장음표시 사용
101쪽
tur,suis ciens est calidioris iecoris nota: sed caeteris consociatum ad id indicandum inseruit. secum do. idem a sanguinis calore significatur. Qui in hepate genitus illiusque temperiem imitatus. si calidius sit hepat, id ipse calidior futurus est: cum effectus,suis causis attestentur. Sanguinis autem ea liditas non aliudε magis innotescit,quam ex eius tenuitate, celeri motu,& facili effervescentia, nee non ex totius corporis habitus calore. Corpus enim a sanguine per rivos quaquauersum dispersos litigatum: talem temperiem subit,qualem sanguini a iecore impressam esse contigerit. Modo tamen cor non obstiterit: seu remisso suo calore, vim influentis a iecore obtundendo: seu quhd corpus non tam a iecore quam a corde calidiore, superincaleat. Vbi miror auctores qui spiritus naturales in hepate generari,indeque in corpus Vniuersum citandi scripserunt: ab eorum eo pia caloris hepatis indicium capi non adnotauerint. Nobis enim naturales spiritus a ieeote influentes negantibus, nulla inde calidi aut frigidi hepatis nota suggeritur. Tertio , flavae bili, abundantia,calidioris iecoris signum est. Atque id quidem ex eo quod cum excrementitia bilis quae calida est, in iecore generetur, si ea abundantius citra ciborum facilὶ bilescentium immodi eum usum in aliquo colligatur : non potest illius copiosior prouentus alteri causae, quim caloris haematoseos authoris excessui imputari. Quoniam vero calor qui a natiuitate intensior est sensim per aetatem corpore ad siccum Vergente,acrior magisque activus evadit: qui in adolescentia calidiores bilem flauam multam genuerunt, postmodum aetate consistente atram etiam generant. Seu crassiore sanguinis portione deusta: seu bile flava super excocta. rid, ex fuliginibus ab hepate immoderatius calido in proximam cutem exhalantibus, pili multi in hypochondrijs M umbilicati regione gignuntur. Quinto, calidiore iecore auidius chylum per meseraicas exsugente, segnior redditur plerunque aluus,dc scybala duriora reijciuntur. Tandem iecur sic affectum, a calidis et bis, potibusque offenditur: iuuatur autem a frigidis . Atque ab his quidem si talia fuerint potentia magisl quam actu. Nam quae frigida sunt actu,exterius admota, liberam effamationem reprimentia, calori incrementum addere solent. Frigidioris hepatis signa ex contrariis petuntur. Scilicet a venarum angustia; paucitate bilis; sam guine & totius corporis habitu frigidiore, nisi is a corde calefiat; nec non a ventris hypochondriorumque glabritie ι M a noxa quam refrigerantium usus infert. Pituitam autem abundantiorem g l nerari clam dixit Galenus: ita intelligendum est,ut non de excrementitia dictum putetur, quae ini ventriculo potiusquam in iecore ex viscidiore eduliorum substantia generat ur sed de alimentaria,& ea sanguinis portione quae perfectam elaborationem in iecore assequi non potuit. Humidioris iecoris indicia, sunt,uenarum. totiusque corporis habitus mollities: nisi cor contrariam qualitatem habitui impresserit. Nec non copiosior humidiorque sanguis. Praeterea qui ita sunt affecti a caloris externi occursu non dissicile in febres continentes incidunt: sanguine in maioribus venis vel effervescente,vel cum non facit E simul dissatur, putrente. Vnde si isdem ubi incaluerint mox refrigerentur in synochum putrem facillime labuntur. Siccioris autem hepatis notae,sunt, venarum dura quaedam inter tangendum apparens renitetiam siccitate contracta. Totius idem corporis habitus siccitas: quam familiaris alimenti siccior temperatura musculosae carni communicat. Sanguinis praeterea crassities, quam hepar siccius ichorosam eius portionem imminuens causat. Ac tandem sanguinis minor abundantia : cuius eadem estac crassiti ei causa. Non enim ea huius minoris sanguinis abundantiae mihi causa probatur , quam Sanctorius f assignati quδd scilicet facultas attractrix cum in sicco ob fibrarum duritiem sit diminuta,pauci sanguinis generationi occasionem praestet. Nam siccitas illa fibrarum intra sanitatis latitudinem consistens. cum temperato calori praecipuo attractionis instrumento sociatur,attractioni poti)s erit auxilio quam impedimento. Etenim sccitas ad quecumque nixum plurimum iuuat. Et lium ida a secis celerius fugi 5c attrahi experimur. Hepat calidius simul de humidius,se primum ex sanguinis abundantia, dc venarum amplitudine manifestat. Temperies enim huiusmodi, modo victus parsimonia non obsit; ad primum est essicacissima. Plasmatoris autem sapientia,organa singula usui in quem destinantur accommodans: si materia venis emirgendis designata calida sit c humida,quoniam spes est sanguinent ad iecoris paren- Chymatis figinentum insumendum parem futurum,Sc parenchyma sic temperatum copiosum sanguinem venis ministraturum venas ut copioso sanguini continendo sussicianr, amplas essingit. S cundo iecore sic temperato hypochondria neque plurim lim hispida sunt,nec glabra. Viscita enim essumationis portio aliqua caloris quidem vi exhalat moneopiosa tamen , quod multus humor caloris fuliginem generantis igneam vim retundat. Tertio hepar cum alimento toti corpori parem sibi crasim insinuans , habitum calidiorem de humidiorem mollioremque facit , cum ipsum calidius fiterit de humidius. Modo tamen cor in corpus uniuersum per vitales spiritus influens , remissiore suo calore iecoris in iluxui minus fauendo , hunc non remotetur
102쪽
Theorica. De temperamentiS. 6 S
ine effectum. Quarto , quia iecur sic affectum multos vapores eosque suaves Effundit: ea illorum pars quae in caput sua leuitate eleuatur,facilem somnum inducit portio verb quae in corpo ti, habitum digeritur,aliunde quidem liberE exhalans,ad palmas autem plantasque ob latitendi ni, densitatem eoncrescens illas humidas de frequenter quasi exsudantes reddit. Tandem ex Ga leno, ε quoniam quae calida & humida sunt facit. putredinem contrahunt i iecore has qualitates
immoderatius participante,humores generabuntur qui facile putrentes, morbos a putredine otios exeitabunt. Praesertim si calor humiditate minus increuerit Quicumque enim humores pro ali mentorum varietate generentur in nobis:quia per Venas cum sanguine copiosiore emisi minus per flantur,&ob innati ealidi imbecillitatem a caloris remissione natam, aduersantibus causis minus obsistunt,facilius putrent. Contra verd si humiditas a mediocritate parum excesserit; calor autem magnum incrementum acceperit: humores non ita facilε putredinis labem contrahunt. Heteto genea enim quδ remissiore humore perfunduntur,x ab intensiore calore sub unitate formae copu
lanturaeo dissicilius ab externo calido ditatuuntur. Quod veto calidius de siectus est,his se sigilis prodit. Primo quod venae in eo radicatae de eius
temperiem insequentes,sint ob calorem latae: ob siccitatem autem durae, scilicet digito comptimenti quadantenus renitentes,& serro scindetrii non tam facit E Cedentes. Secundo, quod sangui, generetur crassus, Sc abi choris exhaustu siccus.Tertioquδd per aetatem inerementi flavabilis multata generetur:in consistente autem atra succrescat. Quarto, quod uniuersum corpus siccum sit de macilentum: ob caloris praesertim acritudinem ,humidum totius digerentem miniis quδd hypoehondria sine admodum hispida. Sextb ex fumida exhalatione subacri quae per cutem essumat, cuius portio in latum tendinem palmarum plantarumque impingens, nec libeth ob densitatem tendinis sub cute extensi evaporans,sicco calore intimas manus, imosque infestat pedes. Postre. mo,qcidd a calidis M siccis plurimum offendantur:a frigidis autem dc humidis recreentur. Frigidi 5e humidi hepatis indicia, ni,venarum messiocris angustia; sanguis ad pituitae naturam accedens hypochondita glabra;& totius corporis habitus frigiditasM mollities,nisi a corde ad con.
