장음표시 사용
241쪽
captas naveis cum suis promoverea namque per quatuor ad-
inodum milliaria Hollandica obliquo , tortuoso amne
enitendum erat. Rupta per insertunium una captarum navium praemissisque cymbis uti prospicerent, quidnam interea hostis moliretur, compertum , hostem interea cum
praesidio, ex urbe proxima,quq S. Salvatori sacra, ad ostiu4 vii, qua exitus nostris patebat, vicinum collem munimentis cinctum insedisse. Ad haec navis, quam antea Nostri desertam reliquerant, consilio hostili submersa & vadis impacta viam eximebat. Verum subsidentibus aquis igne injecto flammam concepit, descertantibus duobus elementis, destinata aquis, ignibus periit . Et quanquam fistulis densos globos jacularentur hostes, qui collem insederant' ,
dracones tamen nostri tormentorum hoc genus est ita multifariam suos ignes eructarunt ut exiguum inde damnum paterentur. Adversus impetus hostiles ex vicino colle aliud excogitatum praesidium. Boum tergis naVes omnes, inprimis que praecedebant cymbae munitae istus crebros fistularum eliserunt. Advorso vento, angustori vadoso flumine educi naves nequibant, verum a cymbis ex longinquo actis anchoris attrahi illas necesse erat. Hoc uti multis difficultatibus obnoxium erat, ita Imperator noster non
tantum sortitudine, sed&consilio pollebat, quod longo difficillimum esse solet, cum audacia ad temeritatem, prudentia ad timiditatem propius accedat. Verum cymbae velleribus cinctae eliso glandium impetu incredibili successu anchoras jecerunt, fluvioque tres naves edulitae, ipso Praesectus classis cum suis postridie sub oculis hostium flumine vadoso elapsus, certa reportavit victoriae praemia. CAP.
242쪽
QUIN cum libiirnicas sub Praesectura Ioachim Gysii
Batavi Telandique expediverant, ut diripiendis ho-ittituus navibus ad occidentem maria metirentur. Cunia immensori inquieto mari huc atque illuc fluctuantes, multas circumvecti insulas, modo junisti, modo divisi, animum tamen hostem contundendi non diviserant. Cum jam ante Hispanicam negatiam prope Maracalbo igne corrupissent , mare ubique infestantes , inter insulam do Vaca, dc Hispaniolam excepta una navi frequentes simul convenerant. Hinc iterum fluctibus divorsi post mensem, exactum promontorium Corrientes tetigerunt'. Postridie una Hollandica, & duae Zelandicae juxta promontorium S. Antonii modicis tantum velis movebantur. Ubi dies processit , vela peregrina conspectui se dederunt sed quod compositum tacitum ventis mare sterneretur , nulla insectandi copia fui . Cum secundo dein die suppara velorum iterum paterent, lembo armatis viris reserto adnitente remige facile navis superata, quae ex nova Hispaniola cursum huc intenderat. Postero die emi nentem regionem Cubae oculis usurpabant, eoque districtu usque ad octavum diem Julii cursus huc atuue illuc,
243쪽
lictos iterabant. Appetente die conspecta duo vela, quo omnibus expansis in te is vento secundo Nostri serebantur. Propinquantes duo esse majora Hispanica navigia intellekeruns Ardorem pugnandi praedς quoque cupido acerrime instigabat, quae prima esse mortales censent, praecipue militarem pubem trahunt, quorum animus nulla magis tuba quam spoliorum accenditur. Cum itaque omnes labores atque pericula consueta haberent, sibi ipsis incalescente sanguine temperare nequibant, acerrimeque eX-plosis omnibus tormentis in hostem tonabant, verum i fi- ieetere se hostilibus navibus absente Praetoria nostra non
consultum judicabant Signo dato de illa praesto fuit, atque tormentis omnibus hostem impetiit, ii od Mieliquae ex
ordine factitarunt. Iteratis dein ictibus, Praetoria nonnihil cedente, relliquis dubitantibus, ecquid rei esset, cymba centuriones se Imperatori sistunt. Ibi, quia globos 4 acula
