장음표시 사용
101쪽
Iicis elaborantes homines quotidie eas aspiciunt . Non est
igitur necesse in visione ut oculus illuminetur. Sed res visa, &nos in tenebris commorante S venientes imagines non videmus sed venientes se spectari sinunt. Lumen per aerem imagines deferre . Prop. III.
SI aer praeterea non esset, nec visui locum omnino seret, qua
in parte operaepretium arbitror Plotini placita interere, astruentis corpus per se minime necessarium esse ad emicantem ex oculo radium sustinendum, atq; perferendum, qui nullo fultus tibicine, aut substrato suapte natura fertur, nec metuendune radius ipse decidat, qui naturam habet luminis. Inter visum&visibit medium per se necessarium est lumen externum , vel proprium, vel obiecti valde lucentis.
Visionem fieri in instanti. Prop. IIII. AN TIQV O S & neotericos exercuit hare quaestio; virum
in instanti fiat visio. Eadem enim est ratio delationis specie rura ad oculum in instanti, & delationis radij a Sole ad cor pus illuminatum.Alacen Arabs in tempore ferri his rationibus Probauit. Non comprehenditur forma a sentiente nisi post eius Peruentum in corpore sensibili, nec ab ultimo sentiente comprehenditur nisi post peruentum ad concauum nerui comuni S , ut Iux a corpore luminoso delata ad oppositum corpus,& quum id tempore fiat, igitur visio fit in tempore, & si sensum lateat . Praeterea nec sensus sentit venientes formas, nisi postquam pas sus est ab illis. In passione est alteratio, & nulla alteratio nisi in tempore,ergo forma, aut lux non nisi in tempore defertur,dcalia etiam eiusdem rationis adducit argumenta Alchindus co-traria his affert, ex experientia quoq; in contrarium est. Si igitur visio fit in tempore, & si tantillum illud erit temporis, erirtamen parua magni temporis pars.
102쪽
Α---DEsto punctus Α visus, res visa B, perueniat ad A tempore imperceptibili. Sic C duplo maius, ergo tempus quo deferretur C ad A duplo temporis maius, & si tempus ad huc imperceptibile. Sit res visa D, feratur ad A,veniet ergo in tempore tripli- Cato,quam C ad Α , sed quia eodem tepore videtur A, & D, idest di quae prope nos sunt,& stellae in subitanea oculi apertura, im- Possibile est igitur,ut tempore fiat. Aliam addimus. Lux incor-Porea est, sic & radii deferentes imagines, mouentur ergo sine tempore. Sed qui dicunt ad probandam repentinam luci S celeritatem ab oriente ad Occidentem deferri in instanti, impro-Prie loqui videnturiquum fieri non possit, ut ab Oriente in Occidentem lux mittatur, illuminat semper Sol hemispherium, immo maius, quo illustrato adeo sensim radius repit,& sibi succinuit, Vt non percipies quomodo ferri videatur. ysto A sol in nostro orbe, tellus F. sol illuminet hemispha rium B D E moueatur in G, radius, qui prius erat B C fiat D Einsensibiliter, quando igitur ex B in C momentum fuit, hac motionem impossibile est deprehendi. Visio igitur in istanti perficitur , lux educens visibiles species, ipsa sese effundit, easq; simul per aerem transuectas in eius extremam superficiem, a quae Palpebra coniungitur, statim aperta palpebla, pupillae speties Offertur, eiq; coniungitur minimo temporis momento. Nequα est verum quod inquit Ptolaemeus, a pertis oculis eorum radios
103쪽
temporis momento ad caelum ferri, sed aer pingitur omnibus speciebus, quare aer ubicunq; aliqua specie terminatur, illico spe cies praesto est, quamobrem & OculuS.
Visionem fieri per rectas lineas. Prop. V . VT Solis radij per foramen angustum excidentes, & recto
prorsu S tentantes, nusquam deflectentes, sed inflexibili via vadentes, talem intellige &visus viam. Et obiectis etiam corporibu S emicant radia , qui ad Oculos usque protensi suapte natura referuntur,quod ratione & experientia perspicuum est. Praeterea si consulueris eos, qui dioptrae radijs, chorobatis, &eiusmodi i inminentis utuntur, videbis lineas ad visum venientes per pinnacidia, & foramina inuicem opposita recta ferri, &si cui eortam quid obieceris, visum impedies, & sic clare perspicies non in obliquum, sed in rectum radiorum fieri porrectione. Species e corpore si uunt, &per luce e corpore elicitae, & in pupillam delatae, si inter oculum & rem tabula ponatur, tollitur visio, id scit obuium sese efferat opacum corpus. Praeterea Visionem in instanti fieri iam sanci tum est, & quum lineae rectae sitat omnium breuissimae, ut forma igitur quamcitissime ferretur, tectis lineisierri necessarium erat. Visionem feris per Dramidem. Prop. VI.QV V M nos oculos ad rem aliquam contuendam conue
is mus, e rei visae oris radij emanant , qui ad oculos usque porrigunt tir,& pupillam pertranseuntes crystallinum verberat.