trariam riaturam transferatur.
Iecur tandem frigidius & siccius,venas habet angustas de duras;paucum sanguine generat, e-que saeculentum.hypochondria praeterea glabra reddit; dc corpus frigidius,nisi ingens eoidis calor de fuligines ad hypochondria usque effundat, dc corpus totum calefaciat. Pulmones calidos dignoscemus,primum ex magna celerique respiratione. Et si enim illi respira
tioni inserviant non tam sui gratia, quam cordis: pi ut tamen eorum temperamentum mariat, respirationem etiam variati experimur quia nulla est in nobis pars quae dum alteri inseruit, sibi etiam prodesse non studeat. Secundo ex siti quae vel aeris fiigidi longa inspiratione,aut pharyngis crebra collutione magis,quam potu sedatur. Aeterlibexe quod calidioris aeris inspirationem aegriusserant,frigidum autem inspirantes commodius habeant. Vocis autem nativa acuties aut grauitas, lenitas, aut asperitas,magnitudo aut paruitas partim de pulmonum temperie indicant. Ex eo enim
quZd vocis acuties Iaryngis de tracheae arteriae angustiam atque huius simul breuitatem ex Ga leno h sequatur i vasa autem angusta esse contingat , imbecillo calore instrumentariὶ saltem ad eorum figmentum concurrente i si alicui vox sit acuta , eumdem frigidos habere pulmo nes audemus coniectari. Vt contra cum amplitudo praedictorum organorum grauis sit eausa vocis , atque eo magis quo Iongior fuerit arteria , dc calor ad quoscumque ductus amplian dos conducate vocis grauitatem caloris indicium esse censemus. Neutrum tamen certum signum est, si solum attendatur di ut ex his quae de amplitudine de angustia venarum diximus , colligi potest. Lenitas autem vocis , arteriae , laryngisque internam laeuitatem citra particularis alleuius temperaturae significationem sequitur. Et asperitas , asperitatem inaequalitatεmque membranae internam eauitatem horum auctuum vestientis: seu ab iri quali exsi ratione, seu a dispari humectatione, humidiue assiuxi disparata adhaesione ortam indicat. Inter has tamen eausas, sola inaequalitas exsiccationis arteriae potest esse causa eius asperitatis vocis quae a natura est:vt Galenus euidenter insinuauit. Magnitudo praeterea dc paruitas vocis , tum vel ab amplitudine vel angustia arteriae launosque nascuntur ι tum ex vehementi aut imbecilla emati ne, quae pro diuerso pulmonum impetu, liberum musculorum thoracalium motum consequente euariat. At reliquae vocis tam articulatae,quam non articulatae disserentiae quarum plures morbosae sunt quam naturales 1 causantur vel a glotidis modulationi inseruientis consormatione;vel neruorum recurrentium , atque eorum qui in thoracis musculos disperguntur constitutione:
uulae,palatique affectu: ὶ facili de expedito, aut dissicili de moroso linguae motu i dentium ac primorum praesertim integritate, aut casui labiorum varia conformatione: ductus a pharinge ad nares libertate, aut obstructione i vel a diuersis arteriae tum dyscrastis . tum distillationibus
103쪽
in eam illabentibus; spiritalibmque partium ulcere, tuberculo,aut vulnere: potius quam . palio num ulla intemperie intra latitudinem sanitatis nobis cognita. Frigidi pulmones respirationem edunt paruam,aut tardam:&2stigido aere sic offenduntur, ut is suciat ad tussim excitandam,ut in praxi docebimus. Humidi expirationem inspiratione celeriorem edunt: qubd ab his vapores multi emanent, qui non minus quam fuligines spirituum tenuitatem vitiant,ni expirando pellantur. Iidem praeterea humidiora exciementa facith colligunt seu per defluXum,seu per congestionem, quae incrassata ut plurimum validiore excreatu aut leni tussi expellunt. Ab his autem per humidas anni constitutiones,tales magis infestantur.
Sicei aucto usu crebram respirationem habent familiarem: quod dissicit id ς & dilatati Λ: eon
trahi possint. Ab aquilonia constitutione aeque atque ab aestiuo calore sicco offenduntur: & tussim sine excreatu patiuntur. Nisi humidum etiam habeant cerebrum, cuius excrementa vel expressa 1 frigore, vel eliquata , calore,& in arteriam deerrantia, dc tussim augent M quod inter tussiendum excreetur suggeront :sed tussi excreatus est impar. Calidi & humi di pulmones,magnam aut celerem edunt respirationem: sed minorem de tardiorem q111m calidi tantum. Per austrinas constitutiones perseuerantes dissicilem respirationem patiuntur in qua crebritatem etiam celeritati addunt. Iidem facile in peripneumoniam, aut eciam in
I phillysim incidunt. Atque in hanc quidem: quis d non dissicit E putredinem contrahant. l Calidi & sicci, celeri dc crobra respiratione sibi consulunt.
