장음표시 사용
141쪽
Et hanc veram esse mixtam, non esiam,-
Nec reperies mam da innatum a lin
quam Astrolimam. nimbde Usu vita M
nominatim omnino interdictas esse has anm, quod de astrologia mpresse dictum auditas nussirem in nemo ausit vel dicere vel cogitareno Auguri viri &Extispicium, sed abusias horum duntaxat vetaret , ne de Maeotc quidem recte affirmari hoc poteritam multb minus dici de hac poterii, quia magis est expresse in lege danaix Lex non aliter Astrologum, si in comitatu Cinris deprehem
daturigladio puniri iubet atqῆ aruspicem.Pro causia ponitur,no hoc,quia perperam vitas arte putetur . sed qaia diutinator sitadeo somniorum quom interpretem si artemo cultare diuinandi videatur: ex eade punire praecipit Tace quod Constantinus simpliciter mandauit,Vt capite plecto retur,quisquis aruspicem aut Mathematicum cosuluisset. Ex comemoratis intelligis ac vides perte Astrologiam, Ariaspicinam, Extispicium,Somuorum interpretatione, si arte nitatur,ex aequo damnari no aliam ob caussam, quam quod diuinatrices sint Sic igitur Imperatores statu: unt: Omnis diuinandi modin exirem hominino Christian--emurminand- est. Ergo astrolom quoq; Quippe diuinandi
curiositas haec quoque existit Falleris ergo tu plurimum qui ex urbe Chaldaeos eiectos arbitraris propter artis abusim. Non enim ideo pellebantur,qubd Astrologia uterentuc sed'ubd Astrologi,hoc est,diuinatore essent. Igitur cum Imperatores multi Agrologiam sit graui poena prohibeant,elegantiores omnes philosophisticilem
esse affirment ac probent, praestantiore omnes theta execrentur, sacra Scriptura, hoc est, ipsemet Deus deteste turenon ideo ego,quomodo tu vel partium ipsius aliqua, vel totam si probaturus naturalem veramque esse. Et quae ad Theologosi Sacras literas pertinet, clim alibi tum in libello Savonvolae,atq; in eiusdem apologia contra Christophorum Mathmionem vidicum oburgensem GP
142쪽
ties. Illa philosephica quaedam attingere placet Phe dicere
nos tantum multa, nisi verbirobare, cogitare nobisque obijcere possiIS. Astrologorum Vaticinia omnia, nec de rebus necessa tib euenientibus, nec de rebus naturalibus in genere, sed
de particularibus tantum euentibus expetuntur. Ex quo Perspicue sequitur,omnia arte carerαNemo etenim in bonis artibus mediocrire vertatus non citet,illiusmodi omnia incertam re dubiam habere originem, Syno magis fieri,quam non fieri posse,siue ex eorum esse genere, quae UsItata in scholis voce contingentia nominantur.Haec auremari rationeae predici antem pomunt,quam Vel esse iam, vescerte fieri aliquo modo incoeperint. Quare necesse est talium praesensiones inartinciola d fortuitas e1se. Praeterea notum est, nihil nos futurorum praeintelligere, quod non in suis caussas praeuideamuS. Naxum,quae futura sunt,
intellectiim mouere ipsa per se nequeant, quippe no sunt in rerum natura, consectarium profecto est,talia ne perci-p1 quidem in se ipsis pom Etenim intellectus noster in se illa tantum apprehendit, quae praesentia habet. Haec vero praesentia non sunt,quatenu nimirum futura sunt. Si ergo ea tanquam futura percipit, in sui caussis, ex quibus con secutura perviderit,ipsa percipere eu prorsa oportet. Nul- Ius est modus reliquus futura praenoscendi arte latione, qualem Astrologiam Astrologi esse dictitant quidem,
Quanquam vero in suis caussis futuri quidam effectus contingentes de talibus temper loquimur in praesentia praeuideantur non tamen in quibuslibet caussis cerni postfunt, sed tantum in propinquissimis, definitisin proprijs. Nam in remotis,indefinitis,in communibas, nihil cognosci potest, quod sit commemoratione dignu. In caussa est, quod non ab his, sed ab illis res omnes primoin sine me
dio oriuntur nec Vt sint ratarum 1edit rates sint, non aliusmodi naturae,omnino obtinent.Cani non a coelo,Vr tale fit animaliarum ad latratum, 1ed a cane generante ac
143쪽
