장음표시 사용
571쪽
yraemio proposito,praeter ipsam victoriam. Ne si verb
i a ratione impetus eoru coerceri, dicere possiis, ut qui xationem necdum habeant: ne is non innumeris affectibus implicentur. At ubi proceiserint, quoniam ad honestum naturalem quandam propclionem laabent, Perubescunt peccantes, iustitiam , alias is virtutes amplectuntur, facientes plurima secundum earum notiones: si prius quum essent qui, ex affectu viuerer,
nullaria ij praeceptorum ex ratione Ur m haberent. caeterum animae constitutiones, e diuersis corporis tempera metis oriuntur: quum videamus animalium,
quae lati pectoris recalidiora sunt, omnia sortiri naturam iracundiorem: ut timidiorem, quae latis coxis, frigidiora Ac secundum varietatem regionum, haud parum etiam moribus homines ad timorem&audaciam,vel voluptatis laboris j studium,eifferunt. QitUre, mea ententia, curatio animi allecturam,in nonnullis quidem, prompta: facilis est e nec3 affectuum motus ipsis insiliat validi, ne D ratiocinatrix pars, imbecillis natura, ec imprudens, sed propter inscitiam prauas j consuetudines id genus homilaum,uiuere ex atafectu cogatur. Nonnullis ver dissicilis, quum motus affectuum, qui ex corporis costitutione necessario ob ueniunt, magni revehemetes extiterint: ratiocinatrix autem facultas imbecillis, imprudens s. Hunc quippe veri scientiam indipisci oportet ac affectivi motus retundere, probis institutionibus assuescentem. Sicliad&ab initio hominem adoptimum conformare Oportet, ante omnia quidem, ipsoru seminum dein victus, quo grauida utetur,ac praeterea cibi,potus,exercitiorum, a id a de quietis: somni ratione habita oportet autem ut inquit Plato pueros iam seditos, ita educari' institui,ut reddant partem animi affectibus.opportunam, mirrationalem , motibus comoderatam ac rationis iussita audiente. In pueritia tamen exiguam Tomus. I. Min a TAtrina constis tutiones ex diuersis corpor et temperametis nasci. Iracundiora erse, quae ait pectoris,&cal diora et cistunt. Regionurnua arietas, discriis naen in morbbus iacit. Homine ab in
tio, quo pacto secunduin uiris tute a formain re tu istitue.re oporteat.
572쪽
Scientiam non innasci strationalibus animae
facultatibus. Irrationalium animae pilum, irrationales uirilites esse rationale autem,
folius ratiociis natricis. vivere qui ex
se duni rationem dicatur. Propensiones quibus moue mur natura,sut
Alfe tui causa cognita, plurimum ad reme.
imbecillam, hanc ipsam rationem esse , verisimile
est: magnam verbo valetem euadere, circa quartum- decimum aetatis annum quando iam dominari Mimperare ipsam conuenit, tanquam aurigam quenda, pari connatorum equorum, nempe cupiditati,iracundiae si, dum non valentes nimium sunt,necue imbecillae, nec pigrae, nec effrenes, nec contumaces omnino, aut indecorae, aut contumeliosae, sed in omne promptae, tu sequi, tum obsecundare rationi. Huius autem institutionem, virtutem l , scientiam esse oportet rei una naturae: quemadmodun aurigae, speculationum artis aurigandi. Nam in irrationabilibus animae viribus, scientis
non solent innasci sit cuti nem equis sed his sane appria
virtus, ex consuetudine quadam irrationali proficiscitur: aurigis autem, ex disciplina rationali. an emadmodum igitur irrationalium animae partium necesse est irrationales quod virtutes esse, ita rationalem, solius ratiocinatricis. Quapropter merito illarum virtutes fa cultates dicendae sunt: solius aut ratiocinatricis, scientia. Qinim tacti in nobis alia potior sit animae pars: alia deterior: qui potiorem sequitur, consentaneam naturae vitam dicetur agere: qui deteriorem, repugnatem Hic enim ex affecturi ille secundum rationem , vivit. Quia in igitur hae tres propesiones nobis natura insint,
ad voluptatem sane propter appetitoria: ad victoriam ver b, propter irascibileni ad honestu deni T, propter