t Sitim notham frequenter excitant. Et per aestatem, post usum eduliorum potuumque calefacientium de exsiccantium,fumoque inspirato importuni tussi sicca infestantur. il prigidi Schumidi, parua,tarda,& rara respiratione gaudent. Multa excrementa pituitosa colligunt,& facile in asthina incidunt, deteritisque hyeme habent. Frigidi Ec sicci, paruam cic tardam respirationem edunt ob frigiditatem: sed crebram ob siccit tem, qua ad minorem rardioremque edendam quod dissicile moueantur incitati, coguntur usui erebritate fatisfacere. Aquilonias constitutiones dissicillime ferunt: per quas a sicca tussi vexantur. Quἱ demdm sic se tabent, plerunque in hydropem thoracis aetate procedente incidunt: ob innati calidi imbecillitatem,& vaporum ab abdomine sursum ascedentium dum per thoracem transmit
venitieulus qui temperato tam intensiue quam extensiu3,aequaliter & secundum omnes sui pa i tes calidior est,ic in passivis temperatus:ex Galeno, melius concoquit quam appetat. Melius quidem hoe est promptius & facilius assiumpta concoquit, etiam temperato. Idque ob caloris vigorem, qui concoctionis princeps est instrumentum. Viget autem plus etiam quam in exquisite temperato, tum ex propria intensione,tum a sibi familiaris subiecti,calidi scilicet innati fixique spiri- rus abundantia M tunicarum quibus inhaeret conuenienti crassitie. Atque is ad coquendum vigor, in duris praesertim eduliis de coctioni plurimum resistentibus conficiendis apparet. Quae cum in huiusmodi ventriculo ab spirituosa eius facilius pervadantur, indeque humidum in quo fit elixatio se in eadem minus dissiculter insinuet: facilli,s etiam quam in quocumque alioventric Io elixantur, cin succum chy umque soluuntur. At quae molliora sunt qubd citisme , tam emcaci calore conficiantur,per moram quam contrahunt superexcocta, corrumpuntur.
i Qui vero intensiuE quidem est calidus , proprij autem calidi exolutione,aut ex membranarum tenuitate imbecillis est ad utrumque activitatis:& cibo vacuus molliter appetit, de coctu facillima nidore inquinat, duriora vix immutans Quod autem dicitur ventriculum eo quod diximus modo calidiorem,melius concoquerequam appetat: bifariam intelligi potest. Valesius enim,)id sic interpretatur ut velle ventriculum ita tem peratum imbecilliter appetere:quasi in appetendo M coquendo fieret comparatio ventriculi calidioris cum temperato. Cuius sententiae ea ratio reddi post,quod cum caloris sit rarefacere S rarefaciendo humida laxare,laxa autem imbecillius tendantiir: calidioris ventriculi fibras laxiores imbecillius tendi, leniusque corrugari oportebit,atque inde ventrieuli appetentiam molliorem 5 segniorem esse. Nihilominus tamen mallem dictum illud sic exponere, ut ventriculum calidiorem Cum seipso non Cum temperato comparando, dicamus calidiorem veniTiculum plura posse concoquere,quam ad se explendum desiὸerare. Ita ut si acciderit sic affectum ultra appetentiam se aliquantulum expleuisse possit nihilominus quod ingestum est conficere dc concoquere, licet quae assumpta fuerint durae sint substantiae fcque in ventriculo exquisite temperato dissicultet coquerentur. Celtaritim experientia probamus rusticos non paucos qui Struthiocamelorum instar vehementi illς ςalore quo gaudent assumpta quaeque concoqtriant: neque esse ad appetendum tardos,ri ritri tali vacuitatem Se famem krre. infirmae appetendi vi minime ae-
104쪽
Theorica . De temperamentis. 67 l
eidunt. Quod veto dicebatur calorem humida corpora laxare , cum illa ad exsteeationis exelusio nem talefacit fintelligendum est de calore ab extra adueniente.& natiuas temperies corrumpente i ut in his qui a nimio exercitio cum lassituduae incaluerunt. Ac in febricitantibus adnotamus. GIot enim tam intensiuhquMextensiuὶ magnus a natura corporibus impressus debitam fibrarum quarum eumque fit talem ab eodem subiecto cui inest non excludit. Sed ambo eidem membro inesse. ma.
gima rerum expetientia.in Ventriculo,corde atque aliis membris comprobatur. Secundo ventriculi a natura calidioris iudicium capimus ex calidorum eduliorum appetitu. Vbi, per appetitum,non eum intelligere oportet,quem partibus Omnibus viventibus communem, natu- talem appellare possumus. Eo enim singulis inditum eth vel id appetere quo exquisita temperies nobis innata conseruatur: vel quo,si hac careamus, propilis ad cam ducimur. Sic caetera mem bra quae natiuam aliquam intemperiem intra sanitatis cancellos conclusam patiuntur, a similibus in det ei iusseruntur:a contrariis autem recreantur. Sed eum Ventriculi appetitum intelligimus qui tanquam officiali membro competit,& animalis vocari potest a o appetitu in ea ut plurimum inclinamur quae ventriculi natiuae intemperiei tam salubri quam in lalubri imis N acquisitae, aequali tamen de singulis heterogeneis eius partibus impressae similia sunt. Sic calidus ventriculus, calicia ι S: frigidus, frigida auet. Sod non solum in appetitu consuetorum ciborum de familiarium eduliorum verum agnoscimus:sed etiam in malacia Ac foeda multorum infantium ac virginum impuberum spontanea appetentia adnotamus. Quomodo autem aequali ventriculi intemper ei similia appetantur , ut intelligamus,sciendum est vacuitatis veniticuli sensum. superiori eius orificio per fibrarum rectarum corrugationem desectum uianifestati:&cum ea contractiona ac straia quemdam a ventriculi substantia spirituosum vaporem exprimi qui qualitates toti ventriculi substantiae insitas retinens , eatumdem sensum stomachi netuis imprimat. Qui sensui communi atque inde imaginationi propriae sensatio nis speciem repraetentantes, sectum talium qualitatum perceptioni sociatum reserunt. unde imagi natio qua parte aestimatiua est cognitionem elicit necessitatis cibi ut sualis fiat sati; fiat; de cibi fietemperati, ut aequali partis temperaturae respondeat. Aut contra, alimento aduersantibus qualitati bus ius anito opus esse sentit quando vapor a ventriculo inaequaliter per intemperiem morbosam a secto effusus, molestam sui sensationem stomacho seu orificio superiori eiusque neruis india leti: Vctoque verbcasu appetitus animalis ad id quod ab imaginatione cognitum quasi ab aestima. tiua iudicatum, necessaria consequutione inclinatur. Atque hinc imaginatio ex oblatis, vel ex his quae memoria alias in usu in venis te suggerit; ab eo ut conuenienti mouetur, quod per sensationis si is militudinem temperatqrae patitatem repraesentat: atque in idipsum appetitus serint. de tota cibi si.
militet temperati appetentia completur. Sic enim tecipi ocatis vicibus sensuum internorum de appetitus adhυς sibi inuicein vaiah sabordinantur. Hic tamen meminisse iuvabis, prout quae internis sensibus obiiciuntur nobis sub varia occurrunt specie;nec non quatenus rario inferioribus facultatibus repugnat vel assentitur. magnam appetentiae alimentorum ventriculi temperaturae similiam , aut aduersalitium varietatem; dum in diuersis,sed in eisdem per varia tempora adnotatiratqueeaaliquando piae bre dc appeti,qux mox eadem temperatura perseuerante displiceant. εTetrio calidior ventriculus si plurimum ex sierit ι oleta de dulcia facile in bilem poreaeram
Quam non iti venit Alam,sed in ventri locitam nonnunquagenerariilitari sequenti docebi s. t ldemexcidem pet aestatem plerunque languet fit exolvitur, nec non ab atmetinam generosi vini &caeterorumppientia calidiorum frequentiore vis o sus.in deterius ubi ui. Ab via ver4 per inter ualla eorum quae moderat eaefrigerant melius habet. Quoniam huiusmodi, natiuam illam intem petiem ne increscat peohibem dc persaepe tetundunt.