Imaginari itaq; debemus radios ex opposits superficiei fimbrijssuen tes tua si venuissima fila in oculos illabi, & in oculi centro, velut in manipulum unum colligi: hoc modo vi sion is pyramide contemplari licebit, cuius basis in re obiecta, vertex in crystallino erit: si ob lactae rei basis quadrata, vel multi Iatera sic qua drata,vel multi latera pyramis erit, si circularis contis,tandem exibali pyramis nominabitur. Nam ut oculus perfectissime aspaceret, non nisi per inramidem opportunum suerat: nam si
104쪽
aliter vidisset, fluxa,& imbecillis fuisset vi sio, videlicet si per parallelas lineas , & oculus latior esset, Vt parallelas recipere poΩse i , quum parallelae in Pyramide ex una parte contrahantur. Exemplum erit in Sole,qui a centro ad stiam circunferentiam lumen diffundit, ex centro in plures partes,& lumen in pyramides diuisum, nam in circumferentia laxum &diffusum est, in centro vero in cono coarctatur basis in angustum collecta, fortior ibi erit. Igitur ex illuminato corpore lumen cum coloribus ad oculos veniens,in pupillae angust ijsse accommodat, in conum se colligit, & quod in longa progressione debilitatum, & diffusum est,
se contrahit, unde in arctum compressa conus,omnium vigor ibi aderit. Idem euenit in specillis : nam pyramidem diffiisamma gis c5 trahunt,& coarctant,ob id cum illis acutius videmus.Nos ad hanc rem melius contemplandam artificio contenti erimus,
quo Durerius libro suo de pictura utitur. Figit enim clauiculum Capite perforamen in pariete, ex quo trahit filum, ex una parte pondusculum habens, deinde aliquantisper longo a clauo men fam sternit,supra impagem figit,habeatqi valmam,quae apte claudi, & reserari possit : habeatq; impago duo alia fila cera affixarmox stylum capit, in cuius acie filum e clauo propendentem colligat,& socio praebet retinendum. Demum locata super mensem figura polygona, vel si mauis solida, iubeat socio ut stylum cum filo ad angulos figurae imponat, tunc fila in impage locata, donec se inter secent in loco, ubi filum pertransit, affigit, hoc facto socius filum remittat, et clausa valva notet punctum intercisorum filorum,postea aperi valvam, et idem faciat, ut priuS, donec omnia figurae puncta in sua valva signauerit, et lineis continuabis puncta, et figuram habebis. Euclides a visibus figuram comprehensam, conum verticem habentem vocat. Sed vere conuS non est,sed multi latera pyramis. Idem & Larisseus ait, nisi conum intellexerit omne, quod ab oculo comprehenditur, quum in visionem fertur,quia pupilla rotunda est, uniuersae visionis terminus circulus erit semper, et ob id conuS. Visionempartim recte, partim refractefert. Prop. VII.