ratiocinatricem animo facultatem: Epicurus quidem , infimae animae partis tantum proportionem cospexit: Chrysippus autem,optimae, quum diverit peculiariter nos assici erga solum honestum. Atiniuersas tres proprietates perspicere, solis veteribus philosophis licuit . Porr qui ex affectu vivit, laic irrationalem Mattonitam animae partem squi sine affectu, irrationalem at diuinam sequitiar. Quare affectuum causa cognita, plii rimum ad remedii inuentionem coiifert Iccirco Da-
573쪽
niola musicus , quum esset apud tibicinam , Phrygium Diodulatatem,ebriis quibusdam adolescetatibus , insaia quaedani peragentibus, Doricum canere iussiit illi vero statim a motu insulso celsarunt: non r opiniones ratiocinatricis facultatis docerentur a cautionibus tibicinae, thdu, affectibus obnoxia pars animae , quum esset irrationalis, excitaretur, mitigaretur a moribus irrationabilibus. Siquid irrationali ab irrationabilibus recomo dum nova obuenit: rationali vero, a scientia, bona disciplina . Verum od animae affectibus obnoxia, temporis spatio partim repletur propriis cupiditatibus utim diuturnis laborat motibus . ina apropter amborum nomine ea conquiescente id mediocriter naota, superior eis ratio iam potest quemadmodum dc equo effreni insessorem violenter excutiente , deinde laborate simul cursu, d praeterea saturato iis quae concupiuit, rursus auriga superior euadit At Chrysii epusinem diuersana animae partem affectibus deditam, a rationali arbitratur in affectus tollit a brutis animantibus, quum tamen libidineo iracundia regantur. Possidonius autem rectius, quae animantia aegre mouentur, restirpium modo adhaerescunt petris, ea cupiditate sola gubernari pro nuciat. Reliqua vero bruta uniuersa, viris a facultatibus uti: Mappetitoria, dcirascibili. Ho nainem autem solum, tribus quippe rationale principium, hunc sumere. Quod igitur pars anim sappetitoria, diuersa sit a ratiocinatrice , hinc colligere licet, pueri dum sumus, instar brutorum antimalium prompte ad repletionem ferimur, ne ii an id conducat, aut obsit,con syderantes. Aetate verbo ratione prouecti, saepe ne bibimus quidem omnino , ubi persuas una habuerimus, ex potu novam subsecuturam saepe minus' appetimus sito hic copia obfutura est. Interina aqua
bibimus, vinum concupiscentes . Rationis aute exper
tes homines, similiter infantibus at pseris, ned lepus Min iis et '
quibus antismae facultato hiis dissipelisei in
appetitoria,diis uersam a rati cinatrice extoster
574쪽
expectant, necti quantitatent, qualitatemue corporis
inspicere sustinent. Quod ergo nec ferae, nec infantes rationes tantur, etiam apud Chrysippum in confesso est. At T vi alia praeter rationem ad fruendunt iis quae concupiscunt,alliciani, modo ait, mod negat Etenim irrationalis in nobis faculcas adstingula quae defoderantiir,requirentem allicit: ratio retrahit, in opportunam commotionem continet, ac pugna frequenter
Na uia saeui utrius 3 valida inter se oboritur, euidenter indicans diitatu nobis ines plicem esse in nobis naturam facultatum inuicem dissis duplicem. laetium. Si enim una esset sola, quemadmodum in pueris, nihil sane prohiberet intempestiue nos frui appetibilibus. Quymadmodu etiam si sola eis et ratio, nultimi esset negotium sitientem non bibere, aut esuriente iannon esiste: ned continens, ne psobrius, qui non bibit,
nominaretur sicuti nec qui non vadit, nisi velit Sitientis ita a, nolentis autem bibere, anima , una qui, dem facultate,aut parte, potum cocupiscit altera ve- ineundam et i O alia fugit, auersatur . Uni enim: eidem arripere se a natura tri aliquid fugere non licet. At vero rationi iracundia, hutam rariola vi subseruiato auxilietur illi perinde ac venatori ca-
ni, contra tertiam animae specie, a natura tributa est.
