De astrologia diuinatrice epistolae D. Thomae Erasti...: iam olim ab eodem ...

111쪽

de humiditate quaestio citarium euoms --m

vidi tur aliquid humectari,sine humidi co oris accessimnc.Frigiis caliditas seipsas o intaineranti similem sibi qualitatem in uicinis sibi cmporum Moc

in caliditate ignis apertissimum est Etenim

Iiditas est um calefit aqua ab eo, per generationem cali-dietatis in aqua, lefacit aquammon vero pertristionem seu transinigrationem eiusdem illius caliditatis ex igne in aqua Hoc modo ut Cuccari corpora posse concedam quod tamen tarde admodum fiet,de humiditate quom do dici queat, non video. Nisi enim aqua aut humidum aliud corpus arido permisceatur, hunwctari nunquam sedebit s. Sed praestat breuitatis cauta te remittere ad lib. Meteoroetum Ariae, bi haec diligenter posita sumaergo si astra quaedam huniectant aerea Nar ita humectant is

ignis ceram euocando&1bluendo concretam humichi tem,a subitantiam in aerem demittunt humidam, aut denique ex terra Ἀqtia excitant vapor in in sublin ad se attrahente aerem Himea tam reddunt. Priores duo modi inepti sunt. Postremus ipse quoque valde labriciis est dubius. Etenim non tam humectare ex Ptolemaei lantentia aerem tales Planetae videntur, quam humectarLSiue igitur ab illis mei steIis humidi vapores de terra es uentur,per quos i humiditatem cocipimu,siue ab aliis, caloris optas esse semper videbitu . Sed haec libenter sino, de quibus multa non male iaci praeterea mi GS ad pro

possitum redeo Nihil qua lilia praedaci possis , quam

rerram vel calefacie vi siue aerem frigefaciendam,h mectandamque est Verum hic quoquc addere oporto bit,modis apta sit,ut vapores tam multos tam tacite, tam

lauiter irruirata a breui tempu2ulo irritat de sese spargat Qua ratione rursus suis ustrari se vident , qui hinc aliquid certi sibi pollicebantur Veram enim ut Iuculente vicisas quam sint fuci αλ- tiles Astrologorum de tempestaturus praedictiones, sic erumperiaris rem velim. Nota in libello aliquo ves ephemeride ad marginem velut aliter libet ac potes, qui si aliis

112쪽

totius anni diebus venti ipirarint, o quae ceciderint pluuiae,niues,grandines,&litiaia generis omne aeri temperies bona pariter ac naalas. Anno confecto cura ut habeas prognostica omnium aut pluri tina, qui ccxipierunt in tuo horizonte aut vicino Vbi animum negociis deressum relaxare&recreare voles,primum considera quos illi Anni Dominos statuerint siue gubernatoreS, in qua re nunquaaut perraro duos concordeS reperi . Taceo caetera, quae non facere quilibet potest. Deinde vide quam tempeitatem illi diebus singulis Quorum mentionem fecerunt, esse debuisse scripterint,&cum tuis annotati confer Si ieceris,rarissime eo scopum attigisse deprehendes. Sane veshinc eos no ex art Ied casu aliquando verum d1xisse relinsa comperies Discrimen porro tantum reperies, quantii nemo fu1sset credere ausus. In plerisque omnibuS, neque ipsos inters nec cum veritate conuenire perspicies. Nilitum forte consi,nanria dicant,cum frigus citca brumatri& niues,calorem vero uec siccitarem sub Canis tempus d nunciant. Quidam prudentiores non dies nominant, sed iuxta quartaS Lunae vocata vaticinantur de histe,ctitaquidem temperant, ut difficilius errorem hic redarguas Dam enim generalia quaedam dicunt,&pro ratione anni temporum aut ventos aut aliud simile ruturum asserunt, vix accusari mendaci possunt Raro enim non aut ventus aliquis totoidooinduo praesertim ere dc Autumno spirat ut pluit siemel iterumque Habcbri tamen inrum nunquam illum es occasiones perupiciendi talsitatem praedictionu Possemiquidem res polrularet,quid expertus ego sim narrare. Et tacerem etiam niti aliquos ita inteξ-pretaturoSvererer, qudissi perstringere ipsos in animo habuimem Proinde em faciam ubi unum praeterea supra

dictis addidero. Id nul Ismodi est Etsi Astrolasiam utilem cithad praenoscendas rempestates concedamuenon tamen autVtilena aut necessariam prinplevea Medico fateri me oportehit. Nam cu1 rei in Medicinatimnotitia stitvsui,non facile dixeris nisi vel ad pra uidendos tuturos morbosi,vel ad instituendam vietas rationem

