장음표시 사용
211쪽
diltinguamus. Fieri autem non potest seu visum seu auditum se supra proprios actus reflectet e. cum sint facultates materiae plane immersae de ad solum intellectum pertineat cognitionem reflexivam faeere. Sed nec distinguere diuersorum sensuum actus possumus, nisi alio seni v qui singulorum sen sationes agnoscens singulas ab inuicem discernat. Qua ideo communis appellatur, quod ut aiebat Themistius' sit veluti iudex ad quem pio tribunali sedentem,externi quinque sensus sua quique t . ferant. Alij illum rectὶ citculi centro comparant: quod cum unum sit de individuum,communis tamen est terminus omnium linearum quae a Circumferentia intris ducuntur. Hunc vero sensum non Aristoteles modδ agnouit: sed eumdem Plato de Galenus y admittunt. Neque Sanctorius, suam cum ratione tueri potest sententiam : cum ait communem sensum in quinque externorum sensite tia esse dispei sum,imo nullum esse internum sensum qui communis debeat nominati, sed eos actus quos communi sensui tribuimus ad imaginatiuam pertinere. Si enim sensum communem admittit, unu agnoscat necetam est qui si unus est,per quinque externorum sensiteria dispergi no potest, eum unius numero accidentis plura non possint esse subiecta loco distincta. At si nullum velit appellare communem, agnoscat tamen sensum aliquem internum qui singulorum externorum sensitiones se aduertat ot inter se discernat: nos talem communem appellamus,vocet ille A,aut B,ve volet. Praeter huno tamen internum sensum iam descriptum,aliam praeterea dari cum Aristotele, . een semus qui quae a sensu communi in praesentia sunt agnita,etiam in absentia cognoseat: de qui ex ob tectis sibi a sensu communi imaginibus, ut mox explicabitur,varia componat de fingat; ipsoque dot miente animali ea quae in somniis apparent cognoscat. Etenim cum certum sit bruta animasia plurima inter dormiendum somniare; neque ullum illis ab extra obiectum communicati, neque a sensi bus iplis externis tune praesertim tiantibus.& proprios actus in titum tepus no reseruantibus,quissiquam iniet nis sensibus obijcii alterum fieri necessum est;aut sensum communem quamuis organi cum Ac materialem reflectere se supra se dc imagines sibi ipsi insculptas intueri,quod solius est intel lectus; aut sensum internum dati communi superiorem,cui quae in sensu communi sunt impressa ex terno absente obiecto,dc inter dormiendum repraesententur Quem sensum phantasiam & imagina tionem appellamus; cum utriusque vocis idem sit significatum
obiectum sensus eommunis,sunt externorum omnium sensuum actus: quibus solis species quae sensui communi imprimuntur emanant. Neque enim species ab externo obiecto propagatae initis permeant: cum suo offieio iam functae sint,nec possint repraesentare quod deinceps lepraesentandum est, ac demum quhd ab obiecto tantum visiti efferantur species, aliorum autem sensuum objecta realiter facultati ut probatum est obijciantur. Neque sensus ipse comunis ex speciebus organis sensuum impressis sibi aecommodatas species praeparat: cum nulla sit occasio recurrendi ad tale effectivum principi u .ne in intellectu quide ut mox probabitur multo vero minils in senfibus.Quod ut intelliga tur sciendu est actione omnε in dupliei statu concipi,ut scilicet est in fieri xvi est in facto esse. In fieri ad categotia actionis spectat:in facto esse vero ad tertia qualitatis refertur specie,de actus appellatur. Qui similitudo quaeda est obiecti, εc velut expressa eiusde imago.Cuque qualitatis omnis ut caeter tu accidentiu sit in subiecto recipi; actus autem immanentes squales sunt actus omnes facultatu eo gnoscit tuarum in ea ipsa facultate recipiantur a qua producuntur amdε ve seipsis ita etiamsi militu dine obiecti informantes,quodamodo obiecto simile reddunt. Ea vero ipsa expressa imago x sensa.
tionis actus,ctim sit vera qualitas , hoc etiam habet omni vero enti commune ut apta fiteognosti. Quod veto fieri tunc ad uettimus.cum nos videre,audire,odorari, gustare,&tangere cognoscimus. Ae quoniam actus huiusmodi se per seipsos sensui communi repraesentare nequeunt, cum accidentia non possint de subiecto in sublectum moueri; nec se per medium propagare,quia non sunt sibi Smilium productivi: necessum est illos ici modum obiectorum visus sui speciem effundere,quae totam
illorum naturam superiori facultati repraesentet.
Sic visionis actus verbi gratia quo primum instanti productus est, sor speciem diffundit; quae pet
conueniens medium scilicet per spiritus animales in nerui optici cauitate contentos in senssis communis organum lata: de obiecti imaginem quam refert, & idipsum a visu cognitum praedictae facultati repraesentat. obiecti quidem imaginem , quia cum externa species prima sit imago rei visae, ex qua facultas visiva vitali in eam facta conuersione secundam efformae imaginem quae visionis est actust species ab hoc emanans cum eiusdem imaginis alia sit imago.oblecti etiam imago est.Sicquei obiectum referens, praeterea illud visum significat: quia praeterquam imaginis obiecti est species ieiusdem etiam ut actus est, species est. In hanc autem visionis speciem sibi impressam, sensus communis vitaliter conuersos,proprium actum, non aliter ac de visiva facultate dictum est elicit, quod primo obiectum est itidem reserentem. inter actus autem sensus communis Ec externorum sensuum ea est differentia quod hi quidem in paucum tempus durent, ne illis diu in ficultate perseuerantiubus .internus sensus,externa obiecta praesentia arbitratus eluderetur. Qui praeterea cum ad praesen-
212쪽
Theorica. De facultatibus, & adtionibus. I79
tiam tantum obiecti conseruentur ic per species ab illis emanatues sensus communis ad operandum excitetur,eidem non nisi praesente oblecto operari Condeditur: externorum actuum speciebus
propagatis per spiritus qui per nerui corpus diffunduntur siue in illis manifesta sit cauitas sine lateru:
tenuitate, puritate,&quiete eorumdem spirituum plurimum ad commodiorem praedictarum specie. tum propagationem inseruiente, nullo tamen interno lumine necessario. Contra senius communis actus qui sunt expressae rerum cognitarum imagines. in longum tempus conseruantur & durant. Vnde eadem facultas velut horreum est de theca imaginum omnium rerum ante per sensus cognitarum.
