장음표시 사용
91쪽
Non enim ea est earum concretionis caula:sed sola membranarum densitas, ad quam pinguis illi lexhalatio sanguinis impingens,cum transpirare non possit,ad eam concretionem peruenit. Vbi mitati non possum Mercatum,qui ne , Galeno discedat,pinguedinem inter partes corporis numerante : ' omenti pinguedinem vivere profitetur. ' Cum nulla assignetur ratio propter quam admiti mus,lianc potius vivere,quam aliam. Neque enim alio modo generatur. Non aliter incrementumi capit. Et parem intestinis usum praestat,quem alia toti corpori confert. Frigida actu patis nulla in nobis ut diximus reperitur. re frigidarum ordinem, ex temperie
quam singulae a natiua mixtione acceperint, requiremus: earum temperaturam sub ratione mixti, non sub ratione vi qentis considerantes. ' Frigidissimam ergo pituitam dicimus,quam maxime aquae,non parum terra minimumque ali rum clementorum participem esse agnoscimus: quae praeterea ob crassitiem visciditatemque sibi annexam, paruum habet cum spiritibus Commercium. Sequuntur offa : quae ex terrea aqueaque tantum substantia compacta esse videntur:& laterum modo, non igneo , sed temperato ealore excocta. kb his crystalliniam oculi humorem:spiritus infixi participem. Mox vitreum spiritu animali perfusum, numeramus. Tum aqueum,illo minus 5 crassum & viscidum: atque ideo calori quem si,uitus insinuant minus resistcntem. Mox adest frigidis annumeranda aqua pericardi, di quae nisi spirituosum vaporem sibi haberet immixtum,ad elementaris aquae substantiae modum propitis a cedens,eiusdem temperiem propius etiam imitaretur Prioribus omnibus min is frigidi sunt pili. s minus frigiditatis habere quam ossa,ideo asserimus : quδd eos 1 tertiae coctionis fuliginoso
excremento in cutem exhalante,genitos esse agnoscamus. Exinde melancholiae excrementitiae, s eundum naturam tamen genitae, minor Esh frigiditas. Mox cartilaginum. Tum liεamentorum. Exinde tendinum: membranarum:neruorum:& cerebri. Quas omnes partes,csse minus frigidas ossibus assirmamus:licet aqueam substantiam abundantius participare videanturiquod tame viue elum sint numero atque ided fixi calidi innati substantiam, vitalium omnium actionu primarium instrumentum,participent:qub humidiores sunt eo etiam singulae illo abundant magis. Parcius tamen huiusmodi calido praedictae partes gaudent, quam ut a natura Calidis armumerentur:quod quet ex semine g nitet sunt ex solo illius crassamento constent, spiritibus informatricis inst nentum cedentibus, Epenh in integrum exolutis. Cum contia quae ex sanguine principium tanplerunt,
spiritus sanguini permixtos,excocto parenchymate conseruarint. Humores autem oeuli frigidi ribus annumeramus:quod eorum substantiae modus magnam frigidi ratis intensionem insiauet: Zedilfecto per anatomem cruulo,eorumdem algorem tactucomprobemus Ncc obstat cos vivere. Nam licet id de crystallino certum videatur, quia est organum visus: De alijs tamen minus constat. Aqueus enim humor effusus, reparatur : ut multorum vulnerum exemplo innotuit. Et vitreum non nisi per iuxta positionem incrementum capere, si singula probE examinentur apparebit. Crystallinum autem paucum calidum a natura participantem, ab influente tamen adiutum, vivere non repugnat. Sed c im membranas inter tendines, dc neruos collocauimus:aduertendum est,non omnium membranarum eamdem esse rationem. enim magis lunt carn ,' ut externa ventriculi, de interna intestinorum:vt humidiores,ita 5c calidiores sunt neruis. At quae minimum sunt Carneae, ut quae singulos Ventres ambiunt, qxiariae musculos interstingunt: frigidiores sint caeteris. Vtinter utrasque mediae agnoscuntur:quae venarum,& arteriarum sunt propriae.
Humidarum partiu seriem,ex maiore liquiditate M mollitie desinimus. Sed liquiditate aqueam, ut maioris humiditatis testem potius quam aerem consideramus:quod aqua, aere humectet magis. LieEt apud Aristotelem,ex definitione humidi, aer aqui humidior esse dicatur. In liquidis autem, hinc quidem ad fluiditatem aqueam attendimus superantis humiditatis sociatn : Inde vero num eidem permixta sit tenuis aliqua substantia deusta inquirimus, cui magna exsiccaudi vis inest: r tione cuius quod alias ex substantiae modo humidum diceretur, aut exsiccantibus aut minus humectantibus annumeraturi Humidissimam ergo existimamus, aquam quae in periCardio condi netur. Ab ea aqueum oculi humorem. Tum pituitam. Exinde vitreum oculi humorem. Postea sanguinem. Proximὲ semen. A quo spiritus vitales. Exinde serum. Post quod bilis. Tum melancholia. tria, licet ob partes terreas coctione attenuatas exsiccenti ex modo tamen substantiqliquido,humidis partibus annumeramus. Hoc enim perpetuo supponendum est,pro diuerso respectu multa reperiri in nobis,quae de humida,& sicca dicuntur ut plurima insunt, quae inter frigida. inter calida iterum recensentur. Prioribus omnibus miniis humidos censemus spiritus animales: maxima illorum tenuitate humiditatem minuente. Ob aereum tamen substantiae modum quem habent: eos sequentibus humidiores efferimus quae terram abundantius participant. Et hac serie a priorum humiditate recedunt: pinguedotadeps,cerebrum: spinae medulla: nerui nsorii: praeter ramos sexti paris testes:pulmo:hepar caro musculosa glandulosa:& renes. Pulmonum humectans
92쪽
Theotica. De temperamentis. SS
.is,anodyna illorum facultate cognoscitur. Quorum segmentum, parti capitis dolenti aut alteri admotum .ad leniendum dolorem plurimiam valet.
Sic tum tandem partium hic est ordo. ossa siccissima sunt. Ab his pili. Qui cum vnctuosum quidpiam habeant,facilias ossibus ignem concipiunt, dc illis dissicilius puluerantur. minoris
siccitatis sunt notae. Minii his siccae sunt cartilagines. Tum ligamenta, tendines, membranae excat nes, arteriae venae,nerui motui deseruientes, Cor,& lien. Qui a frequentia arterarium, de propiij ali. menti conditione aliqualem siccitatem contrahit licet ipsius raritas mollitudinem ementiatur. De mlim cutis singularum qualitatum,nullius autem excessus particeps, in medio omnium collocatur, singulosque ordines terminat.
Quae omnia cum de temperamento ad Iustitiam de L, ἀτηρ sint dicta: in distemperatis, pro distemperantiatum ratione . singula lunt proportionaliter ad ea quae diximus commensuranda. Quae,
quia doceri non possunt,cum singularium non detur scientia: ea erunt ab unoquoque proprio pensanda iudicio.
Tesingulorum principalium membrorum dignoscendis temperamentis.