teri canein Quare ubi ultro equitur ratio appetetiam, consequitur: iracundia rationem. Vbi autem aduersatur illi, at T renitit,iracundia a ratione stat, atq illi fert opem: praecipue cum ratio ipsa ab aliquo vel intus, vel extrinsecus se assici iniuria, revi copelli, autumat. Siquide autumare se iniuria assici, ronalis ei facultatis ea auten vicisci, aiosae proprium existit. Quiss igitur appetitoria facultas, immoderate ad aliquid irruens , inuita ratio nem e secum attraxerit,irascibilis cotra illam rationi suppetias fert. At ubi a nullo assici iniuria putat ratio minime sane iracundia effervescit, etsi imaxime tunc corpus iuste puniat ab aliquo, vel algere, vel famescere,vel sitire coactum. Vnde liquet, iracsidiam naturali
575쪽
stati praeditam , opiniones rationis sequi. Fieri tamen quandocue potest, ut haec quod prata bisecta, immorigera rationi naoueatur . QUOd autem iracudi a ratione diuersa sit, hinc docet Plato, is pueri, perinde ut ferae, maxime iracundi existenteS, ratione carcant . Eodem siquide modo irascuntur pueri, quod aetate prouecti: hoc interiecto discrimine, I hi sane in multis, ratione continent iracundiam, quemadmodum generosum canem,ferocius pro Rinaos insilientem aliquis pastor in pueris autem, nihil eiusmodi accidit, quemadmodum ne ii in bestiis: quod in illis quidem nodum: in his autem nunquam, ratio impetus animi inhibeat.
pocratis: Platonis, Liber V I.
Iracudia senatural habens, optinonem aistioni se itur. Pueros careeteratione.
sT AUTEM A aio, motus quidam efficies hoc est, qui ex se existit:
affectus vero motus in altero, ab altero, ut necessario saepe in unum subie ciuium affectu actio conueniat. Nam a secante facta diuisito in eo quod secatur una: eadem res quum sit,secantis quide actio eius autem quod secatur, affectus est. Ita sane: iracundia, actio quidem est irascibilis animae et affectus autem, reliquarum ipsius duarum partiunt, praerere totius nostri corporis, quum ab iracundia violenter ad actiones ducitur. At I hoc unum est signi lacatu ut tu scis nominis Alterum aut, si actionem quidem, motum quendam naturalem intelligamus: id I primaria ratione affectum tutem, praerer naturam . Etenim primaria ra, tione illa fieri a natura dicimus, quae veluti scopos na- tura amplectitur: nec ex aliqua consequetia, alia neces
Iracundiam erse actionem affectiana, cur dureati satia
Actionis asse, Stusq; dupleri significatum. Primaria dile, quae fieri an a tura dicantur.
576쪽
singulas, qllus animal thuscd pararit Plato. Aristotelis Posidonii sense
sario sequii Vcati tena res magis innotescat exempliscordis ni otus, qui in pulsibus quidem fit, actio dicitur: qui vero in palpitationibus, affectus: pro secuda huius dictionis(affectus significatione Atq; ita non omnis pulsus est actio, sed is tantum, qui naturalis existit. Iracudia igituro omnes animi affectus, actiones quae-
dani sunt, secundiam primum significatum . QVatenus autem effrenes, immoderati existunt, nem se cuduna naturam, affectus esse dicentur, ex significatione secutida Qualis enim res in arteriai u motu magnus est pulsus, talis in irascibilis animae motu,tracta dia Qualis rursus paruus pulsus, talis timiditas. Porro iracundiam pissam, frequenter alia duo sequuntur: saepe vero concti piscentiam, tanqabstracta, comprilsa sitigalium equorum instar, quor Em alter valentitis impellens, alterum sectim trahit, una cum auriga recurru . Tunc enim in effreni equo motus, actio: affectus eius dicetur: priori
quide significato ictioin totus enim ex seipso est le-
uado autem, non actio, quum sit motus ei praeter naturam, sed iam affectus Aurigae ver motus, ne secundum alterum quidem significatum actio est, sed secundum utrunq; affectus: quum nec ex seipso, ned securidum naturam ei adsit motus. Iam vero facti itates illas tres corpus nostrum regetes, rationalem, irascibilem, appetitoriam , tum species, tum partes animae recthaliquis nominarit. Quarum appetitoriam quidem beluae variae, multicipiti js: irascibilem autent, leoni homini dein id rationalem Plato interdum coparat. Quanuis idem in Plipdro, priores quidem illas, equina quandam forma referre ait: aurigam verb, tertia Quant-