moesta suis parentibus ad tumesis minin tota est, o phia proba mumiae sanatura sive Deo insitum esse, ut depropagare, lincest, si mile sibi generare velint, ac, nisi per accidens aliquodam pediantur,possint. De illis loquor, argenerare possunt ac debent mac de caussa pulchre simul ac vere a phil pho dictum estgenerans seneratum in omni nivoca appel lata generatione eadem specie existere. Quare si non in ath praeuideri caussis nascituri effectris possimi, quam in illis a quibus erici generariq; per se, non
vero per accidens lent, frustra aliae considerentur. Equbdem Vita puto quenquam tam esse inertem, qui se carus generationem in illius caussae actione praecisurum spe Tet, quae caniS natura nihil habeat, ideoque nulli eam materiae communicare positit. Nulla enim res, quod vulgo dicitur, alteri dare poterit, quod ipsa nunquam possedit. Vnde non ex coelo, aut apris, aut ovibuS, expectamus Mnes, sed ex canibus tantum Illa enim non habent in eat, quid naturae canis,quam communicare alteri materia: V leant. Quaecum in omnibus caussis remotis, intermin iis, communibus, non proprijs, locum habeat ratio eoficitur omnino imperite facere illos , qui ex talibus fili rorum effectuum particularium praesensionem venantur.
Vt hoc planius perspiciatur verum esse, de singulis paulo
pluribus agam. Et primum quidem , quod ex remotae caussae notitia nopossHMUS euentuS particulares , quos multis alij intem nientibus caussis producrint, praesagire, non est dissicile cognitu Aut enim mediae illae caussae , quae inter effectum caussiam remotam intercidunt, immutabile &perpe
tuae sunt , necessarioque mouentur , cum primum rem
tior moueri incoeperit, veluti in miraculis illis pontinis horologijs affabre compositis cernere licet aut in tabiles sunt .ec statim prima mota ipsae quoq, perperuo ordine noque semper modo mouentur irimum asseu
rare nullas, puto, volet Astrologus Etenim fatalis ista
144쪽
caussare eomeri siue Stoica necessitas veritati pariters Aristoteleae philo phiae, quae ha in re magno ab omni-hus doctis consensu recepta est, repugnat. Sed astrologorum placitis plurimum aduersatur Putant enim docent,prudentes homines multa cauere illorum posse,quae ex coelo sibi impendere praeuiderint. Ac nisi ita res haberet, tunc etiam,cum vera probata uis ici, scire eam nemo sapiens vellet. Duplicaretur namq; malum infinitem ius redderetur, si futurum intelligeretur, declinari autem non posset. Deinde tantum abest, ut hoc pacto res omne necessario accidant, ut ne tum quidem praedictio firma siit, cum
effectus iam effici produciq; visus est, ut cum Philosophia
docet um Medicina quotidie comprobat. Non enim, Ut, cum posterius est, prius praefuisse oportet ita cum prius est,posterius quoq; fore oportet. Inter factum atq; factum motus intercedi habitum non necessarib,sed contingem ter producens. Quo fit,ut habitus ac finis non semper ad praecedentem motum consequator.Impediri enim noso rest, antequam ad fine praefinitum optas perduxerit. Quae res in caussa est, ut plurima incipiant fieri ac nasci, non tamen perficiantur omnino, sed semiperfecta, aut vix eriam inchoata relinquantur. Qui in arte nostra vertatus est, nohabet opus longiore expositione. Quamobrem alteram partem approbare,in medias il-Ias caussas mutabiles statuere cogimur Qia posito,neces sarium prorsus est,ut operationes cartam varie mutari impediriq; concedamus Ergo qui Cremotae caussae actione praesagire effectum particularem cae arte Voler, eum quot inter hanc' effectum mediae catasta interuenire possint, necesse est scire. Nec hoc solum modo, sed i l ad praeterea scire debebit, quomodo unaquae , moueri ab ali)s possit. Demum ignorare eum no oportebit nihil interuenturum este,quod alicuius harum actione mutet, impediat, alite ue determinet. Caeteram coetu egra remota inuTam,quod nonisi beneficio aliarum propinquiorum caussarum haec terrena Produca non debet a me probari hoc loco. Pona Dj0jtjgod by