PRINCIPALEs partes,non easdem appellamus quas de principes. Principis enim nomen illistamum conuenit.quae primariae alicui facultati primario famulantur: & aliquid in se generant, quod suo in uniuersum corpus influxu .animalis vitam tuetur. At principales eas omnes praeter prin. cipes dicimus, quae actionem aliquam obeunt,sine qua diu viuine , aut sibi simile generare animali denegatur. Principes ergo sunt etiam principalestat non item contra. Principes sunt Cerebrum,Cor, Be Iecur. Principalibus autem annumerantur pulmo,ventriculus,lien,renes,testes,& uterus. Quarum Omnium partium natiuam temperaturam agnouisse maxime necessarium est Medico: vicum inteni petiebus praeter naturam in quocumque excitatis mederi studet,sciat quousque altetando progrediendum sit . ut quaelibet naturali temperaturae restituatur.
Etenim non arith cognosci potest ad quantam magnitudinem qui genitus est morbus perirenerit: quam quae praecessit naturalis constitutio nobis innotuerit. In inqui tendis autem principalium partium temperamentis nobis principio proponamus oportet idaeam cuiusque partis quae in suo genere, fit non ad pondus sed ad Iustitiam temperatissima. A cuius deinde commoderatione, partes eiusdem speciei quae in aliquo recesserint, secun)um id distemperatae vocabuntur. Hoc est quae temptrata calidiores,calidae:quae frigidiotes, trigidae. Atque ita de caletis pallibus. Quae ergo nobis singularum partium temperaturam indicare possunt,ex itibus fontibus desumuntur.lcilicet ab his quae earum substantiae sunt annexa, 'a temperiem necessario consequentibus, nec non a iuuantibus tu laedentibus. Per substantiae annexa solum conformationem intelligimus.seu pro .ptiam,seu aliarum partium in pi incipalium gratiam efformatarum,seu eis subseruientium. Temperies enim licet earum substantiae inhaereat. 6e quasi forma similiarium, earumdem substantiam in gredi videatur: ea tamen est quae quaeritur, dc sui ipsius quaesitae signum esse non potest. Eam autem necessariis consequentia appellamus. actiones,excrementa, dc qualitates temperaturae sectarias. Iu.uantia tandem de laedentia.iunt vel assumpta,vel admota, a quibus pro diuersa temperie,vel laedi, vel iuuati possumus. Tcmperatissimae enim partes, ut 'a similibus in conseruantui et ab eisdem l etiam luctantur. Α t distem latae a similibus quidem ae praesertim intensioribus aucta discresia OD: fenduntur: mediocriter autem aduersantibus remissa intemperie recreantur. in describendis autem signis quibus singularum partium temperies insinuatur: ita procedemus, ut antὰ temparatarum principalium partium notas explicemus ι quam intemperatarum signa docea. mus. Rectum enim mensura est sui de obliqui. Cumque a conformatione primum, quae bene quaeue math temperatae sint indicetur: qualem in singulis natura concinnitatem exposcat,initio perquirendum erit. vel laltem quia nulla principalimn praeter testes, nostris subiecta est sensibus et ab externarum quae in principum de officialium gratiam etarmatae sunt , aut eis subseruiune conformatione, hanc tractationem auspicabimur. Atque ita corporis totius configurationem maximὲ Concinnam, de corpori optime constituto debitam describemus. Cum enim caput in cerebri gratia effectum sit; thorax ut cor, Ac pulmones contineat; abdomenqueri iecur dccaeteras partes facultati naturali famulautos comprehendat;ac demum artus vel principum facultatum in cerebro constitutarum imperio subseruiunt, vel pro caeterarum influxu aliter atque alit et se habent: ut quid a principibus, pro cuiusque rem perie in externarum figuram redundet addiscamus , tota externa corporis iacie, homine temperatissimo digna nobis delineanda venit. Nε vetis quisquam hinc nobis tribuat vellenos a primarum qualitatum varia temperie,membrotum conformationem necessario euariari. Sciat
93쪽
nos tantum sentire,temperatioribus ad Iustitiam, concinniorem partium configurationem, proxi-mε ad exemplaris imitationem, ab optimo Plasmatore tribui. Et lichi temperaturae diuersitas quidpiam ad conformationem variandam instrumentaliter influad maiorem tamen diuersitatis rationem ab exemplarium varietate peti existimamus. Corporis ergo maximE symmetri de persecti D si me commensurati, talis est confirmatio. Caput pene rotundum est, utrinque ad ossa petrosa,& aures leniter compressium,ad frontem modice extuberat,ad occiput verb aliquanto magis,quasi in hemicyclum prominet. Idem exVitruvio, a mento ad summum apicem,totius longilii dinis quae nouem propriorum pedum est ex Cardano, haut sex Geometricorum ex Vitruvio' Octauam PaItem dimetitur. Tanta ab apice, ad imas ceruices, notatur decliuitas. Altitudini,aequa est profunditas; a summo nasi recta ad occipue. Lati. tudo breuior est,ic decimae tantum partis:quanta est altitudo ab imo mento ad summam frontem de capillitium. Atque ea facies est, quam si in tres aequas partes secuerimus, fronti suprema datur, naso media dc ab imo naso ad extremum mentum infima Cuius quod a naso ad os intercedit, dimidium est, reliqui ab ore ad mentum. Cuiusque autem tilentis faciei altitudo, unius trigesimae to tius. Ae tantus est imi nati ambitus: de par auris longitudo. Rictus autem 5c fissura oris, est tantum unius quadragesimae quintae : Cui respondet oculorum longitudo ab hirguo ad lachumalem an gulum: necnon & quod inter utrumque oculum medium est interuallum. Thorax ad quadraturam accedit:antcriore parte ad mammas quadantenus arcuatum; εο supernEquodammodo cameratum. Cuius in pectore latitudo ab axilla ad alteram, in viro, ex Alberto Dureto, t est unius sextae:dorsi veto unius quintae altitudinis totius. Profunditas a medio sterno ad cutem spinae superpositam,unius septimae: per doIsum verb, duarum decimarum tertiarum. Profunditas supra dc infra mammas unius nonae: ad mammas vero,unius octauae. Altitudo tam in viris
quam in mulieribus inaequalis est. A clauiculis ad cartilaginem Xyphoidem breuiori a prima dorsi vertebra quam a firmitate vocantὶ ad duodecimam squam a cinctu dicunt media: secundum later per humerum ad costarum curuaturam longissima est. Abdomen quasi ovalis est figurae. Cuius Hypogastrum depressius est&arctius in viris. Nam eius latitudo sub umbilico, unius est sextae, & profunditas unius octavae r ab inguine verbad inguen, unius decimae quartae de unius decimae quintae: cui respondens profunditas est unius septimae. Aein mulieribus,latitudo sub umbilico,est duarum vniacimarum: inter inguina unius septimae r de profunditas illi respondens, unius sextae. Testes, viris, exerti; de intra scrotum penduli r mediocris oui gallinacei magnitudinem figuramque aemulantur. Nec nimium molles sunt,nec duri. Si contractentur,acuti sunt sensus: nec sine dolore collisionem serunt. di Inter artus,magna manus ab humeri capite ad extremos digito ,tres septimas totius procoritatis aequar. At tibia tota a capite femoris aὸ plantam dimidium explet. Vtriusque crassities, inter eos qui vel macie vel πολυ- via sunt deformes,medioeru est: Si moderata mollitudo. Quod ad actiones autem pertinet: temperatissima quaeque mcmbra actiones perfectissimas exequuntur. Cerebro enim prohε temperato, sensus omnes tam externi quam interni, dc expediti sunt, de exquisiti. Expeditos voco promptos ad propria obiecta discernenda. Exquisitos verb, quidc minima obiecta sentiant,de minimas obiectotum differentias distinguant. Motus a principe Vi imperatus, nec tardus est,nec nimium celer. Ingenium c licet mens organis non sit addicta: quia tamen a sensibus bene aut praue affectis plurimum in operando euariat) erit ad discendum facile, ad inuetriendum sagax,al iudicandum perspicax,& in memorando non labile. Somnus per consistentem aet tem cum liber fuerit, id est nec procuratus nec impeditusmon Iongior est,sex aut scptcm horarum,
