: ut periurus, ita dc ille qui verum deierat. 3. Hoc est pessim uin inter omnia,quae sub Sole fiunt, quia eadem cunctis eueniunt. unde & corda filiorum hominum implentur malitia, de contemptu invita sita, de post haec ad inferos deducentur. q. Nemo est qui semper vivat, de qui huius rei habeat fiduciam : melior est canis vivus leone mortuo. F. Vitientes enim sciunt se esse morituros , mortui vel δ nihil nouerunt amplius, nec habent ultra mercedem : quia obliuioni tradita est memoria eorum. 6. Amor quoque, & odium ,& inuidiae simul perierunt, nec habent partem in hoc staculo, &in opere quod sub sole geritur. 7. Vade ergo & comede in laetitia panem tuum, & Sibe cum gaudio vinum tuum: quia Deo placent opera tua. 8. Omni tempore snt vestimenta tua candida, de oleum de capite tuo non desciat. 9 Persei ieie vita cum uxore, quam diligis, cxinctis diebus vitae instabilitatis tuae, qui dati sunt tibi sub sole omni tempore vanitatis tuae: h cst
enim pars invita, cinia te tuo quo laboras sub sole. io. Quodcumque facero potest manus tua instanter opeiate: quia nec opus, nec ratio,nec sapientia. nec scientia oriunt apud in fetos, i id tu properas. ii. Verti me ad aliud, & vidi sub sole, nec velocium esse citi sum, nec fortium bellum , nec sapientium panem, nec doctorum diuitias, iiec artificum gratiam; sed tempus, casumque in omnibus. it. N cscichomo finem suum: sed licui pisces capiuntur hamo. de scut aues laqueo comprehenduntur, sic capiuntur homine, in tempore malo, cum eis extemplo supcruci c-rit, is . Hanc quoque sub Sole vidi Sapientiam, d probaui maximam: iε Ciuitas parua, & pauci in ea viri: venit contra eam rex magnus, de vallavit eam, eX-truxitque munitiones per gyrum. & persecta est obsidio. i s. Inuentusque est, in ea vir pauper oc Sapiens, & liberauit urbem per sapientiam s. am, de nullus deinceps recordatus est hominis illius pauperis. 16. Et dicebam ego, meliorem esse Sapientiam fortiti id ine: quomodo ergo Sapientia pauperis contempta est, de verba eius non sunt audita ir. Verba sapientium audiuntur in silentio, plusquam clamor principis inter stultos. is. Melior est sapientia, quam arma bellica: dc qui in uno peccauerit, multa bona perdet.
TRS. i. Omnia hae tractant m eo meo, ut curisse in Ligerem. Symmae. ut ventilarem uniuersa. Mut stulti, atque S. emes in orbe terrarum , ct opera eo innin manu Dei, in potestate , ac protectioiae di vina: attamen res est nobis inexplorata omni-
solus Deus i ,3c seli Deo cognita. ' Vnde errat, qui sbio iusti aς ρος- externo aspectu putat se mitti, ac sapientis iii eis , peniciis ei
amore,an M a sit 8 Hebri etiaran O. nesciens homo. Ac si diceret : Nescimus, num apud Deum digni sinus amore, vel odio: quod non si tum de amore aeternae praedestinationis, sed etiam de amore secundum Pr scritem iustitiam ii uelligo; nemoenini stat certo si- Pbi remisia esse peccata , & se iusium eine. Si Eirat, qui ergo nescis an iis odio vel amore dignus: quo-m 5 audes proximi alienum poetiis iudicare. eiusque, ii Deo cognitum, assectum secretum posse inu inire t i . , I s. i. domnia institurum ' Hur incerta eo quia timo a . - rareminit iusto O impio. O ..
110쪽
ad Ecclesiastem Salomonis. Cisput IS. yy
ita O . . se ri deierat. lotionem imit, licet non morsus adaequatam, cur nemo
Q diri via via possit ei se de Pr ria iustitia cer-- Si quis it de eo certus elle posset aximθid conitaret ex diuinis et ea eum Mileficiis, aliisve euelitibus, seu prosi ris, seu aduertis: sed ex his nihil Oiti eolligi potest, ut te quae ira iniussis quis, iustis sunt inmunia: Ergo. sc Euripide, apud Lucianiam conqueritur, nulium esse lignum, quo praui a bonis di occan-
x E laboribu, quo homines assolent di-
ucam, non Potest argument una iniri essicax iu-nu. 55 - stitiae aut iniustitiae : aliquando elum iusti m RHae,am im gis quis, peccatores torquentur, ut aurum i - in ri, litic appareati aliquando impius dixi rivulnerati . in praesentem improbitatis vii
se starii, dissicillimum intellectu, molestissimum , periculosissimum, cum exeon ulci non cognoscendae diuinae prouidentiae ansam atripiant. ina ii cu ictis mimi e uia ce a siliseum his unum implentur vetulit . seu omni nere peccatorum, Θ conten pruin oratia, stros hac ad iis oras a ducentur. Quia vident tam iustos a uini peccatores aer uinnis auctari, delinquendi soluunt habenas,& vitam tectam ducere omnino contemnunt : quod illis oecatio est ruinae , & praecipitis casus in intra-
s. . Nemo est se re visat, L rei hiabeat qui semper hic vivet . . di spem hab t. a cier ω carnis vise leone mortuo. Proverbium est, quo designatur, vitam meliorem esse morte, o vitae commoditates ad resipiscendum δε promerendum, ante 'oni statui mortuorum . in quo nulla amplius multas seu mutandi consilii, leu in melius proficiendi Li- quaedam vitae incommoda mors me-
talum, ri: δ ρ praeoptari. Dixerim itaque vitam 'o eo in eo e meliorem Glummodo ad poenitenae peccatorum gerendam, vel ad meritorum M ini et inclementum In reliquia autem vitam loluona metuunt: interiisto a morte superari.J- hq s. Viarentes enim simu se esse mori Vos. M vero nihil nououis a lius, ex quo pos--. sint aliquid noui emolumenti sibi comparare, vel noua praemia meteri et resipiicere, aut re-λ vim si lite malo. Magnum viventium bonum, α , scite se morituros esse: memoria enim mortis& a peceato retrahit, & ais virtutis excitat exercitium. J Nee talent mortui. Ut a merce-- aere cerim, quia A liuia tradita est memoria labrion.