Frigidus ventriculus eam per remissimam caloris,quam pere collationem ealidi plus appetie quam concoquat, Non a frigiditate corruganae,ut ahcidit in his quiper.r os, iter faciunt. In vivereEnim frigidae ac calcitis temperametitum Ancurrem semper infitinior est , quam abida farinaliter prodire ponit actio. Neque item plus appetae proptet effusionem humoris mesancholici in eths cauit rem. niam lices aptarentia quibustam inde inere tinon tamen Uncumque frigidasanesem riculo calem esuriginem patiuntur, qualem m ancholia in ventriculanu transfusa ea cieare cun sueuit. Sed plus appetit ut vacuitatis sensui satisfaciat,quim per caisis imbecillitatem probε tam quetra valeae. Praeserum velis eius in eoquendo imbecillitas apparet, si quae dura sunt b&idissicile elixando in chylum soluuntur ingesta fuerint. Opotiet enim ad cuiuscumque a nu facilitatem ,
passum minoris esse resistentiae quam sit operamis activitas. a. . a '. I
105쪽
Tertio, qiis ratione superi est explicatum,frigida appetit. Quibus etiam recreatur Zc gaudet, ut apud Galenum legitur, ' ob sympathiam e licet ab eorum Vsu, de refrigerantium occultu ossen datur,ut idem Pergamenus habet. Nam intemperies quae intra sanitatis limites antea consistebat, morbosa sensim redditur. Qui ex natiua salubrique constitutione humidus est, non autem humore extraneo ac praesertim salso irrigatus qualis est hydropicorum,minimum sitit,diuque potus abstinentiam tolerat. Propria enim & insita humiditate, his quae seu per se seu per accidens exsiccare sunt nata, nullo externo humido interueniente,plus alio obsistit. Secundis,non mollia solum edulia,sed quae mediae etiam sunt consistenil ob exeessiun humidi ratis facile conficit cum temperatum calorem humiditati excedenti coniunctum habeat. Tereid humidiora appetit alimenta,ut in pari casu antea est explicatum. Quarto, plus pituitae generat,quam temperatus. Quinto, in lienteliam non dissicith labitur: quod prae humiditatis excessu retentio eius vis sit imbecilla. sexto dempim ab humidiorum frequentato via laxior redditur, & infirmior: quδd natiuae intemperiei incrementum adueniens, eam deteriorem reddat. Siquando tamen acciderit eos qui tali sunt ventriculo uberiu, potasse,id citra fastidium ferri aduertit Calenus, ' ob temperaturae similitudinem:similia enim, similium societatem citra molestiam ferunt. Siccus ventriculus,qudd semper a calidi in humidum pugna magis exscretur, frequenter sitit, humidi de frigidi appetitu illatae noxae prouidens. Sed pauco sibi potu satisfiti quod breui tempore paruam noxam acceperit. A plurimo autem grauaturiquod aduersam natiuae temperaturae qualit tem affatim in eopiosa materia occurrentem ut inimicam Ec corruptricem aduersetur. Atque inde fluctuationibus infestatur, hostem amplecti refugiens. Tandem similibus potius gaudens quam aduersis, siccioribus cibis delectatur. Quibus tamen usitatis intemperie increscente,ossenditur. Ut a mediocri humectantium usu,vel deteriorem conditionem contrahere prohibetur, vel emedatur. Calidus de humidus,optimE concoquit,lc chylosim perfectissimε absoluit, praesertim duriorum alimentorum. Mollia enim & coctu facilia vel corrumpit si diu contineat, vel celeriter conficiens breui re amescit. Moderatὶ sitit. Quantum enim , siti humiditatis excessus detrahit, tantum e loris excessus per accidens exsiccans infert. Praeeaeteris tamen longam & frequentem potationem admittit. Calidos &humidos cibos qua ratione dictum est appetit. A calidis tamen offenditur: non item ab humidis. Sed a mediocriter refrigerantibus, x ab his quae in passi uis temperata sunt
Qui calido sunt 3e sieeo ventrieulo,voraces sunt,& Stibundi lices magnos haustus non comm dE ierant, Dequentes tamen expostulant. Dulcia omnia, pinguia, de mollia, vel in bilem vertunt, vel assando nidorulenta reddunt. Iidem nidorosos flatus plurimos generant. A temperat E frigidis de plurimlim humectantibus maxime iuuantur licet caliὸis Ac siccis delectentur. Frigidus Ec humidus ventriculus d eoquendum aequὶ atque ad appetendum est admodum imbecillus Qui si per exolutionem calidi atquE atque pet remissionem caloris sit frigidus, a mediocri etiam ciborum mole grauatur Ec dolet. Minimum stit,potumque frigidum non innoxiε admittit. Copiosiorem exteris omnibus pituitam generat. Qui praeterea sic affectus est, lienteriae pluri-mlam est obnoxius. Nam ut docet Galenus, 'in humidioribus 4e frigidioribus instrumentis retentiva vis imbecillis est. Demum ventriculus sic temperatus licet frigida humidaque appetat, ab his tamen maxime offenditur dc moderath calida simulque sicca illi magno suntadiumento. Frigidus &seeus,utriusque qualitatis vitio ad elixationem assumptorum ritὶ obeundam in
plus,imbecillus est ad eoquendum. Idem multis plura appetit qudd ad corrugationem fibras ad modum habeat obsequi is) quam coquere valeat. Miubs sitit quὶm simpliciter siccus:sed impo tunicit illi est copiosus potus, piaesertim si is frigidus fierit. Cibos similis temperaturae appetit: sed
torum usu continuato offenditur,ut moderath aduersantium frequentato iuuatur. Lien calidior,copiosiorem chyli saeculentiam attrahit.Quam attenuando, eiusque reliquias in halitum digerendo, momentaneas tensones leuesque dolores in hypochondtio sinistro per inte ualla excitat. Decumbentibus in sinistrum latus caloris quamdam molestiam infert. Internas hae,morrhoides melancholiae reliquias expurgando nonnunquam procurat. Α moderato refrigerantium usu recreatur,ut ab immodiee caleficientibus laeditur. Frigidus lien, ad attrahendum lentior est. Cuius vitio ccidit sanguinem semulenta illuuio inquinaris Ad eam autem crassioris chyli partem quam .axtrahit attenuandam εc dirigendas aut expellendas lavatiles reliquias segnior,obstructionibus redditur obnoxius. A similibus eius intempsries intenditur. A contrariorum autem mediocri usu remittitur.
