장음표시 사용
131쪽
humida citra magnum alteramus qualitatis excessum e iuuenilis sit aetas: venae la semen, ut laecopiosum generet:consueuerit in continentes febres incidere,& phlegmones pati: nec non solitus sit vel inedia vel sanguinis missione a symptomatibus morbum minitantibus subleuari. Ex praegreta vero rerum non naturalium usu: si in aere sit dudum antea versatus calido&humido, aut verna constitutio praecesserit: his cibis,talique potu abundε dc familiariter sit usus ex quibus multus dc probus alimentaris saccus generetur: somno se dederit aliquantulum profusiori r nimili motiosus fuerit: hilarem vitam duxerit : consuetum exercitium praetermiserit, aut in suppressionem sensibilis alicuius sanguinis vacuationis quam per menses vel haemorrhoides pati solitus erat inciderit. Ex symptomatibus tandem: si de spontanea lassitudine tensua praesertim aut phlegmonode, M segnitie admotum nullo praegresta labore conqueratur: animales facultates principes he betiores experiatur: ad somnum plus solito inclinetur. Atque haec si cum partium extermarum praeser-tunque oculorum rubore adueniant. l 'raeterea si in somniis rerum rubeatum visa occurrant i corpus solito sit rubicundius, nulla causa procatarchica praecedente cui inconsuetus ille color ascribatur. Venas tandem habeat tensas:pulsum mollem,Sc inaequaliter magnum:cum interni caloris praesertimque lumborum infesto sensi nex leui motu,aut moderato pastu difficilem respirationem patiatur. Ex quibus vltimis plenitudo ad vasa particulatim deprehenditur uti sequentia plenitudinem ad vites significant. Spontanea videlicet lassitudo, membrorum torpor, de facultatum principum insolita quaedam hebetudo,cum naturali colore aut aliquantulum rubicundiore, adueniat: pulsus paruus sit, frequens Ec imbecillus sed in magnitudine de robore inaequalis: demumq ue si putredo massae sanguinis adnascatur. Haec enim significat sanguinem a calido innato peruadi libere non posse,neque a natura comitio de regi de dimari. Qualitate, non uno sed pluribus modis peccat hic humor. Vel enim is in se plus iusto calet, aut refrigeratur: vel admixtione alterius succi peruertitur: vel demum tota substantia deprauatus putret. Leuitcr quidem aliquando illius temperies non mutata substantia, authore Galeno, ' alteratur,a cibis,exercitiis, otio,animi passionibus,3c variis medicamentis. At si impensilix vel calefiat vel refrigeretur: substantia etiam mutat onem subit. Sic enim incalescens, ut superexcoquatur tenui re sita portione in hilem vertitur dc crassiorem melancholiam mutatur. si veris vehementius refrigeretur, concrescit,dc nigredinem concipit. s Mixtione alterius succi in venas effus,varie inquinatur:prout scilicet diuersus est excremetuit ius humor illi permixtus,seu secvnelim naturam is sit genitus sed praeter eiusdem leges illi copiosior immixtus; seu praeternaturam genitus Ec omnino Vitiosus. Vnde cacochymia nascitur, seu prauorum aut excrementitiorum succorum redundantia: indeque ut ait Galenus, melancholicus, picrocholus, pituitosus, serosus, aut putridus appellatur: ex permixtis vero sanguini,ichore, ante,aut,adde,aliis etiam humoribus. Num vero putrere possit,ic sub qua forma putrescat,propria scilieet an aliena longὲ maiore di ficultatem continet. Sanguinem putrere posse negarunt aliqui, ut animaduersum fuit a saxonia: qudd sanguis pro vitae illesauro a Iratura seruetur Sed leuissimum est horum fundamentum:li Etenim eius putrefactionem natura semper aucrsetur,potest tamen illi aliunde procurari. Cum enim notum sit Philosophis de Aledicis,mixta quaecumque posse putrescere: praeterea sanguinem putrere posse cum eodem Alistotele y censuit Galenus. Quod praeterea experientia ipsa, 3c sensus luculenter docent: Putrere inquam non extra vasa solum, quando in tumoribus M abscessibus in pus mutatumsed invasis ipsis. Sanguis enim dc quae sanguinea sunt, ut inquit Aristoteles, ' Deil Eputrent. A cuius putredine in vasis febres excitantur duorum genetum. Synochos quidem quae de continens ec conclusa appellatur,putrescente sanguine: non autem solis ichoribus, ut placuit Montano. tamen ichores a reliqua sanguinis substantia per putredinem distatuuntur,atque hi de magis effervescere dc super putrescere possunt: si aliquando id contingar,quia illi bilis naturam sapiunt x procedente putredine noua fit consimilis ichoris accessio, vel aliis ex causis alias explicandis,accidit etiam ut senochis periodi superueniant tertianarum periodos imitantes. Quas plerunque in synochis,seu febribus a putre ente sanguine ortis aduerti notatum est a Galeno. Pestilcns veto fit,non simpliciter sanguine qui in vasis continetur putrescente: sed eodem excellente quadam putredinis vehementia correpto. Quae si tanta sit, ut contagio astantes etiam inquinet, fauente acris coelἱque statu,vere pestilens appellaturinnalogice autem talis nuncuparur,quado paulo mitior sanos quidem contactu non inficit,at affectos prompte iugulat , cum ingenti Virium prostratione Iiisque aliquando saeuis symptomatibus. An vero sanguis sub propria forma, de quatenus sanguis est putrescat : vel prius semper tenuis eius pars in bilem, crassior autem in melancholiam conuertatur, maioris est controuersiae. Avicennas, asserit Galenum voluisse sanguinem sub propria forma nunquam putrere; sed dum putredinem concipit,quod in eo tenuius est de pinguius in bilem verti, crassius vero in melancholiam tran-
132쪽
fite. Ac Galenus quidem liquet autem, inqui quod cum hic putrescere coeperit, non amplius bo. nus remanet, sed iam ad amarae bilis naturam transit. Vnde, febres ex sanguine putrestente acces sonum proportionem ait,in tertiano praecipue circuitu inumere. Et, humorem in vasis cometum qui proprie sanguis dicitur oc a cuius clominatu tota congeries nominatur,prauum dici negat,ut neque alium habere colorem quam rubrum. Cuius sententiam ita crudE conceptam multis improbat
Avicennast de Galenus ipse, quasi sibi minus conitate videretur, sanguinem secundum se totum posse putrescere assit mauit. Cui quaestioni ut pro velitate satisfaetamus: dicimus sanguinem inter humores alimentat Ios per
excellentiam dictum non posse ob praecisam eminentiam suae temperatulae, vi caloris immodici feruere, aut ab externo ad putredinis inquinamentum duci.quin prinio ante aliam sensibilem deprauationem,utenuatione noua ab inconsuato calore producta,in ichorosam bilem, aut saltem alimenta. I riam vertatur,ut Galenus ipse insinuasle videtur. At massam totam alimentariam, quam hie sant minis nomine intelligimus,per se putrere nulla prius mutatione in alterum humorem facta: praeterquam probatum est ab Auleenna. dc ex his quae de putredine naturalique mixtorum inretitu Philosophi docent,& nos suo loco proferemus conuinci facile potest. Idipsum docuit Galenus, dum inquit humorum autem putredo quae in vasis fit similis est ei quae in inflammationibus atque abscessi bus accidit. Vbi& incipientem putredinem quam natura emende ει absolutam etiam quam imbecillior naturae vis reprimere nequeat, sanguini intra vasa aduenire apertissim E profitetur.