eminus in hostem torquere frustraneum videretur, impetu atque insultu hostiles naves debellare commune consilium' fuit Virtus nullam longiorem moram ferebat, sed cominus praelium conserere Archithalassiam adoriri, hostem ferire, fatigare, nihil metuere quam turpem famam illos edocebat. Dum ita seruntur colloquia nostris navibus vento ulterius actis, consternatis, uti credebat, Fugientibus imminere summa ope adnitebatur hostilis Imperator Neque enim credebat inauditum antea facinus liburnicas cum galeonibus periculum viritim experturas. Supremo itaq;
ex apice vexillo tormentique ictu, signum pugnandi dedit. Caeterum procul a nostris tanta turpitudo atque ignominia abii iit, queis mortis jam ante victoribus, nihil aliud quantia
244쪽
hostis quaerebatuta. Adversum ventis mare, obliquando vela, superare, Praetorio hostili se implicare, summum illorum votum fuit. Caeterum illam iniquo mari, tum quod expeditio princeps hosti u navis in omnes partes se vorteret, adoriri Fortuna non permittebat. Vicariam itaque adorti ab utroque latere verum suppetias Praetoria hostilis tulit. atque principi navium nostrarum, cui Leaen ς nomen erat , se implicuit, quae vicariae latere em mentiori, quod velu&ventis non deprimitur, praelium jam concitaverat. Ita illa media inter duas hostiles utrinque atrociter impetebatur id um subito cborta globorum tempestas cum magno fragore, densusque fumi nimbus intermicantibus ignibus vi sum impediebat. Duae dein alia naveis vicariam summo impetu adoriuntur Foros transilire Nostri tentabant, Caeteri rum hoc longe dissicillimum erat, cum ex sublimibusna vium tabulatis hostes Nostros fessos, consectosque lanceis deprimerent. Cum neque ita belli alea procedered, ignitis jaculis malo punico in militia nomen est,quae manu atrociter spargebantur, terror hosti incutiebatur. Nihil erudelius repertum, ex quo in terminis mortalitatis properandis ingenium hominum laboravit. Hoc aculum quicquid obvium convellit,ita ut ipsust Acheronta perrumpere videatur. Terra aedes uno impetu disjicit, ipsa telluris viscera atque intima penetralia pandit, ut cuncta misceri videantur elementa mari atrocius saevit, ubi in naves conjectum, angustia loci tabulata hominesque misere collidit. Qua procella miles hostilis laceris navis asseribus misere sauciabatur, adeo ut nulli bi refugium soret, cum ubiq; furiosum illud jaculum vim suam horrendam exerceret, horribiles ejula- AD G tus,
245쪽
tus, clamoresque morientium exaudirentur. De Hnc incendio navis corripiebatur, neque militem nostrum ignis suus deseruit transiliendi. Tum totius negotii foedais mi inserabilis facies ibit, passim pecudum more hostis obtrunca ri, cadavera in mare volvi sanguine denique aspersae quae fluitabant Pauci Hispani furori militum exempti Incendium navis summa cura extinctum. Interea praetoria hostilis calamitati se subducere nitebatur, quanquam 5 iΟ-strae naves, inprimis Leaena, quae inter duas hostiles media jacuerat, ita exceptae, perforataeque essent, uti fessae laceratque insectandi animum ponerent. Contenti itaque hac victoria, simul cum superata navi in sinum Canalem vocant Bahamae se receperunt,& circa oram Floridae exoneratis mercibus opulentis , Hispanos, quorum vitae pepercerant, incolumes Havanam dimiserunt. Ita demum phiribus direptis navibus classis haec Indica quinto Septembris die taliciter in patriam appulit, luculentis spoliis turgida,
quae duodecim auri vasa superabant. Praefeetus torqv aurea in praemium virtutis donatus , nauticq juventuti tredecim mensium stipendium praeter blitam mercedem ab In dic societatis Curatoribus persolutum, ne virtus sine praemio flaccesceret,quiper se dura amara est, nisi largitione sustentetur Liberalitas de fortitudo ultro citroque ire debet, hic est quaestus Reip. maximus, de fructibus nonnihil impartiri, qui vitam pro commodis Rei p. impartiuntur. Et hoc Proceribus nostris Rmper cur fuit, uti in virtutis pr. emiis magnifici essent, neque ullis meritis manum clauderent. Ita Deo juvante, nihil quoque clausum inviumcisortitudini Batavorum fuit .