Coos le

113쪽

se acile, sideratui apparebit Q attinetone nihil prinium qu iesiuiae ncque Ga enus neque Hppo mictu in1 M ita tirendo viae agimhm temporum istam praeseimulam dquor in de aegris . Nam in sanis nemo victum iube vitare propter iuspicicinem temporis fiatam,qu0d quale ει-

turumst certo nequeat stiri . Non enim negant,puto, Astrologi,probabilem tantum esse hanc praesensioncin minime vero necessariam. Nam tempus futurum status co- siderandam praenosteudu docent,non tru PIuuiae,an ne bulae,an grado casura sit spectare nos iubet Quod si aut v-tile hoc aut necessariti iudicassent, praeterituri eta6 fuerant.

Prieterea non mutauerit unquam rationem Vim praesentibus conuenientem prudens Medicus,quia vel speret vel metuat aeris aliquam mutationem Primum quidem quia neque obesse neque prode nouit,quod non Adfuturum opectatur Victus autemiuuare quatenus setio fert,opponigaedentibus caussis,etiam actis intemperies noxiae let. Quare ei quaeadesti noceat,opponetur, qua-diae adest vhi adesse desierit, ipse quoque oppugnare eam Medicus desinit. suis non iudicaturus sit fatuum Ducem qui ab hoste oppugnatusnon se strenue v Et defendere,aus etiam hostem profligamcum possit propter incertam spem auxili aduenturi quisque dux melior est,t-o superat hostem libentius praesentiruas cinpijs,quam tincertus cpectet auxillarios, atque interea cum suis periclitetur. At similis imperito huic Duci Messicus est,qui cum praesentis aes statui opponere se possit Dctus ratione id facere nolit,quia mutandam post dies albsubistispicetur aeristemperiem pra sent . Deinde hac

etiam de caussa non mouebitur fiam a spe Medicus Arua nouit certum non esse quod astra promittunt Nolet igmtur propter incertam spem praesente: certa occisionensivit. Vbi aduenerit expectata tempestas, nant rict a tionem c ita postulante mutabit.

Esto febriat aliquis tempore calido S sicco Promittat

114쪽

a: THOMAE AERA STt Astrologus frigidum pluuiumque celam indiern crasti

num ut inde ad biduum. An tu minas frigidam ac hunaidum cibum offeret*gro Medicus quam ratio morbi flagitat,quia fluus expectat3 Insaniar,si id feceri Primum non pugnat aut defendit aegrum contra na orbum quanta debet. Deinde cum incertumst tempus ita mutandum aegroto interim plin imum obfuerit. Ex quibu aperte Vi des,nihil habere hanc re cuius caussa laborare Medicas prudens doctus velit vel unicunt diem, ut addiscar. Sed neque ad praesciendos morbos utilis est. Nam aeris temperies non ipsa per se parit morbos, nisi malis succis

repleat corpora,aut repleta excipiat. Prius non nisi longo tempore fit, ic faciletum cana incidit mutatio, occurri eitu cibo ac potu,tum alijs potest. Cum enim longo tempore intemperiem perseuerare videt, fatis tempestiue remedia adhibere poterit Equidem non aliter antiqui omnes morbos praedixisse leguntur,quam ex presente verpreterita acri imperie, non ex futura, quae S dubia est,nec quamdiu duratura sit sciri potest. Decet autem artifices bonos,non nisi comperta praesagire ne in comemtum a tem trahantialisis praedictionibus. In posteriore casu utilis certe esse posset tempestatum certa praenotio, ut facilius corpora ad perferendam ipsam pretepararentur. Sed hic quoque breuis mutatio non magnum Fert periculi un. Vt amem hic utilis esse posset,ieta inplerisque nihil co modi adferrei mo potacis incommodaret Frultra vero de

hac re dicam, plura,quum falsam vanam Sc impossibilem esse constet,ab Astrologis traditam ex astris praedicedi ratione Quod qui non credit , perfacile ex experientia certi 1sima diicet verum em siquidem ita, sicar monui, rem tentare experiri non gravetur.