Pl Tvit 1 M aliam alimentariam esse,aliam excrementit iamdam ante monuimus: quarum tae, ex vulgati via ,simpliciter pituita nuncupatur. Ex Galeno 'enim qualiscumque humor qui albus sit pituita dici potest:a quo pituita alba appellatur: M pituitosi humores illi simpliciter nominaridieuntur, in quibus humiditas frigiditasque dominantur. Talis autem est pituita excrementitia. Per quam intelligimus album illum saccum.insipidum, Viscidum, aeri expositum non concrescen- rem, frigidum & humidum ι qui ex cibis in prima coctione praesertim generat ute' quem biennam Prodicus apud Galenum , nominabat,ia nos vulgo phlegma nuncupamus. Seu, verbo quod est tumesco,det tuetur: ut placet Thomae Roderico a veiga. seu per antiphrasim Exὸ τῆγομαι quod uror significat , quasi minimὶ utens deducatur. Antiquiores tamen ut de Prodico restit Galenus, ph legma vocarant, id quod ustum, bc ve luti supra modum in succis excoctum est. Sub qua etiam significatione Hippoetates phlegmatis voce est vias; ut Galenus, adnotauit. Atque idem Prodicus bilem non intem pituitam phlegma a b νῆ φλ. quod est instam mari Galeno referente appellabat. telum pituitae excrementitiae duo sunt generat alia enim secundum naturam generatur, alia praeter naturam. Quae secundum naturam est,iam ante descripta: in ventriculo de intestinis, ex magis lenta 6c viscida chyli porti me producitur. Cuius pars, ad iecur simul cum chylo transmissa ulteriore coctione in sanguinem abit : cum sit veluti ex dimidio coctum nutrimentum, ut loquitin Galenus Reliquum veto,in ventriculo Δc intestinis praesertimque crassioribus retinetur:ve eorum parietes illiniens, eadem tueatur, ne ab acribus tum cibis tum excrementis, tam facilE laedantur: Ze qud duriorum saecum expurgationi viam lubricando praeparet. Eiusdem autem rationis, in cerebro etiam, ae iunctutis, necnon plerunque in pulmone psoducituri seu ex alimentorum cras. sis vapotibus,qui ob copiam vel membri excipientis imbecillitatem minimὶ resoluti sensim incrassantu . seu tanquam exraementum semieini alimenti generetur ea vero non inutiliter articulos irrigat.qui eo humore lublieati, babiles redduntur ad motum. Sed magnam etiam utilitatem praestat tendinibus, musculorum membranis.eartilaginibus,3c linguae: quibus ad irrorationem in siccitatibus,moisis facilitatem dc saporis diffusionem plurimum prodest. 'At si copiosior in eisdem membris colligatur. graues molestias infert. in ventriculo enim nauseam , inappetentiam, vel coquendi tarditatem causat; intestina tardiora ad excernendum reddit,eorum hebetato sensu ; articulorum ligamenta laxat,do luxat aliquando:tendines emollii ι oc linguae sensum obtundit:quae alia etiam gra. uiora incommoda&totide principalibus membris procurate consueuit. A pituita secundum natu ram genita quam descripsimus,patum differt oc quae aquea appellatur,dc saliua. Illa sic dicitui quod aquae primas qualitates,saporis carentiam ac praesertim fluorem, visciditatis interim particeps, praecaeteris aemuletur. Ea intra caluariam magis quam alibi generatur,ex copiosioribus crassis vaporibus sursum in cerebrum elatis; ibique ac maximh per aquilonias constitutiones concrescentibus. Vnde
plerunque in subiectas partes,palatum arrngem cesophagum,musculorum dorsi interstitia, de arti lculos ante destillae,quam per moram coqui de incrassari potuerit. l
133쪽
diminuto,M eliquante solum. non autem excoquente ; quod apponitur, acidum esticitur. Altei tu acidae pituitae meminit Avicennas,quam ab atra bile, pituitae dulci admixta fieri docet sed ea humo rum potius permixtio quaedam est,quam definitus humor. Ex acida diutius in habitu aut intellinis commorante,&vlterius sensim a continentis calore incrassata, Galeno id insinuantes vitrea produ citur: l Praxagoras nomen imposuit, ex eo quod vitio fuso colore & substantia simillima sit. Ea luero itastigida est,ut etiam dum a corpore excernitur tactu frigida sentiatur. 1 Quae si intestinis hae- lreat, grauissimos dolores plerunque excitat e vi proprio experimento idem nouit Pergamenus. Differt autem haec,ab aeida simpliciter dictar quod prior illa tenuior sit, haec viscidior multo &ma- iris lenta; t eademque frigidior, quod si ipsi magis unita dissicilius vim caloris membrorum cir-scunstantium admittat. lSalia 'a sipore quem habet nomen etiam assii mens,calida est,ut docet Avicennas, potentia ficca, & moidens: saltem ex parte deustae illius portionis quae illi salsedinem tribuit. Eam veto Galenus, morbosum succum appellat rex qua redundante filiculosi redduntur,uti apud eumdem legituri veluti iex acida famelici, de somnolenti ex dulci. Aduenit autem pituitae salsedo ex communibus salsedinis causis. At salsa fiunt ex Aristotele ex alicuius si iterrestris inconcocti adustique, cum humido seu soluto seu conereto admixtione. Quare de piluua salsa fiet,quando vel teri ea eius substantiae portio aclustionem concipiet: vel aliquid tale ei aliunde admiscebitur. Qitae Galenus' exacte concipiens: salsam fieri pituitam ait,aut propter putredinem , aut propter salsae serotae humiditatis mixtionem. Propter putredinem quidem non omnimoda sed incipientem, & portiodem terrei cum humido mixti deurentem. Quod non sollim ab inchoante putredine fieti consueuit: sed ab assante etiam ca- Iote vehementi. Ita aqua, quae optima est, si diutius eoquatur salsedinem aliquam assumit: ' quod Iongiore ad ignem coctione paucum terreum illi admixtum ustionem quamdam concipiat. Propter Ietolae autem salsae humiditatis mixtionem pituitae salsedinem aduenire : non est quod Avicennaemitum videatur, insipidum enim facile a quocumque sibi immixto alieno sapore inficitur. Sic aqua rerum elixararum quemcumque saporem facile assumit: atque ea, salsi quidem permixtione salsa redditur, at ex amari simplici misceta nunquam ad salsedinem ducitur. In quo grauissime peccat Avicennas,inter caeteras salsedinis pituitae causas, bilis permixtionem cum pituita numerans e cum tamen inde nisi noua excoctio accesserit 3 non salsa sed amara euadat. Sed Petrus Garcia Carrero, pobiicit ex Aristotele, 'dc Avicenna, posse amatum insipido admixtum salsum fieri exemplo lixivia, quod cum ex cineribus amaris oc aqua insipida fiat in salem transit. Vetum magna est disparitas inret simplicem permixtionem amari cum insipido,de eorumdem permixtorum ulteriorem a sole,igne aut animantis calore, excoctionem. Ex amaro enim & insipido fimul mixtis fiet semper amarum. vi experientia fidem facit,& Aristoteles docet, aquam cineribus percolatam etiam amaram esse. At ex amaro & insipido mixtis atque iterum excoctis, non negamus posse quid salsum fieri. Sic enim te nuissima illa