Ioan. Baptistae Portae neap. De refractione optices parte, libri nouem

151쪽

CVR BIN. OCV. REM UNAM. CER. LIB. VI.

Esto conspicienda magnitudo ABC, veniant C ad dextrum oculum per pupillam I ad mox ad commune sentiens I, sed Cidem ad sinistrum oculum per F pupillam ad L,mox ad idem sentiens R, non coincidit igitur T, sed labitur in R, sic A dextro oculo in R, in sinistro vero in T, conuersa & contorta omnia viderentur,vana igitur & puerilis eorum imaginatio, sed ne illis vaniore S videamur, omittendos putamuS . Galenus quod utroque oculo videamus, ita demonstrat, sed profecto si ita nos medicinalem artem docuisset,de nobis actum esset. Inquit enim. Quae

oculo dextro cernimus, alibi apparent quam quae sinistro;& quq sinistro videmus, alibi quam quae dextro, at quae utroq; Oculo, in horum medio, idq; exemplo demonstrat. Esto dextra pupilla Α, sinistra B, magn1tudo visenda D C,ex Vtraq; pupilla A B visione illapsa videamus D C, sed a pupilldextra EF, a sinistra GH. At si uno oculo videatur, aliter eueniet, nam sinistro oculo clauso B,magnitudo CD in sinistra partem videbitur H G,clauso vero dextro,magnitudo C D videbitur in F E, si ambo simul reserentur in C D videbitur. At si qui

de monstrationem lineis non assequatur,hoc utatur eXperimento. Stan S iuxta columnam utrumq; oculum vicissim claudat, &quum dextrum clauserit, quaeda eorum, quae in dextra columnae parte videbantur, non videbit, &quum sinistrum clauserit, quaedam quae prius viderat sinistro, nunc dextro non videbit, Sc

152쪽

si virosq; aperuerit,utrasq; partes videbit. At si a columna paululum digressus utrumq; oculu aperire, ac vicissim claudere incipiet , & columnam intuebitur, illam repente transilire videbit , si dextrum clauserit, versus dextram partem veniet, si sinistrum , sin iitram versus, &simul utrisq; aspicienti medium locum videre putabitur eius, qui seorsum viriq; abscondebatur . Sed horum causa alia est, quam ipse putat. Dum oculo A circulum D C inspicio, quia dextro oculo inspicio, semper eodem loco er it, at si dextrum clausero, dextrum eundem circulu in F Evidebo, ut diximus, & si dextrum, & sinistrum claudemuS mox binis inspiciemus, si alibi quam suo loco videbuntur, hoc eXrefractione eueniet, ut diximus, quia uni recte, alteri oblique cadit. Quod visio per spiritus non fiat, qui referant imagines primo sensitivo, clarum est, argumenta4; quae afferunt ridicula, &prorsus exibilanda, frustra enim fiunt per plura, q uae per pau ciora fieri possunt, nos apparentias absq; eoru Ope seruabimuS. Dicunt quod clauso uno oculo spiritus ad alterum accedunt, ob id surgere, & pupillam dilatari, hoc falsum est, na si lente clauseriS non eueniet, si vero digito premes, turgidulum fieri alia ratione contingit, nam ubi presseris , ibi a currit sanguis . Cur autem compresso digito oculo simplex res geminata videatur, ratio est, quod ubi compressio, ibi virtutis concursus, oculus delicatissima partium pars est, ibi virtus visiva occurrenS, binis diuisa oculis geminatam rem conspicabimur. Idem autem eueniet, si conatu, & vi binis oculis rem unam conspicari velimus .

Res actionem obliquam duplici modo accidere posse. Prop. DI xyr s sirperioribus libris obliquam refractionem maxime admuare visionem , nam ita insensibiliter visivae rectae pVramidi adnectitur,& ordinate, ut refracte viden S homo se recte videre putabit, & haec a dextris,& a sinistris rectam pyramidem ambit. Et exemplum iam adduximus. SecuS autem in altera re ractione, nani quum homo visivam virtutem Vtroq; oculo diuidit, di cum conamine aspicit, Oculos peruertit, nec si tum seruant a natura ordinatu, & irregulariter cadunt, Unde pPa-

153쪽

CVR BIN. OCV. REM UNAM. CER. LIB. VI. et t

apparitiones rerum mirabiles eueniunt, & loge a suis locis res-Videntur,& ex oculorum duplicitate, duplicata sin ularis imago rei conspicabitur. Exemplum. Sit oculi centrum A, centrica vero A C, veniat rei videndae spe ctrum a sinistris in dextrum citra centricam, &lsit E, pupilla B, erit linea deferens formam E F, refrangetur in G, in contrariti, extensa erit in D, trahatur a centro A cathetus per E, & Occurret G D in D, ibi erit imago rei.