V ISI O nostra partim tecta, partim refracta fit,recta visio veritatem et Per ctionem,obliqua vel refracta,res aliter
105쪽
quim sint, ostendit, et impersectionem, et quia de hac refracta visione maiores nostri nil, aut parum meminere, ob id in multos errores incidrrunc; ideo de ea nos pro viribus conscribemus. Nos ea perfecte videmus,quq intra pyramidem conspicimus, scilicet quae ab obiectare proficiscens, et per pupirae hiatum pertransiens perpendiculariter crystallinum ad recta ferit, et haec intra radiosam pyramidem concludi dicitur. Radiosa pyramis est figura corporis oblongi, ab cuius basi breuissimae rectet in opposito tracts ad unicam cuspidem terminantur, cuius basis visa superficies est, latera pyramidis visi ui radij, qui externi sunt, cuspis intra oculi centrum consideret, si eo usq; progrederetur.In pyramidis medio axis est, quae sola obiectum perpendiculariter ferit, ut pares utrinq; angulos, et sibi cohaerentes faciat. Haec axis, vel hi Cradius omnium radiorum acerrirnuri et vivacissimus est,nec usquales clarior,perfectiorq; videri potest, hic enim voica, quasi quadam congessione,a caeteriε xad ijSconstipatus fouetur, ut merito radiorum princepS , ac rex dici mereatur. Radij vero me dij in pyramide sunt multi uida illa,quae ab extris secis radiis septa intra pyramidem continentur, atq; hi radij velut chameleon,polypus, caeteraq; animalia facile pauitantia proprietate quadam rerum colores suscipiunt, ne a venatoribus capianturkut e tipsi faciunt, nam a contactu superficiei,vs qtie ad pyxamidis cuspidem ita colorum,et luminum reperta var strate insapiuntur,ut quouis loco intercideretur, eodem in haustum lumen, acceptumq; colorem expromant. In veniendo colorum proportio, et stylus seruatur, et custoditur. Medij hi verora iij viiionem quasi minus per feet ni faciunt. Est et refracta, vel obliqua: visio re ru, suae iad pyramidis i atera consistit,qqaequum iper arctvmpupilix horamen ingredi neque uni; i Il ico coria in , Vchaqueum humorem contingentςs refranguntur, & ad crystal- um restini venisne A. Hae omnibus imperfectior est, &quanto a recta pyramide longius recesseriti Ohio inages ctissima, quippe nec rerum certoS colore S , nec locum, sed lucem, et
confusam quandam visionem affert. Exemplum apponemuS.
106쪽
-o Io. BATTISTAE PORTAE sit oeuli pupilla E F , centrum oculi Κ, oculus E FIO , crue
stallinus M GΗΝ. Α centro Κ , pyramidales lineae trahantur in oppositum planum C D, totum id igitur intra pyramidem c5tentum C D, perfecte Videtur, omniu perfectissime axis P Κ. Sit qrioq; pars plani C A B, Veniat B ad O punctum, refrangetur in H , relabitur in V, cathetus ex Κ & B occurrit H Y in V, & in Ypunctus rei B videbatur. Eodem modo punctus plani A veniet in. I, refrangetur in G, relabitur in L, & occurret catheto in L ,e tensae ex Κ A, & in L , videbitur A punctus, non suo loco ubi est , nec eode colore colorata, ut diximus, sed claritatem,& indist4nctam reru molem induet,& quanto ab F longius recesserit, imperfectius videbitur, sed minus confusa visio in L,quam in Y, domin in D,quam in L.Quod punctus B videatur in Y,hoc pacto demonstrabimus , ne idem toto hoc opere sit repetendum .i Diximus aΤ ibi omnis aquae corpus rotundum esse,& si cyathum aquae plenum in Lunae globo locetur,etiam suprema e ius aquaeviuperfucies illi rotunda est, & mundi centro conce trica, & ros in aquis videbitur ubi linea uisus distenta cathetum a re visa ad centrum mundi tracta secatur .
107쪽
sit aquae superficies A B, ut nobis videtur plana , sed reuera circularis est, sicut DEC, sit oculus F, sit res vita M, veniat ad aquae superficlam Ε, refrangitur ad oculum F,trahatur cathetus a mundi centro κ per M, & occurret F E in longum extenta in puncto I, ibi videbitur M. Sed quia lineae a centro terrae ductae usque ad aquae superficiem ob nimiam distantiam a mnndi centro, quasi perpendiculares sunt, non in I res videbitur sed producta ab M perpendiculari ad aquae superficiem Α B, occurret F Ein L, in L igitur videbitur. Eadem est in oculo ratio, nam quando aliquid refracite, vel oblique conspicatur, non suo loco, sed ubi cathetus a re visa per oculi centrum ducta occurret lineae do ferentis formam. Exemplum.
Esto DF oculus, densius scilicet medium , nam aer tenuior est aqueo humore in oculo concluso . Centrum oculi C, res conspecta B, veniat oblique ad F, non in G decurrit, sed restangitur in E, extenditur G F in A, extendatur cathetus ex C per 3 quousque occurret E F in A,ibi igitur videbitur B. Noctu cubili fratu
108쪽
stratus, lumen matutini crepusculi per inseriorem portae rimam subiens, oblique oculo incidebat , ob id refractu in laquearibus cubit i respiciebam,& putans disruptum parietem. pauidus cubili surgens , videbam lumen ad suum locum regredi, nam directe illud oculis tunc occurrebat, &ex eo tempore semper haec sum speculatuS. 2 ἰon omnia quae oblique oculo obiiciuntur videre posse Prop. VIII.
