장음표시 사용
81쪽
DE OCULORUM ANATO ME LIB. III.
conuertat, appositoq; Oculo eodem loco, iterum cylindros appropinquet, remoueatque, donec visuales lineae latera contingant, silc videbis lineas circulos contingentes in obscuro latiores esse. Causas constrictionis, & dilatationis nos plures excogitauimus. Prima in Luna est, nam huius syderis auctu, nostri corporis humore S augescunt, crassescuntq; , oportet igitur, ut luculentius oculus illuminetur maioris luminis inuasione, in defectu vero, quia humores tenuiores, defaecatiore'; fiunt, minori lumine indigi sumus. Unde si quis eodem lumine constitu-
tu S, utraque tempora obseruauerit, veritatem inueniet. Hoc
clari usi n Aeluro, perspicere licet, nam lunaribus quotidianis incrementi S, decrementi', pupillas maiores, minores'; habet. Ob id Isidis numen tota in se complecti naturam Aegypt ij credentes, illi hoc animal dicarunt, quod Lunae imaginem quanda
in oculis repraesentet: ut ex Oro Apolline patet. Cardanu S vero pro arbitrio felem contrahere, ac relaxare pupillas dixit, sine ratione, si enim ex libitu Contrahere, aut relaxare possemuS, essent a Natura musculi ad id opus constituti, at nulli apparent ex dissectione, non igitur ex voluntate, aut constringere possumuS, aut relaXare . Altera ratio est aetatis. Senibus humores
crassescunt, faeculentiores fiunt, maiori lumine indigent ad inspectionem, ob id eis relaxatur pupilla, iuuenibus vero quia tenues, purisseimique arctius coarctatur pupilla, ne validae lucis intromissu laederentur. Praeterea quod nimio Solis, vel alicuius fulgidi obtutu laedatur visus, patet in ijs , qui diu in Sole deambulant, vel locis niue obsitis, nam tenebrico si evadunt, &diu illatam oculis affectionem seruant. Tande si quis apertis oculis Κ et aliquan-
82쪽
aliquantisper Solem intueretur, & pupilla panderetur,ex Solis illapsu, ignem in oculi fine accenderet, vel ibi maximum ardore ingereret, causam iam explana trimus superiore libro. Prop. a1. Sed maiorum nostrorum errata dasSimulanda non sunt, ne &nos ipsi postentati imponamus. Allia genus doctissimus Arabs, dicit clarneam,&vueam sphaeraS eccentricas esse, ac se mutuo secari in contactu, & si spetera, sphaera secet, sectio circulus erit, ex Theodosio II. ob id pupillam sphaericam esse. Ab eo eadem simia Vitellio refert. Sed uterque fallitur. Horum fani acta coarguit oculi an atome , ut diximus , nam externa uti eae superficies internae cornes adamussim adcubat usq; ad corneae pellucidu, unaq; sit, in eo loco ab illa recedit,& plana distenditur, & in medio paruo foramine scinditur, nec uspiam intersecantur, neque eccentricae sunt, difficultates ponentes ubi no sunt, ut scientias admirabiliores faciant. Subitam pupillae dilatationem , er constrictionem non ferisne dolore. Prop. VII.
ANIMADVERSIONE quoq; dignsi videtur, hiulcas
aut obstrictas pupillas repentino lucis occursu non fieri sine dolore. Repentina luce illata iis , qui in tenebri S commorati sunt, non sine laesione evadunt,sic per Solem deambulanteSἡ si ad tenebricosos locos illico diuertant, caecutiunt, nam pupilla Solis praesentia coarctata, repentino tenebrarii occursu dilatari nequit. Dionysius Siciliae tyrannus domum super carcere construxit clarissimam, ac longe splendidissimam, calce illita, ut homines, qui diutissime carcere fuissent conclusi, vinctos ipsos sursum educebat, qui ex multa profunda caligine in sple-didiorem lucem egressi, quam cupide erant intuituri, Occaecabantur. Quod etiam oculi praepropera coarctatione oblaedantur, argumento sunt sternutationes, nam subita pupillae restri .ctio, ad se telam trahit, intenditq; , quae oculi latera ad se abdi cit, lancinatq; , quibus adhaeret tunica, latera intra nasum respondent, & in vicinia sunt loco, qui delicatulus & pruriginosus est, unde si quis filo, vel molliculo aliquo paxillo scalpet locum, ex ea tentigine sternuimus. Vnde obiter adnotanda ve-
83쪽
nit Aristotelis ratio in problematis.Nos ideo talis occursu sternutare, quia Sol cal escens mouet, perinde atq; qui penna nares sol l icitant, eumq; calefacientes ocius spiritum ex humore eliciunt, cuius spiritus excussio sternutatio est . Sed Aristotelis propositum falsum est, nam non qui Sole ambulant sternutant ,
sed qui e tenebris exeuntes splendenti Solis lumini fiunt illico obuiam , ubi nulla calefactio intercidit: quod non alio euenit, qu am subita pupillae constrictione. Mox quae calefactio ex fili impositione in naribus ' Multi suut, qui Solis eclipsim inconniuentibus oculis obseruantes, ut effectum illum asseque entur, imprudenter occaecati sunt. Ob id summus rerum opifex diei,&nocti crepuscula intermedia constituit, ut constricta diurnae lucis pupilla, tenebrarum aduentu in crepusculis dilatetur, ut noctu satis hiulca sit, sic aduentu Solaris luc js in matutino crepusculo iam iam ex tenebris arctata, dilatari condiscat. Qui colores pupillam reserent, qui conRringant, quiue mediocriter arctent. Prop. V i ΙΙ.