nec breuior quinque: non profundior,quam dormiens ab inclamante excitetur: neque ita tenuis, Vt a quocumque murmure euigiletur. Cerebri naturalis facultatis eqngruentem vim, ab excr
mentis agnoscemus. Si per choanam non multa pituita, seu potius saliua in os distillet:tanta tamen ut 5 ad linguae humectationem & masticationis subsidium, pct glandes ad linguae radicem sitas
ministrata sussiciat. Si nullus mucus emungatur:& minimum ceruminis subci trini in aures ama detur. Cum enim cerebrum secundum naturam non alia excrementa generet, quam quae Coctionem spirituum animalium consequuntur,aut quae ex proprio alimento residua s unt. Si illud probhsit temperatum, neque ex victus error aut alterius membri dyserasia, quidpiam molesti patiatur, paucissima huiusmodi excrementa generabit: quod eum rertiae coctionis excrementa,duorum tantum sint generum;tenue quidem,per futuras cum eo quod spirituum generationem sequitur,aut 1 reliquo corpore benk temperato sursum effertur,transpirado exhalet;crassius autem in pilos abeat Neque enim foramina quae in extremo superiorum ventriculorum ad ossa ethmoidea in homine sunt manifesta ad muci pituitosi excretionem sunt facta: sed ad liberiorem aeris inspirationem, pro spirituum animalium generatione maximE necessariam. Ea tamen via natura etiam in humidiotis
94쪽
bus utitur,ad pituitae in cerebro collectae aut genitae expurgationem. Pili cum ex crassis fuliginibu, a
pinguis vaporis permixtione cohaerentibus, dc vi caloris membrorum erumpentibus generentur. Atque hi pro conditione materiae ex qua eleuantur pro maiore,aut minore raritate, vel densitate cuiatis per quam erumpunt;pototumque ipsius rectitudine, Vel anfractuositate: ac tandem ex differentia caloris fuligines eleuantis, diuersitatem contrahant. In temperatis infantibus, coloris sunt aurei sub albescentisi quod suauissimus calor, in humidissimo per aetatem corpore, exhalationes minimum fuliginosas generet. Quia vero per aetates calore increscente, assum illud exerementum quod a re rebro proximh in caluariae cutem exhalat,vehement us excoctum,in capillos concrescens, obscutio rem sensim colorem contrahit: in pueris flaui sunt cum splendore ι in viri, autem coloris sunt castanei flavescentis. Iidem nee crispi sunt,neque omnino molliter effusi ex humiditatis de siccitatis eon ueniente temperatura. Ac demum per singulas aetates,opportuna materia in temperatis ad capiti tum fomentum oceuriente: sic constituti non facilE calvescunt. Etenim cum praecipua ealuitiei causa, videatur substantiae cerebri extenuatio ratione Cuius clam subduramen ynge medulla depti matur, exhalationes ante necessariam illam cohaeten iam Perdunt,quam ad cranium cutόmque petia tingant:quoniam horum cerebrum M perfectissim E conformatum, oc nullo caloris excessu extenu tum caluariam sussicienter implet difficillia e calvescent. Corde optimε temperato,& illi euciato pulmone sociato;respiratio facilis erit, M spiritus suauis. Pulsus per omnes differentias mediocris,dc ab omni inaequalitate liber. Arteriae nec angustie erunt, nee nimis amplae, dc moderatae mollitiei. Omnia animi pathemata I si naturae inclinatio, praua edo-catione non peruertatur J erunt ad nutum rationis temperata. Thorax nec glaber erit, nec hispidua:& pilorum color in viris subflauus. Ventriculus non plus appetet quam concoquere valeat; M sine errore assumpta, probe conficiet. Excrementa compacta et unt, non tamen dura : quae esculen torum
teri iam partem proximὶ aequabunt: de his in die nisi natura auertaturi externentur, si bis etiam cibus in die capiatur. lIn H yppochonditis mollities nullus rumor,nullaque tractanti apparens renitentia, debita iecoris, l& lienis conformationem indicabunt. Quorum temperies ex eo adhuc euidentius elucescet: si venatum mediocris sit amplitudo:neque bilis, neque melancholiae ccpiosius genitae ulla appareant signa. illa, commode in intestina derivetur. Haec conuenientet attenuata, in alimentum lotius corpotis in iecut refluens cedat. Nihil enim in exacth temperatis nigrum,uel pet haemorrhoides de ijci, vel prouocato vomitu sursum excerni aduertimus:at ne quidem in sanguine subsidere, si aliquando his vulneratis ad sistendam haemorrhagiam venam secueramus. Quo casu eorum sanguinem maximo purum esse,& ab excrementitiorum humorum perm xtione liberum expetiemur Renes exacte temperati, serum commodε percolam, dc nihil in pelui urinaria haerere patiuntur, quod leti in vesicam illapsum remoretur; nul umque molesti caloris sensum lumbis inferunt. Qui testcs habent temperatos,neque praecoctus,nec set id pubescunt ι εc vix ante decimum sextum annum hirgultat lite latent:tuncque pii mos caloiis emicatus, libidinis sentiunt insultus. Atque ijdem,in venerem moderate ferunt r. Vterus temperatus,tempestiue pei fluum sanguinem sine dolore landiri nec sutores causat: nec fluores patitur:& ad conceptum se bene habet. Singulis tandem membris probE temperatis idque in regionibus temperatis,totius corporis decoras est color. Virorum quidem ex candido , leuissima fulcedine temperato, subrubet. In mulieribus autem ciei color ex lacteo roseoque permixtus est;cum corpus reliquum. lacteo decoretur. Idem adtactum in calore de frigore mollitieque & duritie temperatum est. Foeminae tamen , aliquantulum molliore sunt habitu ede earumdem cutis ad frigiditatem tantillum inclinat. Ac tandem temperatissima quaeque membra.externis causis nos alietantibus aequaliter, simuIque potenter refistunt. A que eo potentius,quis uniuersum colpus temperatius fuerit. v ti vero prioribus notis,tusta singulatum partium temperies nobis innotescetuta sequentibus distemperatarum conditio exprimetur Cerebrum enim prauE affectum esse,& in conformatione vitiatum; mala capitis consormatio indicabit:quae penes magnitudinem de figuram praesertim attenditur. In magnitudine, Paruum caput