portio terrea deusta a qua amaror prodit, exhalat, Ac temanente crassiore miniis deusta salsedo succedit. Ita ex aqua marina amara ad solem excocta.sal eoncrescit. Atque hoc modo si bilis pituitae admisceatur,ut in quotidiana notha aut diuturniore tertiana spuria; potest per longiorem ab igneo febris calore pro ratam excoctionem in pituitam salsam degenerare. Unde fi affectis aliquando,reliquiis humoris in cutem totius emunctorsum transmissis psora suecedit quae a pituita salsa praesertim generatur. Nec mirum noua excoction, amara, salsa reddit clim acria,ustione dulcescant aliqua aut insipida fiant si postmodum abluantur;quaedam veto etiam non lota. Aliam prioribus addit Avicennas, a sapore austero ponticam appellatam : quae vel ex mixtione melancholiae ex crementitiae talis euadat, vel quae vehementi instigi datione instigidatast. verum prior non unus est humor, sed duorum permixtio: posterior autem gratis fingitur. Nam cum eam avehementi infrigidatione generari oporteat: nullum est in vivente membrum,quod vitam cum vehementi frigore tueatur. Praeterea eertum est austerum At acerbum saporem ex multo terreo sicco 3c pauciore humido aqueo. debilem a calido alterationem passis oriri: at non potest pituita ad praedominium terreae substantiae perirenire,nifi plurimum , calore patiatur. Gypsea omnium pituitae dissetentiarum etassissima est,ec maxime sicca: tophi potius quam huc moris nomine digna. Quae ex pituita cuiuscumque generis,stequentius autem ex insipida gignitur. dum haec vel in iuncturis arthritide laborantium,vel in scit rosis cedematibus a calore seu partis per longiorem motam, seu medicamentorum,vehementius exsiccata,pene lapidescit. Mucus appellatur,album illud de admodum crassum ac lentum excrementum, quod capite pernare de fauces aliquando excernitur: cui Galenus' pituitae nomen tribuere nolle videtur. Fit autem tex insipida pituita,in cerebro genita:ab eiusdem membri calore senstin incrassata Se sicciore reddita; aroue eo usq; aliquando indurata,vt per rascatione in modu grandinis c5creta excreetur a faucibus.
134쪽
l Crudus succus etsi aliquando cum pituita confundatur,quam crudum succum esse de seisi dum dixit Galenus.' Et aliquando particulatim,ea dicatur esse excrementitia pituita, quae per venas cui sanguine diffusa et , decoctionem in hepate etiam subterfugit Cuius duo genera fecit Galinus is ' tenue unum Sc aqueum, aliud crassum, quale pueri copiosum congerunt. Tamen plerunquel Galenus succum seu humorem crudum a pituita distinxit. y Non quod alterius genetis succumi hunc esse existimarit,quem de genere pituitae facit : sed quod eumdem ab excrementitia pituital secundum naturam atque aliis praeternatura genitis plurimum differre profiteatur. Crudus enimi succus proprie nuncupatus,' talis,quale id apparet quod in Urinis qua doque subsidet puri adsimile
nec graveolens tamen nec lentum. Atque huiusmodi est ille humor, qui ex eodem Galeno elixam fabam imitatus, in eorum urinis praesertim subsidet,qui nimium sunt voraces. Talisque succus ex ea crassiore alimentorum portione generaturi quam cum meiaraicae auidius fugentes attraxerint,l coctionem tamen in hepate effugit: non ut excrementum, sed ut incoctum alimentum. Qui vel pert emulgentes in renes deponitur, Ac simul cum sero percolatur in Vrinis subsidens. vel saepenumerol per aluum confertim deiicitur,in his eorporibus quae reliciis exercitationibus se crapulae dedide- tulit. Ideo autem particulatim crudus succus appellatur, quod omnimodam pituitae cruditatem l experiatur. Omnimoda velo pituitae cruditas,ea ex Galcno, - intelligenda est,quet ex defecto eius etiam coctionis accidit,quq in hepate de venis perfici turmon autem eius tantum quς prima est , dei in ventriculo absoluitur: quoniam si h c etiam deficeret, ne succus quidem omnino esset. l Tandem etiam pituita per putredinem in pr ternaturalem statum Iransit. Putrere hunc succum, liche stigidus sit de humidus nemo controuertat:cum ex Galeno, inutiles omnes humores , quit ob crassitudinem, multitudinem,aut tenacitatem,meatuum obstructionem, vel natur et imbecillitatem nequeunt expelli: necessum sit, ut si diutius in corpore animalis perdurent, Corrumpantur. l Neque enim fieri potest, ut quis, iam ex humoribus talis permλneat qualis erat ab initio: nedum i qui ita deprauatus, ut naturς cultum non amplius suscipiat. Sed alterum omnino sequitur, ut scili l cet vel concoquatur, apponatur de assimiletur solidis partibus animalis; aut corrumpatur, de putre s stat. Ac putredinem quidem inter pituitet species concipiunt tum insipida secundum naturam se i nita,& crudus succus: quibus putrescentibus quotidiana febris excitaturit Tum etiam acida & vi l trea. ex quibus modice putrescentibus,s fit epi ala in qua simul calent dc rigent: eisdem autem ve hementius putrentibus,antecedente rigore, febris, superat frigiditate sequitur. Demumque de salsa putret aliquando:a qua putrescente febris de genere ardentium oritur. t
mentitia. Illa tenuissima est portio massae sanguinis, quam coloris rubet clari esse dixit Auit cennas. Haec vero duorum est generum: vel enim secundum naturam est, Vel praetor naturam generatur. Quae secundum naturam fit,flauus est ille succus,tenuis, calidus M potestate siccus, amatus & mordax: qui ut tenuius sanguinis excrementum in ieeore generatur, de a vesica sellis cauae hepatis parti appensa, immissis in iecoris substantiam ramis attrahitur :& per cho Ii docum vas adeel, phisym terminatum, ad intestina transfunditur, ut foecum excretio procuretur, & pituita quael alias eo piosior in intestinis haereret abstergatur. Atque haec ipsa ea est , quam ex Galeno' meὸici soliti sunt simpliciter citra coloris adiectionem bilem nominare : eadem appellatione M.flauam & pallidam intelligentes,quas vulgo non distingui docuit Galenus.l Est tamen inter utramque ea differenti Qqubd pallida vel a mitiore calore generetur, vel sero aut aqueo negmate diluat uri flava autem,quam aliqui citrinam vocant, pura sit&fincera, vel abi auctiore ea lore fiat. ' Nam saepe flava bilis, ait Galenus, ψ plurim lim humida redditur: quo tempore non amplius flauum,sed pallidum colorem refert. Nec mirum, dilutior enim est color, qui pallidus a pallea appellatur : vegetior autem flavus, a flamma dictus, ut ab Scaligero,' notatum legimus. Calidior praeterea flava est cx eodem Galeno: quae etiam in his animalibus apparet quae
magis sunt calida,pallida autem in his quae minus. Vnde apud eumdem phrenitis a pallida bile
mitior a flava vero vehementior excitatur. Bilem autem hanc copia non excedentem, temperatus calor generat : Vt Montanus aduertit.