Organum tandem sensiit communis in ea cerebri parte Constituimuς,ad quam conueniunt nerui omnes qui ab externorum sensuum organis ad cerebrum tanquam lineae a circumserentia ad cen. t tum ducuntur. Talem autem ex anatome eam esse deprehendimus cerebelli substantiam quaequar. to postremoque & principi cerebri ventriculo in speculi concaui modum obiicitur,& illius posterio. rem faciem complete ad quam neruorum omnium principium recta dirigituri & unde animales spiritus depurati in omnes nostri corporis neruos diffunduntur. Ad persectam autem cognitionem eorum quae ad hanc facultatem spectant explicandum hoc Ioco oecurreret quomodo illi sensus communis actus& rerum cognitatum expresse imagines eam facultatem informent. quae sint tabellae in quibus pingantur.quoque ordine disponantur. ac demum quomodo lateant aliquando cum requitantur,aliis ad fastidium usque importune se prodant. Sed in neminem unquam incidi qui me liaec docere potuerit. Effectas experiri plerunque licuit rcausae autem in humanae taut saltem mea ignorantiae thesauro sunt absconditae. Cum enim scientiae supellex sit admodum pauper: contra igno. tantiae immensi sunt thesauri. Hoc unum tamen frequenti expetientia Comprobatur, cerebro inca lescente facilius species ex praedictis imaginibus effundi,easdemque cum maiori impetu spraesertim si illud siceius etiam euaserit) phantasiae obiici . eodem vero aut refrigerato , aut importuni is hu- mescente non aliter ac visibilium species per crassioris aeris Caliginem minus apparent, easdem vix se manifestare. Phantasia quam a sensu communi redistingui docuimus.non solum in praesentia obiecti operatur animalium cognitione cum ea facuItatum subordinatione progrediente , ut externi primum sensus quae ab extra ob ijciuntur agnoscant exinde quae agnita fuerunt ad sensum communem referantur, iac tandem eadem ut principi phantasiae communicentur: sed etiam obiectis absentibu s . de post lon. gum tempus quae semel agnouit recognoscit iterum. Quam visum & visionem appellat Ciceto, qudd ea imagines rerum absentium ita intueatur, ut eas oculis cernere ac praesentes habere videamur. Eamdem Latini posteriores imaginatiuam dixerunt quJd habeat pro obiecto rerum a sensu communi cognitarum imagines quae non aliud sunt quam eiusdem seni sis permanentes achias,qui res ut cognitae fuerunt perfeci e exprimunt. Perperam veto nonnulli imaginatiuam 'a phantasia distingunt,cum idem Graeca phantasiae voce significetur, Mimaginatiuae Latina Huius autem ut diximus obiectum eum sint actus senas communis, qui semel eliciti in multum tempus conseruantur catque hi ut caetera entia realia sint cognoscibiles per species a se emanantes,quax tam massente obiecto externo quam eodem absente effundunt. cum phantasia se his vitali conuersione s ut in aliis dictum est I applicat suum actum elicir,visionis quidem praesente obiecto, me.
moriae autem & recordationis eodem a ente. Etenim eum memoriae duo officia esse dicantur. sei licet species in longum tempus reseruare,sc rerum alias cognitarum recordarit ambo haec,non unius
sunt facultatis munera;sed species quidem in sensu communi ut dimim es reseruantur, imaginatiua autem quae alias cognita sunt,iteriam & tertid absente obiecto per species ab imaginibus in sensu
communi expressis emanantes cognoscens,eorumdem recordatur. b ra.--Quae non ita a principum Philosophorum sententia absone . quin Aristotelis Galeni doctrinae consentiant. Eadem vero facultas, solita nobis vigilantibus vix alia cognoscere quam O. P. terna obiecta quae ab externis sensibus per intermedium communem sensum excipit e si aliquan-s φωε. α. d. idos mente restexioni per morbos. aut inter dormiendum non attendente , Zephamatiae Visa noni ' ι
emendante quidpiam intra nos fiat quὁd illi internus tactu sonetae. illud ad externa obiecta pro-l 4ximh ad id quod obiicitur accedentia refert. Ita ille apud Galenum ob sonum intra auris concham seditum tibicines tibiis in cubiculo canere imaginabatur quos exeludi requirebat. Neque aliter inter dormiendum alius leuiore colico dolore vexatus somniabat se turbatum mare contemplari. Eidem praeterea facultati accidit inter dormiendum ex plurium imaginum aequa vi simul apparentium concursu , Varia fingere, quae numquam ea forma sensibus apparuerunt. Vnde constac Moποιεικῆν facultatem eamdem esse cum imaginatiua: atque ad hane pertinere Hippoceo taurum, Chimaeram, montem aureum, te similia fingere. A qua etiam aestimatiua re non distinguitur:
213쪽
cum eiusdem sit res obiectas intueri & easdem ut couuenientes vel inconuenientes aestimare.
Quod eum dieitur fieri,species insensatas ex sensatis eliciendo: ita intelligatur,id ab specie ab obiecto emanante non primb significari,sed secundario;scilicet per quamdam species modificatione, ei per quam communia externorum sensuum obiecta innotescunt respondentem, aqua ex naturali inhinctu brutis indito M a quo ex praescripto Creatoris dirigunrur, aut citra hunc in nobis . qui diapiam utile aut noxium esse significatur. Non enim ad sensus pertinet species ex obiectis elicere, imo ne ad intellectum quidem: sed utriusque est per obiectas species moueri. Verum de hae dissi cultate dc controuersia alias. re facultas haec ea omia cognoscit quae per species ab actibus sensus communis emissas illi obiaciuntur;seu prasente obiecto,seu eodem absente. simpliciter intuendo,componendo, aestimando, aut memoIando Cogni Orum tamen nullum in brutis reseruar exemplar, nec proprios actus in longum tempus conseruat. Quoniam in his id foret inutile ι clam ea teste xionis incapax non possit in proprios actus Conuersa illos iterum examinare. Ideoque bruta etsi praeteritoriam meminerint,se tamon memorari non cognoscunt. Neque unquam impetus in lternarum eognitionum emendant: sed cum alicuius memorantur, In consimiles insultus feruntur
quales laetant prima ivt Equi Dari, secundo hinnientis ubi pridiε equam inierat historia
confirmat nisi fuerint castigata. Etenim quia in parem aut similem casum incidentia, omnium quae aliis occurrerant recordantur,nisi sint admodum stupida ; quodam quasi discursu uti videtitur,ve vel ea vitent quae sibi nocitura apparent vel ea prosequantur quae placent. In homine veto, cum imaginatiua praeter officia quae in brutis exercet, ordinetur etiam ad phantasmata intellectui lsurgetendantiam in nobis suos actus in multum tempus reseruare censeo, quod multorum simplici apprehensione memoria intellectiuὶ memoremur,quae intellectui 1 phantasia suggesta esse probabilissimum est , cum reflexio in iudicio aut discursu magis quam in prima operatione mentis ad
organum phantasiae, ab organo quidem sensus communis diuersum esse ex eo conuincitur, quod primum has facultates esse inter se re distinctas probatum sit: tum quod sensu communi recte operante de singula qualia sunt aduertente, phantasia prout aestimatiua est erret omnia deteri ira quam sint concipiens, ut plurimis melancholicis accidere comprobamus. verum qua in parte siel constituendum non satis patet. Probabiliter tamen dicerem esse postremos illos cerebri veluti colles qui in eminentiori quarti ventriculi sede constituti, nates infantium quodammodo imitantur iqui in speculorum connexorum morem imaginum expressarum species ex praesignato sensus communis organo excipere commodissimὶ possunt: dc toti quarto Ventriculo imminentes , quo lubuetit spiritus imperi, ad motum delatores impellere,ad motionem quibusvis partibus pro arbitrio im
Cogitatium nullam dari,certum est: tum quod qui illam introducunt eamdem esse statuant in homine eum aestimatiua brutorum: tum quδd affirmatio alicuius de aliquo quae huic conceditur facultati ad potentiam altioris ordinis spectet,& ad secundam mentis operationem pertineat, cuius est aliquid de aliquo affirmare aut negare. Reminiscentia demum quae est praeteritorum non facile occurrentium recordatio,cum discursu de ratiocinatione quaesitar inter facultates organicas non est recensenda, sed spiritalibus annumerandae
Spiritalis facultas cognoscitiua, intellectus appellatur, mens, 3e ratio aliquando: a Graecis verbνους, λοι,--, πησις, & δαπια nuncupatur. Cuius organum nullum est, & immateriali in tiocinantis animae substantiae immediate inhaeret. Eius autem obiectum,est id omne quod aliquamentitatem habet.aut habere fingitur. Eiusdem tres sunt operationes simplex apprehesio,iudicium,&discursus. Atque huic soli datum est posse se reflectere supra se, M ad proprios actus examinandos iterum se conuertere: necnon quae aliquando cognouit iterum in seipso intueri. Quae omnibus aliis facultatibus denegantur: quemadmodum & formales rationes rerum ab inuicem abstrahere, ut essentiam a proprietatibus, & naturae communis diuersos gradus singulatim apprehendere, rationemque specificam a Conditionibus indiuiduantibus,aut contra. Is autem etsi unica sit & singularis facultas,prout tamen quae apprehendit non ordinat ad opus, sed ad solam veritatis cognitionem speculatiuus appellatur : quatenus autem quae apprehendit ordinat ad opus practicus nominatur,diciturque motivus voluntatis,non ut exequens motum,sed ut dirigens ad motum.