NE C solum lux pupillam coarctari cogit, sed colores sul-gidi, & qui maxime visibiles, ut albi, crocei, sic & pulitam etalla. Laedunt maxime candidae res visum, candidum enim luci affine, unde quum lux cum multo candido se offert visui, Oblaedit illum, & lancinat . Xenophontis milites laesi oculis fuere, quum per multam lucem iter fecere. Fabri, & aurifabri sa Pe Caecutiunt ex continua horum ignium inspectione. Sed fabulosos puto Philosophos Indiae, quos Gymnosophistas vocant, qui ab exortu ad usq; Solis occasum contentis oculis orbem c
didissimi syderis intuentur, in globo illo igneo rimanteS secreta quaedam. Cotra vero nigri colores, vel ad nigrum tendentes, vi caerulei, halurgi visum hebetant,pupillam relaxando. At me- dij colores, ut viridis, qui ex flauo δε caerulee cunctat aequis partibus, visum refocillat,& coseu et, quia neq; constringunt, neq; dilatant. Ideo permagnus ille rerum opifex arboreS,herbam,&terram ipsam amaeno virore amicit, & decorat, ut continua horum inspectione affectus visiis refocilletur. Smaragdo nihil iucundius, nihil utilius videt oculi, in primis virent ultra irriguR
84쪽
gramina, ultra amnicas herbas . De fatigatos obtutus colaris Iae uitate reficiunt, visus, quos alterius gemmae fulgor retuderit, Smaragdus recreat, & exacuit, nec aliam ob causam non scalpitur, ne offensum decus imaginum lacunis Corrumperetur. Re .cte igitur Aristoteles se habere oculum in coloribus, sicut auris in consonantijs,nam sicut ex proportione sesquialtera nascitur diapente, sic colores ex proportionalibus compositi adinvice, sunτdelectabi l issimi, ut ex croceo & caeruleo viridis. Sed id aliquo experimento comprobemuS.
sit quadrata tabula cubitalis FDG E, eam nigerrimore tinges, centro H infige clauum, ut semipede a tabula distet.