Eam inquam moderatus calor generat .' ex tenuissima εἰ pinguissima parte alimenti; biliosum enim a pingui dixit Hippocrates , quod talia facile incendantur , M a temperato etiam calore sit percoqtiantur. .idquid enim alimenti supra modum calefit , dc praesertim si pin-
135쪽
s pingue sistit 5c dulce, in bilem vertitur, inquit Galenus. Neque verb inutilitet vel in temperati ruma natura, imo ex naturae instituto in nobis generatur hic succus ih eos enim usus praestat quos paulo antὶ recensuimus. At quae maiore copia quam par sit in corporibus colligitur a nimio calore generaturi seu mavis a calore nativo in igneum temperamentum verso. ' Modb tamen naturalis temperaturae limites,plurimum non excesserit:alias,non quantitate solum, sed qualitate etiam peccans bilis generatur. Talem autem copiosius in aliquo abundare qualem secundδm naturam generamus , notae sequentes significant: quas ex eisdem capitibus eruimus, ex quibus signa aliorum humorum excensum exprimentia desumi diximus. Naturalis enim constitutio ad bilem generandam maximb a comm is est iecoris praesertim,tum totius,calida dc sicca intemperies: mox ealida Ee in passivis temperata:aut si a Sc in passi uis moderatru Vnde ad finem iuuentutis, ' Se consistentiae prinei piu, P bilis abundat magis: quδd per eas aetates cuiusque temperamentum, si ad alias aetates coferatur, propius ad praedictis constitutiones accedat. Idipsum autem euidentius confirmabitur, si is de quo inquisimus soleat febribus tertianis,ictero, aut herpete Iaborare. Res non naturales quarum usus vel materiam bili generandae opportunam ministrat lc minis strine potuit,vel effieienti opem praestat 5c praestitisse potuit,sunt huiusmodi. Primdm anni tempus calidum& humidum. Vnde Galenus, 'aestate,& in regionibus similitet temperatis , multam bilem gigni scribit. Tum cibi pingues,dulces de melliti; olera,ac praesertim calidiora, horari, mictus copiosius assumpti;lacticinia si in ventriculum calidiorem, dc amarum eructantem immittantur; piperata omnia; dc esculenta ac potulenta quaevis quibus impensius calefaciendi lc exsiccandi vis inis. Necnon inedia,calorem internum exacuendo, de succos assando, suam hic operam praestat. Vigiliae praeterea immodicae. Nimia exercitatio. Ira,animique vehementior contentiα Ac tamdem solitae biliosae excretiorus tam spontaneae quam arte procuratae, per os aut anum suppresso , vel intermissio. Quae, vel eorum plurima si praesentem de quo inquirimus statum praecesserint, copiosiorem bilem genitam esse demonstrant. Symplomata superabundantis bilis praesentiam indicantia:sunt, totius corporis aut saltem oculorum color ad pallidum inclinans; artuum ulcerosa lassitudo;fugaees punctiones passim habitum
corporis infestantes, bc oris amaror. Praeterea agrypnia, animi motuum celeritas; magna ad iram
propensio; rixarum,caedium,ignium,fulgurum ac similium insomnia. Pulsus item cum inaequalitate magni,celeres εc frequentes, utinae flavae aut citrinae saltem saturatae, de vomitiones, vel dei ctiones biliosae. Bilis quae praetet naturam est,natur iis temperaturae leges praetergressa: non unius sed plurium est generum. Ea enim vel ex alimentaria fit,praeter naturalem alterationem passa:vel ex excrementitia quae secundum naturam est gignitur per distemperies viscerum de vasorum, vel ex prauitate ciborum. Ex alimentaria quidem,vel effervescente,vel leuiter putrenter ea fit quae rubra vocatur, Gxleno. inae licet ad tenuem εc floridum sanguinem consistentia proximὶ accedat: quia tamenon concrescit, bilis appellatui. omnibus enim humoribus a sanguine hoc proprium est, non eo . crescere: lius autem est sanguinis,concrescere dc in grumos verti. Verum si rem propius expendamus,bilis hare non propriE bilis est: sed sanguinis serum,seu potius ichor. A cuius in vasis per putredinem ebullitione, synochas aliquando tertia arum periodos imitari superius diximus rabeiusdem autem in determinatas partes effusione errsipelata generari suo loco docebimus. Adue tendum tamen interim est,in definitionibus medicis Galeno tributis zerysipelas diei ignem factum, qui a bilioso sanguinis generationem obtineat. Abilioso inquam sanguinis, non autem a bilioso sanguine: ut ex ichore sanguinis bilis iraturam sapiente,fieri intelligaturi sEx excrementitia vero,calore naturali modum non seruante,variae bilis species generantur:quae
non sapore distinguntur,cum omnis amara si bilis,sed colore praesertim euarianti l Vitellina,quam de luteam dixit Galenus,' primas tenet: quam ita nominant, qudd oui campestrium Gallinarum vitello erudo tum colore tam crassitudine sit similis. Generatur autem haec, vel invasis ab inspissata flauabile,& eius ichore a calore vasorum ex parte consumpto et vel in ventriculo calidiore, ' ex assato melle,aliisque dulcibus eduliis. Talia enim eum diutius in ve triculo moratur,nec tempesti Q concori aut distributa sunt:sed ad extremum sunt excocta: ' flava lignea dc erasi vitellis ovorum similia evadunt. Verum quae in ventriculo generatur, minus pro- j priὸμ aequiuoia tantum,ut adnotat Aueri est vel saltem analogieὶ bilis est. lAd vitellinam referri illa potest,quae a Galeno, ' rufa appellatur : crassa ut vitellina, sed colore lpaulis obscurior: seu ex superassata illius portione, seu ex admixtione alterius succi vigor ille m-ltilans flaui coloris deperdatur. Flauo colore rufum esse obscuriorem,non solum testatur Soligere
sed praeterea ex eo docemur , qtad color qui graecis dicitur Ec latinis flavus, 1
136쪽
lpallido eo soli1m differat, qudd vegetior sit de magis rutilans : qui verδ rufus appet appellatur & graecis ex xantho M phaeo fiat quemadmodum in Timaeo docet Plato.
