장음표시 사용
141쪽
impellente truduntur. Qui si alicubi aliquando eonsistant,varia doloru genera, varios affectus excitant. Atqueid vel pro eleuati vaporis natura,& quantitate et vel pro perenni eiusdem,aut interpolato ad membrum laesum oceursu mecnon pro dignitate, sensu,& consorinatione partium assectarum. At flatus non aquibuscumque humoribus aequE excitantur dilaro quidem 'a bile ex Hippocrate de Galeiano. Plurimi vero a pituita de melancholico succo. A picuita quidem & cruditatibus quoniam substantia quae humida est de crassa, facillimE in vapores soluitur. Q rod aduertemGalenus,i cruditatem saluum patentem esse dixit. Melancholicus autem succus,lices terrestris de nimilim humidus, fermentatione tamen in flatuum copiam abit. Quod ab Hippocrate indicatum est. quando ab oxia
mella ait nigrotum est fermentati meteorismus,& amplificatio. Eleuatio enim illa de extensio , a flatibus qui a fermentato humore generantur,oritur. Fiatuum eniciens,calor etiam est sed is pro materiae natura,varius. Ex crudis enim succis plurimos eleuat,imbecillis calor. Nam vi docet Galenus,t fineera frigiditas prorsum halitum non facit: quod scilicet ea omnino nec attenuat, nec conficit, nec alimentum dissoluit. Fottis autem calor cum longo interuallo nutrimentum superet, ampliusquam plo halitu generando id attenuat: nisi tamen flatuosum sit naturat tunc enim gignitur quidem spiritus quispiam turbidus ac nebulosus,caeterum exiguus & breuis temporis, ita ut uno vel altero ruis vacuetur. At calor qui in cibos agit quidem, eaeterum diminutE: is eos quodam quidem modo dissoluit,non tamen prorsus conficiti atque hinc oritur flatuosus spiritus. Qui item, spiritum flaia tuosum non summε languente natiua caliditate ortum habere scripsit. E t flatu repleri, ab ingeniti inquit, caloris debilitate prouenit:eo namque recth valente horum nihil exoritur. Vetdm si humo res admodum classi sint de viscidi. a moderata etiam caliditate flatus, eodem Galeno authore, 'geonerantur. Possunt enim a quocumque calore pro materiae diuersitate natus eleuati .unde idem Potio halituosum spiritum,inquit, ν in animalis corpore,ex succis qui lent E sensime excalfiant,nasci didi cimus. Quippe ubi tum insitus calor validus est, tum partis humiditas ad summum concocta utique in tenuem halitum soluta insensibili transpiratu in ambientem Muit. Conita .ubi vel ingenitus calor imbecillior est uel naturalis humor tum semicoctus,tum crassus,tum glutinosus, ibi crassior excitatur halitus, quam ut transpirare possit; ac potissimum sicubi particula ipsa densior est reddita, Fermentatio autem melancholicorum,neque ab imbecillo calore, neque 1 medioetit sed ab immo. dico calore fit. Ad terrestrem enim & elassam eam humoris nivi substantiam attenuandam poteti agente est opus. Hinc Galenus,' ex sua Dioclisque sententia, latulenta inquit melancholia quam de hypochondriaeam appellant correptos, plus ealoris habere in venis his quae a ventriculo alimentum excipiunt eosdemque a frigidis cibis iuuati. Ut contra ater humor in praedictorum meserescis supra modum incalescens,& fermentatur,& in copiosos vapores naeosque dissoluitur. Quorum illi ad e rebrum elati,melancholicorum symptomatum sunt causa:hi vero in abdomine retenti , rugitus de iborygmos inducunt. Quibus minimε aduersatur, cum de flatibus melancholicorum disserens eos ab ingenti caloris debilitate generari profitetur. Infiti enim caloris imbecillitas, aeque abraeessa atque a defectu prodit. Cum autem diximus calorem immodicum melancholiam in vapores flatusque dissoluete : per vaporem eo loco θυμ-is seu exhalationem potitis, quam ἀτμὴν seu vaporem propith dictum intelligimus. Halituosum enim quod ex plurimum humidis corporibus eleuatur,vapor propith dicitur: quod vero a deustis aut supercalefactis corporibus nimium humidis emanat, exhilatio aut fumus rectilis nuneupatur. Quare non iniuria Damascenus scribit, fumus in corpore aliud est quam ventostas,& pauci nouerunt discernere. Sed qui utriusque materiam Ec essiciens e gnoueri finitE ex effectis. unum ab altero discemeti vapor enim mitior est de minimε mordens, exhalatio vero de fumus actis est de mordax. ubi norandum,quod non planc parergon est, Aristoteli a
plurimis imponi, Od velit exhalationem ex terra aut terreo empore de sceo eleuari r clim tamen is
perspicia asserat, exhalationem esse eommunem sicci de humidi secretionem, quae uniuersim , inqlotevstiuo fieri soleat. Caeterum flatus ex quaeumque halituosa substantia generari possunt. seu vapor sit seu exhalatio. Atque hi ex quacumque materia in nobis geniti e si in ema dc ampla tam effundanist, erassus autem εο nebulosus ille spiritus exemni nequeat; illud symptoma excitatur,quod empneumatosis seu infla tio dicitur. ' sin veto per eadem loca, vel per angusta etiam seramurr strepitum sonuumque edere consueuerunt. QiQd si ex Hippocrate,' in paties earnosas ac molles se insinuent, torpores &tensi nes inducunt: quales fiunt in his qui ex casu contusi sunt. Et plerunque, ut de vaporibus diximus, graues affectias nisi memnantur inis uni: & dolores muliδ vehementiores,quod cum niniore impetu moveantu Commune autem est omni flatulento vapori non facilὸ per insensilem ita iratum dii geri,neo libetὶ aliunde etiam exedini: seu quδd a propria erassitie membranarum Ec cutis, poros P uadere impediantur; seu ob meatuum astrictionem,quae natiuam aut aduentitiam membrorum de corporis habit sis densitatem sequitur. Particulatim vero in ventre de intestinis haerent: vel eorum