Simplicem magnitudinem viriq; oculo, citra centricam obliquὰ incidentem geminatam videri. Tr0p. 3. DI x 1 Μ V s simplicem esse naturalem videndi virtutem, &simpliciter intuendo, semplicem rem binis oculi S conspectam simplicem videri. At si naturalem hanc virtutem diuidere velimus, quod ia5 eueniet sine conamine, distorquendo situm oculorum, ut unicuiq; oculo suae virtutiS parS ascribatur, contingit rem unicam duplicatam a duobus oculis videri. Cuius rei exemplum. Sit visa magnitudo A, oculorum centra B C, & inspiciant fir; miter punctum H iuncti, oculos colorquendo, conante S Vtroq- oculo bi videre. Tunc punctus A cadit dextro oculo in N D. re frangitur in contrariam partem a centrica H E. peruenit in ET a exten-

154쪽

extenditur, erit EL,trahatur cathetus ex C ad A,occurret EL, in L, igitur A a dextro oculo videbitur in L. Eode modo cadat Α sinistro oculo citra centrica in P, descenderet in F,sed refrangitur in G. exleditur in L, deducta catheto ex B & A occurret extensae prius lineae in I: sic punctus A videbitur a sinistro oculo in I.Sic clauso oculo dextro C, non videbitur L,-clauso B, abscondetur I, sed oportet,vi centrica firmiter aspiciat H, & ambobus reseratis, videbuntur I L, & A peribit. At si oculi in suusitum redeunt , & oculi consueto more aspiciant, peribunt I L,&solum Α videbitur, at si denuo virtus diuidatur, descendet Α ad I, & L.

Simplicem magnitudinem viriq; oculo eis centricam oblique incidentemgeminatam videri. Prop. q.

Poss v ΜVs & alio modo simplicem magnitudinem oblique oculis incidetem geminatam videre, differtq; a superiori, quod hic clauso oculo dextro peribit sinistra imago, &clauso sinistro peribit dextra, idq; eueniet quod ibi citra centricam, hic eis oblique oculis incidit magnitudo. Exemplum.

155쪽

Sit oculus dexter C, sinister B, res videnda A, cadat iis centricam C A, in pupillam N,&sit AN l no venit in D, sed re frangitur in F, extendi tur in I. Trahatur cathetus ex C Α,occurret extensis in I, igitur in I videbitur magnitudo A. Occurrat eodem modo A sinistro oculo per o pupillam , venit non in F, sed refrangitur in G, extenditur in L, ducta catheto B A: occurret extenta in L, sic A videbitur in L. Sic clauso oculo B aboletur L, & clauso C peribit I, sic virtutem diuidendo vi, videbitur Adiuida, & ad duplicatum iter accingitur, nam ab oculo C videbitur egredi ad L, & ab oculo B egredi ad L, & virtutem uniendo, & oculos ad ultim conuertendo, I & L ad Λ redeunt. Vtriq; oculo duplicem magnitudinem oblique incidentem simplicem videri. Prop. 3. HAE C conuersa est praecedentis, ibi enim simplex magnitudo duplex videbatur, hic duplex simplex videbitur. Causa est, quod in contrarias partes axis cadunt lineae. EXem

plum .

156쪽

ΙΟ. BAPTISTAE PORTAE

Sit una magnitudo visa I. cadat ad oculum dextrum C, citra centricam in N, & sit ΙN, veniet in Ε, sed refrangitur in D, extenditur in A, cathetias vero IC occurret D N in A: puctus igitur L videb itur in A. Alter punctus L eodem modo cadat in Opupillam, & sit L O G, refrangitur in F, extenditur in A, & a puncto B,& L extedatur cathetus B L, occurret O A in A, punctus igitur I videbitur in A, duplex igitur magnitudo I L videbitur simplici loco a binis oculis in A. Sic clauso oculo B, aboletur Α dimidium, clauso vero C, peribit A dimidium. Et si Lmagnitudo nigra fuerit, L alba , videbitur magnitudo in A alba nigra; scilicet alba ex parte B, nigra ex parte C. Vtrique oculo binae magnitudines recte, o oblique incidentes, terna

videntur . Prop. 6.

SI recte oculus unam aspiciat magnitudinem, restacte vero alteram, alter vero oculus refracte unam aspiciat, duae illae magnitudines tres videntur.