Pliaeus autem obscurus est ad nigrum accedens color,ut apud Rhodiuinum fest, fuscus latinὶ diructus. Quare rufum, flavo obscuriorem esse oportetaeum mixtione phaei a flauo distinguatur. Hine .lbilis rufa turbulentio r seu obscurior dicitur a Galeno 1 quis vitellina, quae vehementer flaua ab .ieodem appellatur. Fit ergo bilis rufa,phaeo aliquo seu obscuro succo flavae bili admixtor obscuro inquam & sine fulgore, seu nigricans,seu albus crassus sit ut leucopharus.Vnde nascuntur duo illabilis genera,quae apud Auicennam,dc sequaces,maioris εc minoris famae appellantur: dc frequenter in mesenterio stabulari consueuerunt. Maioris famae & frequentius generari solita,ea nuncupatur, in qua bilis , & crassa pituita miscentur: minoris autem famae,seu infrequentior ea dicitur, quae ex bilis de melancholiae permixtione consistit. Ex vitellina ab acri calore alterata,eiusque ilauedine in clarum virorem per ulteriorem usti nem mutata: fit aeruginosa bilis, quae ut ait Galenus, vitellinam sequitur. Quae & aeruginosa, i.Iω rubiginosa etiam ex eo appellatur, quod rubiginis aeris colorem imitetur. Eumdem Zin tiam vocat Avicennas,quod rubigo ab Aiabibus Ziniar nuncupetur. Eius tamen generatio non fit per incinerationem humoris, ut placuit Auiemnae r sed si id cuipiam humori accidat, ioli atrae bili aduenit,ut proximo capite Galenum k sequuti docebimus. λt ulterius ustione in bile crescente tui in calidis aninialibus quae aue fune aut siti torquentur 'incandescunt accidere ait Galenus obscurior alia bilis generatur, quam caerulcam appellant.' Ea eiani colorem imitatur, ad atrum tamen aliquantb magis vergensi quae fusca Se isatodes v .icatur a Galeno, quod glausti, seu i sati dis herbae colorem aemul extu. Quam etiam aliquando o
Quae duae posteriores bilis species,quoniam ingentis incendu sunt soboles: malignae admodum,& mali moris esse consueuerunt. QEae,ut in vasis ex vitellina propriὶ dicta generantur: ita alias eiusdem nominis,colore praedictis respondentes,sed analogicὶ tantum bilis denominationem morentes,ex Vitellina in ventriculo geniti M ulterius assata produci posse,notat Montanus. νEx prauitate ciborum frequentilis ea demum in nobis generari solet bilis species r quae prassina; I seu porraeea,qudd prassa Sc porri foliorum colorem imitetur,nominari consueuit.Ea plerunque fit in ventriculo ' ex succo quorumdam esculentorum aut olerum qualia sunt betae,ccepae,& brassicae, folia per inquinationem & calidioris veniticuli vitium, amarescente. Quod lichi negatum fuerit ab Auerrhoe: experientia tamen probamus, ex relatis ac similibus cibis,necnon ex lacte in pu . ris talem bilem in ventriculo de intestinis generari. Quam cum saeph contingat ex Galeno sine mqtbo euomi ac deijci ι non in venis,sed in ventriculo genitam coniectamur: quae alias non sine morbo,sed cum iudicio grauis affectus euomeretur, ut ab Hippocrate discimus. Nam aliquando ab acriore calore flavam aut vitellinam in vasis assante genita in ventrem ex Galeno ' reieba de .cumbit. sed maior est dissicultas,aqua intemperie bilis haec in ventriculo generetur. Galenus κ ex eruditate fieri ait: atque ideo a frigore ut videtur, de imminuto calore, ut vulgo iudicant mulierculae in infantibus viridia deiicientibus.
Verum cum amarorem vi caloris excitari praecedenti libro docuerimusmo potest ciborum chy- Ius aut lac amarescere,& in naturam bili analogam conuerti, nisi excedentis caloris alicuius occasunne qui lae quod facit E in bilem vertitur,& cibos potentia olidos inquinet potius quam debitEcuncoquat. Atque huius coctionis defectum Galenus cruditatem appellauit. Tandem a venenato viperae morsu sanguis ipse nonnunquam in bilem porraceam conuertit : ut ex historia cuiusdam viperarum venationi addicti docuit Galenus.
CapvT VII. MELANcHo Lia alia naturalis dicituriquam elementariam vocat author definitionum medicarum apud Galenum, nos alimentariam appellamus. Quae crassior est massae sanguinis
portio, caeteris eiusdem genetis humoribus mixta, & cum aliis ad alendum Corpus per venas mixtim. distributa. Alia excrementitia est; quae vel secundum vel praeter naturam generatur. Illa vel
et Rex sanguinis a Galeno ' dieitur frigida de sicca,terrae naturam redolens. inae non semper inliecore etiam benὶ temperato quasi limosum sanguinis excrementum ut Galeno visum est produ-li citur. Sed ut supra ' explieuimus vel in liene si quado aliquid eius chylosi crassianenti quod per r mu splenicu attrahitur, procurata attenuatione effugiat: vel in hepate siceiore praesertim si id etiam frigidd fisericivel in eodem quomodocumque affecto,si chylus portione Deculenta de nigra nimium
137쪽
abundaueriti Primo casu, eiusmodi crassamenti terrestrior portio, quae ad utilem praeparationem duci non potui x,sed austera euasit:tanquam inutilis,vel pereumdem ramum splenteum in mesenterium de intestina,vel in renes per arterias emulgentes, vel per vas breue inventriculi fundum in datur. Qub non inutiliter traimitti fertur;sed austeri lc amtringete qualitat inquit Galenus4ven-ltrieulum intendere atque contrahere in se ipsum,eumque cogere cibos ad unguem circumplecti, l& retinere quousque fuerint percoctL Avicennas veris, virtutem attractivam euigilare superius, id est appetentiam excitare,scribit ut , Valesio confirmatur. Versim neutrum 1 melancholia fructum capi existimo non posteriorem: quia vas breue in ventriculi fundum , non ad illius os ubi appetentiae est sedes implantatur. Sed neque priorem:quia de minor est melancholiae copia quae in ventriculum amandatur, quam talem effectum producat: M seu ea ante, seu post assumptos cibos in ventriculum transmittatur, utroque tempore inutilis futura est. Ante quidem;quia nondum illa procuranda est ventriculi contractio: postea vero, quia cibi ventriculi fundum iam occupantes, austerae illius M adstringentis qualitatis facul ratem retundent, eamque corpoei ventriculi se insinuate prohibebunt. A t quando taculentum hoc excrementum in iecore etiam, seu ob eius intemperiem seu ob chyli vitium, aut lienis imbecillitatem,generatur: etsi lien semper aliquid chylosierassamenti attrahat,eius tamen vi ad hepar vix pertingente,sanguinis massa nigri illius succi permixtione conspureatur. Quod vero a liene cum languine ad se alendum necessario attractum est, inutile,post visceris nutritionem residuum est,qua