Sed difficultas est quomodo quae ab intellectu cognitione directa cognoscuotur illi Ohijciantur Quoniam cum intellectus sit purE spiritalis phantasmata autem seu species emanantes ab actibus
imaginatiuae sint utcumque materiales,non videntur posse mouere intellectum,cum materiale non
possit agere in spiritale.Hinc Peripateticorum schola intellectum agerem introduxit, qui ex phantasmatibus species spiritales eliciat,quae in intellectu patibili seu possibili exceptae , ad intellectio
214쪽
Theorica . De facultatibus, es altionibus. 18 I
m faciendam obiectiuε concurrant. Verium Clim entia non lint ni ultii alicanda sine ire cessitate, vispiritalis anima quae est radicate principiam omnium facultat una, informatinaretrale lioc nostrii in corpus,illique unitur, ita nihil vetat ex supposita praeordinationc Creatoris in his quae vitionem duplicis illiux Ribstantiae in homine consequuntur, species eas quae ab imaginationis nisterialibus actibus emanant,posse in intellectu recipi. Praesertim cum materiale aut immateriale in accidentibus,non aliunde pendeat quam ex subiecto cui accidentia inhaerent: quod si materiale sit, acet. dcntia sibi inhaerentia facit esse materiali alat si id spiritale fuerit, spiritajia. Praeterea quod ad intellectum agentem negandum nos plurimum mouet id est,qubd cum certum sit intellectum nee perpetuo intelligere, neque perpetu Λ ad intelligendum ferri sed a praesentia phantasmatum excitari e concipi non potest quomodo a phantasmatibus excitetur, nisi dicatur ab eisdem immutationem aliquam pari, quae non alia esse porcst,quam speciei a phanta irae actibus emanantis repraesentatio. Adde indiuidua ab intellectu intuit tu E cognosci; non lotum quae tingularia sunt in una specie sed de aliat necnon eumdem pet prudentiam non solam in uniuersalibus ted etiam in singulari. . . . . . hus auctore Diuo Thoma occupari Prudentia enim ex eodem in intellictu cli subiccti uc, dc in- 3 p. stellectualis virtus saltem secudum essentiam. ς Quare eiusdem actus intellectus etiam erunt actus. ' sConfirmatur ex eo quod Theologi num talis humanus actus Petri lub enunciatis couditionibus V et lindiuiduantibus lit peecatum mortale aut veniale ratiocinando determinant. Iiuiscon solii an Sm- Cus ex verbis sub tali forma conceptis ccnseatur a Patrono manumisius, valia per discuisum exa . . .a. . .
minantes decernant. At medici non Sorti aut Calliae tali feb cum tali symptomatum particulari
syndrome, Sc tali vitium consociato robore aut imbecillitate,tali die & hora, mittendus sit sanguis ι .. ι , aut cxhibendum pharmacum non absque rationali perquisitione excutiunt. Sed talia intellectus lexaminare,& quid in singulis decerti edum sit definire non potest; nisi singularia ipta de quibus se. a. i irendum iudicium est ante cognoscar. Quare horum singula intellectui obiici, & ab eodcm cxcuti luet essum cst, citra ullam uniuersalis speciei a phantasmate indiuiduorum repraesentativo abstra in Onem quam intellectus agens fecerit. Quod si verum est, ut conitar, neque in aliis directis intel- llectionibus huius opera indigebimυ s. Vnde non immerito Angeli ipsi a plurimis Theologorum di- lcuntur res singulares agnoscere,non per species generi cas aut j pecificas sibi concreatas : sed per i speci s ab ipsis rebus emanantes: quod probabilissimum esse certi et cm. iReflexiva autem cognitio non fit per nouam speciem a verbo mentis emanantem, & intellectui fobiectam quoniam nulla facienda est transmissio imaginis rei obiectae a potentia in potentiam : sed L per inexplicabilem plane modum quo intellectus eos ipsi factiis speculatur, quibus iam antea suillh I, M.t.IInformatus. Vnde Averthoesh inquit intellectum adeptum ti dest plurimarum rerum cognitionem lconsequutum cum habemus,ex nostra voluntate pendere intelligere quodcumqtie liuelligibile valuerimus,ex praeintellectis supple. Cum autem intellectus reflexionem seri experianaum qia Omo. do tamen eadem fiaticum ahitra a corpore separata; intellectus sui iuris erit noscere coiiccdctur. Demum quoniam intellectio in facto esse verbum mentis appellata si iecies, & rerum intellccta. rum expressa imago unipso intellectu recipit uti neque de subiecto in subicctum π utari potest , atque ideo eamdem in eodem te seruari necessum est: sequitur mentoriam intellectio alia, quae . st intellcctionum omnium penu, ab intellectu non nisi formaliter esse di iter sam. Hinc losephus Angle sit n; 3- in quaestionum theologicarum floribus memoria inquit idem quod intellectus cum specie. Et re- , icordatio intellectiva nihil aliud est, quam mentis in intellectionem iamdudum concepta intuiti ita reflexio. Reminiscentia verδ,quaedam e st cum discursu facta recordatio quae homini propria, ironalterius est facultatis actus, quam intellectus, praecognita cum aliquo discursu requirentis. Appetitiuae facultates aliae cognitionem sequuntur, aliae non. Haec appetitus naturalis dicitur, tam animatis quam inanimatis rebus communis;appetitus per similituὸinem dc analogiam oppellatus. Estque inclinatio quaedam qua unumquodque nulla praeeunte notitia fertur in id quod sibi Conueniens est. Qualis est propensio elementorum in locum naturalem ,& appetitus conglui alimenti in plantis. Is autem inter facultates animales minimE recensetur. Cognitionc seqtiuntur duo ali appetitus. Ad sensitiva qui de is sequitur qui sensitiuus appellatiir,x omnibus an in talib' comuitis est. Intellectiva vero, voluntas homini inter animalia peculiaris. Qui ambo eliciti ui etia appetitus appellaturriqubd suos actus eliciat: undeoc ipsi actu sappetitus interiores, Ut loquitur D. Tl nrasilit. 