246쪽
SEM OLLANDICAM NOMINE SOCIETATI INDIcHoc cIDENTALIS . VI PRAEFEG
Soci ετ as Indica spolioni cupidine ulterius flagrans, cujus potissimum causarac bella geruntur, c maria sulcantur, ipsa hyeme mense Februario fatigandae Americae,quae nervos regios sustentabat,classem instructam sex majoribus navigiis, celocibus tribus, sub Imperio Petri Adriani Ita mari commiserat. Post multa mariae mensa, Vagasque navigationes fluctuantes, mense Augusto Praetoriae vicariaeque navi classis Hon durensis circa Havanam occurrerunt. Utraque viginti tormentis bellicis munita, haec ducentis quinquaginta, altera ducentis viris stipata Hostes perterriti fugiendo versus litora Havana portum, quae ad duo tantum miliaria versus orientem aberat, attinger omni ope laborabant. Caeterum una navium nostrarum concitatior velocitate sua cursum hostilem intercepit, ita ut ferro iter aperiundi, confligendique illis gravis necessitas incumberet Vicaria primum insultum tulit animose admodum, S cum nostris harpagones, qui se innecterent, deessent, elapsa vadis haesi . Non semper virtus Fortuna pensatur,4 incerta casuum, si uspiam, indomito maris ele-G et mento
247쪽
mento dominantur. Quippe navis nostra praediavida, duni non contracte satis se vortit, ex imperitia locorum, caeco vado itidem adhaesit. Quo in loco immobilis, continuis to mentorum verberibus a matutino tempore usque ad horam secundam post medium diem,ita impetita est,ut major malus medius dissiliret. Neque illa impatiens sui in hostem sua vibrare fulmina quibat. Praetoria hostilis versus litus itidem adacta, Sc caecis syrtibus fixa. Nostra inter duas hostiles media ita densatis ictibus globorum perfossa fuit, ut sui impotens animum sponderet, undique circumventa de dedi. tione cogitaret ita lacera navi, quae vel ignibus vel Oceano ludibrium debebat, integra quidem sortitudo emicuit, sed contra extrema Fortunae, cum nihil amplius possis, eniti ne quidem ipsa virtus potest. Dum ita non tam cum hostibus quam iniquitate loci luetabantur , Princeps classis nostr: diu ventis fluctibusque adversis jactatus, cum in sensum mare suppetias nostris prohiberet, paulum septentrionem vorsus inclinans, a meridie statis illic ex eadem plaga spirantibus ventis , turgidis velis in hostem fertur . . Duabus aliis navibus,Vicariae,in Formn q, quas penes se habebat, quid faciendum injungit. Ipse consilio dc virtut validus advorsa Fortunosuperavit, quae brevi momento
huc atque illuc se flectit. Quanquam diu dubia quo se inclinaret, cum de nostra .hostilis virtus utrinque illam, prensare . Quippe ita acriter vicari Nostris restitit, ii
majora quoque tormentorum verbera, quis horrendum in modum a tronte lacerabatur, contemneret. Sicut densa grando tectis illisadis lilii, ita supra cladem est robustus sortitudine animus. Nostri immissis ignitis foculis, terro
248쪽
rem incutere, atque ita in tabulata eniti tentaverant, verum aeque animose pulsi fugatique Naveis deinceps duae, quis Delphinis Iortune nomina erant, cum in Praetoriam hostilem simul globos misissent, praesidio Nostris fuere . Fluctivaga Delphin propius accedens a tergo vicariam,
hostilem premebat Fortuna certo omine victoriam spondens promptissimum quemque 5 maxime strenuum militem in Praetoriam traduxerat. Tum demum conserta pubes
incredibili insultu in vicariam se praecipitem dedit, atque
invictus animus non tam in audaciam , quam in furoretria
prorupit. Flagrabant simicabant oculi, exaestuabat in facie sanguis, concutiebatur crebro spiritu pectus, citatus gradus, manus inquietae, corpus denique in exitium hostium instar maris fluctuante gressu attollebatur. Pro ingenio quisque glande vel ferro pugnare , atque acriter resistente hoste modo eniti in advorsa navis, modo concidere, modo lapsantem iterum gressum firmare, donec pertinacia dc horistibilis insultus hostilem navem superaret. Tum promiscue sanguine hostili imbuti enses, omnia, qua visus se extende bat, constrata telis,armis, cadaveribus, inter ea tabulata insecta cruore fluitabant. Ex trecentis viris, dimidia pars ferro fatum invenit, relliqui, qui natando per aquas ferebantur, vel iisdem meri, vel pauci admodum evasere. Commemorant nonnulli inter praeliandum, cum jam vicaria