145쪽
Ponatur igitur certa aliqua coeli figura,puerum,qm n, sciturus mox fuerat, aut nascebatur, ingeniosum redd1dis se Necesse est ut opera aliarum caussarum hoc persecerit. Ipsi enim cu ingenium non habueat, non potest iudici atq; ingeni caussa imaaediata centeri. Nec potest instrumenta
animae, crebri se ilicet spirituumque substantiam repente permutar nulla propinquartam Ope caussarum. Cum igiatur sciri necauear, quaS, qualeS, quot numero, interuenire caussas alia ineceu Iit, nec quo pacto inter se coire consentire, temperari Τ; eas nec cile sir,ad hoc, ut naucens reddatur ingeniosus,cu inqua ista scire nemo queat,nec in coelo descriptum reperiat,quomodo quςuo poterit aliquiSi specto coeloin caussa remotissima,de effectu ipsitus aliquid coniectare Cerebrum S spiritu suam tanc cum nascitur puer,temperaturam Obtinent,non a coelo accipiant. Quare mutari temperiem Oportet,si mutatur ingenium. At norepente hoc fieri potest, sed tempore admodu est ad eam re longo opus.Nescitur a quibus id caussis emciatur. Neq;
an praesentes vel omne sint,vel aliquae earum,dicere licet. Potiremo quae impedimenta sint apparitura incertum est. EX quibus omnibus apparet,non indoctum modb esse Momnino dementem qui ex remotae caussae notitia velit talia praecognoicere Loquor de illi duntaxat,qui rem Mimrelligunt,&ad trutinam expenderunt,nec persuaderi tamepotuerunt Plurimi ne cogitarat quideman fieri talia possint nec ne possint,quos ego no vitupero, sed ut conside'
Iam ubd neque indefinitae caasiae cognitio ad futuro
rum praescientiam Utilis sit,non m nus promtum est vid re Etenim aleSpariba viribu Vtrumq; contrariorum ecficere possunt ex aequo,nisi accessit One secundarum cauilla rum determinentur in unam partem pocitas, quana in alateram QAare non Vnum magi contrariorum quam altorum effecturam talem caussam ex ipsius naturae actionisque
notitia colligi potest, nisi a secundis cauilis circumscripta determinataq; ad certam effectum prodacendum coo ni
146쪽
tali Quoties hoc scitur, tunc iam fieri effectum po tet. Praecidetur igitur non ex indefinita caussa, sed ex definita,&determinata. Exemplum rem illustrans tale sit: Potest homo exire domo,di non exir Nec poterit quis quam ex natura hominis intelligere, utrum tali die ' ra domi sit mansurus an exiturus e domo. Quod is
luntatem, quaelibera est, a certis accidentibus ad eum dum flecti coniecerit, ut quod pecuniam se accepturum speret, probabiliter exiturum ad recipiendam pecuniam praeuidet, non ut ex indefinita, sed ut ex definita eauta. Nouit enim iam in utram partem inclinauerit voluntaS, quae sua natura non huc magis quam alio inclinabat. Et quae determinant voluntatem fere sunt obiecta sensuum Sintellectus. Haec vix aliterquam casu offeruntur. Vndet Perspicue patet, te nulla praescire nos ex huiusmodi causisae cognitione, quae ab infimiis&prorsus fortuito occurrentibus accidentibus in unam magis quam alteram partem inclinatur, particulares effectus vllos posse, de quiouSaliquid scire homines desiderent. Eadem atque ade maior est dissicultas in communi
caussa. Voco autem Communem caussam, quaecunque unicavi eadem facultate res multas varie, namquamque scilicet pro sua natura, substantia, proprietate, apritudine, potest ac solet afficere, alterare, immutar Exemplo ignis declarabo breuiter. Hic unica potestate, scilicet c liditate, uno eodemque tempore alia liquefacit, aliaue git induratue, quaedam dealbat, nonnulla denigrat, albq incorrumpit, plurima recreatin confirmat, res certas dulciores, alias amaras, acidas, ingrataS, efficit. Haec omnia ut alia infimia pr erea,quia calefaciendo tantum perficere potest, pro naturarum diuersitate illarum rerum, quas calefacit, communis omnium horu effectuum caussa est ac dicitur.