commodius licet expurgatur. Aliquando copi sius in meseratos amandatum illas intarcit. Alias cum splen ob imbecillitatem expurgationi est impar,ipse tu tumorem attollitur. Lienem vero eum chyli crassamento,uel melancholla sanguinem attrahere dixi: quod ille,nec melacholi nec ciborum succo sed sanguine, ut reliquae corporis pasetes, licEt melancholico ut Galenus ait o nutriatur. Melancholicus autem sanguis non soliam appellat Iatur, ' sanguis eum melancholia mixtus:sed etiam qui in membris alteratus, ad melancholis alii metariet naturam peruenit. Caeterum succus hic plurimus autumno,& frigidis siccisque anni tem-l potibus colligitur. Nonnunquam etiam authore Galeno, aestate. Sed tunc ille magis qui praeter naturam est,ob adustionem per id tempus in nobis excitatam. In regionibus etiam pariliter temperatis, multus generatur: tum in his in quibus aer crassus esse solet ac saeculentus. Atque eo magis, si illi siceae aliquae exhalationes permisceantur Qualem nostrum Aquensem esse contingit, obdemissum urbis situm quae collibus est circumsepta,& quaquauersum habet diffusas aquarum thermalium scariarigines. 2Etas ad multam melancholiam generandam aptissima, est finis consistentiael Ee senectus incipiens. Hoc autem DecuIento succo abundantes deprehendimus. Primiam ex natiol ua eorum temperie frigida &sicca, iecolis praesertim &lienis .Hic enim sic affectus ebriosum crasi sementum imperfectius attenuatiac maximh si cor ad idem temperamentum inclinans, spiritus ad attenuandum imbecilliores in lienem effundat. Qin si cum frigiditate seu caloris remissione, siel etiam siccus,magnum eiusdem excrementi prouehitum facit. Et iecur sic temperatum foeculentum sanguinem generat,dc multo melancholico excremento conspurcatum. Secundo idipsum indicat' praecedens diu eontinuatus usus ciborum Ec potuum crassi nigrique succi. Cuiusmo, sunt lem. t mina, atque inter haec lentes magis .carnes bubulae,ferarum,auium aquaticarum, Iepbrum i pisces,l ac thumus praeserti panis ex secate confectasinc brassica. vina etiam crassa de nigra, necnon ce- , reuisia crassior. His auxiliantur, somnus longior, elum,curae,diuturnior tristitia. Ac demum ad hoci maximὶ finit,saeculenti sanguinis per haemorrhoides aut menses excretio suppressa. Symplomata quae eamdem superabundantem detegunt,sunt totius corporis color ad fuscum vergensicutis siccitas; timor ες moestitia; pulsus paruus, infrequentia inaequalis, de imbecillus. Morbi tandem qui omnes sunt tardiae long i ex hxo nascentes sunt morphaea nigra, icterus niger, lienis tumores renitentes, perseuerante δε penὸ indolentes,sthirri veri. quartani, dc tardiores circuitus; varicen
delirium cum moerore dc moestitia;& elephantusis Arabum. Vet .m praeter hane exeremestitiam melancholiam nigra quidam alius soccus praeter naturam in nobis generatur, quem Latini atram bilem appellant : cum apud Gramos ex Galeno, nullum et sit nomen inditum. Quae duorum est generum. Nam licEt eamdem efficientem l eausam vitaque nanciscatur calorem scillera immodicum sim sitque quasi urentem 1 materiam tamen diuersim habet. vel enim ex melancholia excrementitia 6e tace sanguinis, vel ex bile flava ad extremum superassata fit. ' Culus generis plurimam generare consueuerunt hi quorum totius , aut iecoris aut lienis temperies ealida est ερ sicca. Quales sunt ' qui maei lenti, nigri de hirsuti, venasque habent latas in non praerubri& ruta Praesertim fi classioribus cibis de atrum suecum generantibus aut pistibus vescantur salitis de aromatibus similiarius utantur, vina Massa&nigra, aut Massiorem cereuisiam largias potenti sint nimi sim vigiles, impensids exel- liceamuriemis excrucientur ut frequentius irascantur. Ac maxime si eisde talis excrementi consueta l
138쪽
excretio sup matur, huiusmodi humorem serum in illis abirudare certissimum est. Quam copi siorem in quocumque ex eo maximεdetegimus,si morosi sintdc dolosi,temeratio aliquando impetu effervescemes mox animo deficientes aut ex adusta bile ferinis plan. sint moribus. Quibus etiam pulses solet esse utcumque durus,in magnitudine mediocris,3c celer cum ea inaequalitate quae systolent diastole eeletiorem habet. Iisdem aestus in abdomine frequenter persentitur,& rugitus mutiti,dc frequentes utinae ardores; maximὶ si deustus ille humor in abdomine stabuletur. Tandem
morbi ab huiusmodi humore nascentes,sunt delirium cum moerore,studio, aut inciturnitate , si a faece deustL: sin vero a bile assata i cum moerore,audacia, temeritassator,& loquacitas aliquando coniunguntur. Item ex alterutra magis aut minus deust carbunculus,cancer,lepra, εc elephanti sis Graecorum generantur. Verum cum Graeci frequenter succum omnem nigrum,tum alimentarium tum excremetitium,
secundum Sc praeter naturam genitum, melancholiam dicandi quasi nigrum succam de μάλ ιιναν id est nigrambilemi docendum est quo pacto in re, varii hi succi distinguantur, Ec quas particulares nomenelaturas sibi vendicarint. Crassior sangvinis portio, quae a nobis melancholia aliis mentaria, ab aliis naturalis appellatur: Galeno frequenter dicitur sanguis melaneholicus;ν & Hirpocrates sanguinem atrum incat': necnon τορο ν --τω. M id est nigrum cruentum nuncupat. Succus autem ille niger Ac excrementicius qui quasi faex sanguinis secernitur a liene,Ac secundum naturam etiam in sanis generatur: nobis melancholia absoluia dieitur, quam Galenus h morem aut succam melancholicum vocat, M ab antiquis atrum succum appellatum refert.' Cui etiam nomen atrae bilis ilibuit Hippocrates, necnon M Galenus ipse. η Differe autem semulentus hic succus, a melancholica sanguinis portione seu melancholia alimentaria et quod sanguis ille eL fulus concrescat,hic succus vero miniis. Adusta tandem & assata ea substantia qvie praeter traiiDram ex meIancholia aut bile flava generatur:ab omnibus proprio M peculiari nomine bilis atra a pellatur. Quae in eo differt a melancholia quod haec acerba sit:q-d dum animal adultuni saltem, naturalitet se habet, quotidih generetur : quod crassa sit 8c obscura:& utiliter aliquando per secensum aut per urinas excernatur, ν ut experientia probamus in pluribus Est tame talis excretio malae semper causae signurn,ex eo quδd in his qui inculpata sanitate fruuntur, paucissimum huiusmodi excremmium generetur.' Atta vero hilis acida est: aut acetosa potids re si ex assata bile, actis equam nullum animal ne ipsi quidem mures gustauerint: a qua terra quoque raditur 3c fermenti