ex Galeno, vitiosae constitutionis cerebit certum est signum. Quoniam Sc facillime a vaporibus qui sursum ab aquaticulo efferuntur impletur eosdem non faci Edigetens:& ab spiritibus per arterias elatis promptε incalescit. Vade licEt non semper sit verum quod habet Aristoteles in Physiognomicis tales fere insensatos essemec quod ab Adamantio.& Polemone dicitur, eosdem ab omni sensu humanbque captu alienos. Certum tamen est illos vel inconstantes& infidos esse, vel malignos :&Omnind nimium celeres,&praecipitis ingeni j. minusque ob celeritatem valete iudicio, quod reflexa meditatione firmatur. Magnum, de deseriptam supta proportionem mediocri debitam excedens :
95쪽
tunc prauae constitutioni se it indicium, cui nconcinne fuerit figuratum . . ita interna organa debitam commensurationem non obseruamia,actiones aliqua ex parte deprauatas edent. Si vero ex Galeno concinna sit eiusdem figura; bc cervix, ossa reliqua, part 'ue Omnes nerueae firmae sint de robustae: bonum signum est. Sed videretur ex sensuum agilitate aut tarditate, raritatem Sc densitatem
substantiae cerebri coniectando: dicendum potius caput magnum cum sensuum perspicacia . indicante substantiae cerebri raritatem,seu ut loquitur Galenus tenuitatem, boni ingenij signum esse. unde Aristoteles, s qui caput magnum habent canum instar, αισ νοι sunt, id est bene sentati. ital Plato ex antiquis marmoribus, apud Ioannem bapcistam Portam , magno fuisse capite fertur. Et Albet tus .ex Loxi aut lacilitate,caput quod aliqua utO m ius est quam conuenit, sensus augmentum inquit,virtutem,Sc magnanimitatem arguit. Sed adde si cordis temperies ad haec consenserit. Contra si tardi fuerim sensus, densitatem cerebri ar Suentes: magnum caput,iuxta Polemonem, obtusi 5c indocilis hominis erit indiciu Quod ad figuram attinet: caput ad latera minimὶ compressum, dc integre rotundum: quia ante. t totum veniticulorum extremumι unde hominis eeiebrum per patentia foramina respirat, in ea figura dilatatur frigidoque inde aeri liberior ingressus datur. unde spiritus animales classiores evadunt: inee non quia eadem exactior rotunditas postremum Ventriculum comprimit, a quo spiritus in omnes ipartes facultatibus animalibus inseruientes derivantur: neque possunt ex angusto loco qua expeditet ubertate diffundi: ad omnes mentis sensuumque functiones hebetes sunt M tardi. Ideoque rect EAlberius,apud Portam, globosum caput,sine memoria, sensu. δι sapientia esse dixit. At qui parte anteriore caput compressam habent, posteriore ver4 multum prominens: si cerebro etiam sueti ne sie- lco, te ratae substantiae, magnam purorum spirituum copiam, in postremo ventriculo quam aliis amispliore, colligentes et Ingenio quidem ut plutim lim valebunt; sed ob faciliorem anteriorum venit leuia llotum persei gerationem, facultates naturales cerebri imbecillas habebunt, Ac insalubres erunt, eapia ltis doloribus frigidis cerebri affectibus,& distillationibus obnoxij. Eo deterius habituri, quo celebilii illis erit humidius. Quod praeterea si substantiae sit etiam densae: erunt hi hebetes; sed ad opera tu-lstica validi, si torosi simul fuerint. Qui demum contra fronte sunt prominente,de compresso occipiter lmultos spiritus in amplitudine superiorum ventriculorum generantes,sed paucos in postremo colligentes; tardi erunt ad sensus 8e motus, sed meditabundi. Cerebrum temperato calidius tantum: habet omnes functiones animales celeres. Cuius substantia si praeterea fuerit tara: sensus etiam habebit perspicaces. Tali cerebro, ingenium inesse solet mini-ime pertinax, sed quod facile si probabili ratione conuineatur sententiam mutat. Etenim cum is cui cerebrum ita est temperatum ob activitatem internis sensibus a calore insinuatam . sit cognoscendit cupidos, Sc ex conso imitate intellectus ad internos sensus sciendi sit auidus, de vetitatis indagator:
omnia quae proponuntur examinat; de quae potiora videntur semper admittit. Somnus, eidem, aliquantulum quam temperato est breuior . Excrementa palari,natium,de aurium, pauciora: modo eo n- ueniens victiis ratio seruetur,de inferiora membra sint temperata: aut ea saltem, caeteris paribus, melius cocta de magis compacta excernantur. Capilli huic maturius erumpunt,& celerius a calore flauo vertuntur in fuscum, quam temperato. Vbi notandum est, natiuam capillorum nigredinem non
semper calidi celebri esse indicium. Melancholici enim,atque hi qua a natiuitate praecalido sunt hepate: etsi min is calido sinteerebro,atro tamen sunt capillitio. Eorumdem crispitudo calorem notat si alia concurrant signa: alias pororum cutis anfractus imitatur. Caluitium quod his aetate progrediente accidere ait Galenus, et si non nisi calido cerebro accidat: non tamen necessario cerebri calorem sequitur: nis simul vel caput ratae sit textu . vel Orebrum seu ob raritatem substantiae, seu ob nimium veneris usum exolutum, sub cranio plus aequo deprimatur. Caput eisdem etiam in tempera ta aeris constitutione, a tangentibus calidum sentitur. Ac demum tales, sole, Calidis ventis, de odo ribus, a vehementi animi contentione, profusiore coma,ealidiore operculo,& similibus cerebrum calefacientibus offenduntur. Qui si praeterea crapulosi sint de bibaces, aut plura in abdomine ex vitio partium naturalium excrementa colligant: ne ite sibi caput oppleri sentium,& in graues cerebri aD sectus incidunt. Quoniam cerebrum quo calidius est,ed magis attrahit aut transmisia copiosius exiscipit. Quae lic Et principio tacilius aliis digerat: perseuerante tamen errore, ut rarioris et 1 aeque ac calidiotis substantiae, ita abundantius in farcitui. Quae omniae deuidentius apparebunt, quo maior erit ea lotis excessus uti obseurius quo suetit ille remissior. Idemque in singulis aliis intemperat ut is concipiendum. Cerebrum frigidum signa prioribus contraria prodit. Actisnes enim animales lentas habet. est in sententia pertinax. Somnus longior. Plura excrementa generat, Ob inconcoctionem proprii albinenti,M parciorem resolutionem eius quod te siduum est:eade m que liquidiora sunt. Tardius capillos emittit. minime crispos, coloris byssini fulgentis, mox flavos de minime deciduos, sed matute
96쪽
Theorica. De temperamentis. 79
canescentes. Caput tangentibus non apparet Calidum. Ac tandem a stigore ambientis se imbris offenditur quod multarum distillationum in partes inferiores est caus cerebrum exprimendo. Is eui rerebrum Herit iusto scinus,si adiuncta sit substantiae raritas, sensus habet perspicaces, delfidelem memoriam si vero idipsum densie fuerit substantis:tardus ad concipiendum eriti sed se
mel conceptorum in longum tempus memorabitur , Critque corpore ad valita exercitia robusto. Idem breuis erit somni: paucissimorum excrementorum: dc capillitio duro, ac crispo, ob funili
rem pororum cutis anfractuositatem.