1. e seu per quos in id quod obiicitur inclinatur vel ide auersatur,eliciti truncupat ut exteriores veri ,, qui scilicet executione respiciunt inclinationis appetitsis,imperati nominatur. Utriusq; auic ta scnsitivi qua rationalis appetitus oblectu est bonsi seu veru seu appares. In quod feruiu r,ito quod noui specia sibi repraesentata moueatur: sed per subordinatione actuu et iisde re facultatis,formaliter auic diuersae. Qi se inter sensus,rem obiecta vhimate cognoscens,i inaginatio aut pliatriasia, in mente verδ intellectus appellatur: prout autem alterutra in id fertiir quod sub ratione boni obiectum ll k I, lib. t e,
215쪽
est, appetitus aut voluntas nuncupatur. Nam ut habet Aristoteles, i neque diuersum appetens, 5e sugiens; neque inter se. neque a sentiente : sed esse aliud. In appetitu autem sensitiuo nobis cum caeteris animalibus communi) nulla per se libertas inest i sed pro conceptu imaginatiuae , ad prosequutionem aut fugam necessarid inclinatur, tam secundum exercitium quam secundam stacificationem. In homine tamen, quia is rationi & voluntati subiacet, hiberi, flecti, & vinci potest sed cum labore , de renitentia. Quoniam ut dicebat Diuus Paulus, caro concupiscit aduersias spiritum Huius praeterea operatio, non tantum est appetere dc prosequi quod apprehendit ut conueniens; sed citam fugere de auersari quod ut noxium Sc contrarium concipitur: ab appetitione tamen quae potior est illius operario denominatur. Quia vero non sollim boni Se conuenientis in quod appetitus fertur, sed &mal retiam quod idem auersatur, diuersa est ratio , quod scilicet alterutrum vel est simpliciter tale,vcl arduum t idem appetitus in concupisti bilem 6c ira Dcibilem formaliter distinguitur. Concupiscibilis in ea absolute ferri dicitur, quae nobis conueniunt
aut conuenire videntur; contraria autem recusare dc fugere. Cuius inclinationi si quaedam te sistant.&obstenti quia ad haec tollenda&supetanda mcdia, vehementiore conatu movetur 5c inclinatur,ita scibilis nomenas init Estque inter hos necessaria actuum subordinatio Sed de his fuasius cum de animi passionibus commodiore loco agemus. Voluntas demum est appetitus ratiori lis,quo actu clicito, serimur in bonum ut bonum est. ' Atque id ex Diuo Thoma ' bifariam , vel simplici appetitu alicuius rei, quo dicitur velle; unde vulgo asseritur voluntatem esse de fine qui propter se appetitur 1 vel appetendo aliquid propter alterum consequendum, quod eligere nunc patur: de propriε est eorum quae sunt ad finem,aut inter plura dissimilia aut contraria ad unum potius quὶm a j a iud inclinatio. In obiecta autem ita voluntas fertur,ut libeth possit secundum exe citium ferti aut non ferti in id quod ob ij citur; dc hoc aut illud medium ad Enem eligere , libero agendi arbitrio dotata, Sc tantae libertatis ut in his cogi minime valeat Mae tamen aliquando ne cessario secundum specificationem operatur: ita ut circa talem obiecti comprehensi rationem, talem ach is speciem elicere cogatur: ut bonum in communi cum obiicitur non potest auersari , sed
vltima animalis Achultas est loco motiva progressui motus,apprehensionis, de cuiuscumque alterius voluntari j motus aut hor. Quae nobis ut Caeteris perfectis animalibus tributa est, ut inclinationi appetit lis efficaciter satisfiat, de quod cupitum est bonum, vel quaeramus vel amplectamur smalum autem quod abhorremus, vel expellamus vel fugiamus. Ea vero duplex est, imperans , de exequens. Il la quidem licet ab anima re distinguatur, ab appetitu tamen animali formaliter tam tum differt. At eius actus imperatus quo obedientialis membrorum potentia prosequutionem aut fugam explere iubetur, ab ipso actu elicito prosequutionis aut fit gae realiter distinguitur. Realem praedictarum facultatum unitatem ex eo inferimus, quod tam parum ab inuicem dissideant rem agnitam nobis placere,dc in rem nobis placentem inclinari dc ferri, ut facith ambo ab eadem facultate fiant: e num quidem actu elicita, aliud vero imperato. Ac maxim E cum ea sit inter praedictos
actus naturalis sub ordinatio: ut a cognitione ad appetendum moueamur, de ab appetitione ad motum concitemur. Motus enim omnis qui secundum naturam est, appetitus inclinationem de imperium sequitur: seu in actu exercito, scilicet tacita voluntate praecedente, 6c καθ' ὁρμήν, idest, ab instinctu, ut nobis dormientibus: seu in actu signato, quando expressum est voluntatis imperium, aut ut ex Scaligero loquitur Laurentius , κατα- idest, ab electione , vigilantibus M' cogitantibus nobis. Atque ideo merito a Medicis is motus voluntarius appellatur, necnon anima. lis: qu bd solis animantibus insit. Sed ad appetitus imperium exequendum in corpore, aliam necessatiam esse facultatem cens
mus, quae proximis atque immediatis motus instrumentis annexa,re a priore distinguatur. inae ut suos actus exerceat, tria requirit in organis. Primum quidem, ut in parte mouenda debita sit articulorum ad flexionem dispositio: tum vi flectentium organorum decens sit aptitudo : tandem ut necessarius influxus a principe membro in partes mouendas feratur.