ritu eleuaturaeadem planetat one atqne ex affuso aceto acerrimo, ebullire terra consueuit. Cum
autempar si utriusque hae ex parte facultas,substantiae tamen modo plurimiam inter se discrepat. Siquidem acetum tenuium est partium,& facith permeat bilis autem atra crassa est,& quibus partibus pum imperent eaque adliaeserit eas prorsus exedendo ulcerat. Praeterea bilis atra in bituminis iudaici de pleis modum splendet. ' Demsimque in perniciem semper excernitur, ut cum Galeno de Hippocrate, ' ait Fcrnelius. Ex quo autem generetur ferinus fle pernitiosus is humor, non sine controuersa disquiritur. I dubitatum ramen est,hum vel ex melancholia fieri,quando seu per putredinem acorem conoperit; seu , vehementi & vrente calore acrimoniam aequis ueriti seu immodice calefacta e tueri: ' Vel ex flaua bile quoties ab immodico dc igneo calore percoquitur , M per alias bilis praeter naturam species quasi per diuersos ustionis gradus trasiens,in atram omnium perniciosissimam commigrae. Sed praeterea Avicennas, ' ex superassata etiam pituita salsa,bilem atram generari docuit rquod etiam assetism est ab alithote definitionum med .carum Galeno ascriptarum e M verumque sequitur Fenielius. Vettim liat is humor,ad feritatem atrae bilis plurimisu accedat: tamen neque atrum colorem induit,neque acetosam acritudinem aequitit unquam i,sed ad maiorem sals dinem ulteriote adustione peruenit. Hinc Galenus duas tantum species bilis atrae memorat. M
minii se oportet inquiens,earum quae alibi sunt adductae distinctionum Matra bilet; nam una quidε gignitur bile flava multiim am siue perum,quae numeris omnibus in anoeissima: altera velis sanguinis,ut ita dicam,fcree,quae ut illa quidem crassior est consistetitia,servaletam ab ea recedit pernicie qualitatis. Guido Cauliacus, ex sanguine etiam atram bilem generari posse insinuat di cum alopeciam leprae speciem astruit,ex sanguine excitatam. Quod tamen rem, Fernelius,u fieri posse negauit: quoniam anth in melancholiam salutaris ille humor abeat in fret; quam in tantam perniciem mutetur. Galenus autem si aliquando, calida affectione in cerebro sanguinem muri pos se atque ita bilematiam gigni feribat;simili kque aliis in locis reserat musquam censuit,sanguinemm bilem attam propith dictam immediath conuerti,sed primo crassiorem ae nigriorem solito ted. di,sicque intermediam melancholiae naturam ante subire. Quod apertissime idem explicu, 'cum inquit. Quod si languis supra modum assatus fueriti pars quid: m eius subtilior Ec pinguior, om. lnino in flauam conlaertitur bilem: quae autem est crassor in atram. QMod in his immotibus , qui
139쪽
carbunculi appellatitur,contingit: nam in his ex sanguine supra miritum e truescente, ad malamehoIi eum humorem fit transinutatio. Ita autem hoc loco accipi volo melancholieum humorem, ut qui nondum exquisith in atrae bilis naturam erasierit:sed in quodam sit confinio. Sed antequam huic eapiti finem imponamur cam docuerimus melancholiam esse foeculentum suceum, crassum, ad motumlardum, siccum& frigidum; quem ideo ad sapientiam maximὸ ineptum esse coniectati liceat. Attam praeterea bilem acrem admodum, aeuam, mordacem, de naturae nostrae inimicam esse assiimauerimus. Inquirendum est, quomodo fieri possit melancholi eos apud Aristotelem, dici in- .s. 1 o. genisses:& tales experimentocomprobari. Quod breuiter sic explieamus. Qui frigida illi de so eulenta melaneholia proprib dicta abundant,tantum abest ut ingeniosi i quin potius a Philosopho stolidi de ignaui iudicentur. item uapra modum bilem atram colligunt,quos mero habitu atr bilarios dixit Aristotele in temerariam potiti eonfidentiam esipientiam, furoremque labuntur ;quam aliquam ingenij practantiam consequantur. si vero eum in modum temperentur, ut anate ad consistentiam vergente sanguini vegeti caloris emcacia probh cocto de debith elaborato, atrae bilis modica portio permiseeaturae gii singularόsque redduntur. Cum enim ad praestantiam ingentu docilitas seu intelligendi promptitudo,sedula meditatis,memoriae tenacitas, oc quatitam suiuissidenria exterorum comes requiratur praedicti ad omnes huiusinodi dotes aptissimi inuenium t Lo. tur,ut tractatu secundo' fusius explicaturi sumus. -
C νvT VIII. ET , r nec serum nee icho, humoribus annumerenturi quia tamen illud his ista vasa cons
ciatur,hic vero ex iIlis quasi eliquatur. De utriusque natura hoc loeo opportunε tractari debere videtur. Serum ergo aqueum illum liquorem ad alendii minutilem appellamus qui sanguini in venis commiscetur. Inutilem ad alendum dieimus, quoniam non potest ea substantia comone tu sic incrassari,ve partium vimentium seliditatem assequatur. Seti materia est omnis ea fluidioraquea tenuis substantia, quae vel cibis permiscetur,vel ab eisdem eliquatur. Quae ubi tanquam vehiculum cremoris cibari j, meseratos& hepar per fit:atque id totum quod ad alendum est utile debitam in iecore alterationem di mutationem subiit, ne sanguis dilutior quam par sit in Venas diffundaturipartim vim attractricem renum essupiens,in venas de arterias illabitur, ut iuxta Hippocratem, ' sit alimenti vehiculum,sanguinem ad fluxum habilem conseruet 3c eumdem ad distri- . t buendumve ait Galenus, facilem reddati Sicque permixta sanguini fetum specuui nomine ap-' bi . . pellatur,x sanguini per venam sectam extracto ac iam concreto innatare cernitur. Idipiam autem ubi omio sitisfeci de sanguinis distributioni ad minimas usque pateticulas inseruiuit, tandem vel per insensilem transpiratum disperit,uel per sudorem euacuatur.Quia vero serum,terreae substantiae succorumcum quibus hepatis angustia vasaque pervadit tenuiores aliquas supere coetas par. tes secum vehitisalsum orem,aut subamarum aliquando,acquirit. Citrinum praeter Olorem tum exinde,tum vi moderati oloris membrorum illud exeoquentis consequitur. Atque Vtrinque consistentiam,aquea paulo erassiorem obtinet Α quibus conditionibus, quatum seu per excessum seu per defectum abine taniam vel agentis intemperatam remissionem, aut intensionem arguit; vel terreae it Ilus substantiae sueeorum sibi permixtae maiorem aut minorem copiam, vel ductuum per quos transcolatur obstiuctionem aut laxitatem nuniam. Quod si aliquando.seu renum seu i l a , Coris Vitim serum maiore copia vel per vasa diffusum, vel in diuersas corporis cauitates inusum colligatur:diuersorum generum affectus,e6sque graues inducit,dolores capitis varios,articulorum mimatus lolores in habitu vagos, hydropes,succorum feritores, de similes. Potestautem cum naturae infestum est,tra plici viaexpurgari per urinas,sudores & aluum. Seri copiam suspicamur ex tecolis acti calore, qui succos eliquans plurimum serum generare s lat. Praesertim si ita affectus soleat plerumue in aedematosos morbos incidere. Si copiosus potu. it tum usus,aut horariorum fructuum esus praecesserit, paucae autem urinae fluxet aer, Ec rarus