Iam ver quis tam sit rerum imperitus, qui se ex com
147쪽
s1deratione naturae unisublius certum effectum praeducere posse cogitet aut speret ne conspecto, si plum bum inhci videam, atque ab igne plumbum solui non nesciam, plumbiliquefactionem praeuideo. Si vero nuulum adijciatur siue apponatur prope ad eum corpus quod liquefieri aptum sit, aut tale admoueatur, quod ab igne solui ego non sciam, ex ignis consideratione nunquam praescire potero, an aliquid tale sit ditatuendum ab eo. Ex quibus patet, praeter naturae ignis notitiam duo me praeterea explorata habere oportere, si certi aliquid tale praeuidere cupiam Primum est,ut quid admouendum uni sit perspexerim. Alterum siquid ab igne pati quemquod admouendu praeintellexi, compertum habeam Istis noratis, nihil praesentire futurum, quod quidem abigne es-ficiendum sit, unquam potero ex inspectione imis L quor non de effectu ignis primo, videlicet caliditate, sed de particularibus alijs, quos per caliditatem in diuersis natura rebus emcit longe diuersissimos. Hoc enim Ru stici quoque omnes intelligunt de igne nimirum ita disium omnia per calorem immutaturum, ut mi rari natu rapossint, quod communi multorum effectuum cavita proprium munus esse praemonuimus.
Quod ignis exemplo valde apposito expositum est de communi qualibet caussa, quatenus alis existit, intelligendum est. Non enim' ex ipsius noticia particulam albquis effectus praeuideri poterit, nisi inquae actura sit
cognitum sit, quomodo singula illorum ais apta . sint perspectum quidem certo praecognitum sit 'Nam cum, quae hoc modo a communi caussa patiun tur, mutabilia plerunque tat,' pro Varia naturae suae permutatione, accidentibusque cavis alius, non uno semper modo patiantur, praedici arte ne tin quidem aliquid recte poterit, cum praedicta non ignoramus nisi talia permansura non inanibus coniecturis depr)-
148쪽
sa exae quo omnia mutantur mutarive pol sunt,d quia eaedem res pro diuersa aflectione&aptitudine, quam per acciden adipiscuntur,diuerso modo mutantur, non mutari ea hoc modo potius quam alio quoui S , niti per accidens Achorum nulla ess vir aut ratio Quare ex communi caussa nihil artificiose praesciri aliud potest, nisii hoc, ipsam in rebus singulis, in quas aget, perfecturam, quod pati piae queant,siue ad quod patiendum aptae tum lint.Μutata vero aptitudine effectum quoq; mutatum iri. Ergo Ii neque ex actione caullae remotae, neque inde finit neque communis, futurum aliquid arte praecogno ictyoteid, quis qua id ex illis cauilis 1e futura, quae hIc fiunt, pervidere confidat, quae maxime tam a talibu e fectibuS remotae, omnium communitumae Minuci perabit, Opinor, Vbi praeterea maxime indefinita peripexerit esse, Ut non nisi ab insanies accidentibus determinata aliquid tale producere unquam valeant Recla ergo supra affirmaui,particula. eS isto euentas, non niti in prOpinquissimis ironiis proprijs caussis cerni. Qui in alijs quaerit huiusmodi praesensionem, credere hoc etiam bdetur, intercedcntes caussa immatabili lege atque nexu intericie cohaerere, ut aliter concurrere murarique nequeant, sed prima mota, posteriores omine certainineuitabili necessitate similiter semper moueri. Deinde ne sic quidem proderit ei communissimae illius caussae no licia, nisi illa etiam duo praesciat, videlice per quot quas medias caussas effectus sit producendus,& an, quod actionem recepturum es , adsit, idoneum Q pro tali receptione existat. Quae cum sint Omnia impostibilia, i ptum homini tirperent, necet Iario equitur ex considera tioned inspectione talium caul Tamam, nihil praedictoriam arte prae ciri praesagiisq; possie Porro sidera nemorianae menti homo unquam nega bir, caussas horum terrenorum maxime Te remo Ia In terminatasin conamuheS generaleSq;. Quare necessi est