106쪽
Theorica. De temperamentis. 69l
Humiduς, ad attrahendum non ineptus, sed ad expellendum tardus , nonnunquam infalcitur. Quod pauitate de tumore latui hypochondri, significatur. lbi vero semel congestus humor diffla ti cum nequeat, phelgmonosos affectus infert aliquando. A quorum autem occursu de via, melius aut deterius habeat,pariter atque in praecedentibus explicatum est intelligatur Siccus, hypoehondrium sinistrum comprimenti renititur. Foeeulenti succi reliquias exsiccando crassiotes reddit. Quas in mesenteris vasa ad expurgationem transmittens, crassiores cum sint ne i queunt angustiores illas venas peruadere,& in meserato obstructiones patiunt, melancholiae hypochondi iacae occasionem praeparantes. Similium via siccescens magis, grauius laeditur: ab humectan.
tibus autem eius vitium senom corrigitur.
Calidus de humidus,quod reliquum est post sceeulentam chyli portionem ad debitam sanguifiea
tionem attenuando praeparatam,commode in halitum digerit. Quia vero ab ambientis fiigore libet a illa transpiratio illi necessaria impeditur: per accidens inde & plus solito incalescit, & in phlegmonosos affectus incidit. Ab usu tamen assumptorum modic. tefrigerantium de in passivis temperatorum plurimum iuuatur. Calidus de siecus foeculentam chyli partem potenter attrahens, essicit quidem ut sanguis qui invenis coneluditur tenuior sit: sed quod attraxit impentius excoquens, uliginosis exhalationibus petat terias prassertim corpus varie inquinat,& molestorum lymptomatum melacholicorum est aut hor. Flatus siccos ex reliquiatum attenuatione multos generat, & rugitus in sinistro hypochondrio stequentes mouet. A calefacientium εἱ exsiccantium occursu ac frequenti usu deterius assicitur.Α mo dicε autem refrigerantibus Ae plutimum humectantibus,in meliorem statum conuertitur.
Frigidus de humidus,defectu attractionis sanguinem crassorem reddit:obstructiones tumoresque ex infarctu patitur. A frigidis pellis habet. A modice calidis Se temperatis in activis melius. Qui frigidus tandem de siccus est,non solism sanguinis crassitiei maximam occasionem praestat: sed piaeterea obstructiones de schirtos seu tumores dutos facili ex causa patitur. Α stigidorum de sie.
corum usu,in deterius ruit:a contrariis vitium eius emendatur.
Rene calidi.vtinam coloratiorem reddunt de substantia tenuem. Serum copiosus attrahunt: cui lin impuro corpore cum excrementitius aliquis succus ex venis effluens permiscetur , utinae etiam lcrassae redduntur. Supinum decubitum importune ferunti quod incalescant hinc magi, Ijdem sacaeterorum calefacientium usu seu tegumentorum,seu ciborum 6c potuum,ni dc ex mora ad ignem, aut ab insolatu petu, habent: victus autem rationem modice refrigerantem salubrius ferunt. Nam ab ambientis etiam algore transpiratione impedita, per accidens ostenduntur. Frigidi exsibi familiari viarum angustia,calorisque remissione, tenuem urinam effundunt , & ut plurimum aqueam. A moderato calore recreantur:a frigore vero grauiorem noxam incurrunt. Humidiores,ad seri attractionem,nec non ad excrementorum sero admixtorum expulsonem sunt tardi. vpdein crassi aut viscidi humores cum sero confundantur, facit E obstructiones patiuntur. Ab his quae plurimum humectant imbecilliores redduntur: a moderath autem exsiccantibus robur aequirunti Qui citra ullum eonformationis vitium sicciores sunt .non imbecilliter attrahunt,dc potenter expellunt. Si quae illis haereant,ea breui exsiccant. unde ad are latum procreationem sunt proclures. Ab his quae seu per se seu per accidens exficcant, male habenti a modiee autem humectantibus in
Calidi de humidi. ad attrahendum emeaees,ad expellendum autem segnes, crassas utinas plerunque emittunt. de calculo praesertimque tophaceo generando tacilem occasionem praestant. Causa enim effciente ερ sine qua non concurrentibu . sola materia ad illius generationem requiritur. Acalefacientibus nimiumque humectantibus offenduncur: a moderato vero conitariorum vis ὀu
Calidi Se sicci ad attrahendum sunt vehementes, nequead expellendum segnes: 8t in diabetem
procliues, si errore aliquo natiua eorum intemperies plurimum increscae. Arenulas plurimas rubras minutul isque generant. Quae calefaciunt de exsceant his nocent : ubi etiam plurimum refrigerantia exterius eorum resioni admota. Humectantia vero illis utilia sunt,& quae modice restigerant.
Frigidi de humidi ad serum attrahendum imbecilles, de ad expellendum tarduxtiliam paucam fundunt,eamque sero laetis tenuitate dc eo lore plerunque respondentem. Multa congerunt a quibus obstruantur,dc calculos aliquando generent. Non ab actuali frigore densante su a remisso calore quod tenuius est sensim digerente de quod residuum est indutante. Contraria. sed remperaui ; illis sunt amica:similia vero infesta.
Frigidi δc sicci, minus sunt ad expellendum qu m ad attrahendum segnes. si quκ crassari x di
107쪽
Quod ii hi pet exoIutionem proprii calidi,per veneris usum mulculo psoas hinc inde superexcalefacto eam exolutionem procurante,fiigidi & ad imposita sibi munia imbecilles euaserint. ealeuto, solutu diffieillimos generare consueuerunt. A calidis frigidisque i dem laeduntur: ab hQmidis Veioquae in activis temperata sint commodὲ habent. Testes ealidi agnoscuntur, primum ex magnitudine, quod calidiores plus alimenti attrahentes maiores etiam reddantur. Tum ex procliuitate ad coitum de cita eiaculatione: quod semen quo ea lidiu, est eo ad orgasmum de motum sit magis habile. Terrib ex seminis foecunditate,quod id in te sticulis ealidis probe sit excoctum,neo paucum generetur. Ac tandem quod pubes minuὸ pilis ve
stiatur,ic coxis pili adnascantur. Frigidi,tninores sunt. Et quibus testes ficassiciuntur ad coitum & eiaculationem sunt tardi. M. men liquidius Se inconcoctum generant:tardeque pubescunt,& pene circum genitalia atque in eo. xis uisuntur glabri.