142쪽
interceptis ductibus a foecibus induratis, quocumqueue tumoreι vel eorumdem peristallica vi Gl- lapsa aut deprauata. Collapsi quidem, ciun intestina se suis rotundis M transuersis fibris comprimere ad expulsionem nequeunt : deprauata ver cum peristallicus M compressivus eorum motus, non supernis partibus ad infernas procedit, sed contra, insemE sursum progreditur. De quibus ventris flatibus sic Hippocrates, flatum sine sono ac crepitu prodire, optimum est: melius autem est Ze cum sono exire, quam sursum reuolui;quamuis ita traiectus denuntiet inde vexari hominem, aut delirare,nisi prudens de sciens talem flatus exitum moIiatur.Tandem sonori flatus si per os e cernantur , ἐρυγροι', de ἐρευγWὸ a Graecis, . Latinis ructus appellantur. Qui per sedem πορδαὶ & pecitus. At qui inde etiam sine sono exeunt ad βλυι , dc vita dicuntur. Qui veris intra ventrem audiuntur si soli snt& perte uia intestina ferantur acutum de tenuem sonum reddentes, uti & qui per angustum ductum elabuntur ρισμυ nominantur. At percrassa intestina aut liberos ductus cum graui lono vagantes bombi nuncupantur. Vt denique qui humori per intestina illabenti mixti sonum quasi raucum edentes dc rugitus ventris appellantur. De quibus qui plura iocosa εc seria desiderabit.Legat Goclenij Physiologiam crepitas veniris.Nos quomodo abundantium flatuum notitiam habere possimus explicemus. Vbi primum meminisse
oportet flatus posse cum quacumque tempe rie caloris natiui vigorem infirmante,pro varia materiqin nobis collectae conditione generari. Frequentius veth post pullulare. Ad eosdem cumulandos faciunt,cressus de caliginosus aer; crapula, flatulentorum eius ut Ieguminum ac recentium magis, tuberum, lacticiniorum, castanearum, raparum, dc marum recentium: necnon devini nondum defaecati,aut limose aquae potus. Somnus item immodicus,otium; pedum ad frigidi eorporis conractum perfrigeratio, ad frigidum lapidem diuturnior aut praeter morem frequenta insessio. Tristitia item.& crepituum coacta compressio. Actu tandem offendentes agnoscimus ex dolore tensivo plus aut minus,pro sensu partis, acuto. Qui aliquando ob copiam, aut ductuum locique angustiam adeo partes tendunt ut manu prementi haud cedant. Q fi minimε renitantur, vestigium non relinquunt,de pars depressa etiam cum sono plerunque in priorem situm celerrima redit. Vagos dolores excitant,qui ut de repente prehendunt; sic etiam prompth desinunti Euidentissime autem se in partibus internis sono,aut rumi, crepitusque frequentia da tegunt: in externis verb ex reeiurente aut perseuerante cutis palpitatione se produnt.
De multiplici humorum mixtione.
C A r v et x. CVM hucusque singulorum humorum naturam causas,& signa simus persequuti: quoniam nec
sani ut plurimum impermixtos habent humores, nec morbi nisi rarenter ex sinceris humoribus generantur: operae praecium erit de humorum permixtione tractare. Quaecum ex multiplicis materiae multiplici combinatione tam varia esse possit, ut plures quam
octuaginta mille disserentias ludens Sanctorius' fieri posse inuenerit. Hic tamen neglecta illa inu-.--- tili calculatione,tria medico utilia consideranda aduerto. Atque ea sunt materia, sedes, de causa multiplicis humorum miscelae. Quod ad materiam enim pertinet, eontingit humores multis misceri modis. Etenim vel qui eiusdem sunt speciei subalternae inuicem miseenturivi bilis pallida cum aetuginosa. vel diuersaruspecierum; ut bilis flaua, cum pituitat pituita eum melancholia i vel qui diuersorum sunt generu;
ut excrementitius aliquis cum sanguine. Vel humor proprie dictus, cum eo qui aequi uocε tantum humoris nomen meretur; ut pituita vitrea non putrescens, cum putri in epiata. Vel humor etiam
δε aliquis eum ichore, ut bilis flaua, eum ichore sanguinis. in erysipelate. vel cum vapore aliquo L et i acri, ligno, aut venenato intra nos genito,aut deseris adueniente, ut sanguis, cum viperae vena-ς-- nato spiritu aut sanie. Sedes mixtionis,vel externa est,uel interna. Externa ut cutis; aut musculosa caro. per artus 3c habitum extensa. Vbi pro varia humorum miseela in determinata quidem parte compositi tumores generantur, ut phlegmone cedemtodes , cedem phlegmonodes, de alij r per uniuersam vero cutem diuersi nascuntur affectus curanei,qui ratione causae compositi etiam dicuntur. Interna sedes, vel est corpus Be substantia viscerum:vel vasa Ac eauitates quaelibet primae, secundae, aut tertiae regionis. In visceribus quidem varios periculosos compositos tumores,variaque insanabilia tubercula excitant. In aliqua miniis nobili parte, panereate videlicet, aut mesenteri, aliqua determinata sede; variis notharum intermittentium febrium differentiis materiam praestant. In primae regionis ductibus, affectus innumeros generant plurium humorum soboles:ve cardininos cum dolore ten-l siuo, vomitus varios, diarthaeas versicolores. In secundae regionis vasis, continuas febres nothas
143쪽
mille modis euariantes excitant. In tertiae demum regionis capillaribus vasis, lemosculorum in-lterstitiis lassitudines ex leni tua phlegmonode,aut ulcerosa varie complicatas causant: oc dolores multiplicis laesionis sensationem mixtim exprimentes inferunt;aut qui pro vario diuersae materiae. motu, per reciprocatas metas alas, per articulos Zc varias habitus corporis sedes mirE vagantur.