Idem eamen caluus non fietuit si coniuncto calore,dc raritate mani j. Non enim tanta potest esse eerebri in vivente siccitas, quin illi multa sit humiditas consociata,& exhalationi ad capillos genstandos utili materia luppetati Cutis capitis huic sicca erit de dura. Ae demum ab exsiceantibus plurimit m offendetur:ω iacita in incidet. Atqui humidiore erit cerebro, sensus tam internos qu uri externos obtusiores habebit,de mem riam fluxam. Species enim dissicilε humidiorem substantiam pervadunt:nec earum firma est quo, eumque sit impressio. Idem ad motum M nixum erit imbecillus t somnolentus t multorum excreis inelitotum: ilis productis,& mollibus: cute capitis molli:& ab austriua pluuiosaque constitutione
Qui cerebro sunt calido Ec sicco sensus omnes habent celeres εc perspicacesi praesertim si re-rebrum rarae fuerit substantiae sed diuturnioris meditationis,impatientes, de in praedictarum qu Iitatum magno excessu ad delirium proni. Iidem celeres sunt ad motum, fle robore valent. Praecaeteris omnibus maximE sunt vigiles ; breuis de tenuis somni. Praesertim si infernatum partium temperies illi respondeat. Ru miam a plurimis vaporibus ab abdomine de ventre imo eleuatis,illis facillimὶ somnus comeiliatur,sed minimh profundus. Minimum item excrementorum generant. Capillo sunt nigro tenui. dento, crispo, de facillimE erumpente. Omnium facillimε caluoscunt: nisi cerebri substantia
densa ruerit: canescunt autem tardius. Caput eorumdem calidum a tangentibus persentitur. Color autem faciei, cuius rationem habet Galenus,minus est attendendus:quoniam ille non a cerebri temperie mariat: sed ex iecoris crasi, bc raritate aut densitate cuticulae faciem vestientis. Neque enim ide est,a colore facieibe oculorum sanguinis abundantiam aut paucitatem incerebro indicari: idc inde huius temperiem manifestari. Nam sanguis a cerebro in faciem ocul6squa redundans, vel hinc cum paucus est inito recurrens,eorum quidem mutare colorem potest:at sola cerebri temperies uiliit in faciem effundit,quod eius colorem euariare valeat Postrem h hi,ab omnibus rebus quς aut calefaciunt aut siceant grauissimi offenduntur: uti a sole, mo, odoribus, ventis, dc animi eo tentione. At veris ab humiὸa constitutione plurimum recreantur. Calidi Ac humidi,animales omnes actiones habent ad eas quae temperatorum sunt proximε accedentes modis humiditas plurimum non excesserit. His tamen aliquantis tardiores sunt de minus perspicaces facit E ad somnum feruntur: cui qud magis indulgent , excrementitia humiditate increscente eis somnolentiores evadunt, illisque eo magὶs caput grauatur. Excrementa multa gen rant,mediocriter cocta, per os, nates, BC aures excreta. MuIto sunt capillitio, flavo, mox castan oo, de molli. Non facith calvescunt:modo non indulserint veneri,nec cutem habuerint rariorem, aut Cercbrum a natura plus aequo a caluaria depressam. A calidis 3c vaporosis offenduntur, Ac austri nam constitutionem omnium dissici limε ferunt. Frigidum de siceum cerebrum ad facultates animales in pueritia satis vegetum est, sed per aetatem hebescit. Excremera, siccitate praeualente, pauca: rigiditate verb eminente,per incococtionem
multa generat. Capillos tardε emittit flauosae pauci inerement L Rard calvescit huic caput di sed citissimE canescit. Ae demdm per aquilonias constitutiones, imis de ex leat externa peririgeratione sic affectus in grauedines ac distillationes facillimh incidit. Qui dem uri cerebro sunt frigido dc humido,maximε sunt hebetes, Sc enerues r ab earum enim
qualitatum vehementi excessu, cui cerebri densitas coniungatur stoliditas N amentia nascuntur. Ijdem omnium maximE somnolenti sunt, de excrementis abundant Capillos habent molles di caluinon fiant: neque tam cito ac priores canescunt. Et a quacumque ambientis in amnis intemperie, distillationes patiuntur: calore quidem humores eliquante, frigore ord exprimente. Ac Vtrumque quidem hi maximh patiuntur,qui cum ea diserasia raro etiam sunt corpo is habitu. Cordis calidioris nota primo occurren est pectoris amplitudo. Qim licet ut Galenus docui magnitudinem sequatur spinae, atque haee medullae,quae pro celebri Se capitis magnitudine maior ut minor est. Tamen qualiscumque ea fuerit in prima conformatione, deinceps per aetatem, pro Vehementia caloris contentorum, ac maxime cordis debita raritate conopta, tale incrementum capit quale est conueniens parti ad cuius tutelam efformatus est thorax. Praeterea formator ipse sapiem
97쪽
sapientissimus idemque potentissimus.se in singulis membris formandis conditioni materiei eius denique temperamento accommodans; dum prima parcium stamina ducit, singula singulis sie ae commodat, ut partes in principum usus destinatas eo efformet modo, quem sibi maxim conue nientem pars eius Regionis princeps expostulat: in his autem effingendis quae diuersis plineipibu, inseruiunt sua sapientia conformationem sic temperat, Vt utrique abunde satisfaciat. te non lalluntur hac in parte Physiognomi, qui thoracis amplitudinem animosi signum esse profitentur, quorum cor calidum est. Neque obstat amplitudinem thoracis,debere cordis magnitudini responadere i cor autem eorum quorum maior est animus,paruum solere describi; ut pauidorum ex Ati stotele, magnum. Nam quantumcumque sic cor quo illud calidius est, eo maiore perfrigerio ad contemperamentum indiget,atque ideo maiore respiratione:ad quam thoracis amplitudo requiri tur Praeterea masnanimorum eor semper quidem ad robur durae est Se firmae camis:at non semperparuum. Quod cum propriae carnis firmitate qud maius extiterit,quale erat Cor Chii stianissimiRegis Henrici Magni: eo maiorem indicar magnanimitatem. Virtus enim non paruit te,sed organi densitate unita; fortior est seipsa, per organum laxu rarum, ec molle dispersa. Eamdem intemperiem significat respirationis magnitudo. Quae licet iacultatem ammtem pro effetente agnoscat : 1 vitali tamen ratione finis procuratur. Utque ad refrigerium cordis destina