149쪽
ΕΡIs ΤΟLARUM TIBER. με verim esse, ex inspectione coeli nihil horum praenunciari posse omnia afideribus per accidens,non per se fiunt Scutignis per acciden alia nigra, alia alba, dulata, amara, facit. Quod ut fiat planius, exponam hoc quoque Iuribus, Ut quid per se coeli essiciant, cernas, quid per accidens ab
ijsdem perficiatur,videas. Ignem calefaciendo diuersi mima opera efficere supra indicaui. Non potest autem ulla caussa naturali unica vi facultate, nisi diuersiis forte utatur instrumentis, di uersa producere Opera Vnum etenim unum solum agita gignit per se, non autem multa genere naturaq; diueres seu disparata, muli minus contraria. Ignis ergo per seca efacit, accidit autem ei, ut, dum plurima calefacit ex aequo, alia quidem nigriora, alia verbiandidiora reddam tur. Simili lare modo Sol calorem in aerem spargit vivificum, qui unumerabilium operum longeque diuersissimorum caussa existit, quae certum est ab eo per se non es fici alijs vitam, aliis vero interitum uno eodemq; adfert calore Alia liquefacit, alia indurat eodem tempore Cademque potentia seu virtute. Quae si Solis per se opera aliquis egistimat este, is plurimum fallitur. Vnum ergo
per se, ut ignis, facit, scilicet calorem nobis salutarem lar gitur Ab hoc alia bene, alia vero pessime assici cum videmus, non in Solem referenda culpa est, quasi per se
utrumque efficeret, sed in naturam earum earum, quas calor attingit.
Quascunque iam imaginetur aliquis in sideribus si gulis inesse vires, de quo non larui hic disputare, cum
oporteat ea reba cunc lycommunes esse, necesse est, ut
in omnibu rebus unum aliquid gignant, ut Sol ignis calorem, a quo mox singulae res, pro sua quaelibet natura, ita aissiciantur, ut istaci apta es illarum quaevis quod uniuersis ex aequo infunditur, per se a sideribus, nar siua autem communi iste effectius in singulis, ratione di repantes&dilare parit, eae per acciden a sideribus generatae sunt.
150쪽
Quibus expositis perfacile est videre, quid ex inspe sne coelestium artificiose praedici possit,&quid non pocst. Etenim quaecunque sidera per se absque adminiculo
secundarum caussarum efficiunt, ex eorum motu prae,
dici arte possunt. Quae secundarum caussarum naturam magis , quam coeli Virtutem sequuntur , talia ex coelo praeintelligi nullo modo possunt. Res exemplis patefiet meliuS. Sol proprijs viribus generat diem, noctem, aestatem, hyemem aliasque anni consuetas' statas mutationes. Perficit haec sine ope ullius sublunaris caussae, sed beneficio obliqui circuli, in quo mouetur, radios in terram domittit magis min que rectos, pro loco taem in suo cita culo obtinet. Hanc Solis actionem nec adiuuare promouere, nec impedire tardareque res aliqua sublunaris
potest. Quae ergo sol hoc modo enicit, motu ipsius praeuiderio praedici possunt, multo ante quam fiant. At haec non ad Astrologiam, sed Assi Onomiam pertinent. Ergo quo tempore nec incipiat, quo aestas futura sit, praesichi potest ex Solis motus cognition Aran alutaria haec rem porassitura sint an morbosa, an calidiora vel filo idiora humidiora, sicciora solitb, an fructus paritura sint plures an pauciores, item suavior ne an minus silaues atque maturos productura sint, quae hi similia sunt, ad dies nationem pertinet quidem, sed e Solis astrorumq; mo,
tu cognosci non amplius haec talia queunt. In caussa est,qubd neque per se neque solus haec eficit sol, ed una eum' alijs caussis prope infinitis, aut cerre homini non compre hensibilibus Intelligo per alias caussas, cautas propin quiores propriaS. Per se igitur sol calefacit At cum ei salubres cauta comiungunturve insalubres, non calefacit tantum, sed salu briter vel insalubriter calefaciti Exempli gratia: Si cum so