fuerit sudor,absque lientelia. Si otiosam vitam duxerit somno indulsetit, tristitiaque sit affectus. Idipsum aurem euidenter signifieant,si suptesta sint urinae. si doloribus vagis non eam prompindesin tibus, e tensui quispiam teneatur. Si tumoribus laboret qui facilla eedentes vestigium' non retineant,nec tamen eum sonitu in priorem statum relerrime reuertantur. si stigidas dissillationes inmodun illabentis aquae per Mum iuuentes frequenter patiatur. Ac tandem si languis iis, a venasem ectuens in serum maiore ex parte eliquetur. ' 'A seti natura non multum abest iehor: qui propriὶ ea est humorum porrio,a qua eorum substan-Ι. ...intia liquita redditur; ut a Galeno insinuatum legimus,' de pluribus indicatum a Mercuriali.' Ieho- Q. -
140쪽
rem Platonis interpres in Timaeo cruorem appellauit:de quo sic loquitur. Cruor qui sanguinis res, tuum est&defluxus, lenis est ac mitis:qui vero bilis atrae, aeris Ac agrestis. Humorum enim cuiliabet suus est congenitus ichor tenuisque Ec serosa humiditas; ut habet Galenus de aperte insinuatum est ab Hippocrate. Cum purulentum ait sie enim ichorem appellat ex sanguine de ex aliis humiditatibus. Necnon dum inquit: quicumque morbi in iudicatoriis diebas iudicantur , de se. btilis ignis dimittit in his de pituita Ac bile, quod tenuissimum est eliquatur dc secernitur. Hinc cum ictores sint veluti humorum colliquamentum quorum colorem caeterasque qualitates aemulantum eorumdem etiam naturam retinent ,suntque alij aliis mitiores aut deteriores. Separantui autem ichores a propriis humoribus t vel his a vehementiore calore per effervescentiam colliquatis,vel eisdem putrescentibus,ut ab Hippocrate indicatum est. ' Prioris occasione fiet ut melancholici qui scilicet per ustionem succorum tales evadunt plurimo sero abundent, quemadmodum
adnotauit Valesius. Calor enim deurens Massans, humidum aqueum rerum astatarum eliquat. Putredo autem,c- succorum ut caeterorum putrescentium,humidum a scco separet idipsum facillime praestati solent vero ab humorum ichoribus,quos semel genitos imbecillior natura non expurgauit,plurimi affectus generari: c praesertim cutis ea viti quorum cita est impressio. In quibus crassior quidem ichor bulla, excitat ubi subsistit:qui si feritate acrior exirit, cutem exulcerat Rh-iectamve carnem exedit: dilutior vel δ,ut docet Duretus, cutem maculis scedat. QAoniam vel ut plurimum actis eius est de maligna conditio: nonnunquam ichoris nomen pro virulento malignoque sero usurpatumvi ex Hippocrate de Galeno Duretus monet. Et Foesius saniem verti inquit, ' ut humorem quemdam inrosum,aqueum,tenuem,virosum,malignum, Sc exedentem explicarem. Hinc Galenus' sanguinem ichoroidea ab Hippocrate illum appellari adueitie, qui non simpliciter renuis sit de aqueus,sed qui venenosa aliquἱ dc maligna saeuitate praeditus sit. Tandem: ichoris etiam nomine,tenue vicecum id excrementum intelligitur, ut docet Galenus, ' quod pro- pile sanies, latinis appellatur,dc ulcera humida reddita Celsus tame sanies duo genera facitficii rem dc meliceriam:quorum χωρ tenuis, subalbidus ex malo ulcere exeat, maximeque ubi neruoi laeso inflammatio sequuta est meliceria veto crassiorinc gluttivisior,subalbida mellique albo substantilis feratur.
CAνvT. IX. QVI A vapores&flatus,in nobis,maxima ex parte ex humoribus generantur e iam non sibilcommodius de illis tractari queat,de his hoc loco agandum esse iudicam M. Vapor enim ut ait Galenus ' est humor extenuatus seu ut ait Aristoteles h a calido combustivo in aerem fle spiristum excretio ex humido madefactiva. Flatuum autem non alia quam vaporum natura est: qui eo solum inter se disserunt; exhalationes etiam sub vaporum denominatione comprehedei do. Quod statas,sint vapores cum sensibili quadam renitentia aut cum sonora collisione ad partes per quasseruntur moti. Vapores autem sint flatus qui liberius membra permeent, M per patentes corporis lductus quasi insensiliter exhalent. Atque ideo vitisque spiritus seu nulis nomen inditum est ab antiquis. Etenim ut apud Aristotelem legitur: ' de vapor est ex humido in spiritum facta secretio εc spiritus appellatur fluxus aeris, seu aereae substantiae in longitudinem continuus. Galenus item, l- lialituosos spiritus eos nominat.quos etiam id est flatus vocati seribit. Vbi, de quando fla tus inquit,' esse de genere spirituum, spiritum pro tenui omni dc aerea substantia usurpat: varium enim admodum est j piritui signifieatum,ut suo loco docebimus. Quoniam veto Medici vapores a flatibus.atque hos ab illis vicissim saepius discereunti singulo. rum propria persequamur. Vaporum ergo materia,sunt humores omnis generis tqui a quocumque calore attenuati,in halitum de aeream substantiam soluuntur: ac per habitum ut plurim4m dissipantur. Quorum in siccis statibus plurimum ex Galeno iditatuitur, in humidis vero paucissimurm oniam siccitas calorem nostrum exacuens,eumdem magὶs attenuatem reddit.Humidus autem acris status,qilia simul tepidior est calorem nobis innatum torpidiorem faeiva quo succi in erassiores vapores distbluuntur:qui diuturni is in membris asseruati affectus quosdam nebulosos, ac cal, .ginosos in nobis excitant: quales maxime vigentibus austris sentimus. Vapores autem etsi perco p ris ambitum ac circumserentiam totam esserantur: rsum tamen,ut solent leuia,magis seruntur. Vnde Hippocrates caput inquit supra situm est,sursum cauum ae rotundum existens, dc humidiatatem ex reliquo corpora complectens: dc corpus simul vapores omnis generis sursum in caput demittit. Neque tamen vapores semper,recta sutiam tendunt: sed per patentiora loca quaquaue sum Vel per se ut in commodiora loea,vltib feruntur,vel vi huc atque illuc,ab hoc illove membro