157쪽

CVR BIN. OCV. REM UNAM. CER. LIB. VI. xy

Sit dexter oculus C, aspiciat directe A, & oblique B punctuqui cadat cis centricam in D pupillam, veniret in M: sed frangitur in E, extenditur in F, extensa catheto occurret Ε F in F, punctus ergo B videbitur in F. Idem punctus B cadat oblique o cul O H, per pupilla O, relabitur in I ,exetndatur I G, occurret catheto exeunti ex FI ad B in puncto G, punctus ergo B videbitur in G, sic A B magnitudines videbutur in G F A ter, sic clauso oculo H, occultabitur G, & videbitur A F a dextro , clausis Vero C ascondetur A F. & videbitur G A. Vt binae magnitudines duplicatae videantur. Prop. 7. TR 3 Q VE Ocul O potest magnitudo altera recte, altera oblique occurrere, sic binae magnitudines quatuor videbuntur . EXemplum.

Sit dexter oculus H, sinister C, & magnitudines binae A & B. Vterq; oculus directe, & aequi distanter suam magnitudinem in opposito existentem aspiciat, oculus H A, oculus C ipsam B. Oblique vero B occurrat oculo dextro H cis centrica in pupilla G, descenderet in L, sed lex refractionis contorquet in I, dirigitur in rectum in M: ducta catheto ex N B, occurrit iam directae in M. silc punctus B, videbitur in M. Eodem modo A Vid bitur

158쪽

IO. BAPTISTAE PORTAE

'sabitur in N,ab oculo C: & quato oculi vehemetius contorquen tur , Virtusq; visiva intenditur, eo puncta M N se magis appro pinquabunt . Sed maxime animaduertendum, quod magnitudines Μ N videntur minus coloratari & languidae, quia per resta Cilonem videntur. Et si B magnitudo nigra erit,& A alba: Vide-niura, & M alba, & si H oculum clauseris, peribit A N, si CipseMA. VBina magnitudines viriq; oculo oblique cadentes quatuor videntur. Prop. 8.ΡO VΜ Vs, & alio modo demon strare, ut binar magnitu- 'ine S Oculis nostris quaternae videantur, aliter quam super Iora termone retulimus,nam ibi altera recta, altera obliqua cernebatur, hic Vero utraq; magnitudo viriq; oculo oblique cadit, & si altera alba, altera nigra sit, cohaerentes alba nigra me dia videbatur. Cuius exemplum.

159쪽

Esto dexter oculus G , sinister Fq. magnitudo obiecta ipsi G, sit A alba. Et magnitudo obiecta ipsi H nigra sit B , oculus igitur G aspicit B cadit in pupillam P oblique , veniret in N , sed

labitur in M ex refractione. Extendatur ex P in C, & cathetus ex GBoccurrat ei in C, videbitur igitur nigra magnitudo Bin C nigra. Eidem oculo G etiam oblique cadat magnitudo alba A in pupillam S, veniret in O, sed frangitur in P, extendatur P S in F, trahaturq; cathetus ex A G , occurret P n F , igitur magnitudo alba A videbitur in F. Eodem modo ab oculo Hmagnitudo alba A, videtur in D alba, & magnitudo nigra B videtur in E nigra. Vnde si claudatur oculus G, aboletur alba F,& C nigra, & si claudetur oculus H, peribit D alba, & E nigra, at si intentius spectabuntur A B,& virsu conetur diuidi magnitudines apparentes in C D. coibunt ι & videbitur alba nigra, scilicet alba ex parte D, nigra ex parte C. Si tres magnitudines in longitudine lineae ponantur in oculorum proste-ctu, apparebunt quinque. Prop. P.

SI in longitudine regulae, quae oculis perpendiculariter opponatur , tres chylindri opponantur, bc edius diro iu

160쪽

oculis cadat, extremi autem oblique,chylindri quinque cospi

cientur . . '

Sit regula A D G, tres chylindri in ea siti A D G, sinister oculus I, lex ter H. Inspiciat H dexter oculus directe D. Et cadat a puncto A ad pupillam T linea A T,veniet in S, refrangitur in R, extendatur T R in C, ducatur cathetus H A, occurrit ei in C, Oculus ergo H videbit A in C. Sic postremus chylinder G occurrat eidem oculo H,per pupillam T veniet in P, refractio co- torquet ad in extendatur QT ad E, cathetias ducatur ex H G, occurret prius extensae in F, igitur G in E videbitur. Eo de modo oculus I videbit A in B, & G in F. Clauso oculo H, peribit chy linder C E, & clauso I, peribit B F. Si bini oeuli obiectae regulae remotiorem partem recte a pexerint, obIiquὸ proximiorem ex interioriparte,bifida videbiιur. 'Prop. I o. SI regula oculis recte opponatur, at pars una naso, altera in rectum porrigatur mensura unius cubiti, & oculi recte remotiorem partem aspexerint , oblique inferiorem, dico inseriO-