pone oculum supra H,& immota acie,quousq; visus extendatur, lapillos circumpones, mox amove visum & in circumactu lapit' los dispositos inuenies, quia pupi ita rotunda est, ut videbimuS. Eandem tabulam albiseimo colore illines , eodemq; loco Oculu, accommoda, & iterum quousq; acies extenditur,l api it os di spone S ,& amouendo oculum, paruum inuenies circulum C. Demum colore viridi tabulam superlines ,& oculum eodem loco Constituendo, eodemq; modo opctando, circulum tertium B inter Vtrosq; e Xtremos medium cadore conspicies. Sed interim falsa eliminemus e Mathematicorum familia. Stoici, referent
Plutarcho, tonebras cogere isthia , aggregareq; , & ProptereRhebetare di ust, contra lumen dithregare . Sed satis improprie loquuti sunt; ut oculorum acies disgregari possit, ut gallina pedibus tritici aceruum,& congressari,ut pallina pullos suos. Ari stoteles in problematibus dicit oculos ad omnium rerum colo
res inistere, di de terioresteddi, sed quum ad virides declinat,
85쪽
optime se habere. Albi enim colores & nigri, viribus suis officiunt, at viridi, & me dijs coloribus refocillantur, corroboranturq; . Et quemadmodum quum corpora nostra laborant, dete riub se habent, quum mediocriter, optime efficiuntur, ita oculi ad res solidas offendente S, laborant, ad humidas, quia nil obstat, oberrant, quum vero ad virides, qui a solidae mediocriter
sun i, & asi quid humoris uomi nent. faciliten acquiescunt. Bone Deus, quid commune habet visus chim solido, & liquidoZ
SV N.T qui arcta. & qui lara donati sunt pupilla*quorumlphvsiognomo cliam tito loco diximus, sed qui lata sunt pu pi Ilase, 'niat irruginis diu Mbiaius; qui veror arcta interdiu a curui uoisu -6-phia itiis viaent. Noctivaga animalia, Vt felesia lupi lata pupilla donati sunt ,ut re vespertiliones at penitus ictu; intemina vicinii .vMenthmili viti die: aecu'im iis, paruis pupili talpr,dicii su Resu Aphrodiseos ob id
i aliae illo ae uarii in terdiu vide nY, n octiali querint; dicit qui a Giritum usui Visus accomodatum habenucraniorem, quam Veaerem permeare aditemiusq; uidendam Maleat, crassescit enim Per noctem,quum Solis absentia refrigeretur, interdiu eXtenuatur aeris bene cio, qui tenuis mal idus M&vssimctilio-s u era tali ab y qxuuneu in sinit in re videant, acare omi aper spiritum quidem illum visorium,& tenuissimum,& dilucidissimum habent, it a ut per noctem hic modice ii β' ieuSi ad rerum conspectum reddatur, per diem tace praecla asi pkamodu ex ,
i ingredi non patiun tur, iuue
86쪽
ctu ob sui amplitudinem rerum simulachra facile subeunt, & videntur, contra vero qui arcta sunt oculorum acie, quia lumine non offenduntur, acutius vident, noctu rerum simulachra pene
pillas ad usum animaIium accommodatas varias esse. Prop. X.
OB id prouida Natura secundum animalium usum, & nece
sitatem pupillas construxit, noctivagis,ut a summo ad imureserentur, quasi sores, ut citius, & liberius suo fungi munere possint, oportebat enim ut uniuersa pupilla operiretur,&Οculi semiglobus foras prominens undique apertus, & fulgentissimuS foret, non enim in eorum oculis albugo est, sed quicquid intra palpebras continetur, id totum pupilla sit. Contra se habent homines ,&diurna animalia, columbae, gallinae, &huiusi modi, nam quu die ab eis res gerendae sint,paruo pupillae hiatu contentae sunt, nam si laxius aperirentur, hebesceret potius nidimia luce visias; & caecutiret . Noctivaga haec, quia sursum, deornsumq; conspiciendi usus eratu ab imo ad summum pupilla scinditur. Contra autem in quibusdam piscibus, quorum usus ad latera erat, a dextris ad sinistra hiatus erat, sic pro uniuscuiusq; officio pupilla, & eius scissura animalibus est accommodata. Pupillam necessariis rotundam fuisse, magnitudines primpedimenso oppo
stas rotundas videri. u' Prop.
PV PILL A nostra rotunda est 3 ex omni parte radij eXesi
tes,& libere vagates,rotundum spatium intercipiunt, quod Gystallinicentium in medio pupulae sit. Unde si quis humo seisitius iacenS, & uno oculo cassam contueatur immoto, in tuitum spatium rotundum erit, a puncto enim cry stallini exeunteS ra-Hij, ppostam scipe, nes em serientes, non nisi rotundum spatium intercipient. Sed si prope res contuenda erit, hoc experimento te ipsum docebis, ut diximus in 8. huius. In plana tabula fac oculus in centro immotus maneat, & dextra manu lapillos consti-
87쪽
DE OCULORUM ANATO ME LIB. III. 81
constitues, ubi radij oculares pluS extendi non postitnt, sic re' modo oculo, circumactum lapillis spatium reperies. Idq; hoc modo demonitrabimuS.