Vale. Heidelbergae,

Coos le

115쪽

ro praestanti doctrina aliquam, ii em omni ex parte sitis

quae res in primis secisio alis com-- n comin explicarem Flancob 11 pro iis . do ideo quaedama te in superior clitoris ne sentitis scripsissequia neque meditanidi neque est idi ocii satis

habueris Est quod gaudeam,qu metuare intellexi si se assirmas. Quae nunc desideras,rimcstri in mini inristem sene non venerunt. Sed bine habet, cum aducci enunc potem,quae ame omissa putas Tantum certe' est,

ut graue mihi hoc futurum sit, utvehementer tibi pro eo gratificari cupia Quatuorsunt quae declarariti, planius petis. Primum,Vt Hippocratis mentem non aliam fuisse doceam Deinde an coelos siue sidera caussas tempestatu arbitrer Tertio quomodo eas a sideribus ei putem strem,quid ad argumenta autoris illi responderi posse existime, qui librum conscripsit,cuiritulus est,ri ostiaca de aegrorum decubitu ex mathematica scietia Ad heci siue tria ex his siue quatuor capita lactra,nihil refert aentabo ita tibi respondere, ut nihil tu praetra ea desideratirum confidam.

in ad primum caput attinet, minim&mni dissicile

ostendere. Hippocratem nihil minus aut conrasse aut do cuisse, in lib.deLocis aeredi aquis, quam ex astris temp. states aeris esse praecogonscedas praesertim eo modo, quo Astrologi praegnosci volunt ostendam ex ipsis Hippocratis verbis tam plane quam 'γtero . Ergo in primo capite sic statim proponit: βψ αδ- Medicam arrem Aram assequi vel Irae αἰ-nino so turgenda Nox quar agis lasint percenset quae in capita dispartiri possimi. mum est,ut norit quam vim quantam habeat aeris Naesibo siue temperies siue intemperies incorpora nostra, quo' modo anni tempora sim distinguenda. Alterum ut quae

116쪽

sitventorum mnium hatura Sc facultas turn communisi tum propriorum,non ignoret Tertium est,ut non nestiat aquarum in quolibet loco qualitates,substantia dc vir . Quartumst loci.sirum ad ventos,ad Solis ortum Mocc iiinexploratum habeat,ac terrae siue Solinaturam perspexerit. Postremum est,ut hominum in eo loco victas rationem perceperit ac obseraauerit niuersiam. Qui haec quinque probe norit,inquit,quatum scilicet fieri potest,is duo praecipue commoda maxima inde percipiet Primu enim non nesciet quibus morbis locus aut urbs quaelibet tum priuatis siue proprijs subiecta sit,aeum etiam quinam exeommunibus eam inuadere plerunque laleant, ac praete Tea communium morborum naturam pervidebit. Et hic primus fructus est qui ad dignoscendum maxime pertinet Alter fructus qui ex praedictorum notitia oritur, hic estqubdiniuscuiusque temporis anni atque ade anni futuri constitutionem praedicere poterita Hic iam1bmniant Astrologi psium de praedictione rem periei temporii siueaeris loqui. At non hoc diei ac sentit Hippocrates. Haec est ipsius menSatquei antentia,illum qui commemorata cognita habeat praedicere possie, qui morbi quolibet tempore, scilicet qui aestare, qui hyeme, qui vereri qui autumno , invasuri sint eam Vrbem,non et ro,an praeter naturam suam vel humidioravel aridiorae t pora anni sint futura. Et ut vertissimum e Te videas , quod dic verba quibus semetipsum explicat Osidera Sic enim habent: Uniuscuiusque praeterea temporis ac anni futuri constitutionem praedicere poteriet,qia videlicet morbi c. muni assectione ciuitatem intinua iuri tum aestate tum hyeme,& Non poterat planius se ipsum exponere quid per constitutionem anni atque temporum velletintelligi, scilicet non pluuiosam aut squalidam, calidam aut frigi tam duci salubrem vel morbosam. E si non ipse tam. diserte se interpretatus fuisset,lamen aliter exponi istam poterant. Nihil enim aliud ex praedicti consequitur esos cine pro se iacere nunquam fausent ostensuri Etenim Dj0jtjgod by