Caulas demum tam variae humorum miscetae quinque reperio. rum prima est, inaequalis partium principum Mossicialium temperies. Etenim si ventriculus frigida dc humida intempetie laboret,multamque pituitam generet,quae ad iecur probὶ temperatum cum chylo attrahatur:quoniam desectus vilius coctionis non emendatur in aliar pituitam sanguini in venis permixtam esse comperiemus. secunda est diuersorum membrorum officialium imbecillitas. Vt si lien ad chylo. sum crassamentum attrahendum M attenuandum sit imbecillis, & iecur calidius aut siectus , melancholiam exerementitiam sanguini admixtam esse aduertemus. Ita si ehystis fellis,aut tenes, ad bilem,aut serum expurgandum sint lenti:sanguis,bilis permixtione conspureabitur , aut plurimo sero nimium diluetur. Tertio plurium partium intemperies, mearumdem expultricis robore, humorum mixtionis etiam est causa. Vt si acciderit lecur calidius,multam bilem generare; dc frigidiorem ventriculum, pituitam lienem vero frigidum M siceum, melancholiam: singula autem haec viscera,aut duo illorum, in determinatam aliquam abdominis partem,in pancreas scilicet, aut mesenteri, portionem imbecilliorem,suam transfundant sarcinam. vallos illic humores misceri continget. Garta causa est eduliorum boni de mali su i faellis 6t difficilis coctionis permixtio. Quae elim maiori ex parte in excrementitios humores ob coctionis prauitatem conuertantur: ut plerunque dissimilis admodum sunt naturae,ita in dissimiles humores simul etiam mixtos degenerant. Tandem humorum secundum naturam semel admissa permixtione; superaccedente deinde ea perenni quae in nobis fit alteratione, aut putredine superueniente diuersorum humorum praeter naturam genitorum, multiplex etiam permixtio suecedit. Sed his generatim explicatis,ad unumquemque deinde spectat,suopte ingenio, in indiuiduis casibus,de euiusque particularis eoncursiis materia,sede dc causa, ratiocinando coniectari. Materiam quidem qualis ad miseelam eonveniat perquirendo, ex colore, sapore, odore, su stantia modo assectus Sc symptomatum eum concomitantium idea. sedem, ex amone laesa: affectionum sede; doloris,oc aliorum accidentium proprietate. Causam tandem, ex nati aegrotum constitutione, praegressa victus ratione , δε vigentium
morborum natura artificios. inuestigandα sed de his fusius libro de morborum iudiciis agemus.
144쪽
Artis Medicae pars prior. De semine, & sanguine menstruo.
sT A M corporis humani prima materialia principia, in quae tandem ipsum resol.
uitur,tum ea ex quibus idem alitur Ac augetur explicuimus: operae precium ut gen rationis eiusdem materram proximam, semen scilicet oc sanguinem menstruum examin
mus. Semen a serendo deductum est,atque id omne vulgo appellatur quod seritur ut fluctum serat,seu ex plantis,seu cx animalibus decidat. Idque a Varrone ' dieitur, non id planὶ quod inde. Quod a Lucretio frequenter & a Plauto, seminium etiam nominatur. Licet Turnebus, per seminitim sobolem intelligat. Caelius Rhodiginus admodum improprie pro semine urinam genitalem dixit. Graeci varias habent Voces quibus idipsum explicant: scilicet μερι ι, γον , de εοθ', Quas eum indiscriminatim pler inque confundant: earum tamen singulis proprium significatum assignant. Sed varie Rhodi ginus, se apud Aristotelem obseruasse notat, , seminis indicare corpulentiam. ω σπερμα, generativum spiritum formativumque qui semini potentia inest, dein quem geniturae corpus resoluitur. Ipse tamen Aristoteles, θη id vocatur inquit, quod a generante proueniens causa est,quae prima obtineat principium generationis:semen autem est, quod ex ambobus illis coeuntibus originem trahit,quale semen plantarum omnium est , 5c animalium in quibus sensus non est: velut id quod ex mare de foetnina primum miscetur, quasi conceptus promiscuus quidam aut animal. At vulgo ita solent distingui. ut σπέρμα, semen latinδ reddatur, deprimum de plantarum seminibus prolatum ad animalium etiam humorem genitalem transferatur. γοέ, genitura a latinis dicitur,oc uti apud Scaligerum legitur, ε solius est animalis i seu ea in propriis vasis contineatur, seu intra uterum ad conceptum sit effusa, modo nullam adhue conformationem subierit,dc liquidam retineat consistentiam. Θερ , latinam vocem quam nouerim non habet di significat autem semen ipsum genitale quod iliter coeundum effunditur. , nonnulli etiam de semine diei existimarunt:& massam illam seminalem significare quae ex utriusque maris stilieet& sceminae permixtione constat. Quod partim a vero abest ut ex Galeno h colligimus , qui foetum duobus primis mensibus nondum ερα - , sed Κω1 - vocari ait. Aristoteles tamen Κυ ημα
vult signifieare id, quod a conceptu ad partum in utero contentum mulierem foetam denominat. Vnde de Κώημα, solet per steturam dc conceptum explicari. Vbi etiam aduertendum est, ε ρων, de παλον, non ita distingui, ut de foetu conformari quidem coepto, nondum tamen persecto dicatur: πιιιδίον , de eo qui omni ex parte sit absolutus. Nam cum 'εμβρυμ de foetu intra ut rum efferatur: κωδίον puerulum semper de infantem significat iam natum M ubera sugentem. Cae- telum semen principium materiale nostrae conformationis agnoscimus i quia ex eo proximε, solidiores de albae omnes humani corporis pa tes in generationis exordio fingunturiossa videlicet,ca tilagines,ligamenta,tendones,nerui,membranae,nemeae musculorum fibrae arteriae, venae, cutis a que aliae quae albae sunt oc dissicile absumuntur: cuius generis ex Galeno, sunt cerebrum , 5 spiti v medulla. Sanguinem vero menstruum ideo alterum nostri figmenti materiale principium faci mus : tum quod ille: partibus recens ex sumine essictis alimentum 5e incrementum praestetitiam quod ex eodem quaecumque sunt in nobis carnosa fingantur. De utroque ergo, hoc libro tractantes , non solum quae ad eorum naturam de generationem pertinent: sed etiam quae ad hominis procreationem intelligendam faciuntio breuitate quae accuratae tractationi nihil detrahat, explicare conabimur.
euenam sit seminis materia, ν' qua in parte i persciatur.