tur i eo maiorem eam csse decet, quis interior est huius calor. Neque tamen eamdem celerem essex frequentem necessum est,sed in his differentiis mediocrem. Quoniam celeritas de frequentia respirationis cum amplo thorace . nunquam magnitudini perseueranter Coniunguntur, absque morbosa aliqua calidiore intemperier at hic salubris natiuae intemperiei signa quaeruntur. pulsus a Galeno, celer & frequens esse dicitur,non tamen magnus. Galeni textus peruersos esse suspicor:& quae de pulsu dicuntur capite vigetimo nono artis paruae, esse transposita cum his quae de eodem capite trigesimo tertio eiusdem libri leguntur, cum de cordis calidioris de siccioris signis agit. Si enim doctrinae Galeni passim expressae recordemur,ut suo loco docebimus, natura solita est aucto usu pullum primo magnum,mox celerem, ac demum frequentem facere,
i nisi qii id piam obstitetit. Qubd ii verum sit,ut aliis probandum supponimus:ex caloris supra temperatum incremento,oportebit pulsum fieri primo magnum,nondum tamen celerem aut freque tem;mox vero si calor ulterius adhuc increuerit celeritate atque mox iterum frequentiam assumere. Quod non solum in morbidis intemperiebus, sed in salubribus etiam fieri aequum est, cum nulla sit ad hoc disparitatis ratio. Quarib quibus cor calidius est temperato,ijdem audaces sunt 3c animosi: de cerebro non cep gnant ad omnes actiones prompti. Quod si adhuc eiusdem visceris auctior sit calor citra ex lutionem tamen calidi: tales sunt vehementer iracundi oc temeratu, seu praeproperi dc praecipites ad pericula non integre cognita subeunda. Vbi,antequam ad alia signa transeamus,duo explicanda
veniunt. rum primum est,quomodo ex temperie cordis,quales sint animosi, aut ad varios animi affectus propensi indicetur. Alterum vero est, quae sit iratorum Ec iracundorum varietas: mnon ab una, sed a diuersis cordis temperaturis,varie ad iram proni reddamur ut in sequentibus
Quod ad primum spectati videtur temperiem cordis,nullo modo ad haec aut illa animi
ροτα nos inclinare : cum illi sint actus eliciti appetitus, qui ut infra docebimus, ' non in corde sed in cerebro sedem habet. Verum sciendum est,in quibuscumque animi affectibus tria interuenire. Primo enim praecedit rei cognitio, quae ab interno sensu bona vel mala aestimatur. Secundo in rem cognitam bonam vel malam, alteruter appetitus actu elicito vel fertur, vel ab eadem reuocatur. Tertio,hunc elicitum appetitus actum ali s consequitur imperatus, quo cor &spiritus corpusquo ipsum uniuersum,ad eum excitantur motum,quo maxime latisfieri appetitui potest. Ac quoniam hoc ultimum sensibile solum est & manifestum: totum quod animi affectuum est, ad hoc unum resetimus,ex quo illis passionum nomen est inditum.Quare seu animi motus rationem praeueniat: seu rectae rationis,aut mentis iniquo iudicio praeoccupatae praescriptum sequantur: quia ex cordis varia temperie,magis aut minus reddimur proni ad motus illos cordis de spirituum subeundos aut
exeavendos,qui elicitos appetitus actus consequuntur: ideo ex maiore aut minore propensione ad singulos,de cordis temperie ferre iudicium possumus. Ante tamen discernendum num is de cuius cordis temperie iudicium ferre volumus,mores quos refert ab institutione acceperit, an udro illos a natura contraxerit. Primo enim casu falleremur: cum in secundo si singula attente coli sideremus, nec uni tantum signo fidamus minime eludamur. Vt autem intelligamus quomodo generosa illa animi vis,quae in repellendis iniuriis x periculis pro ratione subeundis Consistit; calidiorem cordis temperaturam comitetur. Notandum est, duo illam requirere: rationalem primo Ac deliberatum animi impetum ι e tum propriarum virium cognitionem,
98쪽
mitionem quibus generoso illi impetui satisfacere Valeamus:quorum altero deficiente, temeritas potius est,quam generositas. Ac quamuis ad maturam deliberationem cordis haec illaue temperies per se nihil inseruiat i tamen quia cor quod temperato paulo Calidius fuerit magnum toti cor poti robur conciliat, nisi cerebri iecorisque humidior temperatura obstiterit; Zc animi impetui ob calorem,tenuitatemque spirituum,promptε obsequituraea nos cordis temperies ad generositatem praeparat, & in quantum animi mores corporis temperaturam propensione sequuntur inelinat. Deliberata enim voluntatis firmitas ad magna pericula subeunda,ve quod honestum& pro ratione est exequamur,quae vera est generositas:rudimentum quidem a natura,ab ingenua aut ε educatione incrementum,& ab exercitio complementum capit. Neque generositas esse credatur mortem su-hire,aut pericula aggredi seu impatientia doloris,seu ignominiae,aut poenae Vitadae causa. Hoc enim ignaui plerunque exequuntur coacti'ex Aristotele, ' mollis animi est . mori malle, quis res aerumnosas & laboriosas sustinere. Nec qui ob iniuriam dolore assem,ut se solum ulciscantur periculosa aggrediuntur,sortes sunt;sed pugnaces. Nec tandem qui bona spe freti ab arte de experiem tia pugnandi,eadem non recusant,generosi nomen merentur: licet illis in eo similes,quis vitique fiducia praediti sint. Generosos autem non eos hic appellamus,qui ex genere de cognatione illustri sunt nati sed per generosos eos intelligimus,qui ut quod honestum M rectae rationi consonum est exequantur,praecognitum mortis periculum,tam in communi bello, quam in particulari, aut alio casa,constanti animo subire minimh recusantes,vere animosi sunt & fortes. Secundum quod explicandum erat,hoc primum habet notandum, iracundiam ab ira sic differre apud latinos:vt ira de causa sit, iracundia de vitio multum irascentis. Parum hinc abest Galenus, cum iratos quos θυμοδεις appellat,animosos esse ait,& humilium rerum contemptores i iracundo, ' λ' autem quos nominat, pusillanimes esse temperamentoque frigidiore , vapotes dissicultet digerentes. Qui tamen in arte parua,iracundorum varietatem minimi distinguens, quam omnes iracundiam interpretantur, inter cordis calidioris signa refert. Secundδ aduertendum est. liram ex Aristotere esse appetitionem ultionis propter apparentem alicuius despicientiam in se vel tha i. s. suos: quae contemnendo,cupitis obsistendo,& contumeliam inserendo committitur. Qiti autem apparentis despicientiae ultionem appetunt; vel pro ratione irascuntur, vel quomodocumque prae-lter rationem. Pro ratione non ex leui causa, neque in eos de quibus vindictam sumere dedecet, irascuntur quidem animosi. Nam ut ait Diuus Thomas, fortis ad fortitudinis actum iram assu 'mit, non quamlibet sed ratione moderatam. Ex Aristoteles, 'M -δρεῖοι inquit sortes, r. irati. Praeter rationem verδ scilicet vel celerius quam par sit, vel ex leuiori causa, vel in longum tempus,vel acrius, vel in eos in quos miniis deceat: irascuntur caeteris omnes qui iracundi de ου M solent appellari.