VA N D O cathetus non occurret lineae extensae formam deferenti res videri non poterit, ut iniseculationibus pilae crystallins vidimus, nam vel aequidistans erit, vel retro oculum fieri deberet visio,vt vidimuS.P1lo oculus P A, esto res visa D,veniat ad pupillam A, non venit ad F, sed refrangitur ad G, extenditurque ad B, trahatur cathetus ex K per D, & sit K D, tequidistabit B A,non ergo uspiam Nnesi ρρet, ergo res videri non poterit per decima secumii.Mve fuerit in E , trahaturque cathetus per E K, concurreti retro
cultim in C, non ieitur in hoc casti videri poterit per undeci-Visionem
109쪽
DE VIsIONE. L I B. IIII. ἐο3 Visionem fieri veluti per infundibulum. Prop. IX. ET si vulgo dici soleat visionem per puramidem fieri, non tamen per integram, sed curtam, Si detruncatam, vel ad modum infundibuli: nam radiosa pyramis sola, quae perpendi cularis ad crystallinum producitur, si crystallinus non ob ij ceretur. proculdubio ad conum cuspidatim procederet, sed crystallino obice eam decurtat . Praeterea obliqua pyramis plus deforma tur , nam lineae ad oculum se frangentes coincidunt, quasi perinfundibulum. i.
Sit visibile obiectum A BC D, oculi pupilla FG, crystallinus ΗΙ,occurrit recta pyramis B C L M,quae si usque ad k descende' ret, proculdubio perfecta pyramis esset, sed crystallini occursu scinditur ab ipsius superficie ΗΙ. Esto & refracta pyramis A E, veniat E ad oculum G, refrangitur in M , sic A ad L occurret crystallino HI, decurtabitur, & erit veluti infundibulum
oculumplusquam caeli quartam videre. Prop. X. MAXIMA diligentia ab opticis perquisitum est, utrum pyramidis angulus, quem facit in pupilla fuerit rectus nec ne : idest si oculuS quartam coeli partem uno intuitu videre possit, qua in re turpiter lapsi sunt. Larisseus ait visionis angulum, esse rectum a Natura in oculo consormatum, quia an uti acuti, Obtusiq, incerti sunt, nam augendo, & minuendo infiniti
110쪽
sunt specie,reetias vero finitus. Natura quod est infinitum Neluti
in determinatum, horret,sinitum vero tanquam praestantius amo plectitur,unde rationi consentaneum retur visionis angulum rectum esse, idq; etiam phaenomenis ostendit. Si quis citum aspiciat, eius tetrartemorion uno obtutu conspicit,& si ad horiZon iis circulum oculum conuertamus,eandem ambitus partem cospicit, constat igitur Mathematica ratione rectum angulum te trartemonem continere. Praeterea in circuli circumferentia lo Catus oculuS,totam diametrum conspicabitur, quod no eueniet
nisi angulus rectus esse t,quod ut clarius eius sententia perspiciatur, addemus exemplum. iSi oculus positus fuerit in C, Videbit coeli quartam A E, idemque videbit horizontis quartam EB, & AC E,& E C B recti anguli sunt. Praeterea si oculus in D positus fuerit, sci licet in circumferentia, totam diametrum videbit ergo A D B rectus est angulus.Vitellius dicit quod maximus angulorum sub quo fit visio est quasi rectus,quod diameter foraminis vuear quae subtenditur illi angulo in centro visus est quasi squalis lateri cubi inscriptibilis sphaerae v uear, vel lateri quadrati inscriptibilis circulo magno illius sphaerae. Rogerius Baccoli arduo dicit id esse determinationis, tamen foraminis aperturam, & si si latus quadrati inscriptibilis intra totam sphaeram non videre coeli quadrantem : bratio est, quia in cς latro terrae oculus non moratur, commoransigitur super su perfici em non videt coeli quadrantem , oportet quod maiorem recto angulum contineret. Sit csti quadrans A B, terra E F,& a centro D, lineae DA,&DB trahantur ad angulum reditam in D,& a superficie terrae Cui near C A, & C B protrahantur, clarum est: angulum A C B maiorem esse recto ADB. Igitur