Organum prioris illius Acultatis quam imperantem appellauimus vel est inhaesionis, vel tris D imissionis impetis Inhaesionis vel nullum est, si illa sit spiritalis: vel cerebrum, si sit organiea. Transimissionis autem instrumentum, sunt spiritus animales : qui a cerebro in singulas partes mouendas, per neruos quasi per canales 8c tubulos traiis fusi, appetitus imperium deferunt. At posterioris fa-icultatis quam exequentem diximus organa singulis partibus mouendis particulatim destinata. sunt musculi. ' Qui cum dissimilares ex multis similaribus partibus componantur; ad flexionem tamen aut tensionem/c partium huc aut illuc adductionem, quae familiarior est musculorum actio, quam se contrahendo perficiunt; tum ad impulsionem Sc Vibrationem , qua vehementiores membrorum exlesiones, saltus,& similes expulsi uos motus exequuntur, unam inter caeteras habent
216쪽
Theorica De facultatibus, & actionibus. Ι 83
liomogenea Liatam id qu primariu est actionis instrumentdicti a dicimus esse neruea illa fibrosa
substantia quae per musculi corpus disteminata abit in tendinε,aliqukdd longli, aliis latu nonnun quam manifestum,alias obscuri . Quappe ex Galeno, neruorum fibrae pet musculum dispersae, . . iprimae sunt quae molient necnon ex eodem, singulorum quae mouentur instcumentorum corpora, 3. iapro fibrarum politura motus habent. Quod non solum veru mest in partibus quae motu naturali mouenturi sed in ipsis etiam musculis,qui secundum propriarum fibrarum situm suos motus ab soluunt. Estque substantia fibrosa adnixum in mouendo neeessarium maximE idonea, de ad contractionem reciprocimque laxationem mirum in modum apta. Caro veris musculosa quae exsanguitie circum illam seminalem substantiam effuso generatur, minus apta est ad nixum illum in mouendo necessarium,commoda ver6 ad contractionem praedictarum fibrarum iuuandam: tum sua mollitudine,tum inducta in musculo crassitie. Mercatus vero , dum carnem principem esse musculi partem probare nititur,nihil aliud conuincit quam quod a nobis de fibrosa musculorum substantia per carnem disperti assertum est. Motticis autem huius facultatis etsi mustiplices sint actiones iam antὶ insinuatae , quae suam diastinctionem capiunt tum , partium morarum varietate,tum maximE a fine in quem singuli motus destinantur 1 non tamen hic opus est in singularum explicatione occupari, εc modum exprimere quo seu comprehensio per brachia & manus , seu progressio tibiarum pedi,mqvh beneficio,seu totius flexio aut tensio per spinae vertebras,his mustulis operantibus, quos singulis praedictis atque
aliis membris natura attexuit,perficiantur. Facit Eenim haec omnia in anatomicisὸemonstrationibus discuntur de longiore oratione quis hic locus patiatur, essent explicanda. Verum clim iam ante docuerimus quomodo & quorum organorum opera fiat respiratio,opportunum videbitur hic explicare,quoinodo vocem dc loquutionem sormemus, quas facultatis animalis te Ioc motricis imperio ad arbitrium fingimus. Sed his singulare debetur caput. Antequam veto hoc ipsum finiamus,explicandum est,quomodo facultate animali eisdem he uis spirituum sibi subseruientuim delatoribus us/,adsensum totius Ec motum .e accidat aliquandoluta. i. Δsensum perire manente motu, alias motum deperdi sensu integro. Galenus, belle sic hane quae stionem soluit ut si cute ablati subiectus ei nudus musculus immobilis appareat tangentem lacten 'sentiat paruam ei noxam incidisse putandum sit: Vrpote qai tantum animalis virtutis acceperit, quantum ad sentiendum quidem est satis, ad musculum autem mouendum minimε sufficiat. Scilic et quod cum neruos liberiores esse oporteat ad eos ntinendos spiritus qui ad serendum im. perium facultatis motricti principis sint sati si leuiter obstructi cos adhuc spiritus contineant qui ad delationem specierum actuum tactus abundE sufficiant. Nunquam autem contingit musculum quempiam moueri qui item non sentiae. Quod si acciderit cutem musculo superiacentem sen tum amittere, cum interim ipse moueatur: nihil est quod miremur. Quoniam tunc neruus qui in
cutem dispergitu ciniurii aliqua affici potuit,dum ramus qui in musculum diffunditur, nullam sit laesionem passias,
internos affectus sibi inuicem manifestarent;natura his quae respirant, vocem concessit, quae seu longε lateque effusa , seu tacith susuriata, Se in distans M in propinquum aliorum auribus ac cepta potest pro multiplici varietate quam subit,& prope dc procul diuersa singulorum pathemata enunciate. Vocem quidem PGraecis φωνην appellatam illis omnibus largita est , quae cum pulmonem habeant,aerem inspirando trahunt,expirandεque expellunt caeteris vero seu piscibus seu i'- sectis quae eo viscere carent pro voce nutus quosdam aut inotus edete dedit , quibus illius defectum compensent Atliomini ut resi quotum principi,polities,societati 'ite amanti,& 'mnium ex cellentissimam conditionem optimi Creatoris largitate nacto,locutionem etiam Graecis αυδ , dictam qua & Adorandi Plasmatoris gratas laudes efferret cum iubilo, de in ciuili conauersatione quae mente conciperet, aliis explicaret. Vocis autem nomen nonnulli sub latiore significatu quam parsit assumentes.vi Ammonius 'dc alii,dixerime vocum aliam esse significativam Marticulatam ut hominis aliam significativam & illiteraram seu inarticulatam ut latratus canum; aliam significatu caretem de literatam,ut blitiri;aliam demum nec literatam nec significatiuam, ut
sibilus:cum tamen vox proprih dicta sit sonus in larynge per emationem cum significandi proposito . .