Horum autem varii sunt pradus fit aliquot differentiae. Vel enim ex sola mentis imbecillitatefacit E irascuntur;quales sunt pueri muliere eunuchi,& molliores quique: qui ut leui quacumque ex causa offenduntur, nee iniuriam vel leuem ferunt;ita facile ad iram excitantur. Atque hi a Galeno in epidemiis .gυθυμ si nominanturmon soldm quod prompte irascantur, sed etiam quδd delicatioris sensus,taeuissimis iniuriis irritentur. Tales autem vix calido sunt corde: imδ saepius illud habent remissus calidum temperato. Non tamen ea illis necessarid frigiditas inest,quae eos dis.ficiles reddat ad vapores digerendos:eum simul iecore aut cerebro calido esse possint, de cute laxa.Αlij pro Varia cordis temperie calida aut sicca,multifariam ad iram inclinantur: in quibus etsi non tanta atque in prioribus rationis imbecillitas reperiatur: ea tamen semper aduertitur, quae animi passiones obsequiosa sequatur. Horum verb quidam ut facile irascuntur, ita etiam prompte mitescunt, nullam reserentes iniuriam di quos m, ineργλῶς, seu molliter iracundos auderem appellare. Alij leui ex causa cito seruntur in iram citoque placantur:non tamen inulti: sed qui sibi statim latisfaciunt,& ex celeti animi concitatione apparentem iniuriam quomodocumque in aut rem te. ferant. Atque hi ab Aristotele, 'oργιλιι nuneupantur. Tertii stapra modum sunt ad iram prompti,dc quacumque ex causa exardescunt: quos idem δεραο,ους appellat. Quarti cum irascuntur propemodum sunt implacabiles i tandiu in ira quam dissimulant perseuerantes, donec iniuriam ita snt vlti ut sibi satisfactum putent. Atque hos Philosophus πινρους, seu amaros vocat. Alii tandem propter quas causas non debent de grauius dc diutius irascuntur: c ante placantur, quam ulti snt iniuriam. Qui ab eodem Stagirita , id est dissiciles, peri,& serui appellantur. Quibus explicatis, ad rem reuersi di diemus eos qui calidiore sunt corde eum passiuarum tamen conuenienti temperatura,ex tritiua propensione vel γργιλουι & audacest vel si aliquanto ealidiores sint temerarios esse,& ex praepropero animi impetu,sine consilio 8e praesentis periculi examine, in illud praecipitas ruere. Nec non Ae vehementer iracundios esse,de corum numero quos Aristoteles nominat. In quibus cordis ille vehementici calor causa est: quod spiritus de facilὶ de
99쪽
in longum tempus incandescant. Cum autem ea sint ut plurimum mente , quae se ressectere stupra se non consueuit; soleantque propriae excellentiae nimiiun tribuere:ad leuissimae iniuriae sensum it-lritantur, Sc irascunζur.
Excrementa quae eamdem cordis intemperiem testari possiant: non alia stant quam aestuosius a frexpiratus, M thoracis hispiditas. Non enim alia inde excrementa amandantur. Sunt autem horum pili,nigri,de duri:qui ex crassiore fuliginoso excremento in viciniorem cute pulso generautur. Ex quo aliquando crassiore de magis excocto convexum ipsum cordis hispidum apparuit, in sortistimo illo Aristomene Messenio modo Plinio' id referenti fidem adhibeamus. Cum idipsum ita He mogene, Leonida dc Alexandri cane visum , referant scriptores. Quod non iniuria alis, ut habet
'Rhodiginus. risu excipi ut. Vix tamen hispido thorace inueniuntur,qui calido corde non sint Non, enim fieri potest materia generandis pilis aptam ex frigido loco,seu diminuti caloris sede exhalate. 0d si Sanctorius' se frigidissimos homines nouisse dicat, undequaque hispidos, frigidos forsant intelligit per immodicam infixi calidi exolutionem,& influentis impuritatem. Qui ut atrabitaru
i multi ob aerem calorem exoluti refriguerant. Sic apud Aristotclem, inter leones qui corpore sunt breuiore,aut ut habet Scaliger rotundiore crispioreque pilo, quod calor acrioris de humidum innatum impensius exoluentis est signum,sunt ignauiores. Ignavia autem caloris remissioris, aut saltem imminuti calidi indicium est. Vt contra qui longiore sunt corpore,& pilo probiore seu vi lcgit Scaliter densiore iuba dc cum his calore minus acri,sunt generosiores.
Tandem qui calido sunt corde, totum etiam corpus manifeste calidum habent. Qu3d cum illic caloris sit minera, unde per spiritus vitales ille in singula membra diffunditur: qub calidior erit f
cus eo de caetera calorem intensiorem participabunt. Fieri tamen potest ut corpus uniuersum calidum sit, non a corde,sed ab hepate calidiore quod,cum sanguine quem in singula membra diffindit,suae etiam temperaturae naturam insinuat. Uti etiam accidit aliquando, corporis habitum minimε calere,licet cor calidius sit remperato: quoniam calor qui ab illo in caetera membra influit, non sufficit ad frigidam corporis molem abundε calefaciendam: nisi a iecoris ad iustitiaui salte temperati iuuetur influxu. Atque ideo calor qui a calidiore corde effusus appareret in habitu,a iecoris remissiore calore, seu frigida intemperie,quodammodo priuati vh retunditur. Atque idem in aliis consimilibus casibus concipiendum 1 ne credamus ab actuali iecoris frigore calorem a corde in uniuersum corpus effusum remitti,aut calorem iecoris a frigore cordis oppugnari. Caeterum m lminisse semper oportet, in discernendis principalium partium temperamentis non uni signo fidendum:sed ante quam de alicuius membri temperatura sententiam feramus, totam signorum syndr lmen esse cxaminandam. ICor frigidius significant, pulsus, respirationisque propter usus imminutionem,paruitas. Quod si
v Iterius adhuc usus imminuatur, aucta scilicet frigiditate tunc pulsiis rarior etiam , tardiorquzeuadet moderato. At respiratio citra maiorem etiam imminutionem usus , paruitati raritatem dc tarditatem coniunget: quando contigerit , thoracem ex ossium conformatione caluariae dc spinae respondente,tantae amplitudinis esse,quanta cordi temperato conueniret. Quoniam respiratio parua,rara. At tarda; sic Constituto abundὶ aerem suggeret pro frigidioris cordis perfrigerio. Sic affecti praeterea timidi sunt. Non actu semper timentes ut quidam interpretes Galcnum explicaro Videntur3sed qui leui ex causa timeant,oc vix quidquam aggredi audeant: merith pusillanimes appellandi. Ijdem glabro sunt pectore. Qui si rato sint corporis habitu, facile ab ambientis frigore, praesertimque ab Aquilone offenduntur. Et nisi calida iecoris intemperies obstiterit, totum corpus nigidum erit a quo nihil acre exhalare percipietur. Qui eorde sunt sicciore,pulsus habent duros: quδd arteriae a corde tanquam a principio insertionis Ec distributionis ortae,illius temperiei conditionem imitentur. Isdem etsi ad iram non sint admodum prompti, ob aequalitatem in activis: si tamen offendantur, iram diu continent, quam eousque dissimulant, donec iniuriam acerbE sint viti. Atque ex his sunt quos ante ab Aristotelo αν,κ iis appellati diximus. Pili horum pectori adnascuntur rari; sed nigri,de duri. Eorum praetcrea
corpus uniuersum siccius temperato percipiturmisi iecoris humida temperatura, cutem carnesque emolliens,contrariam habitui imprimat notam.Neque tamen siccus corporis habitus, cordis etiam
siccitatem semper insinuat: sed tunc solum,quando signa quae pra*osita sunt simul conc urerint;
aut temperati iecoris Certae apparuerint notae.