Coos le

117쪽

Emim ne verbum quidem usui de vitiis ac ic sola

me illis capitibus reperias dictor Haec nisi maiis talociarisesse poterant ad mod proposis 1 est. Non erui ars ciri Iou ole, ndo congrediatili in pluuia ne sit submait,qui sapra erinmerata capita Perdidiem in mi morbi quolibet anni tempore regmaturi p-ci si qi

sibi quisque metaero merir debeat, praesagire poterit. Quomodo autem existis capitibus connumeratis morbi tum communes tum priuati praeuideri queant iitrogressu libri exponitur,ut mox indicabimuS.-Planius adhuc seipsam exponit in verbis quς mox sequuntur, quorum sensus hic est . Nam qui anni tempora obseruauerit,& ortus occasusque sideram, quibus qua damcircunscribantur anni temporibuS denominantur actiterierit quomodo fiant, an scilicet ampliauia vel siccitat cum frigore vel calore, casuvetis aut sine his oriantur& occidant, is quid futurum sit pinc praesciet, hoc est,qui nam morbi exorituri sint prauntesinet Peram ni tempor tempus solstitiorum aequinoctiorum intelia ligit, i per sidera ortiam Arcturi in Canis P eiadum simulque harum occasiim. Nam horam sideram ortui occasii describebant antiqui initiataestaris,hyemis, autuni, atque calidissimam aestatis partem. Et hanc esse mentem Hippocratis ex 6.capitis fine perspici potest Hic tantum proponit quae in processu operis exponit. Supra dixerat, Medico necessarium esse,ut quam vim aeri mutatio qu- libet obtineret corpora nostra permutandi: differre verbtempora inter se atque a seipsis etiam plurimum, propter

factas in ipsis mutationes .are hic ait,eum qui diligem ter ipsa inter se distinguati: qualia singuuant obierum

eum de morbis nascituris iacile iudicaturum esse. Profeci,non aliud hic dicere voluit, quam quod ante dicierat Quin nec debuit. Non enim aliud probare debea ratio,quam quod propositum est Propositum autem erat docere illum Medicam recte praecoginitarummorbos,qui

118쪽

cum alia recentisa,tum tempora an a d horum murationes quales fierent conliderallet,nor, quales futurm ement. Non a1 Medicula Maeruare debere . Iaomodo idera oritura sint,6 ex eo aeri temperiem praediuinare sed iubet eum obseruau e qua temperieuit autumnu hyem Ver, aestas, ex horum temperie iam obseruata, visa, cognita, conijcere de futuris morius. Perinde est ac si ita dixisset: Medicus qui cum alia,tum ver anni tempora quomodo ea habeant cilicet an autunus,hyems,aestas fugi da,pluuiosa fuerinad aliter affecta apparuerit, is qui morbi quovis in loco regnaturi sim pervidebit. Atque hunc e se genuinu Hippocratis sensum, sequentia verba planissime demonstrant. Quomodo autem in gula,inquit, quae diximus, scrutari ac explorare Oporteat, deinceps dicam. Si totum opus hoc perlegeris A idebis Omnia quae promisiit diligentisiam explanata ab ipso esse. At nullo in loco vel unico verbulo docet ex astris iudicare de temperie aeris futura. Quinimo nullo in loco dicit praecognoscendam este sed hoc tantum docet, quomodo ex praegresta visis,aut etiam praesente adhuc aeris temperie sint praeuidendi morbi futuri sequentibus temporibus. Hic tantum,ssicut paulo ante quoque monui,proponit capita,quae insequentibus edisserit. Quamobrem non aliter verba ipsius hoc loco posita intelligi exponique poterunt, quam ipsemet tum hi tum in sequentibus declarauit. At vero 1c declarauisivi ego exposivi S probaui Assi ologicunihil interseruar. Quod ut persipiciatur planius particulatim capitum argumenta inspiciemus Secundo capite declarat,quomodo ex cuiuslibet loci situ ad vento de morbis coniiciendum sir,quod unum erat ex supra propositis Capite tertio,quetrio Sc quinto de aquarum natura Sc effectibus diuersiis pro earum diuersitate disputati Sexto demum de morbi , qui

ex mutatione temporum anni proueniant, disserit, ubi sic rem orditur Caeserum deannistoc modo consideration acta quis cognoscerestost,qualis nam anniuraturu u salubris anmo bus. Supra cum dixisset, illum, qui anni temporum vires Dj0jtjgod by