Humidi, molles sunt,multo abundant semine; atque his pili qui genitales partes citeumstant rati
Sieci,firmiores sunt: ijdemque paucum sed crassum semen generant. Atque sic affecti vicinatum panium pilos siccos de duros habent. Calidi&humidi.magni sunt Ec molles copiosumque semen generant. Et qui se affectos habentdydimos non sunt admodum veneris appetentes: ob seminis acritudinem titillantem, ab meellento humiditate retusam. A coitu tamen minus exolvuntur. Imosi calor humidi quo plurimum exces selint.a coi ut abstinentia offenduntur: nisi ieiuniis, aut venae sectione pletholicum habitum immi nuerint. A lias enim copiosiore semine minus libeth transpirante Zc malam qualitatem induente mul tiplices consequuntur noxae. Ac tandem qui testes sic temperatos haben ob minorem fuliginum eo
piam,miniis sunt tem Imratis hirsuti:ab humiditatis excessu, larga fuliginum generatione impediiLTestes ealidi εἰ sicci sunt aliis duriores. Crassum semen generant,& maxime foecundum quoniam quod erassus,idipsum etiam viscidius est;atque hinc utero facillimε adhaeret. Sic autem affecti sunt ad venerem proni,de ad eiaculandum prompti. Semen enim borum subacre quidpiam sapi eas. ad ii ii ilantem illam venetis pruriginem excitandam aptissimum est. Quia tamen huiusmodi facilh exo luuntur, coitum non sine noxa frequentant. Iidem tandem quia miaim sim differunt copiosas fuli gines est indete prae aliis etiam citissime hispidi fiunt; sursum quidem ad umbilicum, deorsum veto ad media semota usquε. Fiigidi Ae hiimidi aquosum Ze inconcoctum atque ideo in oecundum semen generant. Ad venerem. 3e dissicile,& tardi, sic affecti serum us. Et rata mobique pube pen E circum genitalia sunt glisci, ob fuliginum paucitatem. Frigidi demum bt sicci,minimi sunt & subduri: paucum,sed crassam semen, vixque foecundum generantes. Nec non qui ea parte sunt ita temperati,ad eiaculationem sunt tardissimi:de rati pili quia bux eorum pubes vestitur duriores senti uterus,oc annexi testes illius temperaturae aemuli,eonfusis indicibus sic sibi innatam temperiem prodant Calidus uterus cito prurit ,& mulierem ad venereorum appetitum inclinat: quam qub saepius frequenta uerit, eo lasciuiet magis. Sic affectae multo abundant semine,ad cuius eiaculationem tune promptae, illudqiae quasi vibrando foras aliquando ei aeulantur. Eaedem ad concipiendum sunt faciles,modd vehementior non sit caloris excessus: & cito pubescunt. Quae frigido sunt vieto, ad venerem sunt minimum procliues;ad eiaculandum tardae: paucum ac inconcoctum semen generant: de tardὲ pubescunt. -i Humidi uteri de testes.mulieres molles reddunt ad venerem: faciunt ut humidum semen gene rent conceptus facilε perdant,dcrata mollique sint pube. Sicci prurientes efficiunti Quae cum paucum semen generent illudque tardδ eiaculenturi cita venere irritantur, nec nisi prolongata delectantur,dissicile concipientes. Earumdem pili ad pubem apparentes, minus aliis sunt molles.
Quae calidum de humidum habent uterum ac testes. semen multum generant: veneris prurigine moderate tentantur: non difficilε concipiunt,sed facile a cum patiuntur: dc pilos ad pubem habent molles.
Quibus velo calidus ess&siccus,salacissimae sunt . lassandae potiui quam satiandae. Non multum semen generant, sed pro . sexus conditione crassum. Difficillime concipiunt e si tamen aliquando Conceperincivix possunt etiam volentes foetus immaturos excludere. Αe tandem pilis ad pubem 5e
aenero frigido sunt Sc humido a venereo pruritu minimδ omnium infestantuc Liquidum de
108쪽
Theorica. De temperamenti S. TI
quasi aqueum semen generant:ad conceptum ineptae, si praedictae qualitates plurimum excesserint. Quae veris remissius affectie aliquando conceperint, leui ex causa abortiunt. Eaedem demum ad pu bum glabrae sunt. Q at tandem frigido Se sicco sunt utero, parum sunt ex se ad venerem procliues: sed excitatae ea pluruniim delectant uti conceptusque commodε retinent. Verum si frigidiores sint, paucum ob sic.
citatem &inconcoctum ob frigiditatem sem n generantes,non concipiunt. Singulis demum commune est, a similium usu aucta intempe ite offendi: in contrarium vero al. terantibus,modice quidem secundum qualitates activas,& essicacius secundum passiuas, recreari.
2uot modis quidpiam dicatur calidum, frigidum , humidum s siccum: squi sint primarum qualitatum principes esse sus.
C A P v T. XI. CV M od Medicum pertineat hominem non in se, sed ut sanum veIaegrum contemplari: non solum eumdem humani temperamenti, imo N Ca erorum cliam quae ad tuendam aut acquirendam sanitatem nobis utilia sunt, cognitionem habcre ncccstum est. Ad quam ut artificiosa me. thodo perueniamus principio addiscendum est,quot modis ea quae nobis sunt v sui: calida frigida, humida aut siccaeste dicantur: S qui sint primarum qualitatum principes effectus, per quos primas qualitates in unoquoque eminentes deprehendamus. Calida e 1go,frigida, humida de sicea ex Galeno quaedam encrgia dc actu talia, quaedam p. testate dicuntur. Actu autem quidpiam est ex Aristotele t quod vel per inexistentem formam tale est, vel per operationem. Atque eo magis a Medi eis ea per exemplum calida actu vocantiar,quae 5 formalem calorem in se habent, & a nullo extrinseco ad agendum praeparata quod illis admouetur calefaciunt. vero sic actu calida sunt ex eodem Galcno bifariam dicuntur: vel qu bd excellenter 5 summE talia sint, quod solis elementis conuenit: vel quod per cxuperantiam dicantur,ex do quod qualitas aqua denominationem capiunt,contrariam sibi coniunctam excedat & superet. Hoc auic in ultimum, iterum dupliciter dicitur. Primo absolui eqhratenus tale aliquid in scipso consideratum huiusmodi qualitat cm habet formaliter superantem sibi contrariam. Ita lapis siccus dicitur, qudd formaliter plus habeat siccitatisqu1m humoris. rua via, qualitates rebus singulis in existentes a pbilosophis solent expendi Secundo dicitur comparare atque id variis modis,quemadmodum ante fuit explicatum: maximEvero ad temperat issimum honii nem facta comparatione Qira posteriore ratione, Medici ut plurimum singulorum temperamenta examinant, tum hominum,tum etiam medicamentorum. ' Calida, frigida, humida & sicca ea appellantes; quae corpus humanum calefacere, refrigerare, hum ccta re,aut cxsiccare possunt: dc ut addit Galenus, ad optimum hominis temperamentum collatione facta. Iterum quod actu calidum dicitur, ex Aristotele . s tale est per se, vel per accidens. Per accidens quidem calidum nuncupatur, quod clini a natura calidum non sit, ab alio calefactum est. Per se vero id calidum vocatur, quod Pi propria natura plus caloris habet,quam frigoris:& calidius ex eodem Aristotele id appellatur. vel quoὸ refrigescit lentius vel quod liquabilis liquantius est, ω rei cremabilis cremantius est. Potentia, calida, frigida, humida, aut sicca csse dicuntur inquit Galenus quae eum id nondum sint, facile id fieri possint. Quod, non eodem modo ab omnibus explicatur. Nonnulli enim,ut vidcre est apud Con imbriconses, ' quasdam potentiales qualitates limaginantur a