ob rem Plato locis eas esse distinctas, resubstantiis permultum variare albitratus, merit illas tum species , tum partes appellat Aristoteles autem, MPosidonius facultates eas eis unius substatio ex corde proficiscentis, Ermant. At Chrysippus, tanquam ad unam sub-
577쪽
stantiam, ita Mad unam facultatem ratiocinatrice di-dtici titim iracundiam , tum ipsam concupiscentiam Porro in stirpibus solam speciem appetitoriam habitare, professus est Plato in Diis autem ratiocinarricem Irascibilem vero in hominibus creatam else ait, rationali animae auxiliatricem, an cluam canem quendam, contra multicipitem illam in agrestem feram cupiditatem Plato item nos docuit, i quaecunq3 fuerit species, haec,pars nominari et jam possit Von tamen quaelibet pars, statim species erit. Q in igitur ex iis quae superius a nobis sunt tradita, cos etiam ratiocinatricena quidem animae partem, fontem l voluntariarii actionum, consistere ua cerebro: in corde autem tum irascibilem, tum pulsis ficam facultate(etenim si fune interci, Fiantur, aut diis e centur nerui particulae quidem contria uicerebro, principii sui retinere facultates apparet: quae vero infra funem habetur , statim: sensum perdunt, remotum quemadmodum etiam arteriae , quae quidem cordi cotinuae sunt, originis suae perpetuo functiones obeunt quae vero vinculo interueniente, illius commercio priuantur, prorsus non pulsant ac praeterea affectus animi qui ex iracundia remotu accidunt, cor palam immutare a sua actionesvidentur reliquum est ut appetitoria delitescere in hepate, limi lue ostendamus . Quippe hoc viscere laeso, res non subito assiciantur reliqua partes, quemadmodum per alioru laesiones, temporis tamen proce isti, animal nutrimet inopia clanguescit, atris in pallidum colorem mutat. Ei uiani odi nancti facultatis initium est iecur, qualis restirpibus inest. Ad cuius demonstrationem, optimum prius
fuerit confj dcrare quo modo stirpes gignantur. Proiecto in terram emine qualicunq; si squalida illa fuerit ac sicca , nihil amplius ad stirpis generatione ipsum se-nien molietur: quum nimirum omnem eius madorem
ad se ipsa terra alliciat. Ubi ver mediocriter humida rem id
se solam appe litoriam vim, ait Plato. Species omnispo uocari ps et
nis pars spe cie statim erit. Ratiocinatrix facultas consi stit in cerebro Neruo secto partes supra se
ctionem, uiciis nas cerebro,solas retinet mo
Iecur esse eluc, dem facultatis initium, qualis stirpibus inest. Stirpes qua ratione gignani.
578쪽
mone per artetiam uenos anta Maiora inino
est,naolle redditiar semen intumescit l iuxta ambiencipstani operculum quod uti l rumpitur quidem prinium, madore seminis in aerem couerso deinde protenditur iuxta rupturam germen quoddam tenue, ocvtrobiq; molle hac stipior seminis portio celi ad aere inferior in terram vergit. At T haec quidem continuo videntur augescere, ac semper ferri in tiar ab initio inclinabant. Processu temporis sit arboris cujusdam magnae sit semen,pars quae in aerem fertur, caudex ipsius euadit: quae in nati terrae declinat, radix Muti ad portio variis scissuris divaricatur, si multifidae arboris p sum senae extiterit. Vnum it ad principium generationis mincrementi omnibus stirpis partibus est locus itale unde sursum quidem caudex, initium vero radicis
nascitur ac apparet veluti ex loco quodana virtus dispensans arborem, illinc procedere. Quale aute est animantibus os, tale stirpibus extremum radicationis videtur, osculis pluribus ex terra alimentiam trahetibus, fabricatum. In hunc igitur arboris modum licet magnam arteriam cernere , quae caudicis instar excorde procedes divaricatur altera quidem parte minore ad caput perreptans saltera vero maiore per spinani sese detorquens: quibus propagines omnium corporis arteriarum otiuntur. Contemplare rursus alteram arteriam ex ipso cordis sinu profectam, quae in pulmones, no secus ac radicis pars in terram, dii funditur. Quemadmodum enim ex terra per radices totum alimetum trahit arbos, ita ex pulnione cor per dictam arteriam haurit Quare arteria quae veluti caudex apparet, maxima est omnium quae in toto animali habentur: quae in pulmonen inseritur, omnium maxima est, quae inibi existunt: ipsum vero cor, medium ambarum est,& origo facultatum eas gubernantium Constat nanci maiora minorum semper esse principia,sicutio fontem, riuoru in quo dispensatur quantiis nonnulli eo veniunt