C A p vT I. QVAM varia Antiqui hac de re dixetint, legere apud Plutarchum 'licet. Quantum velo recentiores in hac quaestione dirimenda inter sedissentiant: eorum seripta legentibus, satis superque manifestum fiet. Quare ut in tanta sententiarum varietate,quid eum ratione sentiendum vidcatui
145쪽
l Theorica. De semine,& sanguine menstruo. Ιo9
ideatur aperiamus r quid seminis nomine intelligatur pt a mittendum censeo. Semen appellamusi eam albam,villanam spumosam, liquidam,de prolificam substantiam: quae ab homine ad venerem l pruriente cum pubertatem attigerit,inter coeundum effunditur. Cuius prolifici nectaris materiam , dicimus neque esse totius corporis quoddam colliquamentum vi l ippocrati placuit: neque ultimi alimenti seu mutati, seu inutilis , excremen tum, quod tale potentia sit sper acceptum in membris caractheremὶ quale est corpus culus secretio est; ut voluisse videtur Aristoteses. ' Sed ex sanguine Ec spiritibus semen fieri asserimus: quia principibus membris, hepare,corde, M cerebro, per venas,arterias dc nenios transfusi: in testibus tandem seminis naturam accipiant. Hippocratis sententiam de seminis a toto decisionem , fusE impugnarunt Aristoteles, ' Rodericus a Velga, Laurentius, 3 dc alii: quos legere cuique licebit. Aristotelis verδ sententia eisdem rationibus, quibus Hippocratis colli quatio, decisioue a toto, improbatur. Cum enim seu excrementum seu colliquamentum partium dicatur ad seminis generationem concurrere, ut suetuum ad parentes in fingulis membris similitudinis ratio reddaturr oporteret vel minima ex minimis decidero. ω ingentem seminis molem uno concubitu effundi: vel non poterit hae via explieari causa similitudinis naeuorum , verruearum , foraminum , atque his patium t quae talia in genito, qualia in generante fuerunt , plerunque notantur. Praeterea eum ultimi alimenti mutati reliquiae , nondum sint membris similes iactae : nequaquam poterunt eorum similitudinem reserre. Ad indieatae autem veritatis agnitionem dc assertae propositionis probationem; quasi matria ducimur ex ipsa praesertim eo oris fabrica, dc partium seminalium textura. Cum enim nihil in corporis formatione nisi prudentissimE, de singula cum compendio optimε efficta appareanti sui nobis instituti rationem natura ex harum partium fabrica palam faciet. Sed rationibus praeterea, de diuersorum casuum historiis ad ei iisdem veritatis confirmationem adiuuabimur. Quod ergo ex animalibus inter coeundum prolificum effunditur, de per vasa quae deserentia appellantur in penem dc uterum transmitti consueuit: non aliunde suae generationis materiam accipit, quis ex his quae in parastatas x testes per qualiacumque vasa
Quidquid enim cum antiquis aut cum recentioribus sentiamus: hae tandem via, quod se. men fututum est in colem aut vietum transfundi, admittamus oportet. Vasa autem semitialia quae dc praeparantia appellantur, sunt vena Marteria utrinque una : q ae antequam testes attingant, per peritonaei productionem extra ventrem in masculis delatae, simul commiscemur, dein multiplices ramulos discissae , per mutuas anastomoses venarum arteriarumque sociatos, miro modo intertexuntur. Eumque plexum constituunt quem Galenus capreolare conceptaculum , aliqui corpus aut vas varicosum , alij pampiniforme , nonnulli etiam varicosum pyramidale vocant, Ac Avicennae interpres, ouum appellauit. Quae admirabilis venarum dc arteriarum quasi per helices de capreolos intertexta coitior non nisi ad utriusque sanguinis v nosi scilicet de alteriosi permixtorum, nouam praeparationem de elaborationem essista cogitari potest. Ex eo autem pyramidati corpor materia quae seminis quamdam deumbratam speciem 1 c,
lore praedictae parti insito iam accepit, in varicosum illud corpus illabitur quod priori pyramidali
continuum,quia testis glandi alligatum superiacet,epidyssimus appellatur. Inde vero per innumeras exiles εc fistulosas fibras , per testium carnes vatiε, Galeno ipso adnotante, dispersas : eadem ipsa praeparata substantia, in testes effunditur. ubi, seu eius portio in testium alimoniam cedat ivt communis fert sententia, licet eosdem per venas quae per erythroidem disseminantur ali, probabilius videatur seu totum ad prolis generationem destinetur: cum spiritu animali, qui ad restes fertur per neruos partim a sexti paris propagine costali, partim a vigesimo primo pari medullae spinalis ortos, noua elaboratione permixtum t vim prolificam, Ec seminalis substantis complementum assumit. Atque demum inde per easdem fistulosas epidydimi fibras , an vas de . ferens ad eiaculationem transsiinditur. Cumque in vasis quae ad pyramydalis corporis figurationem coneurrunt, nulla unquam alia substantia per cadauerum sectiones sit inuenta,quam quae 'in aliis venis artet iisque solet contineri r non aliam hac via materiam, praeter sanguinem de spiritum vitalem, ad seminis genetationem subministrari, sensu ipso iudice demonstratur. Haec autem ad prolifieum semen perficiendum non lassicere, illud nobis persuadet: quod cum proles, parentum non efigiem solum, sed temperaturam etiam imitetur et Oporteat ex tribus saltem principibus partibus decisum aliquid, ad seminis figmentum concurrere, quod
leuiusque principis partis crasim reserat, dein geniti principibus membris, consimilem tempera.
Quare, Vr hepar sanguinem per venas , cor spiritum vitalem per arterias subministrat :ν Κ ita
146쪽
ira oportitit cerebrum , animalem spiritum per neruos imparriri, Cuius eiurranaximE sit excocta ac tenuissima subitantia, non deeuit illum in Dramidales illos belices qu5 iteratam curiosam praeparationem subiret diffundi sed iam accurate pia paratis singuinibust, ni ipsa stium glandulosi substaptia permisceri. Ide ue huius praesertim gratia , vas deferens veluti ncrueum M pe obseura cauitate doriatum,efficium est: vi per illud,semen tenuissimo eo spiritu in gens securius deduceretur. Cerebrum autem quidpiam , imo de plurimum,ad seminis fallatam: largiri, ex eo
probamus: quod verebri Moculorum vis, nimio coitu maximEc luatur. Tun, quδd coituire non evertis,pueris scilicet&eunucius,caluities non 3duemari His enim , cum mm aequε atque aliis, cerebrum, ad elaborandos spiritus qui importunius dissipantur intentum, Exsiccetur; plus inest quod in capillorum prouentum suggeratur. Sic ectomiae,seu -- luvies,cornua maiora gestare visuntur. Ex hac vero copiosi tum vitalis tum animalis spiritus premixtione . semeti spum sum euadit spumosis eius bullis citissimh subsidentibus, si quando extra: vas naturale effundatur :quod spiritus nisi cohibeatur promptissime exhalet. Albedinem natam semini, tum ulterior coctio tribait, tum propria substantia partium in quibus elaboratur, idam appostam interiam tibi assimilare conatur. Eidem vero visciditatem largitur , sanguinis ulterius excocti cohaerens crassities.