primis differentes, primarum tamen productrices: quae cum latium lateant, essicien Ilia innotescunt. Alii fictilias illas potentiales qualitates lepcrperam introducta esse censentes: ea potentia Calida fmgida. humida,& sicca appellanti quae cum in actu secundo calida, aut frigida minimε sint, id est non statim calefaciant admota; nec in primo quidem actu talia existimentur, id est nullam huiusmodi qualitatem sibi formaliter inhaerentem, ne in prosundo quidem latentem habeant: apta tamen sunt hanc illamve qualitatem a calore nostro mutuari, prout singulorum suta stantiadiutus vel illius qualitatis magis est capax. Ita ut velint quae potentia calida dicuntur, nullum quidem in se habere calorem, si item frigori eminentem: sed a calore nostro tantum calorem accipere quanto indigere comjeiantur ad eam producendam calefactionem, quam ad actum reducta conferunt Atque idem de frigidis, humidis N siccis assit marunt. Ab eodem autem animantis Calore. Maedam remissius, alia intensius calida aut frigida reddi; prout cuiusque materia ad maiorem Vel minorem calorem,aut frigiditatem concipiendam est natum. ae suit Galeni sententia, quo ad calorem saltem. Montanus ' eum sequitur,qui tamen quod ad frigiditatem pertinet, a Ga leno dissentit. Et inquit ea quae potentia frigida dicuntur, ideo frigida appellari;qubd lic Et omnino frigore exuta, quia tamen a nostro calore difficilius superantur ,& calorem resistendo retundunt,
109쪽
nos per accidens refrigerent. Veriun neutrum nobis placere potest: nec quod de ealidis . Galeno prosemit,nee quod de frigidis Montanus imaginatur. Plurimis quidem, quia calidorum medica mentorum plurima inueniuntur, quae assumpta, nos calidiores quὶm essemus reddunt, nostrum lotam Intendunt. Imo & nos vehementia caloris interimun Galia sani caustica,& utentia phase maea. Fieri autem nequit,a remissiore calore intentiorem Istoducucum nihil possit quidpiam se persectius generate: neque ullam qualitatem quam nee formaliter nec eminenter in se contineat in alio introducere. Materiae verb conditio,id quidem tribuere potest patienti,n promptias, vel tardius vim agentis admittissed ut ad eum qualitatis gradum deducatur, qui intensior sit quam in agente fueranfieri nulla ratione potest Tales enim maioris intensionis gradus,per se & siue essiciente emergerent. Quod eoncipi nequit. Neque ille dissieultati satisfaceret,qui diceret,ab agente uniuersali vim particularis agentis suppleti,ob aptitudinem patientis. Etenim cum eadem aptitudo antea in patiente inuenitetur.qu m instrui oti agenti suisset approximatum:idem uniuersale agens,debuerat antea d ficientis particulatis agentis activitatem n materia prae disposita supplevisse. Qubd si qui in nobi, est ealor, calorem pote tia calidorum, tapso intensiorem reddere non possit: multo miniis frigidii a. tem, humiditatem,& siccitatem producet, in his quae potentia frigida, humida, aut sicca esse dieuntur. Frigiditas enim calori contrari quomodo a galore producetur x tam singula soleant, a sibi similibus ortum ducere, que humiditas nec siccitas poterunt 1 calore produc clam is, alterius pl. δsit lationis ει essentiae Quae autem frigida,humida de si a potentia esse dicuntur,non possunt huiusmodi qualitates sibi actu superuenientes, ab alio accipere,quam a calore nostro; a quo, in actum M. duei a quibusque conceditur. Quod ad Montanum vero pertinet, qualitates activae non ita retunduntur,ut secutis aut gladij acies fi in durius quidpiam impinguatur; sed sola reactinuo patientium
remittuntur. Non ergo calor qui in nobis est remittitur,non superando: sed quia a frigido repatitur. Alias toties animantis calor remitteretur, quoties calida etiam pisum a de venena, superare, M sibi assimiliare non posset: qui tamen eousque ab his plemnque intenditur,vr prae vehementia incrementi quod ferre natura non potest,mors consequatur. m P . . Gubertus nouam quamdam sententiam introduxit initIe ambagibus illaqueatam. Dum inquiti
az ' --α cierem huiusmodi non sola potentia de in latum tempore sed actu quoque calida esse,& Laminexistentem calorem in se haberetquod talia in mixtione plus ignis quam caeterorum elementorum si non mole saltem ecteientia st contineant. illis tamen omnibus nos vect 6e tactu iudice. calidiores esse. Aceldit autem inquit, ea a nobis tangentibus minimε calida sentiri mon ex eo quod eisdem ea. lidiores simu , quoniam fi quando ea ore contineamus, aut in penitiora corporis talia Ingeramusae demealida Macria esse pergipiamus.sed quia externarum partium cutis . internatum iudicium o seurat. Licet autem nos illis calidiores simus,arqua ea per nostrum contactum calidiora reddantur: ea ipsa tamen nos vicissim calefacere addit,non quidem ad suam vias exarandam , nostro calore ad Λ io. i. a. caloris facta ad nostrum accessione. Quod insinuatum a Galeno videtur.' Quae senten-ρ-i . tia quoscumque habeat authotes,quot falsa Sca communi philosophorum sententia aliena retineat, se . diligentilis examinauetit leui negotio intelliget. Liclit enim haec calida esse in actu primo fateamur quis tamen inuenietur,qni eadem actu secundo calida admittat. Nam ea manu tangentes, frigida sentimus. Cutis aurem mansis,ut iam antea insinuatum est, M alibi suo loco probaturi sumus. verum est tactsis organum, & qualitatum exuperantium certus iudex. Praeterea quis nos causticis
calidiores esse pet suaderi poterit ρ eum illa nos urant,eschatάmque in nobis faciant: quae non solum ingentis sccitatis,sed vehementis etiam Gloris sunt effectus. An forsan presuadere nobis posset I berturiea quibus incendimur,&pro ustionis vehementia ad furorem aliquando ducimur, nostro calori comparata tepere. Ciam autem quae minus calida sunt,a nobis calidioribus ealida sentiri pro fitetur. An non adustitit,id contra omnem experientiam esse,qua constat si quando minus calida tam gimus nos ea frigida reputare. Qimd verbsequitur, esida misi menta a nobis, de nos ab illis v cissim ealefieri:his nihil ad eatorem sibi insitum explicandum. a nostro calore passis. Tacitam contradictionem admittit. Cum enim inter agens Sc patiens eiusdem speciei non det actio nisi a proportione maioris inaequalitatis: idem,alio simul de calidius esse, ερ miniis calidam necessario seque. tur. Quae si praeterea ut nos ealefaciant nostri caloris activitate non indigent; cur pyrethrum, piper aut euphorbium solio lactucae superposito,itIud non calefaciunt ρ Cur causticum, vase vitreo inciuis sum; vitium nihilo ealidius reddit 'Tandem quid illud est, nos caloris minas calidorum accessione ad nostrum calidiores reddit An quod noster ealor in modum quantitatist quae minoris etiam molis additione inerestit Ialterius caloris hiat remissioris accessione intendatur. Sed ea ratione possumua quidem habete plus calidi: calidiores autem euadere nou item. Nihil enim seipso aliter esidius redditur uam vel ex maiori eiusdem qualitatis inexplicabili radicatione in subiecto ut quibusdam placet: vel ex intensiorum graduum de nouae cuiusdam entitatis additione in eadem subiecti parte.