editus.Nam ex Aristotele, ' non omnis animalis sonus,vox:3c textu so.Sed oportet fle animatu esse '
217쪽
Vox omnis animalis aut ex animae passone,aut propter animi passionem profertur. Necnon ut habet idem Aristoteles, 'vox est molesti Mincundi significativa. . At sermo seu loquutio ex uberto Magno est vox articulata , quae mentis conceptum enun eiec Vnde Trismegistus f scribit elligcntiam sermonis esse sororem: oc a Platone o vox organum Philosophrappellatur. Aaque lianc vocem quidem esse dicimus, qu)d quemquam sine voce loqui non contingat: atque idia miniis accuratE Λuerrhoesh nutum qui sine voce fitJub locutio be comprehendit:&angulorum locutio non nisi per analogiam quamiam finis, hoc sibi noment vendicat. Quae ut colligitur ex D. Thoma, est communicatio quaedam propriorum conceptuum ων x. t alteri facta, per species voluntarie ab angelo loquente effusas. Vocem inquam, ideo locutionis genus constituimus quod allius qu- huius uniuersilior sit notio: dc vox proximh in articulatam St rei λ ια'. I lyarticularum distinguatur. Atticulatam praeterea apposuimus ut differentiaepartem quod Iocutio . eum alia a voci rganti lintumenta requirat; per haec,illa vario ad inuicem concursu multifariam quodammodo articulata, ditiersus literarum sonus efformetur, ex quibus verba, de ex his locutio componitur. Ac postremo adintegram eius naturam explicandam, ea mentis conceptus enunciari, addimus i quod quantumuis atticulata sit vox,nisi ea sit conceptus alicuius significativa, sermonis aret locutionis nomen minim mereatur. Quare liis vox a locutione discernitur: primo, quod illa, Lib. .. latita hac pateat Secunta quod ex Aristotelet cum vocem habeamus , natura , locutionem dis hist i v nux est omnium hominum sermo: dc quia natiuitate sunt surdi,ijdem sunt muti. Tettio quod cum omnibus,ut diximus, animalibus pulmonem habentibus vox sit concessa ad sen sum molesti Ec iocundi significandum i homini soli sermo conueniat, ad utilitatem aut damnum
iii dicandumi ad id quod honestum est aut turpe, iustum vel iniustum exprimendum:& ad id quod
verum aut falsum est docendum. Licet enim psittaci, picae, corvi, atque alia huius ordinis ani m . d. hin. malia articulatas voces edant,quas aliquando vidicerunt;non loquuntur tamen, sed voces imitantur humanas i Ecaues reliquae quae ex Aristotele Voces quodammodo dearticulare dicuntur, vel perdices caccabam , atque aliae tristare; non nisi per analogiam quamdam vocem articulata
Et quamuis luscinia ad Larmonici sui cantus imitationem proprios pullos instruas i, ac quoia
dammodo vocem articulare vario flexu doceat: quia tamen quaecumque ea sit articulatio multo minor obscuriorque humana est, nec ad diuersos mentis conceptus humano more exprimendos
destinatur, sed ad solam Creatoris summam potentiam sapientiamque homini significandam, ad mirabili gratia efformatur locutionis nomine non comprehenditur. Vocis autem non unum est Sesimplex genus,sed differentiae multae t quarum prima a quantitate non molis, sed virtutis petitur: l quatenus scilicet ea in loUum & latum atque omnino de multum . vel in breue Ac angustum pla-
ineque paritum spatium estundi potest. Atque inde vox magna vel parua appellatur, quam Quintilianus ' grandem dc exiguam vocati Inter Cuius differentiae extrema, mediae sunt plures species ,de ab ima ad summam, ac retro multi sunt gradus. Magnitudinis enim varietates aliquot exprimunt, ingens erecta,boans, plena, teres, dc contenta: Vr patuitatis, pusilla, tenuis, exilis, tenera, mollis, summissa, inclinata, inflexa, dc languens. Secundo a soni acuto aut graui tono, notissima, ut ait Aristoteles,' ea sumitur differentia,ex qua vox alia acura seu excitata; alia grauis vel obtusa ap-lsellatur. Quae denominationes, aduertente Rhodigino, P ab his quae tanguntur transsatae, nis ac commodantur. Vt enim quod in mucronem fastigiatum est, momento penetrat , quod vero hebet ius retusiusque est , non ita, sed mora dc segnitere consimiliter acuta vox auditum pervellitae dicat; grauis obtundit veluti trudendo. Tertio ex eo quδd vox secundum omnes vel minimas contentionis Ac remissionis differentias, facile aut dissicile percipiatur,ea disserentia desumitur. aqua illa vel clara,argentea, pura,candida,limpida,nitida splendida, lenis, suauis, canora, de resonadicitur: vel contra,obscura, fusca, aspera,rauca, subrauca, subsurda,& dissona nuncupatur. Q eum vix aliquod nomen sortiatur, quo proxime talis differentiae natura exprimatur, varias appellationes accepit,quae per metaphoram desumptam a rerum visibilium aut tactilium ut plurimum varia dispositione, voci tribuuntur. Quarto, ex maiore aut minore celeritate dc frequentia,tardita. te aut laritate exsussiationis ad vocem efformandam necessaria, vox alia libera, fusa, liquida, de concitata appellatur:alia vero lenta contracta angusta,impedita,& anhela nuncupatur. Acquinibdemum ex eo quδd facile aut dissicile vox in diuersos tonos, dis irentesque intensiones de te Lsiones vertatur,alia facilis 6c flexibilisralia dura dc a Graecis σκληφε, atque a Plutarcho ' ατ ori, O appellatur:quam Timaeus L erus inconcinnam do dissonam nominauit. Locutionis differentiae plurimae eaedem sunt quae dc vocis: quod cum ad locutionem vox omnino sit necessaria : imo dc haec . illius sit veluti genus , quae voci adueniunt , eadem de locutioni accidant. At quae sermonis sunt propriae, illi conueniunt vel prout locutio a Gram-
218쪽
Theorica. De facultatibus; & actionibus. I 8s
matico& Rhetore, vel quatenus eadem a Medico consideratur. Etenim locutio prout ad Grammaticum vel Rhetorem pertinet, vulgδ dicitur congrua vel incongiui a Quintiliano i recta, a Cicerone pura dc polita,' emendata, necnon lenis, vel agrestis appellatur, aut contrariis donatux epithetis. Prout autem ad Medicum spectat,ea sola locutionis differentia spectabilis est, secundum quam locutio alia sine vitio est, alia vitiosa. Vitio carere dicitur,quae elim clara, lenis ist& libera quascumque literas perfecth articulatas efferri l . . Vitiosam autem hic appellamus, non deperditam aut imminutam, sed deprauatam tantum. Imminutionis enim vitium clim voci accidat, locutioni tamen ut tali nequaquam aduc nit. Deperdi vero bi locutio potest,& vox. Illa quidem, hac manente; quod vitium appellatur, α α,ευδώ: in qua, ex Galeno. salua voce amittitur sermo. Quae si ad tempus tantum intercipiatur, αφαεια nuncupatur. Laelio Bisciola monente. y At vox deperdita, quae dicitur sermonem etiam tollit. Deprauatur autem locutio variis modis. Primo quidem, cum aegre loquimur, haerentes in syllabarum prolatione, eamdem ac primam maximε, repetere Coacti. Tum secundo, quando citra haesiitantiam literas aliquas dissicilioris prolationis ut L. L. Q c R. eL ferre non nisi peruersa valemus. Ac tertio demum cum ex nimia praecipitatione loquendi seli ham aliquam omittimus, Ac primas ultimis connectentes, medias clidimus. Quibus vitiis ctiam disiunctim affecti,communi voce ia γίλα a Graecis appellari consueuerunt, ut testatur Aetius,' atque ideo aegra omnis se vitiosa locutio, vocatur. Quδd si huiusmodi vitia ex eo nasi Cantur,quod libere curuari lingua non possit: seu ob immodicam fraeni illi suppositi Ac fili vulgo dicti duritiem aut producti nem: seu ob aliquam cicatricem quae linguae ex vice te aut vulnere acciderit rab eodem Aetio ibidem voce comprehenduntur. Singula yeris ab Aristotele propriis nominibus exprimuntur. Linguae enim haesit antia appellatur, ut lu-Culenter explicat Foesius, licEt cod ii, nomine tenuis vox pletunque significetur, dc pcnh elu dem sit significati cum vi ex Galeno dc Hesycnio docet Mercutiatis. - Eam tamen ibi Galenus inter -νοφωνι ν & λεα τοῖωνίαν differentiam intercedere statuit, vi illa, ab angustia asperae artetiae Ze gutturis accidat: haec verd a musculotum guttur mouentium innato vitio. At illa aliquot literarum difficilis enunciatio τραυλοτης de Παυ σις Latinε halbuties nomi hatur.Praecipitata demum syllabarum ei sio K ε Θης, atinb blaestas solet appellari. verumtamen apud plerosque Φυλ Της υ ελλύης pro eodem usurpari consueuerunt, ut idem Bisciola monet. Nam Galenus ut 1 odii prolationis vitium est, inquit, non vocis. Sic Ac τραυλιζειν clii Ddem significationis verbum, nequeunte lingua exquisith eas dearticulata voces quae per T. dc R.