Verum hoc tandem non alibi quam in testibus post multas praeparationes perfici, probandum nobis adhuc est. Quod ab Aristotele negatum legimus, y qui in meatibus semen perfici profitetur
ristes autem vasis appensos alligari eo modo quo pondera textrices telis armectum , ut longiore meatuum productione,animalia ea quae casta magis esse conueniebat nimis erebra Ec importuna libidine averterentur. Quae enim inquit,aut testibus carent, bc seminales tantlim meatus habent i aut quae elim illis non careant, eos tamen intus habent: eadem propensiora promptioraque sunt ad venerem. Animalia praeterea reperiri testatur, quae sine restibus semen generent: se
pentesque de pisces prosere in exemplum, qui quamuis sine testibus . . coire tamen visi sine, de seminaria vasa habere genitali semine plena. Nonnulli verti in prostatis sollim . seu glandulosis illis corporibus, quae ad virilis pu)endi radiuem sita sunt, M a Galeno seminis affluentiae receptacula nuncupantur, semen perfici assirmarunt. Quo ex eo duci feruntur, quod in testibus semen plerunque iusto liquidius M plus aequo serosum, atque ideo ad proIem ineptum
reperiri consueuerit: in prostatis autem, non nisi debite elaboratum,atque ad generandum em-cax inueniatur. Atque inde contigisse aiunt,quod apud Aristotelem habetur, ' taurum impleuisse vaccam quam mox a castratione intuerat. Quia scilieet resectis testibus, semen perfectum in pt statis ruisset reseruatum. Contra eos steriles reddi: quibus lichi integri sint testes, ex ulcere tamen aut ab immodica venere, ita laxati sunt prostates, ut semen continere neque ideb coquere N: absoluere queant.
verum mihi multo magὶs probatur 3e placet, Galeni sentent ia . qui 'semen in parastatis quidem de anfractuosis illis capreolis corporis pyramidalis ta epidydimi praeparari docuit; in testibus autem absolui de perfici. Quod ultimum ex eo confirmamus, quia cum probatum sit animalis spiritus concursum ad proli fici seminis complementum necessarium esse, ille autem non alibi reliquae seminali materiae permisceatur. quam in ipsa testium glande: semen ibidem absolui&compleri sequitur: eum illi nihil praeterea ad persectionem requiratur. Non anth veris spiritum animalem materiae seminali permiseeri, inde patet , quod nullus neruus vasis praeparantibus
consocietur, ad varicosorum illorum plexuum texturam e cum tamen natura testibus nemos
tribuerit, qui per eorum glandem disseminantur. Praeterea cum semen intestibus ipsis plerunque inueniatur: uti a Galeno proditum est, ν & nos in publicis disiectionibus frequentet animaduertimus. Et in auibus, ac ouiparis quadrupedibus, ex ipso Aristotele ' testes excrementum genitale recipiant: non ad solam vasorum suspensionem hos fabricatos fuisse existimandum est , sed ad id perficiendum, quod tanta iam arte elaboratum in illos iratura transfundit. Praesertim cum testes eo polleant caloris temperamento, a quo non solum peculiaris testium natura regitur : sed per cuius eclampsim dc emicatus, totius corporis robur integrum conseruatur. Quibus nisi nobilius quoddam ossicium, quam seminaria vasa suspendendi, a sapientissimo Creatore esset commissum: non tanta caloris praestantia, illis tributa fuisset. Ac demum,cum exectis aut collisis testibus , ea etiam industri. ut semitialia omnia vasa integra Ac illaesa conseruentur, nullum unquam genitum fuisse prolificum semen scribatur, licet sic oblaesi aliquando coeant Beseminalis corpulentiae substantiam effundanir an non fatebimur, solis illis inesse vim conferendi prolificam facultatem semini Ratum enim est, ei, rei cuiusuis incientiam debeti 'quo praesente res illa producitur,absente veto nequaquam. Elisis autem vel exectis testibus coire nonnullos praeterquam Phavorini clatissimi olim Romae Arelatensisque Philosophi exemplo apud Rhodi-
147쪽
Rhodiginum comprobatur: idipsum, saeua consuetudo pucios cui randi lὶon dudum apud Turcas introducta confitarat. Solent enim hi Eunuchis virilia omnia pubi aequare, ne qui solis exectis te stibus foeminas quarum custod ae praeerant etiam aliquando inibant, idem amplius exequantur. Eunuchos vero Se spadones non coire solum sed semen etiam aliquando emittere. Isidolus J Car danus, Holicrius, de Albertus a plurimis relatus assirmarunt. Quod verum nec fictilium esse eerta historia testabatur. Clarissimas fabricius ab Aqua pendente in ana Omicis praeceptor meus. Eunuehos & spadones indiscriminatim dixi:quod licet a nonnullis inter se differre dicantur, vi Eunuchi sint qui ab ortu ad venerem sunt inepti;spadones vero qui aliquando viri suerunt At poli. modum effoeminati,seu attritis quos Thlibias dicunt παρά τὸ θληίίν, seu a terendo ), seu exectis testibus,ut ait Valesius eadem tamen sit Vtriusque Vo is significario.& qui eunuchi a Gla eis di cuntur a Latinis vi docet Isidorus, spadones appellentur. Eunuchus enim inquit,Graecum est no. men,quod est spado horum quidam coeant, ed virtus in semine nulla est, liquorem enim habent de emittunt,sed ad gignendum inanem de inualidum. Neque obstat quod Cabrotus' refert se publicε militis cuiusdam cadauer discuisse sine testi bus,in citius tamen prostatibus copiosum semen inerat; neenon quemdam Belloeadri fuisse qui ii est nullum testium vestigium proderet,illios tamen ex legitimo connubio genuerit. Nam rata sunt haeciae vel testes habebant intus larentes Vt quidam Abba, a me cognitus,cui post pubertatem tau tum virilia apparere coeperunt. Et Normanus ille cuius historia refertur a Iacobo du vallio i qui mulier credita,rum sollim cum in Venerem ruerer,pudendum quasi ex theca emittebat. Sie in plu-1imis aliis ludit natura,& potuit in illis Cabroli ita lusisse,ut gradiores de glandulosos magis quaml in aliis essingens varicosos parastatas testium vicem subirent. Sic in illo Aii 'stano mercatore euius historiam refert Schencxlv,, ' eum natura nullum formasset hepar nullumque lienem i horum vice intestina omnia carnosa fecerat; a quibus venae non ex uno caudice, sed in multiplices tamos discita dc in reliquum corpus propagatae,Or Iebantur. s Verum vi quae nobis probata est sententia undequaque firmetur, Aristotelis ae caeterorum no bis aduersantium rationibus quas antὶ recensuimus sic respondemus. Nihil mirum , quasdam esset animalium species quae sine testibus generent:ita