Coos le

119쪽

vires pemouisset, ac muristem de totoannovi singiuis temporii iat indutiara esset eti hiulcatui runascituri essent intesiecturii deii foret cognostendum, seu,

Praestare incipit. Et quod M' -γ- M . sum

exponit,videlicet teper constitutioncm, aeris temρο-rtem,sed morbositatem , ut sic dicam ,αρlubritatem intellexisse. Quare cum nihil hic aliud doceat, quam quod in 3 Aph libro quoque docuit istis m,plus quam satis,patet pium aliud nihil hic velle, quam quod supra exposui, nempe si hyemem hoc modo temperatam subsequatur

Ver ita temperatum state laquente nasciturosmorbos tales Statim enim post suprae citataeverba , asini in risi turalemque constitutionem qualis Gessi dei Mat descibbit. Deinde insalubrium aliquot temporum combinari nes,quasi exempla,ut alicubiGa.enus monuit, nobis proponit,ut ex illis caeterano addisteremus. ι --hmus

pocrate, ut ex inteperie duoru siueplariu anni temporiusiue unius etiam doceat praecio dere morbo qui se Uentempore nascituri sim,is parum videt. Qui Vero videt, ac nihilominus Astrologiae hilae patrocinarimipp cratem voluisse contenditiis Mosius cit ac obstinatus Non enim unica extat litera, puerili bicionem aliquam is siquasi ex astris docere volucrit aetas mutarion pr-ψrei aut hinc praesciri poste crediderit. Ita talum maxime docet a Vrger, quomodo ex praecedente vel praetenre anni temporum temperie stae natura, morbi futuri temporis sint praediscendi. Cui haec nondati stactent, ei aut nihil si tisfaciet,aut sententiam dissimulat . Tibi me confido praeclare hac in re fatisfecisse iam ad sequentes duas quaestionias, an putem coe m

120쪽

caussas esse tempestatum & quomodo ab ipsis sciscitarietes arbitru descendam. Ad priorem responsito facilis est, ad alteram non aeque. Conabor nihiloniinus ad utranque perspicue simul de quam fieri poterit breuissime respondere Seutio cum Aristotcla, cunctisque recte philosophantibus coelestototius generationisin corruptionis illius pers huius verbior accidens in hoc inferiore mundo

caussas eme iudicarique debere Per generationem intelligo etiam conseruationcm ac gubernationem. Hoc possito, ambigi nequri,quinin aeris constitutionum situ mutationum caussas existime ac ponam. Etenim ab his per has uniuersa haec nostrati ut 11 Uocem,poti simum generantur,corrumpunturque. Nihil hic excipio illorum omnium,quae ex elementis constant, quatenus scilicet ex his Constat omnia nanque talia a Sideribus alterari, disponi. regi,persuasissimum habeo. Animo autem nostroS, quorum origo non elementaris,sed coelestis, imo diuinus est,

coelocimi viribus minime sub jcio subiectosue credo. Sed nec Astrologos nostros,quidquid Arabes quidam enssisse

putentur,hoc a mepostulaturos confido. Poreb caussas esse aio, o particulares, sed dictorum Qmnium communes generales. Non enim ullum pers sine ope aliariam propinquiorum caustaram, effectum, producunt sidera hic in terris seci cum secundis caussis omnibus omnia efficiunt. Si paucioribus me, quod senti dicere iubeas,actum potestatem omnibus rebus coelitus dari dixerim, per quam singulae pro sua insita propriaque natura mox agere possint. Est hoc in Sole mani festissimum,in caeteris astris obscurius. Et Luna quidemininus,in reliquis intelligitur potius qua esu percipiatur. In caussa fortasse est, quod Luna nobis vicina admodu est, vel quod non tam suis proprijs viribus, quam facultate a Sole accepta huc agit Etenim lumine ipsius, quod ex se non habetGd a Sole mutuatur augescent omnia fere naturali succo abundant decrescente verbeodem tantum succi natiui omnibus decedit,quantum ipsa luminis amit

tit .Equidem quando cum Sole descendus u horizont

Coos le