Humidioris cordis signa, sunt pulsus molles. Mores ad iram quodammodo procliues ob Cordis humiditatem calori temperato coniunctam:sed quae facile sedari possit,quod nulla ingenito his calido insit acritudo;tum ob caloris mediocritatem tum ob humiditatem calori consociatam. Atqu hi dici possunt. Pili horum thoraci adnascentes sunt pauci, molles , dc flaui. Ac tandem totus habitus mollis est i nisi iecoris siccitas, contrariam illi qualitatem conciliauerid.
100쪽
Theorica . De temperamentis. 63
Hi demum non disi cit E putredinem contrahunt, S peste si quando ea grassetur facilὶ corripiuntur: imo & hectica pestilente, quoniam solida ipsa cordis substititia ua liis putredinem coneipit. Vt
priotes putredini plurimum resistentes, tabi sunt obnoxis. Callistoris sicciorisque cotius hae sunt notae. Pulsus celer est & frequens, ob auctum usiimi non tamen magnus, quia ob siccitatem eumdem temperato duriorem esse contingit. Pulsus autem qui a siccitate est ἡurus,idem renitente arterii magnus esse non potest, ut stipulante ratione, Galenus frequentissitne docuit. ' Qui si aliquando scripserit,' in ebrijs pulsi m fieri non sol sim durum:
sed magnum etiam, Celerem S vehementem. Ibidem aduertit illam duritiem non a siccitate, sed a telisione pendere dc nasci. Quoniam autem arteria non potest a multo vapore distendi, quin simul ab eodem dilatetur: cum ita fuerit affecta, quantumcumque a facultate dilatetur, circulu ampliorem solito describet: Sc necessario magnum edet pulsum. Idem praeterea docens pulsum pleuriticorum velocem, frequentem &magnum esse: intelligendus est voluisse, eum inaequaliter esse magnum, ut inaequaliter est durus tquem ideo serrae simile dixit, quod aliae partes arteriae magis, aliae mintis per eamdem diastolem eleuentur. Respiratio his magna cst, Celer ει frequens;an nonnunquam violenta, de suspi riosa quδd sie affecti magno indigeant ref igerio & cita fuliginum quibus abundat excretione. Quod si angustior etiam sit thorax: ea celerior,& frequentior adhuc futura est, suspitiis plerunque intercurrentibus. Ijdem ad iram praecipites,ex eo iratorum sunt genere, quos ab Aristotele καλεπῆς nominari si aperius diximus. Calor enim hos ad irascendum quidem faciles redditi siccitas aurem in eadem perseuerantes, SI asperos. d si ea composita intemperies intensor fui rit: isti iani mores inducuntur. Atque huiusmodi sunt inuidi, immites, rixarum auidi ,& ad furorem proni. Iisdem prae caeteri, omnibus. pectus maxime hirsutiim est,& pilo nigro. Corpore praeterea sunt calido, nisi iecoris tempc ries sua contrarietate obstiterit. Ac tandem a calidis dc siccis quibusque imb& a prohibita traii spiratione plurimum offenduntur: ut a frigidis Bc humidis maxime recreantur. Cor calidius simulque humidius, si non multum in calore excesserit: pulsus edit magnos tantdm, magnamque respiratio item. Si ver δ eiusdem auctior sit calor; magniti id ini tam pulsus quam respi-l tationis celeritatem &frequentiam addit. Ob humiditatem autem coniunctam his semper pulsusi est mollis. Quod si thorax fuerit aliqua nid angustior, quam cordis calor requireret cum nequeat facili respiratione eam complere magnitudinem quae usui satisfaciat, violentam edet; ad quam plu- tres musculi pro dilatatione thoracis occupantur. Nec non Sc huiusmodi conatui, celeritatem, stei quentiamque coniunget. Sic affecti praeterea ad iram sunt pronit sed qui ex animi celeritate statimi ita iuriam referentes,cum sibi satisfactum putent, facile placantur. Quos Aristoteles οργlias appel- lauit. Pectore item sunt hirsuto sed miniis quam priores,& molliore pilo. Quδd si humiditas, calorem intensione stiperet: quia mu tus fuliginosus vapor generabitur, superioribus pulsas differentii ς,: ea singularis inaequalitas adiungitur, in qua systole celerior est diastole; earii via inaequaliter aucto .l Nec non expiratio, inspiratione celerior etit. Tandem quia quae plus iusto humida simul de calida
sunt, facit E putredinem concipiunt: cum quae putredinem excitare possunt occurrerint; sic temperati, morbis a putredine natis plurimum erunt obnoxij.
Cor frigidius de siccius,ex duro paruo, dc tardo pulsu innotescit. Ex respiratione item in magnitudiu moderata, sed rara Ac tarda. Ex magna irascendi difficultate, ob frigiditatem;quae tame s ae-cendatur, non tam citd ob siccitate placetur. Ex glabritie praeterea pectoris: Sc cutis siccitate nisi hei patis humiditas eam emendauerit. Cor tandem frigidum 3c humidum esse, significatur, pulsu mediocri in magnitudine tardo,raro,&molli: respitationeque mediocri, ut generationi spirituum sufficientem materiam suggerat, potius quam ut perfrigerationi de cordis conicperamento satisfaciat. Hoc ipsum pusillanimitate indicatur, timiditate, id segnitie. Nec non ab irascendi dissicultate , 8c semel concitata ira,mitescendi facilitate. A pectoris item glabritie:cutis ac corporis habitus mollitie modδ iecoris aduersa temperies contrarium non causet. He par ad iustitiam ut monuimus temperato calidius indicatur: pri md ex venarum latitudine. Quet in eo radicatae, fle ad succum alimentatium toti corpori distribuendum destinatae: Iic Et ante paren- Chymatis affusionem efformentur, atque ita temperiei iecoris non respondere videantur. Ideo ta-l men illius temperaturam imitantur: quod cum ex materia fingantur quae ab utroque parentum emissa est,& sui principii temperaturam sequitur; illius etiam sanguinis temperaturam aemulantur , qui ad parenchymatis generationem ministratur. Ac quoniam caloris formatrici subseruientis est dilatare:si venae ex calidiore plurimu que spi lituoso semine sint efformatae latiores etia essingentur. Accidit tamen aliquando eum venarum latitudine iecur minus esse calidum alias vero cum earum-l demangustia aut mediocritate saltem , illud feruidius esset quod eum parentes dispari temperiel fuerint donati,ex semine quidem patris maiori ex parte venae in his sint consormatae, ex matris autem sanguine iecoris parenehyma concretum sit. Quare neque hoe signum si solum considere-