Nam etiamsi benὶ operari pollent, tamen illa, Opera meritoria non ei sent, eo quod sint extra merendi statum. Imb & apud viventes mortui mei notia petiit ante Davide PDL; o. OA uni ἀπ- rami uin, ac strati seu i memo, ria hominum. s. 6. Amor in Oia. invidiarier u e Fent partem in hocsoda, ct in opere,p sub G teritur. Verum est, in mortuo haec omnia cessare, quia cadauera iace emant, nec erunt, nec inuident: quemadmodum nec amantur, nec illis inuidetur. . Vade ergo , ct comede in latitia panemm . biluc Iaiusia vimini tuum ; quia Despiacent opera i . Comede,& bibe,utere mod stὰ bonis acceptis a Deo: et enim id gratiam
est, qui dedit tibi haec bona,non ut ea marὁ r cludas, ut illis potiaris. Ingratum est qui- Non platet
deni Deo, hominem miselhae str QE tianii et e lib. Ivitam, ut diuitias auare recondat i Alii part - ri ore,
um ciuialem pro conditionali accipiunt Maiὲ teco
hoc sensu. si Deo placeut urea rata , id est , ii quaesiisti primum Regnum Dei, & iustitiam
eius, adiice insuper ex Dei dono aliquem via luptatis ex cibo, ac pinu fructi m. Nam qui tru lusvilai iustitiae non student quas ex Drto,non ex Dei non si illant,
dono . videntur excreaturis voluptatem acci uero ex fimo. ex
Pei f. 8. Omni temporesnt vestimetira tua can- luptatem a diva, ct olaim, de capite ivi non discuat. Vestis ς pete . non
candida signum est laetitiae, sicut de caput oleo,
seu odorato unguento per usum. Hilaris, ait, esto, non male cultus, sordidatas, tristi clam ostentans : Comede in laetitia, in Di
dio bibe, si Deo places, si opera iusta geris.
Laetitia enim inseparabilis est iustitiae co- Lxiliἰa Iosemes .l pHabitis estris.' . Premere vita cinn vore, piam a uiris, omni . die utilia instasilitatu tiis. vitae instabilis tuae,fragilis, de caducae, qui Qui uelint tibi subsere omni te Mevanit uis tua , seu quo degis in hoc mundo pleno vanitatis. ' Preme illud 4 Agnarum
dam: Uxor tua est ergo a te iure coniugii dili- te .genda.J Hic est em pars invita in labore tuo, quoia assio Sole, seu hoc est, seu debet ellecharissimum bonum quod ex labore tuo, sue solleitudine hoc in saeculo percipis. o. Quodcumq- cere potus manis tua, instanter o rara. Dum vita sep tu , ae vires , sussiciunt, alacriter, & strenue negotiis qiuae prae manibus habes, & quae tuo statui simiconsentanea cura impende. 0Aia nec Fm. nurario, nec Sapientia . ne lentia erunt apud in
νυ ν; tu properas. QEa post mortem, ad uuam homo festinat, locus non erit aegrediendi negotij, nec aestimatio rei. alit delis ratio aliqvi tendi, nee Sapientia, calliditas, industria ad . . exerenda negotia proficiet. ' Hinc monemur, '' .st uis
iustitiae opera instanter cile gerenda, ae instan- eiete. ne te te morte, quae tepente non semel irrumpit, va- pente mollecuis manibus inueniamur,& insertio, seu tarta uniente,
me velocium esse curso, nee sortium bello . neu pilanti panem. nec Letorum diuitiin, nee a lipeum graria K Vidi in terrarum orbe hominum status dum lustrarem: nec velocissimum
ad eunendum in stadio praemium semper velocitatis consequi: nee in bello sortiminum, victoriam reportare: nec quemque sapientia pratisitum necessariis ad victuin potiri, saepE Qenim Sapientes eum inopia tu intur: nec eum qui artificiosum opus aliquod exerit , audem
1emper consequi, & gratiam magnatorum. Seu tempus, O r inominil M. Plurimum enim inest in articulis temporum & opportunitatum.' Multaque fortuito inor talibus eueniunt, 'I quae tamen omnia divina Prouidentia regun-io homi tur.J bus. quae t Versi L MFiihm Osin suum, rein pus vel ' diuina diem mortis, Sed sicus pisces eviruntur L '. sicut ora laqueo comprenenduntur . sc capiuntur homines Ditempore meis ex templo, ne fenerii. Superuenit namque mors improvira,cum η 1