enim gaudet varietate natura,vt prodigis loco h beatur eiusdem etiam speciei indiuidua sibi omni ex parte similia esse. Quae ut quaedam animalia sine testibus esse voluit: eadem,aliab numero exanguium, sine corde essinxit. Est tamen in virisque quod utriusque vices gerat. Assoletonim plerunque, unum idemque in diuersis animalium speciebus per diuersa instrumenta moliri. Sic non omnibus penem, ut docet Aristoteles largita est. Inde tamen concludi non potest, nem ad coitum inutilem esse ea enim quibus natura penem erinxit,eo semen eiaculamur in uterum. Ita quibus illa testes concessit,cilaeni his semen perficeretribuit. In quibus quod inuenitur sem n,nou semper serosum est sed saepe do bite & crassium de vis cidum. MaximE si recens extincta sint corpora: alias nihil metum . ab incipiente putredine sem nis substantiam in ichorem dissolui. In prostatibus autem afferuatum, semper, fateor, crassus est ti quod iam ante perfectum, Millic sensim collectumve ad eiaculationem sit paratius i ibidem per moras a circumstante calore magis incrassetur.Tauri exemplum i suspectum est: vi verum nihil ad i uersum nos profert. Inter seminales enim partes,quaedam genituram praeparant, nonnullae perfi-l ciunt aliae in futuros usus reseruant. Ac tandem quod ex ulcere aut immodica venere laxatis pros statibus effluit i non ideδ est imoecillum,qubd non fuerit in prostatibus excoctum sed ex eo qiubdvel contineri nequeat in viceratis his glandulosis receptaculis, de inuoluntari ε ante profusionis tempus effundatur:vel quδd ab immoderato coitu debilioribus redditis testiculis, crudum de incoctum generetur. Oportet autem illurivi essicax & foecundum sit, nullum vitium pati : bonum enim ex integra caula,malum autem ex quocumque desectu.
148쪽
Vtrum semen ex femina, Ut is atque ex viro decidas.
GR A v t s est haec quaestio, magnis animis inter peripatetieae Philosophiae sectatores de Medi
eos disputata. Aristoteles enim' marem a foemina ita distingui ait: ut mas sit quod in altero generare potest, emina vero quod in seipso,& ex quo fit quod generatur. Tum, menstrua Remi nis perinde fieri ut genitura : nec fieri posse ut duae simul secreti es seminales agantur. Atque ideis semen a semina non conserti ad generationem. quod si esset, menstrua non essenti illud auisti, deest, quia haec sunti Cuius sententiam sequutus Averrhoes , ' nullum a semina semen deeidete assit mauit. Idipsum antiquitus e suerunt AEgyptii,quorum ea sanctio fuit . ut apud Rhodiginum legitur , 4 solum patrem generis auctorem censeri , dc matrem nutrimentum modo . ac loeum infanti velut substiatum exhibere. Rationes quibus hoc placitum fulcitur duae sunt priseipes. Piima ex absurdo petitur : quod si mulier semen atque illud activum essunderet, ea naturaliter posset intra seipsam absque viti concursu de illaesa virginitare concipere ; Him tamen id naturae vires superet , dc leges ab eadem statutas peruertar. Altera rario est , qudd foeminas .i compressas, de absque voluptatis sensu coneipere aliquando contingat : quas , semen fine voluptate elaculari, non patitur ea titillatio, quam genitivus ille succus per genitales partes transis fusus excitat. Quam posteriorem rationem Averrho is cuiusdam mulieris exemplo confiimat, quae balneum ingtesta in quod quispiam per lasciuam mastuitationem semen effuderat , a patenis te volva eo semina attracto, citra omnem alium in se motum concepit. Addi potest Tribade, utramque venerem exercentes ea ratione quam exprimit Martialis, ' si semen effunderent te neratulas: quod tamen nec sperant illae foedo dc scelerato eo mutuo collisu abusae, nec accidisse umquam vel etiam prodigiosὲ memoratur. Quibus nihil obstantibus Mediei in contrarium feruntur Hippocrates enim, ab utroqua parente semen exire profitetur. Ga enus, ε genitale semen ait, tum viri tum mulieris ex aequo ad Zoogoniam conserte. Avicennas, dc in unoquoque duorum seminum inquit, est virtus formandidi vii tus recipiendi formam fmul. Quam sententiam ex eo maxin ε confirmamus. Quδd cdm natura nihil unquam frustra mo liatur : ea vero non aliter atque in masculis, vasa praeparantia utrinque duo, parastates, testes, de vasa defetentia in mulieribus fabii cauerit. lichi situ de formatione inter se aliquantulam dimetanti delirare videamur qui ubi haec semel inspexerint non fateantur eo milia haec utriusque sexta otia gana ad parem finem esse conficta. Respondet tamen Auerrho is eum Athenaeo apud Galenum, relator non aliter seminalia illa instrumenta foeminis a natuta tributa , quam papillae viris coneeduntur: ut scilicet sola similitudo in prima membrorum conformatione, non item suinio retineatur. Sed nugatorium est hoe eta gium : in vitis enim papillas sine lacte inuenimus, at vasa speima ira in dissectis mulierum cadaue. ribus , semine plena inspicimus , dc cauos earum testes multo semine sequenter ab un. dantes. Praeterea non conformationis solum imitatione, sed lanctionis patitatu testes taminis da tos esse: id pei suadet, quδd mulieres, non solum in coitu ex titillante perflictione , sed magὶs per so edentis tesolutionis tempus delectentur: imb manitem semen effundant, dc foras etiam aliquando et aculentur. Cui rationi respondet Aristoteles, minimὲ semen esse quod , muliere emittitur , sed humo rem loci proprium qui non proseminis emissione effundatur, sed multo excedat et atque nihil talo a suseis de vitaginibus excerni. Ac demum voluptatem quae per eoitum sentitur, non solum semine exeunt eaeeidere, sed etiam spiritu ex quo consistente semen emittitur. Atque indo impuberes Ias ciuientes, etsi nullum emittant semen parem tamen voluptatem dc consimilem resolutionem sentire. Humorem veto illum a muliere manantem, uteri quamdam esse superfluitatem inquit, quae , titillantis illius perti ictionis delectatione.non siter ad effluxum excitetur, quam solet saliua ex olefamelici cum eomedentibus adstat. Verum qualis est ille humor loci proprius ρ quo fine genitus ' ubi coaceruatus p Dieant in vaticosis parastatis praeparari, in testibus muliebribus Colligi, per vasa deserentia vel in uteri cauitatem vel in eiusdem ceruicem magna cum voluptate eiaculando mitti, ut corporum dissiectio eou. uincit,&semen esse negent. Quod enim mulieres coeundo effundunt non esse uteri superevitatem.