579쪽
, surditatis , ut principio ea quae post ipsum sunt , esse
naaiora existiment, decepti ob flumina, quae exigua priquum prope fontes existant, progressu augentur Non vident tamen id sic accidere rein se alios decursus aquarum exceperint. Quippe nullu flumen ex uno procedens fonte , minus caput obtinet iis quae lubsequuntur. Esset autem summa impudentia, aliud viscusa corde statuere arteriarum principium quum hoc solum viscus animalis corpore exemptum, diutissimo naturalem functionem retineat , ceu initium motus tum sibi, tum iis quae ab ipso proficiscuntur, arteriis. Hae autem ab eo egregatae, aut funibus interceptae,aut diui sae sectionibus, una cum aflectu ipso motum etia amittant. Porro venae quae a iecore ad ventrem pertinent, similes sunt radicibus . Nam ut arboribus terra, sic est animantibus venter . Caeterium Vena caua truncus quidam existens, atqxa gibbis partibus hepatis orta, in superiorem: inferiorem corporis regionem excurrit. Cuius latissima portio est, quae infra iecur descendit: minus autem lata, quae sursum per septum trasuersum adit: his ver duabus minor, quae in cor inseritur sic si esset cor venae cause sicuti arteris magne,princi tum, maxima esset, opinor, portio venae ei cotinua. Est ita ditam venarum, tum sanguinis, tum nutrienti faculta tis initiu hepar quod uiscus in uniuersas corporis partes benignum alimentum distribuit. Qiubd autem sanguis perficiatur in hepate argumento sunt recrementorum purgatoria instrumenta quae natura illi fabricata est renes videlicet,lie, ac receptrix bilis vesica . Nam quartum aliud almaenti excrementia, vel materie qualiscunda calore mutatae, ne cogitare quidem licet. At in corde med aliud quoddam purgans instrumentum matura fecit, ne ilium machinata est humore. Similis naiad sanguis est, e qui in dextro cordissinu, requi in omnibu venis per totum animal cotinetur quemadventre animalibus est, cluod arboribus teris
sanguinis, tum nutrietis facultatis invium. Uepatis recreae melata eripuregantia organa.
580쪽
nitio cofestas. Aninialia non respirantia ex aere, ne latui. monem habeo
Te ne irre erilis uentriculurae.
Miltiacate Pit, generatur. voire cauae divaricatio. Vena pertae. Venatum radicatio hepar. crest radicatio arteriarunt. Ini tum a natura constitutlim,
modum requi in arteriis habetur , ei respondet, qui in
sinu sinistro existit. Maxinia facit fidem, iecur nullum humorem praeparare ipsi cordi, ad particularum nutri cationem(quemadmodum nonnulli putabant sed ipsum vniuersam eius speciem absoluere, viam una sit vena quae ex jecore in cor procedit ilia nulla feratur ex altera ipsius cordis parte, quae elaboratum humorem in totum corpus deducat res alia quidem artesia inferat, alia educat spiritum . Videtur quippe natura non eisdem uti vasis Madic mi elaboratas materias, ad omnino confectas immo ne eisdem qui lenae
viis. Taceo complura animalia, dextro cordis sinu carere. Vnde existimarito potest cauam venam ex hoc oriri ventriculo Tunna in permultis animalium seneribus,te cur quidem existat, recava vena: sinus alate de xter nequaquam . Etenim quae non respirant ex aeres
animalia eas ieci pulmonem habent, coue cordis ventriculum dextrum: qui sane simul cum pDlmone perit, generatur. Igitur quemadmodum arteria magna ex corde, sic semper vena caua ex ecinoris gibbo oritur, vel si dexter cordis sinus no adsit. Quae quidem v bi septum trai uersum subter cor penetrauerit , in duos magno ramo divaricatur. Quin etiam ex cauis hepatis , altera vcna(qcia portas,aut portis vicinam appellant si oducta, in partes ventris , varia dc mittit propagines. Nartamininium quum nulla cordi continua situ merito dictum est, venarum ninium esse radicationem hepar: arteriarum cor sicut id arboris partem illam , quam occupauit senae proiectum . At Pelops venarum principitam cerebrum esse existimans, consectionem piarum a iecore est auspicatus sa Ermans hoc viscus , ad disciplina fieri initium sermoni quum tamen initium a natura constitutum, etiam disciplinam cogat a seipso fieri. Quare inquirendo in non est aliud rei naturae prin