navis superata esset, hostisque confectus, igne illam conflagrasse, quam cum pubes militaris lautica ob flammarum Violentiam desereret, Praesectum stricto gladio rutilantibus ferocem oculis fugienteis prohibuisse, atque haec vesta addidisse, ut aut ignes extinguerent, aut iisdem perirent, me
249쪽
tuentem nimiriim, ne ingentes opes, simul cum devieta navi concremarentur. Quod quidem ab aliis silentio transmissum pro comperto dicere nequeo hoc constat mercibus, quis stipata erat, exoneratis, cum ad quinque pedes navis aqua premeretur, atque humentia terga boum foedum desintolerabilem odorem spargerent , postmodum ignibus subjectam fuisse. Interea, uti ad institutum revortar, treis aliae Nostrorum naves, fixis anchoris, Praetoriam hostilem adoriuntur, ex continuis tormentorum ictibus fatigant, caeterum hosti perculso tam cedo torribili suorum spectaculo, animus timore obstupuit, consilia praepedita turbabantur. Ubi enim metus dominatur, etiam sertissimis viris subito omnis mens cadit, neque quicquam pensi habetuita. Fuga itaque iis potior fuit, desinfido mari vitam suam crediderunt. Ex promptissimis tamen quinquaginta extrema expectarunt, qui tamen mox eadem sorte effugium morti quaesivere. Ita post acerrimum conflictum
superatae prima desvicaria classis Hondurensis naves singulet ducentis desultra insesse fuerant militibus, qui militiae veteres ad nutum monentis intenti, arma armis conserere, obsistere,circumire,discurrere,mutare pugnandi vices,virtutem virtute tegere cum peritissimis noverant. Ex quibus ultraducentos obtruncati, praeter illos qui miserabili fato mari sibi mortem properaverant. Nostrς tantum duodecim vel
tredecim caesos numerabant, quis recens occisis vultus adhuc serociam animi de vindiet istudium ostentabat Majoris saepe virtutis est victoria prudenter uti, quam hostem, vicisse' Plures saepe quae ferri virtute quaesiverunt, perfastidium de contemptum hostium perdiderunt. Hanc itaque
250쪽
Fortunς indulgentiam, qua etiam optimi Imperatores insolescunt, periculo committere, modicisque intentus immodica affectare noluit prudentissimus Imperator Opulenta alioquin classis, qua ex Terra Firma immenset diviti
vectabantur, propinqua censebatur caeterum incerta pro
certis captare noluit Archithalassus, cui fatales rerum vicinsitudines, de incerta maritimae militi et in promptu erant: in primis quia pleraeque naves sicco arenarum fixae, atque excita illarum moles aegre moveri poterat. Vicaria itaque, ruae tam alte syrtibus sederat, uti nullis laboribus iterunti uetuare posset, exemptis mercibus, quis exitium minitantibus, contrario ignis elemento periit. Praetoria quoque hostilis, atque Leaena,quivehementer pertusa erat, a vicinis navibus trahebantur. Ventis itidem utentibus maris aestus ad ostium Flavanae classem nostram abripuerat. Et nisi la cerae naves summo nisu Oceanum versus a cymbis impulset fuissent, ab hostilibus munimentis, quae nondtim tormentis pertingere classem nostram quibant, periculum ingens incubuisset Maxima igitur difficultate eluctati,expansis secundo euro velis per fretum Bahamae propter oram Floridae vias maris tentarunt, Praetoriaque hostilis, quae rimis fatiscens seipsam supra aquam tueri non poterat, sublatis paulatim mercibus ignium violentia combusta. Ita junistis velis Imperator maria seliciter emensus circa finem Septembris, atque ineunte Octobre in Patriam revorsus, summo omnium studio exceptus sui