Causa vocis materialis, est aer qui per os de palatum ad c6rdis refrigerium attractus , postquam eiu portio ad generationem spirituum vitalium c sumpta est,cum suliginosis cordis ex- Crementis per tracheam artet iam M laryngem exsuffando excernitur. Etenim clam vox sonus sit aliquis tque is,etere ad durum quidpiam aut duri naturam subiens colliso elisoue producatur imita potest vocalis si ni accommodatius subiectum excogitari, quam sumidus ille aer non molli expiratione, sed tiolenta ex sumatione a pulmonibus emissu i,dc ad lingulam laryngemque collisus. Forthalis eiusdem causa e est ipsa sonora praediat aeris ex thorace foras expulsi ad glottidem dccauum gutturis factaeollisio. pii alis autem est passionum seu affectuum animae expressio : in quem usum,ut diximus,animalibuν kerem spirantibus vox fuit ab optimoCreatore concessa. Efficientis ratibneia subeunt ea omnia organa quae vel ad dicti aeris violentam expulsionei, vel ad illius cpllisionem elisionemque multi filiam euatiantem,insetuiunt, Ad expulsionem faeiunt puImones, qui per thoracis violentam aepressionem Et contractionem partim adlaphragmate i maximh veris ab internis musculis intercostalibust procuratam , prindictum aerem violenter expellunt. Trachea arteria, via est per quam fertur impulsus aer ad laryngem Cartilagineum, politum, δc concauum; ubi elisus,inde vuulae, quam vocis plectrum appellant, occurrens, vocalem sonum ab liiit. Sed quoniam vidicebat Galenus quinque haec se necessarib consequuntur,expiratio, exsufflatio citra strepitum, strepens exsufflatio, vox , ει lo- quota et quaecumque prioribus Mhionibus edendis necessatia sunt,eadem posterioribus inseruiunt t& deficiante priorum aliqua, statim eetant quae eamdem consequuntur: ut notabili historia d cuit Galenus. Singulis autem haee speciatim famulantur r expirationi quidem diaphragmaeum pulmone : exiuiuatibni citra strepitum, musculi inter stales , strepenti exsufflationi tractica arteria , at proprium vocis organum in lalynx. Verum quia in larynge Variae reperiuntur partes,quae ad formandam vocem singulae diuersimodὶ concurruti quae in eo sit princeps εο
219쪽
primarium vocis orginum est inquirendum. Laryngem complent tres eartilagines . εὐρεοειδὴς seu scutiformis ; innominata seu vi-ιδει in annuli Turci ci speciem essicta i 3c seu in gutturni, sturaenaeue vasis figuram efformat altum musculi passim illi adnascentes 1 glottis seu lingula; ac demum nerui qui his omnibus inseruntur a sexto pari , ac qui particulatim in sex musculos aperiendo claudendoque laryngi deputatos distribuuntur, ex Galeno recurrente dis to exorti Inter quas omnes partes illi principatus deberi videtur, quae nusquam alibi reperin de huic membro propria,ideo illi a natura tributa censetur, ut functionem sibi ii Creatote impositam, eadem principaliter exequatur. Ac quoniam ea in Iarynge glottis est, eamdem cum Galeno, ClarissimoFabricio ab Aquapendente, praecipuum esse vocis instrumentum asserimus:inqua omnis ea varietas sonorae elisionis aeris quaerationem formalem vocis complet, accommodat. esso matur. Etenim cum aeris elisio fieri non possit, nisi is per angustari viam extrusus exiliat di nequa ad placitum euariari elisio queat,nisi eadem viae angustia voluntario partis motu varietatem asmittat : non est alia in larynge pars quae ad praedicta sit magis accommodata quam lingula, quae in medio larynge sub epiglottide sita,& ex interno musculorum pari membra que ab utroque MDGnoidis processii usque ad oppositam seutiformem hinc inde protensa, praedictosque musculos inuestiente. in modum lingulae Musicis fistuIis appositae conformata; se ad libitum voluntatis vari barctando laxandoque, Maeris elisionem causat,&eamdem multifariam euariat. Vnde Aristoteles Τ non posse voeem edere inspirantem ait, neque expirantem supple libero hiatu sed detinentem : mouet enim ho retinens,per angustias scilicet glottidis. Atque ea est cuiusopera fiunt harmonicae illae spiritus productiones, quae maxima suauitate M statia aures titillantes , animum extati ea penE voluptate demuIeent. Quae etsi sola elisionem aeris non faciat, Ad vocalis soni non sit sola, author: ea tamen una est quae ita sonorum aεrem modulatur, ut sela sit causa omnis illius varietatis vocis, per quam varia animi pathemata significantur,& quae voci formam tribuit. Glo iidem autem piineeps vocis organum else,id maximEconuincit,qubd.si lingulae motus cesset, ne uis recurrentibus,& qui in musculos eam laryngemque ipsum aperientibus Ac elaudentibus ins tuntur,sectis,aut obstructis,uox integrε deperdatur. Cumque hae sint uniuersales vocis causae; quae eiusdem designatas iam ante dissetentias causant sunt huiusmodi. Magnam quidem vocem facit,facultatis animalis thoracem mouentis.pulmonumque vigor, Maelis emati copiar multus enim aer nunquam magnR Vi emittitur, quin magnam vocem edat, argumento problematis 31. sed . xj. tontra paucus ailr,pulmonum vitio, aut ob facultatis anim Iis imbecillitatem, neruorum inter talium torporem, aut neruorum recurrentium perfriger
tionem, languidh emissus, paruam vocem facit. Neque a Galeno nos quisquam dissentire existi. met, cum ille magnitudinem vocis scribit asperae arteriae latitudinem Ze excrementem emtum sequi. Namque nos vehementem ematum, qui parum a magna voce differt, per illius causam fa-cnitatisque vigorem exprimimus : & pro arteriae latitudine . aeris eaeati copiam dicimus 1 quda multas aer per angustam viam non facile emitti affatim possit. Quia tamen accidie aliquando vocem δε magnam 5c simul acutam ege, fierique potest ut cum magno impulsu multus aer per angustiorem arteriam emittaturi ideo censemus melius per multi aeris effationem, quam per amplitudinem arteris,causam magnae vocis exprimi. Quomodo autem, ut eodem loco doeet Galenus,m gna vox secundario a calida naturaIi temperie cordis ac partium pectoralium prodeat r explicat abundE Aristoteles, ' quδd qui praedicta membra calida habent, eogantur multum aerem ad opportunum refriserium inspirare dc consequenter expirarer quod ut commodε fiat, arteriam perquam aer ingreditur α regreditur amplam esse necessum eta Atque ideo natura nostrae compagi nis opifex omnia sapientissimh dispensans,prout principi membro temperiem hane aut illam la gitur:ita 8c membra eidem subseruientia ex ratione conformat,qua commodissimE possunt indicto sibi ossieto satisfacere. Acutae vocis causa,es asperae arteris,laryngis,ae praesertim glottidis, saueiumque angustia, Vela se Zc accurate a Clarissimo Fabricio ab Aquapendente fuit explicatum. ' Hinc pueris, multar, bus deerepit 3,3c spadonibus vox acutior est:phorum enim spiritalia membra ob taotem remissiorem angustiora sunt. Quae si praeterea acuta Ac magna fuerit,eum praedictarum partium angustia, vim aerem expellendi robustam arguiti atque inde 'vocem acutiorem longius indiri contingit rq ubd qui vocem acutam habent,modb de magnam seu si quis ita malit,vehementem aerem minus effusum,vehementius impellant. Si aqua frigida ex eodem vase profluens,acutilis quamc -llida obstrepit:quia ut densior εc grauiori ita maiore vi Se celerius illabitur.