149쪽
Theorica. De semine,&sanguine menstruo. II3
ex eo patet,primumquδd quae sicco sunt utero, tale etiam quamuis parcius emittant. Tum quia quod ab illis emuleeonsistentia&qualitatibus seminis naturam prodit. Ac tandem quoniam eo coitu quo illas concipere accidit experienti constat nihil tale foras ex utero elabi, sed intus teri neci : licet grauidae semen etiam coeuntes effundant,per eam angustiorem sed longiorem vasti de ferentis portionem, quae secundium uteii latera ad eius Gruieem utrinque fertur. Adde mulieres pollutionibus nocturnis aeque ac viros, Aristotele ipso non negante, infestari, tagonorthaea labo- ' rate. Easdem sine viro libiἘnosa imaginatione tentari,ad seminis excretionem prouocari, & qua-- , is lem solent in coitu talem tunc voluptatem sentire. Praeterea brutorum foeminae statis temporibus ad venerem excitantur,alij vero eamdem uersantur. Quod non aliunde prodit, quam quhd ali- , quando semine turgeant,ati s careant. Est enim praesens copia seminis,ad venerem ingens stimulus. Λc demum a lumina aequε atque a mare in congressu semen effundi ita est quibusque manifestum ut Ouidius praeposteram & nefandam venerem detestatus
Mu-veri manifestina LMυιim. Semper enim i piut G semine constat. a Lai . Quis tandem ille est qui Aristoteli assentiatur, seat ad venerem aliis ut plurimum proeeliuiores nullum tamen humorem effundere. Vtinam non tam frequens nefaria illa esset experientia , qua per impudicas contrectationes probatur tales titillatas.& qualem humorem per coit im effundere lconsueuerunt emittentes: non tu hram colluuiem aut ichorem aliquem; sed album de semii alem ilia lquorem excernere. Utque omnibus quae ex Aristotele allata sunt respondeamus, licet solitarij illi lspiritus ab impuberibus inter lasciuias intepestiuas effusi aliquam voluptatem excitet;quam etiam plerunque probant mulieres cum semen illis prae coitus frequentia deest: longh tamen maior Msuauior ea est puberum millierumque volupta quam in proprij seminis eiacularione senti ur t. Quae cum Aristoteli incognita esse non possient:magna ex parte coitum cum profusione foeminet perfici coactus tandem confitetur.' Id tamen foecundum esse negat:qubd sine maris emissione con-eipi impossibile sit. o. 'At nullius roboris est ea ratio. Quoniam lieet alterutrum solum iniscundum sit i eoitione Re .cunda redduntur. Nam & mascillum semen ante eiaculatum qu m mulier orgasinum proprii seminis a maris pers ictione promtatum senserit infoecundum etiam est. Aliti multo frequentiores essent conceptus,nec t. t inanes amplexus probarent coniugati. Tandem in utroque ut dicebat Avicennas,virtutem formandi,tc virtutem recipiendi formam simul inesse, ex eo comprobatur Dd cum proles nonnunquam patri alias mi ri magis:quandoque utrique mixtim in conformatione & temperamento assimiletur: ' si quidpiam masculo semini activum ideo inesse dicat. t, quod proles patri similis efformetiir;consimile in foemineo reperiri, ex conformationis paritate conuin- -, --. cetur. Atque hoc tandem noletis admittere cogitur Aristoteles , cum quaerens causam propter quam dispar sit sexos,haec habet: ' sed si quod creat omnino aut superat aut superatur , similial . ., oriuntur duoiat si partim superauit .parii in superatum est,alterum foemin Hierrum mas generatur. Nunquam enim id superari pos t quod creat; nisi id a quo superatur coageret 8c ad generationem etiam essicienter concurreret. Sed intrum quod tandem apertis verbis dicat,mulierem ipsam pro-is M. 4 ..
Verumque verb marem scilieet de taminam materiam Armando scelut subministrare , contrairquam Aristoteli placuit cuius sententia est, semen masculum seminale tantam foeminae excre-it L 'I Lmentum inspissatrivi a coagulo lactis humor concrescit: εί taminam materiam praebere, princi- Iν . . pitim autem motionis , mare esse. utrumque inquam semen ut effective,iraesiam materialiter ad .. . Corporis formationem concurrere ex eo probarenis:quδd clam temperies 1 generante ginito communicetur cum materia sie aut aliter temperata quoniam patris aeriue ac matris temperiem imit
mur,& ab utroque materiam mutuemur oporteat.