110쪽
Quorum neutrum illa remissioris caloris ad nostrum accessio facit. Quare praedictis omnibus opinionibus longὸ valere iussis; dicimus ea potestate calida. frigida,lium ita de sicca esse,quae cum tales accidentales formas in se verE & actu primo contineant, impe diuntur tamen vel ab aere ambiente,vel a proprij corporis crassitie , & compagine vim sibi inexi stentem ad actionem deduceremisi prius, alterius agentis ope ab impedimentis liberata, o iuri re stituantur. Quae ideb potestate talia esse dicuntur,quod in potentia sint, ut eam quam mox explicabimus alterationem passa reducantur ad actum secundum,qui operatio dieitur. Quae ut intelli gantiar sciendum est, cum omnia mixta, suae mixtionis conditionem redoleant: quae sensu simplicia apparent, eadem tamen ex Galeno,' vect fiant composita. Habent enim in se diuersae substantiae portiones varias quae differentium miscibilium ex quibus coaluerunt, substantiae modum M. qualitates quadant enus retinentes non diuersarum solum,sed aduersarum etiam plerianque sunt facultatum. Vt in rhabarbaro, rosis, opto, ac consimilibus plurimis, experimento comprobamus. Utque singulorum dispar est mixtio ita in his calidorum miscibilium, in illis frigidorum vis multifariam superat saepisis quὶm moles. Quia vero heterogenearum stabitantiarum ille concursus , sub una corporis mole coercitus uon ante patitur, singulas facultatun sibi insitarum vim explicate , quam totius compactae molis facta sit dissolutio. Omnia nobis tangentibus talia esse apparent, qualis extima eorum superficies ob peregrinam dispositionem ab ambiente impressam, est reddita. ex Galeno, ' non permittit mixta tangentibus genuinam illam facultatem repraesentare quae a singulis,soluta heterogeneitate, sponte emergeret. Singula ergo huiusmodi etsi per minimas sui por-t Mnes non sint aequaliter temperata: habent tamen unam aliquam eminentiorem facultatem , pluribus vel paucioribus suae substantiae portionibus efficacioris activitatis inhaerentem : a qua cuiusque temperatura denominationem accipit. Vel aliquando ex aequali varie temperatarum partium concursuifacultates admodum differentes apparent in eadem xqualitate concurrentes : quae pro
diuerso tamen subiectarum partium substantiae modo, non eodem tempore se produnt. Sic tha- barbari epota substantia primum purgat, mox adstringendo intestina roborat. Et opium primbsoporem inducit, postmodum pruritum excitat. Pyrethrum ergo potentia calidum: cicuta potestate frigida; thermalis aqua, sulphurea, aut marina potentia sicca; &malua potestate humida:
vere in se calorem, frigus siccitatem dc humiditatem, mediocritatem excedentes continent : non
tamen per totam sui substantiam diffusas, sed in quibusdam pluribus vel paucioribus suae substan
tiae portionibus heterogeneis efficacioris activitatis inhaerentes. Quarum vi, vel a maiori mole sibi adnatae substantiae aliter temperatae, vel ex intimo eo nexu quo heterogenea simul cohaerentia mixti unitatem tuentur, vel quomodocumque ab ambiente, emergere prohibita: quia non statim operantur, actu talia aut talia esse negantur ; qualia potestate esse feruntur, qudd aliqua praepar tione illis interueniente, hoc illove modo nos alterent. Quorum singula secundum aliquid sui se maliter talia, qualia potestate esse dicuntur a sed in potentia ad actum secundum M operationem: non aliter reducuntur in actum,& apta redduntur corpus nostrum alterare,quam ut in frigidis m dicamentis fieri docuit Galenus, 'εο in calidis aliquando' insinuauit: de animaduersum ab Aut cenna legitur. Assumpta enim aut admota quae 2 calore nostro liquari,minui, aut attenuari ponsunt: sic diabluuntur, ut heterogeneae eorum partes antea mutua coitione ligatae, seu in integrum seu ex parte ab inuicem discernantur. Quae sui iuris,& ab ambiente non amplius impeditae, pro in- inatae sibi qualitatis efficientia, partes quas adeunt alterant,& immutant. Ac nonnulla quidem leuids , alia potentius operantur: non sol im pro varia assumptae admotaeue materiae copia, crassitie, ut tenuitate: sedetiam pro cuiusque activae qualitatis intensione dispari. Quae doctrina heter geneitatis partium in mixtis, Ac necessariae dis lutionis earumdem, ad emcaciter agendum: ab Hippocrate tum insinuata legitur, cum x inquit. Inter cunctas autem facultates, languidissimam esse existimo frigiditatem de caliditatem di ob has sane causas e dum enim consociata inter se suerint frigidum ac calidum nequaquam affligunt temperamentum enim de mod
ratio nascitur frigido a calido, de vicissim calido a frigido ubi vero secessionem utrumque se.
inter ea demum quae seu potentia seu etiam actu calida frigida,humida,aut sicca dicuntur: cum ali aliis, magis aut minus talia, sensu rationeque probentur: quibus intensionis ordinibus inter sedistinguamur: explicandum postremd relinquitur. sdam enim esse intensionis ac remissionis qualitatum limites, infra de supra quos consistere natura non patitur: valgari Philosophorum consensu comprobatur. Ac minimum quidem intensionis, non aliud cst, quam cuiusque qualitatis principium inexistentiae. Maximum vero, est summum illud incrementum, ultra quod naturae viribus intendi qualitates nequeunt. Inter illud autem minimum dc maximum, varias esse stationes, maioris aut minoris intensionis indubitatae veritatis est. In quibus constituendis,dc determinandis