Potest autem vox acuta simul dc parua esse, quam exilem appellamus: cuius acuties, non Vt
Aristoteli placet a pauci aeris veloci motu prodit qui enim impulsum habent imbecillioreminec vehementer,nec celeriter mouere quidquam possunt,ut in pultium tractatione explicatu eae l
220쪽
Theorica. De facultatibus, S adtionibus. I 87
sed a sola tenuitate emissi spitii sis proeedir,etsi languide impulsi a tenuitate quidem, quia quae te riuia sunt cum in modum lineae unam tantum habeant dimensionem: ab angustia suae secundύm la
titudinem extensionis, acutiem consequuntur Hinc vocis acumen non sollim in velocitate mo- .r t. ,.. luendi, sed in obstrependi etiam nimia tenuitate consistit. At languide etiam aliquando spititumni impelli ab his quorum acuta est vox.ex eo patet, quod ex eodem Aristotele, flentes,languidius exispirantes,vocem habeant acutam:& mrapentes, Τ de pueri imbecilliores adultis, dc debiles ut Iegi- η 3'. tur problemate vigefimo primo. Atque inde praeterea constat, quaesito Aristotelis problemate sexto, optime tesponderi,voces e longinquo ideo acutiores videri, quod spiritiis impulsi vis iam marces.cens aures tenuiter feriat.
Grauis autem vox redditur, vel ob longitudinem arteriae, ut in cygnis ic gruibus experim iit di vel ob amplitudinem eiusdem, seu a calore pro ratam,ut in adultis respectu ad pueros . ' ω in ridentiai bus teipectu ad flentes aduertimus i necnon in his comprobamur, quos ἀγωνωνlis appellat Aristo. , , ,' teles, ' qui animi sollicitudine pressi,timore,irtaque, aut saltem appetitus irascibilis impetu conci1N 3τ.tentibus,ut est apud Galenum ' post retractionem caloris ad intima,ut habetur mox spiritus in patres superiores essiindentes,ut erubescentibus mos e vocis instru menta dilatanti seu eamdem aD . perae arteriae amplitudinem eaoste humoris copia laxans, ve vaccis & vitulis respectu ad tauros ac- Τ.estite notat Stagit ita ε α ebriis si cum sobriis eonferantur, ut habetur problemate quinquage
Ac demum vocem grauem reddit effati aeris eranties ; tdm quod is molli is impellatur , tumia . . quod prae classitie plurimum lingulam exeundo dilatet.Vnde hyeme vox cuiusque est grauior, quaeli se T
pro ratione maioris angustiae arteriae pet hyemem quam a late fiatura erat acutior, ut habetut cita- to problemate quinquagesimo sexto,quod prioribus aduersari videbatur. i Cis NM. Vox clara,canora de candida, partim ut explicat Clarissimus Fabricius, libero vitiusque meai sis, narium 8coris,ductu procediti partim laeuitatem arteriae, laryngis de glottidis; partim puritatem ιιιM. Attenuitatem ex sumati aeris sequitur. Fusea vero,rauca,&clangosa qualis gruum esti vel ab impedito narium ductu vel ab asperitate arteriae Se laryngis, seu nimiam siccitatem ive in elangosa quamlz .ia. causo laborantes plerunque edunt seu humectationem immodicam, seu vicus consequente ιν vel ab vulvae erosione procedit. Libera de expedita vox, spiritta tenuitatem se puritatem, facilemque motum partium omnium spiti talium de voei iris eruientium sequitur: ut lenta dc anhela ab spiritus crassitio, de multo magis a pulmoqnm,vel etiam a musculorum laryngis infartu nascitur. Flexibilis vox de ad quoscumque tonos facile vertibilis, prodie. edm ab ea partium spiritalium Constitutione quae sit ab omni vitio libera; tum maximὸ ab expedita cartilaginis aritanoidis articu . Iatione cum innominata . necn6ti a facili contractione de laxatione musculorum arriaenoidem delingulam mouentium, quam illis proprij corporis tenuitas ερ ι in ανι- conciliat. Inflexilis veto de dura a contrariis causis nascitur
Atque haec de vocis eiusdεmque differentiarum causis satis. Nam quae ad aphoniae causas spectant in praxi proptio capite perquiremus. Iam ad sermonis seu Iocutionis eiusdemque differentiarum
causas explicandas transeamus.
Locutionis ergo materialis causa eadem quae se voci spiritus scilicet ematur, qui , pulmonibus
perlasyngem, fauces,ductum palato superiorem.&os cum impetu emittitur. Formalis est ipsa vocalis articulatio, quia diuersi literarum coalescentium soni consequenter exprimuntur. Finalis est explicatio verbi mentis de cuiuscumque interni conceptis. Efiiciens tandem sunt organa articula dae voci a natura dieaea. mae etsi varia sint, ut docuit Galenus, ad eamque non parum conserant gurgulio, palatum , natium forami pa, dentes,& labra et lingua tamen principatum obtineri ut idem Calenus ' non raro docuit. Vario enim linguae motu eisisque ad dentes de palatum multiplici allisio- 'ne diuersas proferti literas, uti Ec labiorum disserente motu, intra loquendum probamus: Sc palami ex ulcere persorato, Iocutionem amitti expetimento nouimus in Nobili D. Franciae Feciali. de in aliis animaduersam fuit ab Amato Losiano,' Ec Fotesto. ν QuaIis autem ad singulas diteras efferenda linguae laboriumque motus requiratur , quisque per seipsum illas concitine pronunciando melias aduraret,quam piat calamo aut oratione explicari. pH in Persecta ibentio de quae sindivitio est, a singulorum organorum debita temperie de absoluta comsormatione dependet e vitiata veQ, temperaturae aut eonformationis peccata sequitur. Ac quidemiqβεβ. M. Aristoteles 'causam omnis deprauarae locutionis, haesitantiae, balbutiei . dc blaesitatis. ad linguae
imbecillitatem refert; quae non eat mentis neeptus quas geruotur celeritate exprimere ζεο s --. 3 o.
ad pe gerationem membri quo loquimur: nam de inquit linitio quidem suae anxie talis M o pauor irae praeualet vinolentis magὶs haerere lingua ; qubd quodam quasi stupore