Quare nostra iam satis confirmae i sententiatquae in contrarium allata sunt dissoluamus. Arist teli videbatur fieri non posse ut duo ad foetus formationem foemina tribueret, men &menstruurn. Sed nulla hic adnotatur repugnantia semen tribuit eoiens ad generationem, sanguinem postmoduad alimentum Sc incrementum. Quinimb id maximὶ deeebat:cum Ec effingi oporteret animal ex mutuo maris foeminaeque congressu:de ubi plus suppeteret alimenti, ibi & mrmari M ali. Ad pri- .mam autem rationem dicimus etsi iam sit responsum iterum,foeminam praeterea non posse intra se citra Viri concursum generaretquod nec semineum semen nec uirile quidem, si alterutrum solum' sit nec fermentari neque in actum deduei valeat sed utrumque alietius permixtione foecundari in-il digeati Nihilominus tamen utrique solitario commune est rudimenta aliquando generationis a
lsumere,oc in molas nulliusque animalis speciem referentes informes massas abire. Quod lichtν Κ 3 quantum
150쪽
quantum ad muliebre semen pertinet,improbetur , Galeno, a Roderam a Velga, ου M Merenes,li x -- - r qui nolunt molas absque viri concursu generari. Tandem id ac virginibus M viduis virilem eo, cubitum n scientibus accidisse legitur apud Caesarem Soligerum, Leuinum Lemnium,' de Mat
1 cis. i. a. cclium Donatum. 1 Ad secundam respondemus:mulieres aliquando absque voluptate concipere,
liquidius sit aliquando,&vasa deserentia breuiora malaestόque ductux --- donata;non aequaliter ac viri in quacumque seminis excretione, M titillentur, de delectentur. M
-- i lieris autem ille conceptus in balneo:stupri quaedam est dissimulatio. Ac tandem, Tribades etsi se i men effundant,illud in sociae succumbentis uterum eiaculari nequeunt,vel si desectum penis, s lax impetus aliquando suppleret, nec generarent tamen quia nunquam scemineum semen potest
virilis conditionem attingere, ex cuius concursa foemineum Decundatur. Atque huius vix Via
sussieiens reddi tatio potest, quὶm quod ita se sapientissimo creatore institutum ut perfectorum animalium speetes quaeque,in duplicem sexum distinguerentur:& ex utriusque coitu neque altera eiusdem naturae genetarentur proles. Cuius admirari quidem sapientiam possumus, sed eius instituta progressusque plenὲ assequi non valemus.
' si uanam sit obstri semisu sorma, s quis 'mation artus Autian
o R M A s rerum substantiales exactὶ nosse,ita arduum est Se discite: ut nullus se id asseeutum
Γ esse profiteatur. Quare neque nos in quo praecish consistat specifica ratio formae seminis imquirere hoc eapite tentabimus: d tanthm sub quo gladu substantiae illa contineatur examinare
imeditamur. An scilicet semen sit animatum,necne. Aristoteles ' semen ait non actu sed in pote te nimatum esse. Rod quidam ita inretpretantur,ut velint semen actu primo vivere, no autem bon ιο. 4.l actu secundo. Aliis vero ut Conimbricenses potentia animatum dicunt i quod lichi non constet 2 actu,habeat tamen proximam aptitudinem ut animetur: ea ratione qua sulphur ignis diei η. 3. n. potest,qubd suopte ingenio facillime ignescat. Qiisd ingenuε est profiteri.illud inanimum esse. In qua quaestione,quoniam tum inter Philosophos,tum inter Medi eos migna est dissentio : nos aliorum o ssis sententiis nostram prosem mus asserentes hominis ac caeterorum animalium semen non esse animatum. De plantarum veris seminibus.non qua parre semina sunt: sed quatenus iam antea fuςrunt pars vivens viventis plant cuius sorma cum materia sectilis est: pauid alitet sentiem dum cxistimamus. Cuius assertionis veritatem his rationibus roboramus. Ac primum cam vulgo conradi soleat, semen esse residuum ultimi alimenti,vel totius vel tethium saltem,seu illi spiritus animalis pet Dce tur evnomalimentum vero tam totius quam testium, antequam sit conuersum in substantiam partium, non sit animatummeque illius residuum animatum erit. Quod ita confirmatuti Maior est conformitas inter alimentum agglutinatum dc membrum vivens ac animatum , quam inter hoc
ipsum de alimentum illud quod tantum in modum roris per partes est a sum est , nondum autem agglutinatum:sed prius animatum non est,ergo neque posterius. Semen vero ex ea rorida substan. tia desumi,quae in substantiam totius aut testium ad alterutrius alimoniam effunditur:ex eo patere potest qubd seu semen 1 toto decidat, seu in testibus perficiatur i oporteat vel colliquamentum quoddam esse,vel totidi alim nti portionem. Illud autem colliquamentum dici non posse certum est,tum quodetita morbum fiat: Ae secundum naturam semen,etiam in temperatissimis generetur, quibus colliquamenta non fiunt. Tum qu5d nullum sit in nobis agens cui huiusmodi colli quati nis effieientia tribuatur. Non enim spiritus inquentis vel humdrum calor id potest: cum temperies quae his secundum naturam inest,membrorum temperaturae accepta debeatur: ὶ quibus caloremi colliquantem eo qui membris insitus est aetiorem mutuari non possunt. Si quae vero illis ab extra acritudo contingat,ea huius effectus causa esse non potest. Quoniam eorum quae in animali tura instituta sunt,causae etiam sunt naturales Ae nobis ipsis inhaerentes. Neque ad aliquam hetei rogeneam membrorum substantiam ea referenda est colli quationis effectrix dynamis : cum nihil agat in seipsum,oporteat autem ex singulis heterogeneis membrorum portionibus efflauium illud fieri,si semen totius naturam imitati debeat. Praesertim clim illud,spiritus Be humidae substantiae ac solidae particeps ad iratur,ex spumescente liqvida substantia cui terrea portio crassamentum impartitur. Praeterea qui impensius colliquanturέ miniis seminis generant. Ac demum colliquamenti morbidi quod eiusdem essee rationis,nullum est receptaeulum, semini autem praeparatus est n tura locus in quo colligatur. Quare roridi potius alimenti semen portionem esse sequetur: quam natura videshinato fini subueniae,copiosiorem esse procurat. Secundδ si semen esset animatum: vel eadem animi animaretur qua generans, et diuersa. Noni -