sit crystallini centrum I, & pupilla A B C D rotunda, oppo
sita ei superficies E F G Η, Linea IM erecta perpendiculariter super superficiem E F G Η, & transiens per centrum crystallini I. Protrahantur lines a centro crystallini I ad pupillae extremitates ad subiectu planum, & erunt ΙB F, I C G, IAE,&ID HSunt ergo aequales I B,I A,I D, & ΙC, & quia subiectum planum sequid istat ei, erunt quoque lineae A E, B F, C G, & D H, aequa-Ies, & quoq; simul iunctae I BF, IA E, Ι D H,& Ι C G, trahantur
mox a centro plani M, ad linearu extremitates lineae M G, MN, M E, M F, quae quoque aequale S erunt, nam anguli omnes ad Mplanum recti, & aequaleS quoque qui ad I, erunt quoque iam dictae M N, M Ε,M F,& M G,pares,ergo M centru circuli E FGH. Planumpupillae non aequid ans Ouale videbitur. Prop. XII. L Secu S
88쪽
SEC Vs autem eueniet in plano oblique pupillae opposito.
nam & si lineae I B, IA, IC,&ΙD aequales erunt, quia planum ex una parte longius distrahitur, ut F Ε, & altera pars pr prius accedet G H, lineae productae inaequales erunt, unde Α C, B F longiores, breuiores vero C G, D Η. Sic subtensa latera inq- qualia erunt, nam ΜΗ, M H breuiora, M E, M F longiora, igitur M non erit centrum F E G FI figurae circularis. Costallinum humorem praecipuum esse in visu. Prop. XIII. ARISTOTELES no inefficaciter probauit cor primariam esse corporis partem,quod Natura illud in animalis medio locauerit, sic nos crystallinum humorem, quia suam regiam in oculi fere medio habet, non inepte praecipuum visionis instrumentum dicemus. Medius locus declarat, quod ab omnibus custoditur, iuuaturq;: aliae circumadsitae parteS eius gratia factae sunt, a vitreo namque tanquam gemma continetur, commmitti-
89쪽
DE OCULORUM ANATO ME LIB. III. 83
mittiturq; in eo, nam sanguis a cerebro veniens ad eius nutrimentum a vitreo excipitur, & in vitru primo conuertitur, mox crystallino ministratur,nam proximior est vitri natura crystallo, quam sanguis, si enim illico in crystallum abiret, eius pellu-Ciditas cruore inficeretur, unde eius colluuias recipit. Aqueus humor eum humectando prohibet ne calore, aut rigore, Vel euambientis araneae siccitate ob laederetur . Ipse humectus est, ut
suscipere possit visibiles formas eximia perspicuitate, & afficia luce possit. Est alicuius spissamenti, ut in eo figi, sistiq; simulachra queant, aliter evanida aboleretur. Sed verissima ratio est, quod constans & firma est Medicorum opinio visionem in crystallino fieri: quia si coit, densaturq; humor, que intra corneam, & crystallinum statuunt, illico visus aboletur , sed ubi in alias partes adlabitur, & liberu praestat a pupilla ad ipsum aditum, liberabitur. Sed quoties ipse ex aliqua intemperie laborat, omniS aboletur oculi functio. Tandem Mathematicorum nos admonent rationes, quod ubi lineae non directs aduenerint, refractionis ratione illum contingunt, visionem causiant. Costallinum humorem extra oculi centrum esse. Prop. X ΙΙΙΙ.
HV M O R crystallinus extra oculi centrii locatus est, pro
pe pupillam, ut clarior, &vberior fieret visio. Clarior, quia simulachra si profundius mergerentur, obscuriora Vide rentur, Ut ea quar in aquis mersa videmus. Fit&vberior visio, nam si in centro esset, maior pars eoru non videretur, quae nunc
videtur.Ηuius rei exemptu erit . Sit oculi pupilla AB, cadat punctus Cin B, prodibit directe ad E, lex refractionis facit, ut crystallinum tangat F Κ, qui prope est. L 1 Praem
90쪽
praeterea si in centro esset, & difficilius lineae illuc peruenirent, & maior pars visionum amitteretur. Punctus Η perueniat ad pupillam B, t ex refractionis cogit eum in O, satis loge a cry stallino FK. Concedamus ut tangat eum in punctos, relabitur in G, totum spatium G H non videbitur. Sic eorum maior Paranon videretur. Praeterea si in centro crystallinus esset , pyramidales lineae ad ea perueniente S perpendiculariter,& in centro se decussantes dextra viderentur sinistra, &sinistra dextra,&quae sursum deorsum, di quae deorsum sursuin, & demu omnis visio conturbaretur. Rei visς dexter punctus B, peruenient ad centru C, laberetur ad D,&A ad Ε, sic destra sinistra videretur. Sed Vessalius suis in anatomicis administrationibus,& pleriq; medicor si humorem crystallinu in centro oculi locatu dicut,putates, ut nil referat Medicis, ita di Mathematicis, vel aliis artificibus:quod est valde erroneu. Utramqἰ